Morgunblaðið - 12.05.1965, Qupperneq 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 12. maf 1963
Hjálpræðisherinn á Islandi 70 ára
í DAG eru sjötiu ár liðin síðan
Hjálpræðisherinn hafði sína
fyrstu samkomu á íslandi. En þá
voru réttir þrír áratugir liðnir
frá stofnun hreyfingarinnar. Á
þeim stutta tíma hafði Herinn
breiðst út um heiminn með
undraverðum harða, og sannað
tilverurétt sinn á margan hátt.
Stofnandi Hjálpræðishersins var
enskur prestur að nafni William
Booth. Kona hans Catherine
er mikið rækt.
Hér á landi hefir Herinn starf-
að með ýmsu móti. Hann hefir
haldið samkomur, og gert sér
mikið far um að leita uppi heim-
ilislausa menn eða þá, sem voru
fjarri heimilum sínum, svo sem
erlenda og innlenda sjómenn.
Fjársöfnun hefir jafnan farið
fram, til stuðnings fjölskyldum,
sem Herinn hefir vitað, að höfðu
slíks þörf. Gistihús og gistiheim-
ili Hersins hafa staðið opin fjölda
fólks, og þar hefir oft verið skot-
ið skjólshúsi yfir þá sem áttu
fárra kosta völ.
Ég veit ekki, hve mörg ár eru
liðin síðan barnaverndarráð ís-
lands, bamaverndarnefndir og
fleiri aðilar byrjuðu að vekja
athygli á nauðsyn heimilis fyrir
ungar stúlkur, sem hafa misstig-
ið sig á hamingjubraut sinni og
þurfa sérstakrar aðhlynningar og
| gæzlu. Nú er verið að reisa slíkt
! heimili undir forystu Hjálpræð-
I ishersins. Verður það vígt í ná-
inni framtíð. Þetta dæmi sannar,
ásamt mörgum fleirum það, sem
læknir nokkur sagði einu sinni
við mig. „Það þýðir ekkert að
Brigader Henry Driveklepp,
deildarstjóri Hjálpræðishersins
á íslandL
Booth var frá upphafi með í
starfi manns síns. Hún var stór-
gáfuð kona, kjarkmikil, og orð-
lagður predikari. Ef til vill er
þetta ástæðan til þess, að konur
hafa verið jafn-réttháar körlum
til allra embætta innan hersins.
William Booth var alinn upp
í ensku þjóðkirkjunni, en gekk
ungur yfir til meþódista. Sem
ungur maður hafði hann ásamt
nokkrum ungum mönnum starf-
að að kristindómsmálum með
sérstökum hætti, og þegar hann
vildi halda áfram í svipuðum
dúr, varð of-þröngt um hann
innan þess starfsfyrirkomulags,
er honum var ætlað að fara eftir.
— En það var fyrst, er hann tók
að predika í öreigahverfum
Lundúnaborgar, að hann fann,
að hverju hann skyldi stefna.
Stefna Hjálpræðishersins var
frá upphafi mörkuð þannig, að
megináherzlan er lögð á kristna
trú sem hjálp til einstaklingsins
til þess að snúa sér frá löstum
og syndsamlegu líferni og lifa
trú sína í breytni. Hann hefir
sagt stríð á hendur bæði drykkju
skap og vesaldóm, og ekki hikað
við að setjast að þar sem flestir
aðrir þóttust of fínir til að köma
nærri. Þetta hefir verið hin
sterka hlið í þjónustu Hjálpræð-
ishersins um víða veröld.
Margt er öðruvísi í velferðar-
riki nútímans heldur en þjóðfé-
lagi hinnar nítjándu aldar. En
sagan hefir sýnt, að þrátt fyrir
allar félagslegar breytingar hefir
þjónustá Hersins ekki orðið úr-
elt. — Hjálpræðisherinn er ekki
sértrúarflokkur. Hann skiptir sér
lítið af því, sem milli ber í guð-
fræðilegum efnum innan kirkj-
unnar, hvar sem sú samvinna er
þegin. Predikun Hersins er ein-
föld iðrunarpredikun, og hefir
jafnan orðið áhrifamest þar sem
predikararnir sjálfir hafa gengið
í gegnum hreinsunareld barátt-
unnar. Líknarstarf og sálgæzla
setja ótal lög og reglugerðir um
alls konar stofnanir og hæli,
nema það fáist fólk til að taka
að sér þjónustuna, og þar eru þeir
alltaf fúsastir, sem gera slíkt af
trúarástæðum."
í hátíðablaði Hjálpræðishers-
ins mun saga hans eitthvað vera
rakin. Sú saga er merkur þáttur
í kruoiisögu vorrar aldar, en ég
efast ekki um, að þeir eru margir,
sem á þessum tímamótum þakka
heils hugar fyrir starfið, sem
unnið er, og taka undir þá bæn,
að heilagur andi leiði það fólk,
sem hlotið hefir köllun til þess
að vera herlið Drottins.
Jakob Jónsson.
Blaðamenn samþykkja siðaregiur
A FBAMHALDSAÐALFUNDI
Blaðamannamélags tslands, sem
haldinm var sl. sunnudag, voru
samþykktar siðareglur, codex
ethicus, sem blaðamönnum ber
að hafa í huga í starfi sinu um
samskipti innbyrðis og við al-
menning.
Samkvæmt reglunum ber blaða
manni að leitast við að gera ekk-
ert það, sem til vanvirðu má
telja fyrir stétt hans, blað eða
fréttastofu, eða rýrt geti álit al-
mennings á blaðamennsku. —
Blaðamanni ber að virða nauð-
synlegan trúnað við heimildar-
menn sína og forðast allt, sem
valdið getur saklausu fólki, eða
mönnum, sem eiga um sárt að
binda, sársauka eða vanvirðu.
Þá telst það alvarlegt brot
samkvæmt reglunum þiggi blaða
maður mútur eða hafi í hótunum
vegna birtingar efnis, eða öfugt.
í frásögnum af dóms- og refsi-
málum skulu blaðamenn virða
þá meginreglu laga, að hver
maður er talinn saklaus þar til
sekt hans hefur verið sönnuð,
jafnframt því sem þeir hafi í
huga hvenær almennt öryggi
borgaranna, stórfelldir hagsmun-
ir almennings eða almannaheill
krefst nafnbirtingar, áður en
dómur er felldur í máli.
í viðurlögum segir að hver sá,
sem telur að blaðamaður hafi
brotið framangreindar reglur og
á hagsmuna að gæta í málinu,
geti kært meint brot til Siða-
reglunefndar B.í. Nefndin kveð-
ur síðan upp rökstuddan úrskurð
að lokinni nauðsynlegri athugun
og gagnasöfnun. Telji stjórn B.í.
að felldum úrskurði Siðareglu-
nefndar, að brot blaðamanns á
siðareglunum ætti að varða brott
vísun úr félaginu um sinn eða
fyrir fullt og allt, skal hún bera
brottvisunartillöguna undir fé-
lagsfund.
1 siðareglunefnd voru kjörnir:
Bjarni Guðmundsson, blaðafull-
trúi, sr. Bjarni Sigurðsson á Moa
feHi, Jón Magnússon, fréttastjóri
og til vara Axel Thorsteinsson,
ritstjóri.
Carlsen minkabani hefur sent
okkur eftirfarandi bréf;
„Aliminkar og villi-
minkar
í þætti Velvakanda í Mbl.
7. þ. m. birtist grein um loð-
dýramál og er hún ekki sú
fyrsta, sem birtist um þetta
efni, enda eðlilegt vegna frum-
varpsins um það efni á Alþingi.
Undirritaðan langar til að gera
þetta málefni nokkuð að um-
talsefni og spjalla þá m. a. sér-
staklega um atriði, sem koma
fram í áðurnefndum þættL
Hættulausir!
Sögumaður Velvakanda,
Feldskerinn, heldur því fram,
að brúni „standard“ minkurinn
sé „alls ekki jafnhættulegur og
hinn misliti „ræktaði" afkom-
andi hans“. Hvar og hvenær
var það' rannsakað og hvernig
var sú rannsókn framkvæmd?
Var hún kannski unnin á borð
við það sem gert var, þegar
fyrst var hafizt handa um inn-
flutning á mink til landsins. Þá
settust menn við skrifborð sín
og unguðu út ýmsum fuUyrð-
ingum. Því var m. a. haldið
fram á prenti, að minkur, sem
slyppi úr búrum, gæti ekki
neina björg sér veitt í hinni
frjálsu náttúru landsins. Hann
myndi hreinlega drepast. Vitnis
burður um það var dauður
minkur, sem fannst skammt frá
minkabúi hjá Selfossi. En þar
með er ekki sögð öll sagan, því
að menn létu það fylgja með,
líklega sem einskonar öryggis-
ventil, að jafnvel þó að svo
yrði, að minkur yrði villtur hér
á landi, væri það happ að fá
hann inn í dýraríki landsins.
Ódýrasta og ljótasta
dýrið
Feldskerinn góði segir enn
fremur: „Ef farið yrði að ala
mink hér á ný væri óskynsam-
legt að velja brúna „standard"
minkinn". Hvað er í vegi fyrir
því, að sagan geti endurtekið
sig? Á sínum tíma var keypt
til landsins ódýrasta og grimm-
asta minkaafbrigðið og afleið-
ing þessa er m. a. sú, að þau
dýr, sem veiðast eru verðlaus,
hvað skinnin snertir. Hefði aft-
ur á móti verið um að ræða af-
brigði með verðmætt skinn,
væri hægt að gera ráð fyrir
að skinnaverðið eitt hefði
greitt veiðimanni verðlaun þau,
sem hið opinbera borgar nú.
-^- Ófærir um að bjarga
sér!
Þá getur sögumaður Vel-
vakanda þess, að það finnist 17
afbrigðilegar minkategundir
ræktaðar og segir síðan að út
frá þessum 17 hafi verið rækt-
uð um það bil 50 afbrigði. Það
sé sameiginlegt með öllum þess
um afkomendum brúna minks-
ins að þeir séu ekki færir um
að bjarga sér sjálfir, enda lifi
þeir ekki utan minkabúanna.
Mig langar enn á ný til að
leggja þá spurningu fyrir feld-
skerann, hvar, hvenær og
hvemig var þessi fullyrðing
sönnuð?
Varðandi það atriði að „hand
sama villiminkinn okkar lif-
andi“ verður að geta þess, að
það er ekkert nýtt mál, því að
héðan hafa verið fluttir lifandi
villiminkar til Danmerkur og
Sviss.
^ Misst af strætisvagn-
inum
Ég verð nú að segja það, að
mér finnst nokkuð seint að hefj
ast handa um að koma að nýju
upp minkabúum. Hræddur er
ég um að við höfum misst af
strætisvagninum. Við höfum
glatað eftir að bannið við
minkaeldi gekk í gildi, 15—16
góðum árum. Um það leyti, sem
bannið gekk í gildi, var mjög
góður minkastofn til í hinum
fáu stóru minkabúum í land-
inu. Það mikið þótti til hans
koma, að Þjóðverjar sendu sér-
stakan mann hingað til að festa
kaup á dýrum til undaneldis.
Munu þeir hafa keypt 200—300
dýr.
Um framtíðaröryggi þessarar
atvmnugreinar má minna á, að
skinnavara er tízkuvarningur
og því úndir tízkustefnunni
komið hvernig til tekst á hverj-
um tíma. Ekki skaðar að geta
þess, hvað kom fyrir í sam-
bandi við platínu- og silfurref-
inn. En botninn datt skyndilega
úr sölumöguleikum slíkra
skinna. Getur sú saga ekki end-
urtekið sig gagnvart minka-
skinnum?
Fiskeldi og fisk-
úrgangur
Undanfarið hafa verið lát-
in falla mörg falleg og hjart-
nær orð um að hagnýta fiskúr-
ganginn. Ég veit ekki betur en
að það hafi til þessa gengið vel
að selja hann úr landi, m. a.
sem refa- og minkafóður. Og
fyrir skömmu fékk íslenzkur
maður einkaleyfi á aðferð til
þess að nýta fiskúrgang til
manneldis. Þá eigum við að hag
nýta hann í sambandi við fisk-
eldi. Erlendis er það víða gert
og ég veit ékki betur en að til
landsins hafi verið flutt slíkt
fóður!! Fiskeldi er mál, sem fs-
lendingar munu vinna að i fram
Q.UACK <^3
Quac*
J QóAc/f
SÉisáast

tíðinni. Hér eru margir valdir
staðir þar sem koma má fyrir
fiskeldisstöðvum. Þörfin fyrir
góðan mat verður alltaf fyrir
hendi í heiminum, en minka-
skinnaframleiðendur eiga, me3
fullri virðingu sagt, allt undir
duttlungum kvenna.
Fyrir nokkru var því haldið
fram opinberlega, að jafnvægi
væri í minkastofninum. Gott
væri að fá svar hjá viðkomandi
við því, hvaða mælikvarði hefði
verið notaður við þessa ákvörð-
un. Hver getur fullyrt um jafn-
vægi í æðarfuglsstofninum eða
lundastofninum?
Mikilvægi sálfræð-
innar
Mér er minnisstæð ein
setning, sem sögð var, þegar
minkaeldisbannið kom á dag-
skrá, en hún var þessi: „Frá
sálfræðilegu sjónarmiði verður
að banna minkaeldi"!! Einmitt
þetta sama sýnist mér að áhuga
menn um, að hafið sé minka-
eldi að nýju, séu að gera ura
þessar mundir. Frá sálfræði-
legu sjónarmiði verður að telja
almenningi trú um að hin nýju
minkaafbrigði séu jafnhættu-
laus og reifabarn í vöggu.
Eitt er það atriði, sem ég veit
að ýmsir vilja fá upplýst. r
það varðandi eftirlit og fram-
kvæmd þessara mála. Hvernig
verður tryggt, ef minkaeldi
verður starfrækt hér, að þeim
dýrum sem drepast t. d. af völd
um sjúkdóma, verði ekki komið
í verð sem veiddum villimink,
þ. e. leyst verði út 350 króna
verðlaunin, sem nú eru greidd?
Ég veit til þess að á þeim ár-
um, sem minkaeldi var leyft
hér, voru dauðsföll í einu bú-
inu frá 5 til 40 af hundraði. Á
þessu má sjá, að það er ekki
um litlar fjárhæðir að ræða I
þessu efni. Og freistingin er
mikil, sé boðið upp á möguleik-
ann, að fá bætt rekstrartjónið
af þessum sökum á kostna3
hins opinbera.
9. maí 1965.
Carl. A. Carlsea“.
SJÓIWSLHI
4 gerðir frá kr. 370,-.
Magnarar og úrval af öðru
sjónvarpsefni.
Bræðurnir Ormson hf.
Vesturgötn 3.