Tíminn - 24.12.1958, Blaðsíða 30

3D
★ JDLABLAÐ TÍMANS 195B ★
SELMA LAGERLÖF
Framhald aí bls. 8
[ Vfe Sautjándi ágúst
í bíó klukkan níu á sunnudags-
morgni. Það er sannarlega ekkert
letingjalíf aö vera í afmæli Selmu
; Lagerlöf! Snemma á fætur og seint
! að hátta, samfelld dagskrá á milli,
sofa hratt á næturnar.
Kvikmyndahúsið Skandía hefir
ólíklega haft sýningu á sunnudags-
! morgni áður, en um annan tíma
var ekki aö ræða fyrir þetta önn-
J um kafna fólk, en mörgum lék
! hugur á að sjá Göstá Berlings sögu
! á kvikmynd, stórmynd frá tíma
þöglu myndanna. Hún var gerð af
I Mauritz Stiller, sem þótti snjall á
; sinni tíð, en varð skammlífur. Elísa
bet Dohna, greifafrúna fögru og
: góðu á Borg lék Gréta Garbo, tæp-
! lega tvítug, bústin og barnsleg með
hárið þyrlað í eins konar gloríu um
höfuðið. Lars Hanson, glæsimenni
og mikill skapgerðarleikari, lék
Gösta Berling.
Hátfðahald 17. ágúst hófst með
fundi Lagerlöfsfélagsins í leikhúsi
Karistad. Félagið varð um þessar
! mundir ársgamalt og hafði gefið
! út fræðilega bók um Selmu Lager-
löf, sem heitir Lagerlöfsstúdier.
Símskeyti hafði borizt frá
I Ameríku og var lesið upp á fund-
! inum:
ÍMeð þakklæti og virðingu minn-
ist ég velgjörðarkonu minnar.
Nils Holgeirsson.
Sá, er skeytið sendi, var fóstur-
j sonur Selmu Lagerlöf og kveðst
! eiga þaö naíninu að þakka, að hún
I tók hann að sér, en það hafi orðið
I honum til mikillar gæfu og hafi
f hann því gefið syni sínum hið sama
gifturíka nafn. Gæti orðið löng röð
Nils Holgeirssona, er stundir líða
! fram.
Fóstursonur Selmu Lagerlöf
hneigðist ekki til bóklegra mennta,
en hafði áhuga fyrir smíðum. Hann
I fór ungur til Ameríku, lagði stund
á byggingar og varð meistari í iðn
sinni. Nokkru fyrir lát Selmu kom
hann til Sviþjóðár meö konu sína
og soninn Nils Holgeirsson. Fjöl-
skyldan fluttist aftur til Ameriku
og þá alfarin og farnaöist vel þar
! vestra.
Dr. Stellan Arvidson flutti af-
bragðs erindi um Selmu Lagerlöf,
tjáði þakkir norrænna rithöfunda
og hyllti skáldkonuna. Efni þessa
erindis verður ekki rakið hér, nema
þess getiö, aö Arvidson minntist
þess, er Selma Lagerlöf hefði lært
af islenzkum fornbókmenntum.
„,.... Heiður þeim, er heiður ber,
á íslandi stóð vagga norrænna bók-
mennta.... “
í leikhúsgarðinum á strönd Klar-
elfar var með hátíðlegri athöfn af-
hjúpuð standmynd Selmu Lagerlöf,
ræður voru fluttar, blómsveigar og
blómvendir lagðir 'á stall styttunn
ar. Vilhelm prins afhjúpaði stytt-
una^ en hana hafði gert listamað-
urinn Arvid Baehlund, hann hafði
einnig gert standmynd af Selmu,
er reist var í Minneapolis, afsteypa
hennar er í Rottnerosgarði. Á stand
myndinni í Karlstad situr skáld-
konan á pallsæti ög hallar sér fram
sem niöursokkin í djúpar hugsanir.
Á Rottneros styttúnni situr hún
einnig, hvílir arma á sætisbríkum
og hefir bók og penna í höndum
sér. Hendur hvilast, hugur vinnur.
Frumkvæði að styttunni í Karl-
stad. átti forstöðukona Márbacka,
, Thyra Freding, og eftir hennar til-
lögu var staðurinn valinn, en þar
haföi aö sögn staðið hin mikla vind
mylla Kevenhúllers, sem frá er sagt
í Gösta Berlingssögu, í vermlenzkri
þjóðsögu heitir . snillingur þessi
Hybelejen.
Frá leikhúsgarðinum beindist
fólkstraumurinn til Karlstad dóm-
kirkju, skyldi fara þar fram minn-
ingarhátíð um Selmu Lagerlöf á
fæðingardegi föður hennar. Á
bernsku- og æskuárum Selmu var
þetta mikill hátíðisdagur á Már-
bakka og henni kær og minnisstæö-
ur, sem fram kemur í minningum
hennar og sögum. Fæðingardagur
Selmu var 20. nóv. en á þeim árs-
tíma gat ekki farið fram sú veg-
lega hátíð í Vermalandi, sem sum-
arið veitti skilyrði til, því var tek-
inn sá kostur að tengja hátíðina
við 17. ágúst.
Dómkirkjan var skreytt blómum
og birkilaufi og fullskipuð, tólf
hundruö manns voru þar að sögn.
Hátíðin hófst með orgelleik, þar
næst var sunginn sálmurinn Þann
signaða dag vér sjáum enn....
Var sálmurinn valinn með tilliti til
þess, að hann er í upphafi Nils
sögu Holgeirssonar.
Fyrstur steig Harrý Martinson í
prédikunarstólinn og flutti hátíð-
arljóð: Villigæsarferðin. Það vakti
aödáun allra, er heyrðu það og lásu
en það var víöa birt. í kirkjunni
var ekki notaður hátalari og það
veittist mörgum erfitt að heyra til
þeirra, sem stigu í stólinn þennan
dag, gert var orð á þvi, aö Martin-
son hefði verið lágmæltur, en þeir,
sem heyrðu vel til hans, dáðu mjög
framsögn hans. Eftir ræöu hans og
orgelsóló var sá liður dagskrárinn-
ar, er nefndist: Minni Selmu Lag-
erlöf. Voru það stuttar ræður full-
trúa frá-norrænum rithöfundasam
tökum, töluðu þeir í þessari röð:
Danmörk: Palle Lauring, rithöfund
ur, Finnland: Dr. Karin Allardt-
Ekelund (af hálfu sænskumælandi
Finna), Dr. Jarl Louhija (af hálfu
finnskumælandi Finna), ísland:
undirrituð, Noregur: Dr. Philip
Houm. Ræðuefnið var fyrirfram
gefið: Gildi skáldskapar Selmu
Lagerlöf fyrir sérhverja af frænd-
þjóöunum.
Á ýmsa Vegu var hægt að gera
þessu efni skil, en ræöumönnum
var mjög þröngur staklcur skorinn,
því að ræðutírni hvers fulltrúa var
miðaður við ca. tíu mínútur. — Ég
lagði áherzlu á það, á hve margvís-
legan hátt íslenzku þjóðinni hefðu
oröiö verk Selmu Lagerlöf kunn
og kqm þannig að ýmsu, sem er sér
stætt um bókmenningu okkar og
lestrahneigð, lagði áherzlu á hversu
almennt sögur Selmu hefðu verið
lesnar og' dáðar á íslandi, einkum á
fyrsta fjórðungi aldarinnar. Eldri
bækur hennar hafa aö kalla má
verið lesnar upp til agna á bóka-
söfnum og eru flestar ófáanlegar í
bókabúðum. — Norðmaðurinn kom
fram meö sjónarmiö, er mörgum
þótti nýstárlegt, hann hélt því fram
að skáldframi Sigrid Undset hefði
eggjað Selmu Lagerlöf til skáldskap
arafreka á efri árum, en sögur henn
ar um hring Löwenskjöldsættar-
inar komu út á árunum 1925—27,
er hún var að verða sjötug.
Eftir ræður norrænu fulltrúanna
var orgelleikur. Tónverkin, er flutt
voru í kirkj unni munu hafa verið
eftir sænsk tónskáld, en nöfn þeirra
voru: Valdemar Söderholm, Gott-
írid Berg ög Torsten Sörenson.
Thyra Freding las frásögn Selmu
Lagerlöf um afmælisdag föður
hennar og að lokum söng' Helga
Görling Vennalandssönginn: Ach
Vármeland du sköna . . .
— Þegar ég um kvöldiö settist
í sæti mitt í veizlu Karlstadborgar,
sem var lokaveizla hátíðarinnar, lá
bók á borðinu fyrir framan mig, á
hana var skrifaö með fallegri rit-
hönd nafn mitt og þessi orð: Með
þökk fyrir ýðar hlýju og fögru orð
um Selmu Lagerlöf í dómkirkjunni
í dag. Helge Kjellin.
Ég læt þetta nægja, sem dæmi
þeirrar vinsemdar, er ég í rikum
mæli naut dagana ógleymanlegu í
Vermalandi. Mér virðist Svíar bera
hlýjan hug til íslendinga, en þekk-
ing þeirra á landi og þjóð er næsta
takmörkuð. Þeir virðast sem eðli-
legt er setja sér meira fyrir hug-
arsjónir fortið þjóðarinnar en nú-
tíð. Það helgast af því að lesning
þeirra nær fyrst og fremst til forn-
bókmennta okkar, og seinni tíma
sögur okkar, sem þýddar hafa verdð
á sænsku gerast yfirleitt í fyrri
tíma umhverfi.
Það væri æskilegt aö bókmennta-
fræðingar okkar, sem flytja fyrir-
lestra um bókmenntir okkar er-
lendis, sneru sér fremur að þvi að-
kallandi verkefni að kynna seinni
tíma bókmenntir okkar en fornbók-
menntirnar, sem þegar eru kunn-
ar.
Hvað þýðendur snertir býst ég
viö, að það yrði vænlegast til árang
urs, að erlendum háskólanemend-
um, sem eru skáldhneigðir og vel
ritfærir og hafa i hyggju að leggja
stund á bókmennir og ætla sér rif-
legan tíma til þýðinga, yrði gef-
inn kostur á námsdvöl hér til þess
að læra tungu okkar til gagns og
fræðast ítarlega um bókmenntir
okkar, meö það fyrir augum að
vinna síöar að því, að hið bezta í
skáldskap okkar komizt á erlend
mál.
—Eins og frásögn mín ber með
sér var Lagerlöfhátíðin þannig
skipulögð, að rithöfundar höfðu lít-
ið svigrúm til að ræða hugðarefni
sín og hagsmuni, en samt var það
ekki aðeins frægðarljómi Selinu
Lagerlöf og veizlugleðin í Verma-
landi, sem eftir sat i huga mínum
að hátíöarlokum, heldur hefir vakn
aö með mér von um samheldni og
samstarf rithöfunda. Og þó að frarn
lag okkar íslenöinga til norrænnar
samvinnu hljóti aö vera mjög í
molum af skiljanlegum ástæðum,
ættu þó islenzkir rithöfundar að
skiptast á um að sækia norræn rit-
höfundamöt og rithöfundaráðs-
fundi. Við njótum okkar bezt með
þeim þjóðum, sem eru okkur lik-
astar, og lærum helzt af þeim það,
sem okkur hentar að taka okkur til
fyrirmyndar — og ekki heldur úti-
lokaö að við getum eitthvað af
mörkum lagt.
Þörunn Elfa Magnúsdóttir.
Sendum öllum viðskiptavmum og
samstarfsmönnum beztu jóla- og
nýjársóskir, með pakklceti fyrir ái~
nœgjulega samvinnu.
Verklegar framkvæmdir h.f.
Ltuifásvegi 2
nnnnnmmnnnnnnntnnntnmnnnnnnnnnnnnnntnnnnnutnntnnnnnnnmmr
nntnnnmnnnnnnntnnntnnntnnnnnnnnnnnnnnnnmnnumnmtnnmnnmnn
I
n
Súgfirðingar!
Munið að kaupfélagið býður ykkur flestar fáanlegar
nauðsynjar til jólanna, svo sem:
allf í jclabaksturinn,
hreinlætisvörur,
nýlenduvörur,
jólaávextina,
vefnaðarvöru,
skófatnað o. m. fl.
Ennfremur margs konar góðar vörur
til jólagjafa.
Gleðileg jól, farsœlt komandi ár!
Þökkum viðskiþtin á árinu sem er að líða
ICaupféSag Súgfirðinga
Suðnreyri
mnmnmnnmttnnmtmmtmunmnnnm;