Þjóðmál - 01.06.2014, Síða 87

86 Þjóðmál SUmAR 2014
Moore, höfundur nýrrar ævisögu hennar,
leiðir í ljós að stig af stigi hafi hún skapað
sér pólitíska stöðu sem var örlítið önnur
en ráðandi afla í Íhaldsflokknum bæði í
stjórn og stjórnarandstöðu . Snemma á
sjöunda áratugnum flutti hún ræðu á fundi
sem Institute of Economic Affairs hélt með
þátttöku íhaldsþingmanna í öngum sínum
og sagði þeim að þeir ættu að snúa sér að
öðru gætu þeir ekki sannfært kjósendur sína
um að Marks & Spencer veitti þeim betri
kjör en Pósturinn . Hún var fremst kvenna í
þingflokki íhaldsmanna í stjórnarandstöðu
árið 1968 og flutti þá erindi á ársþingi
flokksins þar sem hún kynnti hugmyndir
sem síðar urðu frægar sem kjarninn í
Thatcher i smanum . (Ég hlustaði á erindið
og man vel hve ungliðar flokksins hrifust af
henni . Þarna var loksins kominn einhver í
æðstu þrep flokksins sem talaði sama mál
og þeir .)
Nú eru þeir að lokum til sem segja, og hafa hannað um það kenningu, að frú
Thatcher beri ábyrgð á fjármálakreppunni
árið 2008 sem enn veldur titringi . George
Soros er sá sem heldur þessu fram af
mestum þunga . Hann hefur náð árangri
sem virkur þátttakandi í sveiflum fjár-
mála markaðanna . Í kenningu hans, sem
kennd er við „markaðsbókstafstrú“, er
skuld inni af fjármálakreppunni einfaldlega
skellt á Thatcher . Hann sagði í viðtali við
Der Spiegel fyrir nokkrum árum: „Allt
var reist á mörkuðum sem áttu sjálfir að
tryggja eigið eftirlit og rétt er að geta þess
að þetta var ekki bandarísk uppfinning .
Hana má rekja til Margaretar Thatcher
í Bretlandi og síðan var það Ronald
Reagan forseti sem hélt henni fram hér í
Bandaríkjunum .“ Með þessum rökum er
sagt að markaðsbókstafstrúarmenn eins og
Thatcher og Reagan hafi ýtt af stað þróun
sem leiddi til hinna mestu hörmunga .
Af ýmsum ástæðum eru þetta alls ekki
trúverðug rök . Í fyrsta lagi hvarf Thatcher
úr embætti átján árum áður en fjár mála-
kreppan skall á . Á þeim tíma sem leið
lýsti hún sig oft ósammála eftirmönnum
sínum þegar stefnu í fjármálum bar á góma
(t .d . varðandi gengisskráningu) . Hún bjó
ekki yfir neinum hæfileikum sem veitti
henni langvinnt dáleiðsluvald yfir þeim .
Sé ástæðuna fyrir núverandi óánægju að
finna í markaðsbókstafstrú eru John Major,
Tony Blair, Gordon Brown, Bill Clinton
Robert Rubin, Hank Paulson og allir hinir
markaðsbókstafstrúarmennirnir og ábyrgð
þeirra á fjármálahruninu mun nærtækari og
beinni en Margaretar Thatcher .
Síðan er ástæða til að spyrja um rökin
fyrir því að hún hafi verið markaðs-
bókstafstrúarmaður . Hún var vissulega
þeirrar skoðunar að frjáls markaður væri
almennt betri en ríkisafskipti og opinberar
reglur . Hér hefur verið sýnt fram að hún
hafði rétt fyrir sér í því efni . Af þessum sök-
um beitti hún sér fyrir ýmsum mikilvæg um
breytingum til frjálsræðis — einkum með
Hún var fremst kvenna í þingflokki íhaldsmanna í
stjórnarandstöðu árið 1968 og
flutti þá erindi á ársþingi flokksins
þar sem hún kynnti hugmyndir
sem síðar urðu frægar sem
kjarninn í Thatcher i smanum . —
Ég hlustaði á erindið og man vel
hve ungliðar flokksins hrifust af
henni . Þarna var loksins kominn
einhver í æðstu þrep flokksins sem
talaði sama mál og þeir . . .