Vísir - 24.12.1955, Blaðsíða 14

14
JÓLABLAÐ VÍSI8
tim veirður að fárviðri —' nær
160 km. hraða. Hann varir
gafnan lengi, og orsakar
tskemmdir á gróðri með því
að þyrla særoki og seltu imi
yfir ströndina. Samfara bora
er jafnan bjartviðri. Scirocco
hefur önnur einkenni. Það er
sunnan- eða suðaustanvind-
lir, oft hráslagalegur og fylgja
honum hellidembur og þrumu-
veður. Menn og dýr lamast,
verða þreytt og löt og vilja-
laus til hverskonar starfa eð'a
athafna. Hafið breytir um lit
eftir því hvor vindurinn ríkir.
í scirocco er það dimmblátt, í
bora er það grænt.
En svo vikið sé aftur að
fólkinu er það, þrátt fyrir ytri
fátækt, auðugt af andlegri
hamingju. Það er stolt og ann
frelsi og ættjörð sinni. Hefur
enda reynt drjúgum á þá til-
finningu því það er miklu
.sjaldnar sem Dalmatíubúinn
hefur getað um frjálst höfuð
strokið, sökum ánauðar og yf-
irgangs erlendra drottnara.
Aftur og aftur hafa þeir risið
gegn erlendxú kúgun og úthellt
blóði sínu — oftast án árangurs
■— fyrir frelsi ættjarðannnar.
Risahöll
Diocletiaus.
Þótt Dalmatíuströndin sé í
heild hrjóstrug, er hún undur-
fögur. f landinu eru seiðmagn-
aðir litir, formið er óendanlega
margbreytilegt með fjöllum og
íjörðum, dölum og sléttum. Og
þar sem gróður festir á annað
borð rætur er hann í þvílíkri
ótrúlegri fjölbreytni að mann
rmdrar stórlega.
Á Dalmatíuströndinni eru
sögurikar byggðir, þorp og
borgir, dalir og kastalar sem
barist hefur verið um og lands-
búar varið til síðasta blóðdropa.
Þar eru bæir og borgir svo sem
Split, Dubrovnik og Kotor. Á
næstu grösum em Sarajevo og
Cetinje, hin fornfræga höfuð-
'borg Svartfjallálands.
Split er ein af stærri borgum
á norðurhluta Dalmatíustrand-
arinnar og liggur við fagra vík,
sem jafnframt er eitt þekktasta
berskipalægi Júgóslava. Split
er jafngömul veldi Grikkja, en
þeir byggðu hana fyrstir og
gerðu að verzlunarborg. Fræg-
ust varð hún þó fyrir tilstilli
Diocletians keisara, er reisti
sér þar eitt mesta hallarferlíki
sem vitað er um enn þann dag
:í dag. Það er rösklega 38 þús-
und fermetrar að stærð og í því
búa enn, þótt höllin sé að meira.
eða minna leyti í rúst 3000—
4000 manns. Diocletian er
þekktasta sögupersóna lands-
:ins og líf hans eitt undursam-
legt ævintýri,
Perla Adríahafsins.
MÖrgum öldum seinna herj-
uðu Tyrkir á landið, lögðu
strandlengjuna smám saman
undir sig og' komust norður til
Split. Árið 1538 var Split ung-
verskt lén undir stjórn for-
ingja sem Pétur hét Crusich.
Hann varði borgina gegn
Tyrkjum í heilt ár, en var þá
tekinn til fanglíog hálshöggv-
inn en borgin b'értekin.::
Önnur borg, — og ekki síður
sögufræg — er Dubrovnik, sem
■liggur miklu sunnar á strönd-
inni.
Dubrovnik er einn af feg-
ui'stu og undursamlegustu smá-

cftú
_j§_Q
séra Jón Thorarensen

í íslenzkum þjóðsögum er sagt
að kona cin austur á Hangár-
völlum, sem lifði á tímum Sæ-
mundai' íróða, hafi borið frain
eftirfarandi ósk:
Eina vildi ég eiga mér óskina
Svo góða
að ég a'tti svni sjö
með Saunundi hinuin fróða.
þctta átti að rætast, cn af
hverju óskaði hún sér endilega
iið eiga sjö syni? það mun vera
iif því að talan sjö var heilög
og komui trfiði því að ehimitt sú
tala myndi færa h'enni hafn-
ingju. Hér cr um að rasða’æva-
foman átiúnað, svo ævafoman,
að engar þjóðir þekktust í Ev-
róþu, þegar þossi tala var orðin
’holg og þýðingannikil hjá hin-
um elzfii þjóðum, er sögur fara
af og austar bjuggu. Austur í
Mesópótamíu hafa fundizt áletr-
anir frá því 3000 árfim fyrir
Krist. þar hjá Babyloniumönn-
um er talan 7 mjög he-ilög.
Hver orsök þeirrar helgi er
verður nú ekkrf hægt að fella
neinn dóm um, þvi þær reglur
eða tmarfáíög, sem helga þessa.
tölu hafá fcngiö þýðingu hennnr
og gildi frá Gyðingum og er þá
oft miðað víð Salomon konung í
sambandi við dutfræði og reglur,
scm hér skal ekki lengra farið
út í, en þess aSeius getið, að hafi
Salomon rikt til ársins 937 f. Kr.
4
Fyrír næstum
5000 árum.
4-
b. að þá eru minnsta kosti 306ÍI
ár frá því menn vita- að talan
■7 var oi-ðin Iielg hjá Babyloníu-
báejum í Norðurálfu, bæði hvað
legu og sérkennileik snertir og
þessi litli bær með um 40 þús-
und íbúum er takmark allra
þeifra sem til Júgóslavíu fara,
enda er þangað stöðugur ferða-
mannastraumur allan ársins
hring, en að sjálfsögðu þó mest-
ur á sumrin.
Þessi fyrirferðarlitla, víggirta
bórg liggur í hafi blóma og
tr.jáa rheð dimmblátt Adriahaf
á aðra hönd. Hún er samrunnin
landirtu í ] kripg:. og ;gey#iir, þó:
innan virkisveggja ‘ sinríá
glæstari hallir og skrauthýsi en
annarsstaðar er að finna í öllu
landinu. — Dubrovnik hefur
jafnan verið kölluð perla
Adriahafsins og ber það nafn
;jneð r'entu.
' ' ' '
Hugrakkir sægarpar.
Borgin liggur við rætur
fjallsins Srdj — hvemig það er
borið fram er mér ráðgáta — og
umhverfis gamla hluta borg-
arinnar cru ramgerustu og
traustustu virkisveggir sem
! yfirieitt hafa byggðir verið á
miðöldunum. Þeir voru öflugri
en nokkurrar annarrar borgar
sem vitað er um hér í álfu og
uppi á virkinu liggur vegur
umhverfis alla borgina.
Hið ramgera virki orsakaði
það að Dubrovnikbúar hrundu
öllum árásum erlendra herja í
tíu aldir samfleytt og ixrnan
þessara virkisveggja dafnaði
eitt sérkennilegasta ríkið í
veraldarsögicnni , ipéð, eigin
stjórnskípúlagi og réttarfari. —
Þessi örsmáa borg liafði yfir
300 hafskipum að ráða, sem
sigldu um öli heimsins höf. —
íbúarnir voru hugdjarfir sjó-
farendur sem leituðu helzt
þangað þar sem hættumar .voru
mestar, én líka til auðs og
frama að virmu. í siglingurn vai'
þetta fámenna borgarveldi
hættulegur keppinautur við
hina ríku og voldu.gu Feneyja-
kaupmenn, sem þá stóðu í hin-
PíanAaM á.bls. .22.
mönnum eftir. áletranum, sem
fundizt hafa.
það, sem rnenn vita fvrst um
upphaf og helgi tölunnar, er það,
að liún er samsett af þremur og
fjórum, en þessar tvær tölur
voru með eins konar giuindvall-
arþýðingu í ráuðri forneskju lijá
Babytoniumönnum og því var
helgi þeirra svo niik.il, þegar
þeim sló saman. A rfinum í
Guðea, sefn ritaðar eru rúnum
3000 áram fyrii- Krist táluiar
talan 3 guðina Ann, Bel og Ea
en þessir þrír guðir tákna hini-
in, jörð og haí, en talan 4 tákn-
ar höfuðáttirnar 4.
I.’r þessum tveiih tölum og
merkingum þeirra verður hin
lielga tala 7 til. Sé svo farið til
GyOinga, sem koma til sögunnar
rúmum 2000« árurn seinná, þá
liafa þeir fengið þessa tölu cins
og svo rnargt. annað að anstan
frá liinuih eldri þjöðum.
X biliiiunni kemur talan sjö
svo oft fyrir, að það væri ekici
á færí nokkurs manns að skýra
það allt út í einu. Guð skapaöi
heiminri á sex dögum og tivíld-
ist á hihum sjöuíjrla, Jaköb átti
♦
7
1
7 syni, Salomon var 7 ár að
byggja. musterið, sjöunda hvert
ár var heiíagt. Pétur spurði Jes-
úm hvort hann ætti að fyri'rgefa
bróður sínum 7 sinnum en þá
svar'nði Jesús. Ekki 7 sirinum
heldur sjötíu sinnum 7. — Orð
Ki-ists á krossinum eru 7 og
svona mæfti halda áfram og i
síðasta ríti N. T., Opinberanar-
bókinni, kemur talan 50 sirinum
fyrir.
I trúarþfögðuhum era tit 7
iiöfuðdygðir og 7 höfuðsyndir, 7
sakramenti, 7 himnar, 7 gjáfir
andans, 7 höfuðfhiskuhálverk. —
í helgisiignum kristninriar er tal
að um 7 sofendur en þeirra dag-
ur er 27. júní ár hvert.
I íornöld vora 7 undur Veratd-
ar 1) Pýrámídarnir 2) hangandi
gai;ðarnir í Babylon 3) Seifs-
styttan í Olympiá 4) musteri
gyðjuniiar Arteiais í Efesus 5)
Mausotcum í Halicamassus 0)
Bisalíkneskið í Rodos og 7) Vit-
inn í Aléxandríu.
Sögur . hinna 7 vit.ringa cru
a usturlénzkar • sögur til á mörg-
um málum. Sömuleiðis sögur
hinna 7 grisku viírihgá.
I stjórnraátasögu Ifeimsins nhi
géta þes's e'r Rörn er byggð á 7
hæðúih, 7 daga orusta var frteg
í:■borgarasiyi'jöld: Bandaríkjanná
20. júní — 2, júli 1802; 7 viknjx
strið ixiilli Prússa og Austurrik-
ismanna og. • sjö ára stx-ið
1756--C3.
í lofti, i jöi og. legf kermir tal •
an alls síaðar. í lolfti er það sjö-
stjarnáp',i . á ,lahdij ,er þáð líka
sjöstjarhotn, það erfislenzkt hvítt
blónhtsem yéx 1 skógiim hér á
7. é
er aflra síærsí.
*
Austurlundi. f’að er einkennileg
jurt með 7 blöðum á miðjum
stöngli _en,ki;ónan er litil pg Ixvit.
í jurtagróðri hitabelíisins eru
töluraar 4 og 3 mjög mikið sam-
an.
rf- }>ú er það óhrekjanleg stað-
reynd, sem ég hef sjálfur oft séð
á æskustöðvum mínum suður í
Höfnum, að í stórbrimum koma
3 og 3 ótög í senn en 7. ólagið
eða brimboðinn réltara ságt er
síxerstur af þeim öllum og cftir
h'ann kemur lengsúi hlé þar til
ntesfa hmferð byrjar svo alveg
elns aftur
1 áiómvísinduni cru 7 aðat-
flokkár í peridiska kerii fram-
efnanna.
í liljóhilístarvisihdum er 7
tón'á tÓhstiginn höfuðgrund völl-
urinn og sjö höfuðl'itir, sem
brolna úr hvítu ljósi, eru þessir
og við iniðum þá við litáífring-
inn þar til liánri lokast. —• Rauft,
rauðgult, gult, grænt, blátt,
Indigotilátt og fjólúblátt. Ráutt
tákna'r sannleikann, rauðgult—
kærleika, , gulf— lireinlcika,
graint= auðmýkt — blátt= lífið
Iiidigo= vizku, fjóltíblátt=
skilning.
7 tónar í tónsíiganum og 7
liöftíðlitir fálla saman þáhnig að
hvci’jum tóni fylgir viss iitur og
það eru 7 höfuðiyktareiningar og
himriesk tórilist er tengd litum
og lykt, þannig að hver iónn
skynjast. á þrennan hátt með
tiljómfyllingu lit. og angan.
Emanúel Swéd'énltörg sagði að
tiimnesk hljómtist væri svo Stór-
kostleg að unaði og fegurð, að
slíkt. gæti hugnr og skilningur
jnrðarbúanna- ekki skilið.
það eiu 7 höfuö: GHAKRAS á
hnettinuiii sem vér byggjum.',
það er ekkert orð til á. íslenzku
LHsallsföB er á
SnæfeSlsnesí.
yfir orðið Gliaknx, ekki heldur á
ensku. það þýðir á Sanskrit
luingúr eða iijót. Með þvi er átt.
við cins kouar lífsaflstöð. Ein
er talin vera á íslandi á Snœ-
fellsnesi. I líkania manhsiris eru
7 stöðvar (chakras) lifsáflsins.
í aniitómiiuini, liffxérafræð-
inni, má finria lijá manninuin
töluna 7, við tiöfum 7 halsliði,
7 úlnliðs bfcin, 7 íi.ftari fót.bein,
7 frornri ristarljein, tábéinin cru,
2X7 á livoram íæti, irieltingar
vegur mannsins skrþtist í 7 höf-
uðsvieði, sönuileiðis eru 7 föst rif
livoni rnegin og tnri sVokallaða
fræga 7. licilataug er hréyfitaug
andlitsins og stjómar þvi að þið
lirosið að öltu þessu sé'm ]>ið lcs-
ið hér.
}>a er aðcins botngjöröin eftir:
Egj falaði einu sinni við gamla
konu sein ög þyi. miður get ekki
á raig, sett bvér ýai’. Hún sagði:
Tölur hafa eina þýöingu: Eg er
fædil 7./7. 1877,- ég inissti fööur
riíirin 7 ára,. vnóður utína 14 ára,
giftist 21 ársjog átti síðasta barn-
ið niitt 28 ára, ég missti mann;
mimi'35 ára. Hún hélt áfram og«
það merkasta var eftir lijá lienni;
sem ég liefi alveg gleynit. Og*
livað sem um tölur og tulnafræði
niá segja, þá er eitt víst. að til-
viljun og handaliöfs verk or ckki
að finna í heiminum, állt er
háð föstum og merkilegum lög-
málum, þót.t vér ekki skiljum,
þttu, eu sú verður i’eynslan að
eftir því, sem vit og þrosk'i mann-
xinmi. vex þá Verður oss æ ljösai’a,
að varfa crum vér enn í dag
koihnir inn fyrir þröskuidinn í
í^mtl .yizkijnnaiy pleðileg jól!