RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Page 24

ARTHUR LUNDKVIST
RM
fimleikamaðurinn sem hver andrá
er lífshættulegt tvísýnutafl, heljar-
stökk út í hið óþekkta, sem krefst
hugrekkis og algleymishrifni.
Hann lét berast á fljóti hins
ótamda lífsafls, naut alls er gerðist
og dáði hið blinda liugrekki hetj-
unnar.
En þessi draumölvaða bjartsýni
átti andstæðu sína í öðrum aðal-
þætti skapgerðar Nezvals, tregan-
um, hinu seigdrepandi þunglyndi,
sorg Hamlets nútímans. Hann var
á sífelldum flótta undan angistinni
og bölmóðnum mót undrum ver-
aldar, á flótta undan þjáningunni
mót 6jóðandi röst lífselfunnar.
Ljóð lians geystust fram líkt og
eldfákar himinsins, þrumuljóss-
myndir í myrkri, atrennur freyð-
andi úthafsbylgjimnar að strönd-
inni.
Sem tékkneskt Ijóðskáld er Nez-
val skapandi nýs stíls, sem útvíkk-
ar og eflir hið breytilega hlutverk
ljóðsins. I höndum hans hefur
ljóðið lireinsazt af ýmsum óljóð-
rænxnn innskotum, fræðslubragn-
um, hinu volgurslega innfjálgi
ræðumennskunnar. Hann hefur
fellt í ljóðið hina hröðu hrynjandi
nútímans, jafnframt því sem hann
brynnir því við uppsprettulindir
undirvitimdarinnar. Hann lýsti
sjálfur Ijóðum síuum sem hug-
myndatengslum, sem ofist liafa
saman án eftirlits skynseminnar,
straumi augnablika, er lífselfan ein
sameinar í farvegi sínum.
Sumir hafa gagnrýnt Nezval fyr-
ir að ösla í ljóðrænum hrærigraut,
litríku hráefni, sem hann geri
aldrei listræn ek.il. Hann er sak-
aður um að hafa flúið á róman-
tískan hátt frá veruleikanum, tím-
anuin og sjálfum sér. Skáldskapur
hans er sagður skorta menningar-
legt gildi, og sérhver tilraun hans
í þá átt hafi strandað á tízku-
kenndri sjálfsblekkingu. En eng-
inn frýr honum skáldgáfunnar
þegar hann túlkar einmanakennd-
ina í hjarta nútímamannsins, skelf-
inguna andspænis tíinanum, er
flýgur og eyðir lífi okkar, eða þeg-
ar hann yrkir um óendanleikann,
hið hræðilega og leyndardóms-
fulla, sem opinberast í draumum
næturinnar og í djúpum undirvit-
undarinnar.
Sú þýðing, er hér fylgir, er um
það bil helmingur hins mikla ljóðs,
er siðasta bók Nezvals hefst á,
„Fimm mínútna leið frá bænum“.
Síðan þetta var ritað, hefur Nez-
val, jafn óvænt sem ánægjulega,
komið í leitimar, eftir að hafa ver-
ið talinn af í þrjú ár. Þátíðarform-
ið á greininni mætti þó hæglega
haldast eftir sem áður, sem eins-
konar lieiðurskveðja til 6kálds, sem
segja má að „risið hafi upp frá
dauðum“.
Lauslega þýtt.
Hannes Sigfússon.
22