RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Side 53

Tíu heilræði handa
skáldsagnahöfundum
Eftir Manuel Komroff.
Form skáldsögu er frjálst. Frelsi
þess er ekki háð neinum sérstök-
um takmörkum. Og um það gilda
engar þær reglur, sem höfundar
mega ekki brjóta, ef þeim býður
svo við að horfa. Hinsvegar grund-
vallast það á nokkrum dyggðum
og eiginleikum, sem sérhver höf-
undur gæti bæði glætt og þroskað,
svo að gagni mætti verða, hafi
hann ekki lagt stund á það áður.
Ég vil hér drepa stuttlega á tíu
dyggðir og eiginleika, sem ég held,
að enginn skáldsagnahöfundur
megi án vera.
Fróðleiksást er hverjum þeim
manni nauðsynleg, sem hyggst að
rita skáldsögur, því að hann verður
framar öllu að hafa brennandi
áhuga á að afla sér vitneskju um
lífið og umheiminn. Með því að
kappkosta að svala fróðleiksþorsta
8Ínum, öðlast hann smám saman
þekkingu. Og enginn höfundur
hefur rétt til að kynna lesendum
sinum efni, sem hann skortir við-
hlítándi þekkingu á.
Frjótt og óþyingað hugtnynda-
flug er tvímælalaust veigamikill
þáttur í starfi sérhvers skáldsagna-
liöfundar. Án þess getur hann
hvorki orðið frumlegur né lært að
greina milli hismis og kjarna. Án
þess verður hann einungis leirbor-
inn staðreyndastaglari eða vesæll
ljósmyndari á ritvellinum.
Honum ber að forðast hverskyns
hleypidóma eins og lieitan eldinn,
því að þeir eru harla raunalegir
annmarkar. Vilji hann vera heið-
arlegur, skal liann einskis láta
ófreistað til að uppræta þá úr
brjósti sér, svo að hann verði fær
um að skynja sannleikann og hiki
hvergi við að skýra frá því, sem
hann veit sannast.
Sá, sem ekki er gæddur rétt-
lœtistilfinningu, ætti naumast að
semja skáldsögur. Ég á hér ekki
við þá blóðlausu og lítilsigldu rétt-
lætistilfinningu, sem svífur um
dómsali, heldur hina, sem gagn-
gýrir harmleiki Forn-Grikkja,
leikrit Shakespeares og öll stærstu
skáldverk mannsandans. Slíka
réttlætiskennd á höfundurinn svo
47