Þjóðmál - 01.06.2014, Side 85

84 Þjóðmál SUmAR 2014
og urðu þátttakendur á hinum alþjóðlega
vinnumarkaði . Vegna þeirra hefur komið
til sögunnar ný millistétt hvarvetna í Asíu .
Ekki skiptir minna máli að umskiptin hafa
lækkað útgjöld fátæks fólks á Vesturlöndum
auk þess að bæta lífskjör fátæks fólks í
Evrópu og Norður-Ameríku . Frú Thatcher
mundi ekki hika við að segja að þarna sjái
menn nýjasta árangur af hefðbundinni
efnahagsstefnu Breta (eða whigga): traustan
gjaldmiðil, eignarrétt, frjálsa verslun og
fjármagnsflutninga . Að hluta til má rekja
þetta til þess að frú Thatcher hratt þessari
stefnu í framkvæmd og barðist fyrir henni .
Sjái menn um heim allan að Margaret Thatcher gegndi mikilvægu sögulegu
hlutverki, hvers vegna var hún þá svo
umdeild á heimavelli? Í stuttu máli má svara
þessu á þann veg að frú Thatcher var, rétt eins
og Franklin Roosevelt, stjórnmálamaður
mikilla breytinga sem tókst ekki að hrinda
breyt ingunum í framkvæmd án þess að
takast á við og sigra bitra andstæðinga og
gæslu menn sérhagsmuna, allt frá námu-
mönn um í verkfalli til „heybrókanna“ innan
eigin flokks og vinstrisinnuðu menn ingar -
vit anna sem höfðu undirtökin í flestu m
menningarstofnunum Breta; má þar
nefnda Oxford-háskóla sem hafnaði því
að frægasti námsmaður við skólann fengi
titil heiðursdoktors og BBC sem sagði
frá drykkjulátum á götum úti til að fagna
andláti hennar eins og af þeim mætti í
alvöru geta sér til um viðhorf almennings .
Bar átta af þessu tagi skilur eftir sig djúp sár,
eink um hjá þeim sem tapa . Stöðug óvild
ýmissa andstæðinga hennar endurspeglaði
aðeins gjörsigur hennar yfir þeim . Þegar
hún féll frá reyndu þeir enn að hefna harma
sinna .
Landlausir vinstrisinnar efndu til götu-
partía til að fagna dauða hennar . Sjálfri hefði
henni þótt þetta til marks um að hún hefði
svo sannarlega haft betur í kappræðunum .
Tíu árum eftir að hún lét af embætti brást
hún við æstum múgi sem hrópaði: „Thatcher,
Thatcher, Thatcher, fasisti, fasisti, fasisti, út,
út, út!“ með því að snúa sér að ræðuritara
sínum, Robin Harris, og spyrja: „Ó, Robin,
fyllir þetta þig ekki söknuði?“ Þegar hún
var jarðsett vottaði fjölmenni á götum úti
henni virðingu og hluttekningu og sannaði
þar með að þessi öfgafulla óvild átti alls
ekkert skylt við almenningsálitið .
Sjái menn um heim allan að Margaret Thatcher gegndi
mikilvægu sögulegu hlutverki,
hvers vegna var hún þá svo umdeild
á heimavelli? Í stuttu máli má
svara þessu á þann veg að frú
Thatcher var . . . stjórnmálamaður
mikilla breytinga sem tókst
ekki að hrinda breytingunum í
framkvæmd án þess að takast á
við og sigra bitra andstæðinga
og gæslumenn sérhagsmuna, allt
frá námumönnum í verkfalli til
„heybrókanna“ innan eigin flokks
og vinstrisinnuðu menningarvitanna
sem höfðu undirtökin í flestum
menningarstofnunum Breta . . .
Barátta af þessu tagi skilur eftir sig
djúp sár, einkum hjá þeim sem tapa .
Stöðug óvild ýmissa andstæðinga
hennar endurspeglaði aðeins
gjörsigur hennar yfir þeim .