RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Qupperneq 22

Vitezslav Nezval
Eftir Arthur Lundkvist.
Vitezslav Nezval, fæddur á Mæri
árið 1900, er talinn mesta nútíma-
ljóðskáld Tékka. Honum er lýst
6em lágum en fremur gildvöxn-
um manni, góðkunnum í lista-
mannaknæpum Pragar, borginni
sem hann unni, þar sem hann gat
ort hvar sem hann var staddur,
og allt varð honum að ljóði. Hann
var alþjóðahyggjumaður og lof-
söng hina menningarlegu heims-
byltingu, en var jafnframt tals-
maður hins unga tékkneska ]ýð-
veldis, og öðrum þræði má telja
hann lireinræktað átthagaskáld.
Hið hefðbundna samband Tékka
við franska menningu mótaði hann
sem surrealista, enda átti surreal-
isminn annað lielzta vígi sitt í
Prag á þriðja tug þessarar aldar.
Nezval hagnýtti sér liugmyndir
surrealistanna á mjög persónuleg-
an hátt, með barnslegum uppruna-
leika. Frjósemi hans sem skálds
var einstæð. Eftir frumútgáfuna á
ljóðasafninu „Brúin“, 1922, gaf
hann út tuttugu ljóðabækur, sem
flestar eru yfir 200 síður. Af bóka-
heitum, sem sérkennandi eru fyrir
Nezval, má nefna: „Fjölleikamað-
ur“, „Næturljóð“, „Júðskur kirkju-
garður“, „Árbítur úti í grænk-
unni“, „Regnkápa úr gleri“, „Prag
milli fingra regnsins“. Síðasta
ljóðabók hans, „Fimm mínútna
leið frá bænum“, kom út 1940,
meðan Tékkóslóvakía var liersetin
af Þjóðverjum, og fór höfundur-
inn ekki dult með andúðina á kúg-
urunum. Nezval var þá handtekinn
og týndist í fangabúðum nazista.
Nezval var ljóðrænt skáld og
alheimssinnað, líkt og Brezina.
Hann leysti umheiminn upp í
þjáningu sinni og veitti honum
inn í slagæðar ljóðsins.
Hann viðurkenndi enga marka-
línu milli náttúrunnar og menn-
ingarinnar: Hann sigraði náttúr-
una með aðstoð menningarinnar,
sem hann endurnýjaði svo aftur
með tilstilli náttúrunnar. Afstaða
hans til heimsins var kenndræn,
hann áleit að skynsemishyggjan
hefði einungis gildi fyrir athafna-
manninn og taldi veröld kennda
og geðhrifa eina raunverulega.
Skáldskapur lians var djúplóðun
þessa veruleika með mannúðina að
mælistiku, hugrænan lífsþorsta,
sem knúði hann til að bergja af
öllum opinberunarlindum náttúr-
20