Tíminn - 24.12.1958, Qupperneq 7

★ J DLABLAÐ TÍMAN5 195B ★
7
Gröf Selmu Lagerlöf í Eystri Ámtervik.
Prú Gordon nefnir Selma Lager-
löf lejðtoga safnaSarins, er Dala-
fólkið tilhejTrði i Jerúsalem. Rétt
nafn hennar var Spafford. Bertha
Spafford, dóttir hennar, er núver-
andi leiðtogi safnaðarins, önnur
dóttir hennar, frú Whiting, kom
með Hol Katarinu tii Svíþjóðar.
Hún kvaðst muna vel eftir Selrnu
Lagerlöf, er hún var í Jerúsalem
að safna sér efni í sögu sína um
Dalafólkið, síðari hlutann, er hún
nefndi: í landinu helga.
III. Velkomin til Vermalands
Lagerlöfshátíðin hófst með veizlu
Vermalands. Móttaka fór fram i
svonefndum vetrarmatsal Borgar-
hótelsins, sem er stórt og afburða
glæsilegt hótel, stærsta hótel í Sví-
þjóð, utan Stokkhólms. Salur sá,
er ég nefndi, er bæði sérkennilegur
og’ fagur, á veggina málaðar mynd-
ir, er túlka atburði og stemningar
í ljóðum vermlenzka skáldsnillings-
ins Gustafs Fröding, fylgja skraut-
letraðar ljóðhendingar hverri
mynd. Þær eru ljóöelskum íslend-
ingi kærar og kunnar, jafnvel þeim,
sem ekki hefir lesið þessi leikandi
léttkveðnu og snjöllu ljóð á frum-
málinu, því að Fröding hefir verið
mikið þýddur á íslenzku og af sum-
um ljóðum hans munu vera til
rnargar þýðingar, svo sem Ingalill.
Inga Jilla, Inga lill, sjung visan för mig,
min sjál ár sá ensam pá levnadens stig,
mitt sinne ar sá ensamt ; "orgen.
Dómkirkjan í Karlstad.
Svo annað dæmi sé tekið, Várld-
ens gang hef ég séð ýmsar útgáfur
af. Matthías Jochumsson nefnir
þýðingu sína: Vegur allrar verald-
ar, eh Magnús Ásgeirsson sína:
Eins og gengur.
Stormurinn æddi um úfið haf,
öskugrá hrönn sér velti af stað,
,JSkipstjóri maim tóik aidan af“.
Einmitt það.
Frödingþýöingar Magnúsar Ás-
geirssonar hafa örðið ákaflega vin-
sælar, tökum. til dærnis Verma-
landskvæðin úr ljóðabókinni Gítar
og harmónika, Morgundraum, Det
burde varit stjárnor, Skáldið
Vánnerbom. Það var kátt hérna
um laugardagskvöldið á Gili, hefir
verið á allra vörum, hver hefir ekki
tekið undir viðlagið: „Hæ, dúdelí!
dúdelí! dæ!“
Myndabók Frödings brosir frá
hverjum vegg, en andi Selmu Lag-
erlöf svífur yfir salnum. Ein liðinna
er hún þátttakandi í þessari hátíð
lifenda. Viröuleg með auðmýkt,
auðmjúk með virðuleika var um
hana sagt. Hún lærði þá list að
taka á móti heimsfrægð og hylli,
látlaus í skarti sínu, krýnd silfur-
björtu hári, sem var sett upp á
hvirflinum, hún bar heiðursmerki
sín og skartgripi eins og drottning.
Hún taldi sér skylt og lét sér hvar-
vetna vera það ljúft að koma fram
opinberlega og skipaði þá ætið
hefðarsess. Það var auðvelt að sjá
hana fyrir sér, lýsandi bjarta á hár
og hörund, í síðum, glitofnum
klæðum, dulúðga á svip, milda og
þó fjarræna. —
Hljómsveit leikur, skrautblóm í
kerum anga. Prúðbúið fólk frá
þremur heimsálfum, en yfirgnæf-
andi flest norrænt, fyllir salinn.
Kynning, vinsamleg orð. — Frá ís-
landi? •— Þóttist þekkja búninginn,
dásamlega fallegur! Hafið þið sér-
stakan búning fyrir hvern lands-
hluta eins og við? ■—- Forsetafrú
íslands var í þjóðbúningi, þegar
hún sótti okkur heim. *— Ég hef
komið til íslands.. . i vor.... i
fyrra. .. .með ferðamannahópi... .
í vinabæj arferð.... ■— Ég var á ís-
landi 1930. Þúsund ára hátiðin.
Ógleymanlegt, þegar litla ísland
tók á móti öllum heiminum! Al-
mannagjá. Þingvellir. Fjöllin. Und-
ursamlegt land! Hvílíkir litir! Eld-
fjöll, jöklar, hverir. — Ég var gest-
ur frú Bríetar Ásmundsson á þús-
und ára hátíðinni. Já, einmitt,
Bríetar Bjarnhéðinsdóttur. — Ég
þekki Sigurð-Nordal, Guðlaug Rós-
inkranz, Sigurð Þórarinsson....
Ég hef hitt rithöfundana. . . Nokkur
nöfn eru nefnd. .. .Skilið kveðjum
til þeirra allra — til íslands. Mikiö
biðjum við vel að heilsa íslandi —
landinu, þjóðinni. —•
Boröhaldiö fór fram í hátíðasal
Borgarhótelsins. Gustaf Nilson,
landshöfðingi Vermalands bauö
gestina velkomna til Vermalands
og stýrði veizlunni. Nokkrar ræður
voru fluttar en einkum fór fram
líflegt samtal milli borðgranna.
Norski rithöfundurinn Hans Hei-
berg, sessunautur minn, færir Guð-
mund Kamban í tal. Frá því aö
hann var ungur maður hefir hann
dáö Kamban mjög og telur sig eiga
honum mikið að þakka. Hann
harmar örlög skáldsins og telur,
að varpa þurfi skýrari birtu sögu-
legra sanninda yfir síðustu æviár
hans. Ekki er honum kunnugt um
það fyrr en af orðum mínum, hve
gott Ijóðskáld Kamban var. Það er
hin sorglega staðreynd, að' íslenzli
ljóðskáld eru að heita má óþekkt
utan íslands.
Lög úr söngleiknum Vermlend-
ingarnir eru leikin meðan fram er
borinn'lokaréttur máltíðarinnar, ís,
skreyttur marzipanmynd af hinum
víðförla Nils Holgeirssyni og gæs-
inni Ökku.
Hlé á borðhaldinu, gestirnir reika
um sali og svalir, hittast og heils-
ast, rifja upp gömul kynni, stofna
til nýrra. Af stórum, blómskrýdd-
um svölunum er hægt að virða fyrir
sér borgina í ljósadýrð kvöldsins
og Klarelfi, sem speglar ljósin í
dökku djúpi sínu. Óvænt er ég
ávörpuð á íslenzku, þar er kominn
prófessorinn frá Kiel, hann er
mörgum landanum fróðari um ís-
land. Son á hann, sem hefir hug
á því að gerast bóndi á íslandi. Það
er freistandi að nefna nöfn þeirra,
er vottuðu landi mínu vináttu og
sendu kveðjur heim, en það yrðu
rnörg nöfn, sum þekkt á íslandi,
fleiri óþekkt. Ég nafngreini tvo
höfunda, sem nýlega hafa sótt
ísland heim, Eyvind Johnson og
Harrý Martinson, en sem fulltrúa
þeirra> sem lítt eða ekki munu
þekktir heima á Fróni nefni ég
Helga Kjellin, prófessor, þjóðminja
vörð í Karlstad og forgöngumann
í ýmsum menningarmálum Verma-
lands.
Þrjár voru kvöldveizlurnar í
Karlstad, allar i salarkynnum sama
hótelsins, en við lá að síðasta veizl-
an, er Karlstad, höfuðbær Verma-
lands, hélt sprengdi af sér salar-
kynnin svo fjölmenn var sú veizla.
Þó að veizlurnar færu fram á sama
stað, með sama fólki að mestu,
voru þær þó í ýmsu hver annarri
frábrugðnar, veizlukostur, blóma-
skreyting, röðun í sæti, skemmti-
skrá var engin tvö kvöld eins.
í veizlu sænska rithöfundafélags
ins 15. ágúst fór fram bókmennta-
kynning, var upphaflega svo til
ætlazt, að tveir frá hverju landi,
helzt karl og kona, læsu upp í
nokkrar mínútur. Ég hafði naum-
an tíma til undirbúnings, því að
hringt var til mín rétt áður en ég
fór til Karlstad og ég beðin að lesa
upp. Á þeim örstutta tíma, er hverj
um upplesara var ætlaður, kom
vart til greina annað en ljóð. Sneri
ég mér þá strax að því að leita á
næsta bókasafni að íslenzkum ljóð-
um í sænskri þýðingu, ennfremur
var spurzt fyrir hjá Norræna félag-
inu, Nóbelsstofnuninni og víðar,
en ljóðaþýðingar úr íslenzku fund-
ust ekki, utan ljóð eftir H. K. Lax-
ness. Og órímuð ljóð Jóns úr Vör,
Þorpið, sem heitir á sænsku: Is-
lándsk Kust. Vitanlega vannst
ekki timi til að leita til muna í
tímaritum. — Það var orðið áliðið
kvölds, er röðin kom að mér aö
lesa og tók ég svo til máls: „Það
líður að nóttu og skulu því flutt
vögguljó’ö“. Ég las á sænsku Vöggu-
ljóð á hörpu eftir H. K. Laxness.
Þar á eftir sagði ég frá því atviki í
III. þætti Fjalla-Eyvindar, er Halla
situr úti fyrir kofadyrum og syng-
ur vi'ð barn sitt. Ég hafði yfir á ís-
lenzku: Sofðu unga ástin mín,
bæði erindin. Margir óska eftir þvi
að fá að heyra hvernig íslenzkan
hljómar, eitt til tvö erindi eru hæfi-
legur skammtur.
í þessari veizlu var lesið upp á
öllum Norðurlandamálunum nema
færeysku. Miðað við það, hve Svíar
eru ófróðir um nútímabókmenntir
okkar er sízt að kynja, þó að þeir
spyrji undrandi: „Eiga Færeyingar
einhverjar bókmenntir“?
Með þeim undantekningum, er
ég nefndi, eru ljóðbókmenntir okk-
ar gersamlega óþekktar i Svíþjóö.
Við eigum margar af Ijóðperlum
Svía í íslenzkri þýðingu, en þeir
vita ekki nöfn ljóðmæringa okkar.
Ein og ein tímaritsgrein, sem ekki
er studd neinum dæmum um ljóð-
snilld viðkomandi skálda hefir
sáralitla þýðingu. Ef Svíar hefðu
verulegan áhuga fyrir íslenzkum
nútímabókmenntum, mætti ætla
að átta milljóna þjóð væri ekki
slíkur eftirbátur okkar um gagn-
kvæma bókmenntakynningu, sem
hún hefir verið. En þetta mál hefir
margar hliðar og veröa ekki gerð
viðhlítandi skil nema meira rúmi
sé til þess eytt en hér er kostur.
Ég hafði vænzt þess, að Jón úr Vör
læsi ljóð eftir sjálfan sig en þess í
stað flutti hann stutta ræðu og
skýrði frá bók, er væri í undirbún-
ingi heima með nýjum ljóðaþýðing-
um, rakti hann nöfn höf. og þýð-
enda. Að upplestrardagskránni lok-
inni flutti Margrét Jónsdóttir hjart
næma ræðu um aðdáun sína á
Selmu Lagerlöf og þroskagildi
verka hennar og flutti kveðju frá
íslenzkri alþýðu, sem hefði lesið
bækur hennar sér til gleði og sálu-
bóta.
í veizlu sænska rithöfundafélags-
ins var útbýtt gjöf frá Bonníersút-
gáfunni, var það Nóbelsræða Selmu
Lagerlöf, sérprentuð af þessu til-
efni. Bonníersútgáfan er stærsta
bókaforlag Sviþjóðar og trúlega á
Norðurlöndum, stofnað 1837 af Al-
bert Bonnier, núverandi forstjóri
útgáfunnar, Gerhard Bonnier, ung-
ur maður, tók þátt i Lagerlöfshátið-
inni. Allt það lesmál er rithöfunda-
Kirkjan i Eystri-Ámtervlk.