Tíminn - 24.12.1958, Blaðsíða 27

★ JDLABLAÐ' TIMANS 195B ★
27
Sigurjón Jónsson írá Þorgeirsstöðum
IÖK
Það var barið harkalega í úti-
! hurðina á bænum undir heiðinni.
i Eitt högg.
Hundarnir í göngunum rjúka
I upp með andfælum, ryðjast aö dyr-
I unum, taka varðstöðu. Hárin rísa,
: og gjammið er grimmdarlegt.
Fólkiö i baðstofunni lítur hvað
j á annaö, spyrjandi. Kvæðamaöur-
\ inn kyngir rímnalaginu. Rokkhljóð
j þagna. Urg i kömbum hljóönar.
„Hvað var þetta?“
„Getur það verið pósturinn?"
„Hann mundi guða á gluggann.“
„Það skilar sér enginn af heiö-
inni úr þeim veöraham, sem verið
hefur frá hádegi í dag.“
j „Þetta er sennilega ekki neitt.“
„Hví láta hundarnir svona?“
] „Um það þarf ekki að dómaka; i
illviðrum fara svlpir á kreik. Og
þeir eru ófáir, sem hafa korpnað
á fjallveginum," segir gamla konan
í körinni, næst uppgöngunni.
Rímnaþulurinn hefur aftur kveö-
andann. Rokkar suða. Kambar
j urga. Húsbóndinn kingsar snæld-
una. En hundarnir linna ekki lát-
um fram 1 göngunum.
Bylmingshögg i hurðina.
Rakkarnir snúa frá með lafandi
skott, leggjast ýlfrandi í bæli sín,
eins og þeim hafi veriö veitt óvæg-
in ráðning. Tvö börn, sem léku aö
kjúkum og völum á baöstofugólf-
inu, hlaupa í ofboði á fætur. Þau
halla höfði og hlusta, lesa svip-
brigðin í andliti fullorðna fólksins.
Augu þeirra þenjast út, verða stór
og starandi.
Varla hafa börnin hreiörað um
sig í kjöltu móður sinnar, þegar
enn á ný bylur högg í hurðina. —
og nú heyranlega miklu meira en
þau, sem á undan fóru.
„Þetta veit á váleg tíðindi," styn-
] ur gamla konan i körinni. Hás
j rödd hennar er forneskjuleg, eins
og völva frá löngu liðnum öldum
; flytji örlagaspá.
Húsbóntíinn er staðinn upp af
rúminu.
„Ég verð að ganga fyrir gestinn
og leiða hann í bæinn,“ segir hann
í hálfkæringi, rífur upp hlerann
að uppgöngunni og skellir honum
að vegg. Svo snarast hann ofan af
pallskörinni.
„Farðu gætilega," mælir gamla
konan í körinni. „Spýttu, — bless-
aður spýttu. Það, sem óhreint er,
hrekkur undan, ef þú spýtir.“
1 „Hégilja,“ hreytir beitarhúsmað-
urinn út úr sér — og fylglr hús-
( bóndanum.
„Hafðu þig hægan, hróið mitt.
Margur hefur verið ginntur, sem
betur var af guði gefinn, heldur
en þú. Dökkar dísir drápu Þiðranda
á Hofi. Ja, því segi ég það. Það
býr margt- i myrkrinu. Ojá.“
„Vertu ekki með fjas og ofur-
mælgi — þú gerir börnin hrædd,“
biður húsfreyja.
„Eru ekki allir skelkaðir?" anzar
gamla konan í körinni, þrákelknis-
lega, „enda varla kyn, því það er
mér eiður sær, að einhvern djang-
inn er hér á sveimi, Engin kristin
i sála ber eitt högg eftir dagsetur.
Onei, sussu nei.“
„Það er búið að berja þrjú högg,“
segir eldra barnið.
Um leið fer vindstroka um bæ-
inn, fellihurðin í göngunum hrikkt
ir á hjörunum, kuldagustur stígur
upp á baðstofuloftiö. Húsbóndinn
hefur dregið slagbrandinn frá úti-
hurðinni. Kallar út í kafaldið og
náttmyrkrið:
„Hver er þar?“
— Á hlaöinu stendur gesturinn,
ferlegur ásýndum, frísar fegin-
samlega, þokar sér nær. Hreyfing-
arnar eru stirðlegar — valda óhugn
anlegum marrandi hávaða, sem
rrrinnir á valnastakka og skelja-
skrímsli þjóðsagnanna. En gestin-
um fylgir hlý andgufa, pegar hann
teygir höfuðið inn í gættina.
Og þeir, sem fóru til dyranna,
hverfa út í hríðina.
Dauðakyrrð í bænum undir heið-
inni. Fólkið bíður í ofvæni. Mínút-
urnar verða heil eilífð. Loks geta
börnin ekki lengur byrgt beyg sinn.
Þau gráta hástöfum og spyrja:
„Hvar er pabbi?“
Við þeirra spurningu fá þau ekk-
ert svar. En gamla konan i körinni
kyrjar kjarnakafla úr vídalín og
fjandafælu.
Útihurðin er opnuð. Fannbarðir
menn ræða hljóðlega, tendra ljós
á kolu fram í göngunum, skafa af
sér snjóinn og ganga til baöstofu.
„Hvað var þetta?“ spyr húsmóð-
irin.
„Pósthesturinn.“
„En ekki pósturinn?“
„Nei; — rauðskjótti klárinn meö
klyfsöðúlinn, töskulaus.“
„Töskulaus?11
„Hann var illa til reika. Það eru
býsn, sem hlaðizt hefur í tagl og
fax á skepnunni. Harðviðrið hefur
vérið afskaplegt á heiðinni."
„Við stungum honum inn í hest-
húsið, gátum ekki hyglaö honum,
eins og þurft hefði. Hann tók ekki
í hey, fleygöi sér niður í básinn.
Verst aö geta ekki gefið honum
vatn.“
„Einn' af átján — einn af átján,
sém farast á fjallveginum,“ and-
varpar gamla konan í körinni.
„Oft eru kröggur í vetrarferðum.
En það eru töggur í Skjóna,“ mælir
bóndinn.
Og á bænum undir heiðinni er
undirbúningur hafinn til að hefja
dauðaleít, þegar veðrinu lægir.
Framundan er andvökunótt.
Skammdegisbylurinn buldrar
darraðarljóð á frosinni þekjunni.
Það ymur í feysknum aflviöum.
Frostrósirnar á ljóranum renna
saman og leysast upp í þykka
hrímhellu, ískalda kristalla, mjúka
eins og ló á þófi.
ÞAÐ DRÓ ÚR VEÐUROFSANUM,
þegar léið á nóttina, — dettur í
dúnalogn um aftureldinguna.
Tveir menn á göngu. Þeir ganga
við sponækur og hafa stóran sleða
í togi. Á sleðann er njörvað brekán.
Rifahjam. Markar varla spor.
Samanþjappaðar dyngjur í lægð-
um, hengjur i brúnum. Hvergi
Sigurjón Jónsson
stingandi strá, á nokkrum stöðum
birkitannar, sem teygja sig í um-
komuleysi upp úr breöanum.
Hvergi vottur af lífi, utan tveir
hrafnar, sem garga ákaft og velta
sér á fluginu.
„Þessar kúnstir í krumma vita á
storm og hríð næstu dægur,“ segir
bóndi.
„Eða feigð,“ anzar félagi hans
og gefur hröfnunum óhýrt horn-
auga.
„Nei, þetta er veöurspá en ekki
feigðarboði.“
Upp á heiðina eru margar bratt-
ar brekkur. Og göngumennirnir
leggja í brattann. Nokkrir harð-
sporar sýna, að hesturinn, sem
brauzt hér um i gærkvöldi, hefur
þrætt leiðina, sem vegaslóðirnar
liggja ufn yfir brekkusniö og klapp-
arása. Á einum hjallanum blasa
við verksummerki tortímingarinn-
ar. Þar hafa rjúpur slegið til
dauðs. Þær liggja í valnum með
brákaða vængi. Blóö hefur dreyrt
úr brotnu nefi. Rifnar fanir bærast
í morgurlkulinu.
Svörtu fuglarnir hverfa hlakk-
andi að málsverði.
Við heiöarbrúnina rís þverhnípt-
ur klettadrangur i hæðardragi.
Fram undan honum er djúpur
hvammur. Þetta er mikilúðlegur
og kolsvartur hamraveggur, en nú
stendur aðeins blákollurinn upp úr
fönninni.
í stórhríðinni hafði snjóstraum-
urinn oltið fram i striöum streng
beggja megin viö hamarinn, tekið
hvamminn með tangarsókn, máö
línur hans út úr landslaginu.
Breytingin er jafnvel svo gagnger,
að þar sem hvammurinn er dýpst-
ur, hefur þyrlazt upp bungumynd-
aður hóll.
Og þar bólar á stangarhún. Hann
er renndur úr brúnu beini.
„Broddstöng póstsins.“
„Já, þetta er hún.“
Mennirnir nema staðar, þurrka
svita af enni, blása mæðinni, Iit-
ast um og sleppa dráttartaugim-
um.
„Ætli hann hafi oröið úti?“
„Sennilega grafið sig í fönn.
Þetta er þaulreyndur feröamaöur,
harðduglegur og vanur slarkinu."
„Hann hefur minnsta kosti kom-
izt yfir hættulegasta hjallann,
fyrst hann náði hingað.“
Þeir ráða ráðum sínum, gera
hark og hávaða, kalla á þann
týnda, skríða á fjórum fótum og
leggja eyra að fönninni.
Þar ríkir grafarþögn.
„Við verðum víst að reyna aö
rjúfa þennan haug.“
„Það getur orðið tafsamt aö
leita.“
„Við höldum okkur i nánd við
stöngina.“
Og þá tekur haugbúinn til máls:
kveöur við raust haugkvæði Gunn-
ars á Hlíðarenda. Röddin er fjar-
læg, rám og draugaleg.
Áheyrendurnir hefja snjómokst-
urinn. Þeir eru fjöðrumfengnir og
hamast aö moka. Þeim er ljóst, aö
betra er að láta hendur standa
fram úr ermum. Veöurútlitið er
ótrýggt — svikahler milli áhlaupa.
Pósttöskunum er tosað upp úr
snjóhúsinu. Á eftir þeim staulast
pósturinn, stjarkur eftir kalsama
dvöl í fönninni. Hann sezt á gryfju-
barminn og horfir hvasst móti
grámyglulegum morgninum, blóð-
lausum af sólarleysi. Hann er hress
og málreifur.
„Þaö væri djúpt á mér„ ef ég
hefði legiö aögerðarlaus, síðan ég
settist að í gær. Ég stóð í hörku-
púli lengi nætur — tróð snjóinn
undir mig í bælínu. Þess á milli
tók ég lagið, raulaði mansöngva —
mansöngvar ylja svo vel og örva
hjartsláttinn. Þaö er nú það, karl
minn.“
Pósturinn fer höndum um póst-
töskurnar, eins og hann sé aö
sannfæra sig um, aö návist þeirra
sé raunveruleiki.
„Þegar veörið var aö ganga niö-
ur, hefur kæft ötrúlegu snjókynngi
undir hamarinn. Hver getur var-
azt þessa forógn? — Ég var illa
fyrirkallaður, þegar ég skreið í
skaflinn, dompinn og mjög lar-
aður, enda hefur árveknin brugð-
izt undir morguninn. Þetta gat
orðið langi dúrinn, ef þið hefðuö
ekki gert mér rúmrusk. Það er nú
það, karl minn.“
„Skjóni kom i vökulokin og gerði
svona heldur betur vart við sig.
Þess vegna var árla risið úr rekkju
og lagt til heiðarinnar.“
Pósturinn lyftir brúnum — þukl-
ar annars hugar pósttöskurnar,
gerir gælur við þær meö höndun-
um.
„Blessaður klárinn."
Eftir nokkra þögn endurtekur
hann sömu setninguna með auk-
inni áherzlu. —
Þrír menn ganga um hádegisbil
til byggöa.
Tveir draga sleða. Á sleðann hafa
bætzt tvær pösttöskur. í þeim eru
geymd bréf og blöð — málgögn
heimastjórnarmanna og landvarn-
armanna — allt í einum hræri-
graut. Blöðin eru vel þegin í ein-
angruðu héraði. Og þjóðmálaþætt-
irnir kveikja kappræður.
Pósturinn gengur laus, styöur
sig við broddstöngina. Blóðrásin
eykst í stjörfum limum, og hroll-
urinn hverfur úr herðunum.
Þeir hraða för. Þaö er sigur-
ganga, sem þó er undanhald.
Skafrenningurinn, svifléttur og
gáskafullur, ris og hnigur viö fæt-
ur ferðamannanna. Kulið fer vax-
andi. Kófið þéttist. Ofanburður.