Vísir - 24.12.1955, Blaðsíða 9

JÖLABLAÐ VÍSIS
Konan í rúminu lauk upp
•augunum og í sama bili heyröi
hún klukkuna niðri í stofunni
slá. Hún taldi slögin, sem voru
hseg og sein og hljómmikil, og
varir hennar bærðust, meðan
hún taldi, án þess að mynda
.orð, ósjálfrátt, eins og hún væri
að telja lykkjur á prjóni eða að
hafa yfir morgunbæn í hugan-
um — eitthvað, sem engum
kæmi við nema henni.
Þangað til skyndilega að hún
hrökk við og fann að eitthvað
var öðruvísi en það átti að
vera, að þessi morgunn var
frábrugðinn morgnum annarra
daga: klukkan sló níu. Og þeg-
ar seimdreginn tónn síðasta
slagsins fór um húsið, þá sett-
ist konan upp í rúminu og það
var felmtur í svip hennar og
augu hennar hvörfluðu spyrj-
andi um herbergið, eins og hún
kannaðist ekki við sig á þessum
stað, heldur væri þetta í ókunnu
húsi.
„Hvernig stendur á því, ég
hef sofið klukkutíma lengur en
ég er vön?“ spurði hún upp-
hátt, en það svaraði henni eng-
inn, því að hún var ein. Hún
leit áhyggjufull til rekkju
bóndans hinum megin í her-
berginu, rekkjan var uppbúin
og óbæld, Ragnar hafði ekki
komið hér í nótt.
Nei. Ekki komið í hjónaher-
bergið. Hún hafði heldur ekki
búizt við því: Þeim hafði orðið
sundurorða í gærkvöldi, og ekki
hirt um að leita sátta, heldur
gengið hvort sína leið, þegar
rimman tók að þreyta þau —
hún upp í svefnherbergið, hann
inn í skrifstofuna á neðri hæð.
En slíkt hafði komið fyrir
áður, reyndar ekki mjög oft,
bara nokkrum sinnum. Þá hafði
Ragnar ekki fylgt henni upp,
heldur gist í ski'ifstofunni, hann
gat búið þar um sig sjálfur og
látið fara vel um sig, — á legu-
bekk undir tveim hlýjum ullar-
teppum, og nóg af púðum í stað-
inn fyrir kodda.
Aftur á móti hafði hitt aldrei
brugðizt fyrr, að hún vaknaði
klukkan átta og hefði morgun-
kaffið tilbúið um hálf níu. Þau
höfðu jafnan . mætzt sátt að
kalla að morgni og ekki látið
ágreiningsefnin lengur standa i
vegi fyrir eðlilegri umgengni.
Hann vann í sparisjóðnum frá
klukkan tíu til tólf og aftur
tvær stundir eftir hádegið, þess
utan hafði hann éngum opin-
berum skyldum að gegna, en gat
sinnf þeim verkum, sem hann
sjálfur kaus.
Hún sté fram úr rúminu,
smeygði berum fótunum í inni-
skó og gekk út að glugganum.
.Eitthvað óvenjulegt hafði gerzt
meðan hún svaf, og þessi morg-
unn leyndi hana einhverju, —
allt var það með einhverjum
hætti breytt. Jafnvel grasflötin
í blómagarðinum hennar, hún
var allt í einu orðin græn; sVo
mjög hafði hún aídrei séð hana
skípta litum á einni nóttu. í
gær hafði líka verið sólskin og
hvít birta og andlit jarðarinnar
hreint og opinskátt, en nú var
himinninn alskýjaður og skúr.a-
ieiéingar u.m alian sjó. Sjórinn
' ‘ *' ni dimmgrár og mjúkur og
bærði ekki á sér, fiskibátai'nir
á Iegunni eins ,og þeir væru
greyptir í storkið blý. Aftur á
móti var útlenda hafskipið, sem
hér liafði legið undanfarna
9
daga, ekki lengur á sínum stað
— það var horfið.
Það var horfið, — já, því ekki
það? Skip koma og fara, þau
ílendast ekki á neinum stað,
heldur eru hvarvetna gestir —
og vei þeim, sem tengir þrá sína
og draum við skip: hann geng-
ur ekki framar heill til skógar.
Jason skipstjóri hafði komið
í þetta hús fyrir viku, í fylgd
með Ragnari, og síðan flesta
daga, síðast í gærkvöldi, og ekki
haldið á brott fyrr en með
morgni. Allan daginn í gær
hafði hún kennt ilminn af dýr-
um vínum hans og tóbaki í stof-
unni, þar sem þau höfðu setið,
og hún hafði lokað dyrum og
gluggum, til þess að varðveita
ilminn sem lengst og setið þar
langtímum einsömul og ekki
haft annað fyrir stafni en draga
andann. Henni hafði fundizt
hann glæsilegur, og kanmske
hafði hún ekki fyrirhitt geð-
felldari mann, né heldur gædd-
an slíkri æsku, — mjúklátari og
ástríðufyllri í senn. Hann var í
ætt við kvika lognbylgjuna, sem
faðmar að sér skerin og dregur
sig jafnskjótt til baka á ný,
óþreytandi, en aldrei ofsafeng-
in, söm og jöfn í ástleitni sinni,
hversu oft :sem henni er hrund-
ið frá.
En ekki gat hún fyllilega átt-
að sig á, hvað Ragnari gekk til
að koma svo oft með hann hing-
að heim. Hvorki var það í hagn-
aðarskyni né vegna aðdáunar á
þessum norska sæfara Og tæp-
lega vegna vínfanganna, sem
hann lagði á borð með sér, því
að Ragnar neytti þeirra af mun
meiri hófsemi en búast hefði
mátt við. En hvað var það þá,
sem fyrir honum vakti með
kunningsskapnum við Jason —
þessum heimboðum, sem í
hennar augum báru á sér öll
einkenni uppgerðar, jafnvel
andúðar? í viðurvist gestsins
talaði hann tungu hins hleypi-
dómalusa veraldarmanns; um
valfrelsi maúneskjuhnar á torg-
um og rétt hennar til áð haga
segiiim eftir vindi á lífsins
ólgusjó. En þegár hann var
farinn, brá hann á hæðnishjaí
um hið mennska í fari manna
og varpaði að konu sinni tví-
ræðu glensi um framkomu
hemiar við gestinn. Hann lék
afbrýðisaman eiginmann, en
hún fann að það var einungis
leikur, uppfundinn til að dylja
sjálfan veruleikami, hver sam
hann var. Ef til vill hafði til-
gangur hans verið sá að særa
hana, egna hana til ófriðar við
sig, leita uppi veikleika í fari
hennar, finna á henni höggstað.
Já, henni var alls ekki grun-
laúst um, að Ragnar vildi sitt-
hvað vinna til að géta fundið á
henni höggstað, enda sér þess
vel meðvitandi, að á honum
sjálfum fundust margir slíkir
staðir! Og satt að segja h.afði
hún oft látið hann kenna á
þvi, en eingöngu í þvi skyni að
reyna að gera úf honum- 'heil-
steyptan mann, virðulegan, á-
reiðanlegan, í líkingu við. föður
hennar sáluga, — preStinm
Jæja, svo Jason skipstjóri
hafði látið í haf þessa nótt — og
ekki komið til að kveðja. Nei.
Það gerði heldur ekkert til.
Þegar á allt er litið — þegar
öll kurl koma til krafar, þá er
rúmhelgin líka bezt. Hinir æv-
intýralegu dagar reglubundinn-
ar iðju, heimilið, hin gamal-
kunnu andlit nágrannanna, sem
maður hefur alltaf þekkt.
Nú heyrði hún kallað til sín
utan af ganginum. Það var Njáll
sonur hennar, þrettán ára, hann
var sjálfsagt búinn að hirða
kýrnar og langaði nú í morgun-
bitann sinn. Hún gekk fram að
dyrunum og opnaði hurðina.
hennar, að minnsta kosti ekki
óbreyttur meðlimur fjölskyld-
unnar.
„Guð gefi þér góðan dag,
Fróði minn. Hvernig svafstu í
nótt?“
„Vel,“ gegndi drengurinn, án
þess að líta upp úr bókinni.
Hann sat uppi í rúminu með há-
an hlaða af koddum við bakið.
„Hvað á ég að færa þér —
hverju hefur þú lyst á núna?“
spurði móðirin blíðlega, án þess
að nálgast hann meir, —• hún
stóð utan við þröskuldinn og
talaði inn í gættina.
PALÍIMA
SMASAGA EFTIR GUÐMUND DANIELSSDN
„Hvers vegna er ekkert
kaffi?“ spurði drengurinn.
„Klukkan er farin að ganga tíu
og ég er löngu búinn í fjósinu.“
Hún leit til hans seni snöggv-
ast, hvort hann hefði skitið sig
mjög út og'. hvort hann hefði
farið úr gúmmistígvélunum sín-
um niðri. Hann var á sokka-
leistunum, en það var mikið af
heykuski í peysunni hans og
nankinsbuxurnar hans óhrein-
ar að framan, eins og hann hefði
lagzt á hnén í flórinn.
„Að sjá hvernig þú hefur út-
verkað þig, drengur!“ kallaði
hún gröm. „Farðu niður í eld-
hús, ég kem strax. Heyrðu, hef-
urðu séð hann pabba þinn í
morgun?“
„Nei.“
Hún hvarf aftur inn fyrir
hurðina og hraðaði sér í fötin.
„Getur það skeð, að maður-
inn sofi ennþá?“ hugsaði hún;
hitt fannst henni þó trúlegra,
að hann væri genginn út.
Allt í einu mundi hún eftir
Fróða litla og ákvað að líta inn
til hans áður en hún færi niður.
Hann var tvíburabróðir Njáls
og löngum heilsuveill. Hann
bjó í rúmgóðu sérherbergi í
norðvesturhorni hússins uppi á
lofti og naut margs konar for-
réttinda á heimilinu. Hann lék
sér aldrei með öði’um börnum,
þó hress væri, en hann var
sjaldan hress og oft rúmliggj-
andi, sjaldnást þó svo veikúr,
að hann gæti ekki sinnt bók-
lestri, og las flestum stuxulum.
Hún barði að dyrum.áður en
hún gekk inn til hans, eins óg
hann væri næturgestur í húsi
Pilturinn var of niðursokkinn
í bókina til að svara strax, hún
varð að endurtaka spurninguna.
„Hvað viltu að ég færi þér,
Fróði minn, ég svaf dálítið vfir
mig, en nú er ég að fara niður
til að hita kaffið.“
„Nú, jæja, komdu þá með
kaffi.“
„Og eitthvað með því? Kann-
ske líka graut og mjólk?“
„Ekki vera alltaf að trufla
mig, mamma, þú sérð að ég er
að lesa,“ gegndi sjúki pilturinn,
tómlátur, eins Og umræðuéfnið
kæmi honum ekki við.
Konan sagði ekki fleira, held-
ur lokaði dyrunum og gekk nið-
ur stigann. Fyrsta verk hennar,
þegar hún kom niður, var að
líta inn í skrifstofuna, hvort
Ragnar væri þar, en hann var
þar ekki, það var ekki einu sinni
sjáanlegt að hann hefði sofið
þar í nótt: teppin lágu saman-
brotin á legubekknum og púð-
arnir á sínum stað.
í annað sinn á þessum morgni
greip hana uggvænleg tilfinn-
ing þess konar, að í nótt hefði
g'erzt eitthvað, sem þaðan í frá
breytti eðli daganna og inni-
haldi þéírra, jafnvel henni
sjálfri: Var eiginmaður hennar,
Ragnar Njálsson, búinn að kalla
einhverjra hneisu yfir. þetta
heimili? Hvaða rétt hafði hann
til að .Íéggjást út eins og gámall
fresp 'eða'fyllirafíuL þó VS hon-i
úm ■sinnað'íst við 'kbnúna" shia?
Jafnvel þó’svo kvnjxi að vera,
að honiun þætti.ekki vsent um
hapa Jen.gur, þáð létti engri
skyldu al herðum hans.
Hún var reyndar ekki von-
laus um, að hann hefði laum-
azt vestur í sparisjóð, eftir að
þau skildu í gærkvöldi og gists
þar — í hefndarskyni við hana:
til þess að gera hana hrædda,
og kannski til að láta líta svo
út sem hann ætti ekki lengur
friðland heima hjá sér. Hún gat
vel trúað honum til þessa, jafn-
vel þó hann væri henni ekki
mjög reiður. Hann virtist með
árunum verða æ haldnari þeirri
trú, að rósamt líf væri ómerki-
legt líf. Sennilega þjáðist hann
af einhverri tómleikatilfinn-
ingu, og varð þá auðskildari
þessi þráláta ástríða hans eftir
æsandi viðfangsefnum, sem
hvert út af fyrir sig entist hon-
um þó aldrei til langframa, en
hætti að fullnægja honum, þeg-
ar það var ekki lengur nýtt.
Lengi hafði hann þó látið sér
nægja byssuna og veiðistöng-
ina og þess á milli að rita lang-
feðgatal sitt ásamt mergjuðum
og skáldsagnakenndum ævisög-
um þeirra sýslumanna, sem
hann var kominn af, og um af-
brotamenn þá, sem þeir höfðu
ljóstað upp um og dæmt. En
í seinni tíð hafði veiðiferðum
hans fækkað og ritstörfin orðið
stopul og flaskan gerzt tiltæk-
ari en áður, og ekki örgrannt
um fjárhættuspil við og við.
Æjá, því miður, Ragnar Njáls-
son hagaði lífi sínu ekki þannig,
að hann gæti með sanngirni
kennt eiginkonu sinni um allar
misfellur í sambúð þeirra. En
það gerði hann nú samt. Af því
hann hafði gefið henni dýrar
gjafir við hátíðleg tækifæri, þá
hélt hann, að upp á sig gæti ekki
staðið, heldur væri öll gagnrýni
á hann rangsleitni ein.
Hún var of niðursokkin í á-
hyggjusamar hugleiðingar sín-
ar um heimilisföðurinn til þess
að átelja Njál son sinn á ný fyr-
ir sóðaskapinn, þó að hamx ætti
það skilið, en bar honum þegj-
andi mjólk og brauð og kaffi og
framreiddi annan skammt sarns
konar handa sjúklingnum
Fróða, yfirgaf því næst eldhús-
ið. Hún var ein í húsinu með
sonum sínum. Konan, sem
mjaltaði kýrnar kvölds og
morguns og fægði fyrir hana
gólfin og vann fyrir hana erfið-
ustu húsverkin, var heima hjá
sér um þetta leyti dagsins og
kom sjaldnast aftur fyrr en eft-
ii' hádegi. .Og núna mundi hún
einungis koma til að sækja
kaupið sitt, því í dag var fjórt-
ándi maí, vinnuhjúaskildagi.
Það hafði verið ráðin ný vinnu-
kona, einhver dugnaðarmann-
eskja ofan úr sveit. Frú Pálína
var lengi búin að hlakka til að
fá fullgilda stúlku á heimilið
núna, um leið og vorannirnar
byrjuðu, því hún hafði jafnan
verið óhneigð fyrir búsýslu og
líkamlegt erfiði. Ragnar hafði
talað um að sækja stúlkuna á
hestum í dag, en að sjálfsögðu
ekki fyr.r en hann hefði lokið
störfum í spatisjóðnum.
Hún dvaldi aðeins skamma
stundi uppi á loftinu hjá syni
sínum, en reikaði eirðarlaus
niður í stofuna og staðnæmdist
úti ýið gluggánn. Húsið stóð
drjúgan 'spöl utari viÍLþettbýli
kaúþtúnsins' óg álíká ’ s’þol oían
Ý’ið fÍæ'ðarmálið, á rennsléttum
flötum milli tveggja tjai’.na.
Stígurinn heim að húsinu var
stráður ljós.bleikum skeljasandi,
jaðraður beg'gja mégin með sæ-
börðum fjörusteinum, sem mál-