Tíminn - 24.12.1958, Blaðsíða 5

★ JÖLABLAÖ TÍMANS 195B ★
5
ÞÓRUNN ELFA MAGNÚSDÓTTIR:
ALDARAFMÆLI SELMU LAGERLÖF
Selma Laqerlöf við píanóið.
I. KomiS vití í Beiimannshúsi
..Islenzk-sænska rithöfundamót-
stendur í gestabók einni í Stokk-
hólmi. Ekki man ég fyrir víst, en
minnir þó, aö ennfremur standi
þar: framhald af norræna rithöf-
undamótinu í Karlstad. En um
þetta fjölmenna og nýafstaðna
mót, sem fór fram í tilefni af aldar-
afmæli Selmu Lagerlöf, var mikið'
rætt í miðdegisverð'arboöi hjá frú
Gerd og Hilding Östlnnd, rithöf-
undi og ritstjóra.
Hilding Östlund, sem er ritari
sænska rithöfundafélagsins og rit-
stjóri blaðs, sem það gefur út, var
aðal driffjöðurin í undirbúningi rit-
höfundamótsins í Karlstad og
hafði alla upplýsingaþjónustu á
hendi. Þetta var margháttaö og
geysilega umfangsmikið starf, enda
þótt undirbúningurinn hafi staðið
yfir „síðan í fyrra“, eins og Öst-
lund or'ðaði það, varð ekki hjá því
komizt að annríkið færi hraðvax-
andi eftir því sem nær dró mótinu.
En allt virtist fágætlega vel undir-
búið, og ekki vissi ég til, að' nein
mistök ættu sér stað’. Erlendu gest-
irnir voru að minnsta kosti stór-
hrifnir af viðtökunum í Karlstad,
enda allt gert til þess að' vel færi
um þá, vandað til gistiherbergja
og þjónustu allrar og sætaskipun-
ar við borö. Hið síðastnefnda haföi
ekki hvað sízt þótt vandaverk Raö-
að var í sæti i fjórar veizlur fleiri
hundruð manns og nýir sessunaut-
ar hverju sinni til að' auka kynn-
ingu og fjölbreytni. Heiðursgestir,
fulltrúar og að'rir, er skylt þótti að
sýna sérstaka virðingu, skipuðu
sæti við svonefnt heiðursborð og
hið næsta því. Stappar nærri iræði-
grein að kunna tök á þ'essu vanda-
verki, sem tók svo langan tíma, a'ð
leggja þurfti nótt við dag til þess
að koma því frá, en nafnalistar
með tilvísun til sæta við auökennd
borð voru prentaðir áður en Lager-
löfshátíðin hófst.
Mikið starf var í því fólgið að
svara fyrirspurnum allra, er hug
höfðu á að sækja hátiðina, senda
þeim, er þar aö kom, hátíðadag-
skrá og annaö, er mótiö varöaði.
Samið var um afslátt á járnbraut-
arfargjöldum innan Svíþjóöar. Öll-
um þátttakendum, er þess óskuöu,
var séð fyrir gististað í Karlstad.
Margt fleira mætti upp telja, svo
sem vinnu við hátiðadagskrá, en
þa'ð, sem þegar hefir verið' sagt,
ætti að geí'a nokkra hugmynd um,
hve undirbúningsstarfið var marg-
þætt. Svo hófst hátíðin og enn
var starfað, þá komu Östlundhjón-
in sér þannig fyrir, að’ herbergi
þeirra í Borgarhótelinu í Karlstad
var miðsvæðis og ávallt voru þau
reiðubúin að leysa hvers manns
vanda.
íslenzk-sænska rithöfundamótið,
eins og Östlund nei'ndi endurfund
okkar í Stokkhólmi, hófst með því,
að' hann sýndi mér félagsheimili
sænskra rithöfunda, afar skemmti-
legt gamalt hús í frjálslegu hverfi
á Konungshólmanum, skammt frá
sundinu, sem tengir saman Ulv-
sundavatn ’og Karlbergsvatn. Á
dögum Bellmanns var veitingakrá
í húsi þessu, sem mun frá upphafi
hafa heitað' Litla-Hornsberg. Bell-
mann hefir verið velkunnugur
kránni og getið hennar í ljóðum
sínurn og húsið því lengi verið við
hann kennt og kallað Bellmanns-
húsið.
Með ríflegu framlagi frá ríki og
höfuðborg varð' rithöfundafélaginu
kleift að eignast hús þetta, sem
hafði verið endurbætt eftir þörf-
um, án þ‘ess að hróflað væri við'
upphaflegum stíl bess. Svíum eru
gamlar byggingar og hvers konar
gamlar minjar kærar og varð'veita
þær vel. Fyrir framlög bókaútgef-
enda, bóksala, Sambands sænskra
kaupfélaga og fleiri aðila tókst á
skönnnum tima að búa út stór-
glæsilegt og þægilegt félagsheimili.
Þar er vitanlega mið'stöð hins við-
tæka starfs sænskra rithöfunda og
þaðan og þangað streymdu bréfin
um þátttöku norrænna höfunda i
vgizlufagnaðinum mikla i Verma-
landi. Af íélagsstarfi sænskra rit-
höfunda má margt segja og mikið
læra, og hef ég hug á að gera því
efni skil öð'ru sinni, en vík nú frá-
sögn minni til Vermalands.
Ií, Gestir í Karlstad
„Sólin skin alltaf í Karlstad“.
Sagt er, að upphaflega hafi orð-
takið' átt við unga, yndislega stúlku,
sem var kölluð Sólin í Karlstad,
en nú er það venjulega notað í bók-
staflegri merkingu og reyndist
sannmæli, þvi að þrátt fyrir stirða
veðráttu í Svíþjóð í sumar, var
bjart, yfir Karlstad dagana, sem
Lagerlöfhátíöin fór þar fram.
Hátíöin var sett að kvöldi
fimmtudaginn 14. ágúst, og munu
flestir hátíðargestir hafa komið
þann dag. í ferðaskrifstofu við
járnbrautarstöðina fengu þeir
ávísun á gististaö' ásamt ýmsum
plöggum varðandi hátíð'ina og litla
nælu með nafni viötakanda, er
bera skyldi á barmi sér.
„Svo að við vitum hvað við heit-
um“, sagði Hilding östlund.
Ég naut þeirra hlunninda aö búa
í Borgarhótelinu, sem var einkar
notalegt, því að þar fóru fram all-
ar kvöldveizlurnar. Hótelið stend-
ur á bakka Klarelfar, sem er mikil
borgarprýði. Á þeirri hlið hótels-
ins, er að fljótinu veit, teygir vafn-
ingsviður sig upp eftir veggjunum.
Gaflsvalir eru blómum prýddar, í
fögrum skrúðgarði við gaflvegg
hótelsins eru veitingar fram bornar
á mildum dögum og fögrum kvöld-
um, er rafljósin brotna i vatnsbog-
um gosbrunnsins og spegla sig í
lygnum öldum Klarelfar og marg-
litt blómskrúðið gerir garðinn að'
Edinslundi.
A þriðja hundrað rithöfundar
gistu Karlstad dagana 14.—17.
ágúst. Frá íslandi voru þrír höf-
undar: Margrét Jónsdóttir, Jón úr
Vör og undirrituð. Erlendir gestir
auk rithöfunda voru: Japaninn
Tetsuzo Kagawa, prófessor, sem
lærði sænsku sakir aðdáunar sinn-
ar á Selmu Lagerlöf. Hefir hann
þýtt, bækur hennar á móöurmál
sitt og stoi'naö Selmu Lagerlöf-fé-
lag í Japan. Hann er um sjötugt,
lágvaxinn og grannur eins og barn,
hrörlegur í útliti, en tók þó með
áhuga og gleði þátt i öllum hátíða-
höldunum og ferðaðist um þær
slóö'ir, er frá segir í Nils sögu Hol-
geirssonar. Einn hátíöargestanna
naut Kagawa þess heiðurs að búa
á Marbacka meðan á hátiðinni
stóð. Hollendingurinn Stine de
Vriese er bókavörður við sænsku
deildina í bókasafni Amsterdam-
borgar og vinnur nú að doktorsrit-
gerð' um Selmu Lagerlöf. Hún ætl-
aði að' dvelja um tíma i Vermalandi
eftir hátiðina til að kynna sér átt-
haga og sögustaði Selnru. Næst
nefndir menn eru prófessorar í
Norðurlandamálum: Hans Kúhn
frá Kiel, nafnkunnur á islandi og
kvæntur íslenzkri konu, og Elie
Poulenard frá Strassbourg. Þá voru
þarna Walter Johnson, forstöðu-
maður sænskrar deildar bókasafns-
ins í Seattle og dr. Harold Borland
frá Manchester.
Til hátíöarinnar var boðið konu,
sem manna á milli var nefnd ,,ein
af Ingimarsdætrunum“. Hún heitir
Hol Katarína Larsson og fór tíu ára
gömul til Jerúsalem árið 1896. Skáld
saga Selmu Lagerlöf, Jerúsalem,
styðst við sannsögulega atburði, svo
sem kunnugt er. Öflug trúarvakn-
ing i Dölum í Sviþjóö varð þess
valdandi, að alimargt fólk fluttist
þaðan til landsins helga til að lifa
þar í sannkristilegu samfélagi og
biða þar komu lausnarans og hins
hinzta dags, sem það trúði að væri
í nánd. Hol Katarína var af þeirri
ætt, sem Selma Lagerlöf nefnir
Ingimarsættina, ein af fáum núlif-
andi, er koma við sögu Dalafólks-
ins, sem fyrr segir fluttist hún á
barnsaldri úr Dölum. Minnisstæð
er frásögn Selmu um börn Jerúsal-
emfaranna, sem höfð'u svo mikla
heimþrá, að þau struku frá járn-
brautarstöðinni, er leggja skyldi
frá í hina löngu ferð' og héldu lieim-
leiðis til átthaganna, stóru börnin
leiddu þau minni. Kveinstafir
þeirra: „Við' viljum fara heirn"!
kveð’a við eyrum lesandans.
Vitanlega vitjaði nú Hol Kata-
rína átthaga sinna og sótti heim
ættingja og forna vini i Dölum.
Þórunn Elfa (til vinstri) og vinkona hennar
í sænskum þjóðbúningi.
Marbacka.