Morgunblaðið - 12.05.1965, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAOIÐ
Miðvikudagur 12. mai 1965

Útgefandi:
Framkvæmdastj óri:
Ritstjórar:
Ritst j órnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
1 lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
„ALÞINGI GÖTUNNAR
u
Ikað sem greinilegast skilur
" að lýðræðissinna og
ktommúnista er virðingin fyr-
ir þjóðskipulaginu, lögum og
rétti. Tilgangur kommúnista
er að kollvarpa þjóðskipulagi
okkar íslendingá og lög þess
og réttúr er þeim bæði óhelg-
ur og hindrun á braut bylt-
ingarinnar. Opinber andstaða
isommúnista við lög og rétt er
þó mismunandi einörð og
opiaská og ræður þar hag-
ræðing segla fyrir vindi bylt-
ingarinnar. í riti kommúnista
útg á Akureyri 1930 segir:
„Á einum og sama áfanga
byltingarinnar getur bardaga
aðferðin skift um ham mörg-
urn sinnum, eftir því, hvort
byltingin er í vexti eða minnk
un, hvort alda byltingarinnar
er að rísa eða fjara út“. Þá
aögðu kbmmúnistar hérlendis:
JÞað verður að ala verkalýðs
æskuna upp í trausti til komm
únistaflokksins og miskunnar
lausu hatri og baráttu gegn
borga ras téttinni".
Þá héldu kommúnistar, að
•Ida byltingarinnar væri að
•rísa á íslandi og þeir gætu
gengið grímulausir um stræti
og stíga. Þá þurfti að þeirra
dómi hvorki „Alþýðubanda-
lag“ né „Samtök hernámsand
stæðinga“, en vígorðin gullu
við í nnálgagni þeirra: „Verka
lýðurinn sameinaður undir
kommúnískri forustu getur
enn ráðið niðurlögum ríkis-
lögreglunnar", og verkalýður-
inn var hvattur til þess að
„fara í voldugri kröfugöngu
til Alþingis og sýna auðvald-
in« þar reiddan hnefann'*. —
Svo ritaði málgagn kommún-
ista á íslandi 1933.
En alda byltingarinnar reis
ekki. Skipta varð um ham.
Þrátt ' fyrir lymskulegan
grímudans, stofnun nýrra
flokka og samtaka, þá hefur
úlfurinn gægzt undan sauðar
gærunni og sýnt sitt rétta
andlit. 30. marz 1949 skipu-
lögðu komtnúnistar skrílsárás
á Alþingi.
Kommúnistar höfðu sýnt
bardagáaðferð sína öðru
sinni og nú hlauzt af manns-
bani. Áður höfðu þeir ráðist
á bæjarstjórnarfund í Reykja
vík og reynt að limlesta bæj-
arfultfrúa. „Alþingi götunn-
ar“ hafði þingað og fundar-
boð háfa síðar út gengið með
minni árangri. í kjölfar komm
únískra „götuþingmanna"
komu ærslabelgir, sem ellá
þkiga á gamlárskvöld séc til
skemmtunar.
Skrúðganga fólks, sem nefn
ir sig „Sámtök hernámsand-
stæðinga1*, var haldin um síð-
ustu helgi. í sambandi við
þessa gönguferð og útifund að
henni afstaðinni urðu nokkr-
ar óeirðir, en til svipaðra ýf-
inga hefur dregið við fyrri
gönguferðir kommúnista og
sporgöngumanna þeirra. Ungl
ingar hafa komið á vettvang
með skiltaburði, en síðan hef-
ur slegið í brýnu milli krakk-
anna og kommúnista. Hefur
illkvittin kímni verið ein-
kenni unglinganna, en heiftin
kommúnista og annarra „her-
námsandstæðinga".
Þessi skrílslæti eru for-
dæmanleg. — Kommúnistar
áettu þó að líta sér nær um or-
sakir slíkra atburða. Hvaðan
er fordæmið og hvatningar
um árásir á lögregluna? Hvað
anér hugsjónin um „alþingi
götunnar“?
Uppsteytur og skrílslæti
unglinga á götunum við ýmis
tækifæri eru vissulega hvim-
leið, en ættu þó að vera frem-
ur viðráðanlegt aga- og upp-
eldisvandamál. Sömu tilþrif
kommúnista eru af miklu al-
varlegri rótum runnar. Prakk
araskapur getur verið til leið-
inda og óþæginda, en er þó
barnaskápur hjá tilgangi og
óskhyggju kommúnista, um
endalok frelsis og sjálfstæðis,
þegar þeir grýta lögregluna
og öskra með krepptum
hnefa.
AÐEINS 16 ÁR
1 ðdragandinn að komu og
dvöi varnarliðsins á ís-
landi var inngangan í Atlants
hafsbandalagið 1949. Sam-
kvæmt stjórnarskrá lýðveldis
ins var það Alþingis að taka
ákvörðun um aðildina. Það
virtist augljóst, að meirihluti
Alþingis myndi samþykkja
aðild áð bandalagihú, en þá
gátu kommúnistar og „her-
námsandstæðingar“ þeirra
ekki á sér setið. Þá var kallað
tii „alþingis götunnar“ Og
hvatt til skrílsárásar á sjálft
Alþingi. Þeir atburðir gerðust
30. marz fyrir aðeins 16 árúm.
Nokkrum dögum áður skrif-
aði sama kommúnistamál-
gagnið og nú þykist boðberi
„prúðmannlegrar fram-
göngu“:
„Vakandi þjóð mun taka
fram fyrir hendurnar á AI-
þingi og ríkisstjórn, e£ þeir
ætla sér að leggja á þjóðina
hernaðarok að henni for-
Gullnámur og kynþáttamisrétti
Meyðir vöxtur efuahags
S-Afríku stjórvi Venvoerds
til að draga úr aðskilnað-
arstefnunni?
| Eftir Stanley Uys
| FREGNIR, SCM berast frá
1 Suður-Afríku utn þessar
| mundir, benda til þess, að -í
| hinum hraðvaxandi iðnaöi
i landsins, einkum þó guílniám-
I inu, s»é um þessar mundir ver
I ið að höggva skörð í kyniþátta
. vegginn, sem til þessa hefur
§ virzt órjúfandi — og er ekki
; ólíklegt, að þau skörð fari
: atækkandi í nánustu framtíð.
| Ástaeðan er sú, að hinn
I hvíti minnihluti í landinu, —
I 3.5 milljónir á móti 14 jnihjón
I um blökkumanna, getur ekki
I lengur séð gulliðnaðinum fyrir
= naegilegu faglaerðu vinnuafli
1 ag er því ekki nema um
: tvennt að velja — að auka
I kunnáttu blökkumanna og
I hleypa þeim í stöður, sem
I hvítir menn hafa til þessa
I haft einir á hendi — eða að
I sætta sig við stöðnun í þess-
I ari mikilsverðu tekjulind rík-
| isins — og öðrum atvinnu-
i greinum.
I í gulliðnaði Suður-Afríku
: starfa alls um það bil 50.000
j hvítir menn og 380.000 blökku
| menn. Þegar hafa verið gerð-
j ar tilraunir til þess að auka
I vag blökkumanna í elléfu
1 fyrirtækjum og búast má við,
I að önnur fylgi á eftir, smám
3 saman. Takist þessar tilraun-
£ ir vel, er búizt við verulegri
j framleiðsluaukningu.
i Um þessar mundir fer víða
i í S-Afríku fram könnun á
j því, hvort heldur hinir hvítu
| kjósa að sætta sig við „Stat-
| us Quo“ í efnaihag ríkisins og
f stöðu blökkumanrva — eða
: að stuðla að aukinni mennt-
j un þeirra og auka þannig veg
f hinna ýmsu framleiðslugreina
j þjóðlifsins, sem hefur öll skil
i yrði til að blómgast. Þess er
| þar m.a. að gæta, að batn-
j andi lífskjör blökkumanna
i mundu sj'álfsagt verða til þess
: að auka kaupgetu þeirra
: þannig, að þar gæti oipnazt
: mikilsverður innanlandsimark
j aður.
j Fjöldi hvítra faglærðra
j verkamanna og iðnaðarmanna
j er lítt hrifinn a-f þessari þró-
j un. Vegna kyniþáttafordóma
i geta margir þeirra helzt ekki
j hugsað sér að vinna samskon
i ar eða svipuð störf og blökku-
i menn, sem þeir telja sér ó-
i æðri verur. Aðrir eru hrædd-
3 ir um, að vinnuveitendur,
j námaeigendur, muni leitast
j við að bola hvítu verkafó'lki
j úr starfi, ef þeir eigi kost ó-
j dýrara vinnuafls blökku-
j manna. Og enn aðrir hafa á-
hyggjur af þeám álhrtéum sem,
þetta kann að hafa á stjórn
málin í lanidinu.
Stjórn Verwoerds hefur
jafnan haldið því fram, að sé
blökkumönnum leyift að fá
meiri áhri'f á efnahagslífið,
þannig t.d., að þeir eignist
talsmenn í öllum vinnusbétt-
um, muni þeir fljótt leitast
við að ná auknum á/hrilfum í
stjórnmálasaimtökum. Reynd-
ar hafa blökkumenn löngum
reynt það, en með harla litl-
um sem engum árangri. Sam-
kvæmt opinberum skýrslum
ríkisins eru þó þrefalt fleiri
blökkumenn en hvítir i fimim
helztu framleiðsilugreinum
landsins, námugrefti, bygging-
ariðnaði, verksmiðjufram-
leíðslu, járnbrautarekstri ag
póst- og síma/þjónuistu. Er
ekki ólíklegt, að stjórnin telji
sennilegt að þeim verði meira
ágengit, komizt þeir til meiri
virðinga og auki þekkingu
sína og áhrif þessara greina.
Ósaimraemið í aðskilnaðar-
stefnu S.-Aifríkustjórnar er
hvergi eins augljóst eins og
I þessum efnum. Þarna er um
að ræða stjórnmálastefnu, sem
byggist á aðskilnaði kymþátt-
anna — en afkoma ríkisins,
efnahagsgrundvöllurinn, bygg
ist nú í raun og veru á því,
að þeir starfi saman. Fyrr
eða síðar verður að leysa
þennan hnút, ella verður ekki
hjá grimmilegum árekstrum
kamizt.
Aðiskilnaði og mismun kyn.
þáttanna í S.-Áfríku er við-
haldíð með ýmsu móti. A-nn-
arsvegar mætti kalla hefð-
bundinn kyniþáttamismun,
sem við er haldið með því aö
halda blökkumönnum niðri í
verkalýðsfélögum, eða meina
'þeim að sameinast í félög tií
að berjast fyrir hagsmunum
sínum — og hinsvegar er hinn
lögbundni mismunUr, sem við
er haldið með löggjöf og til-
skipunuim stjórnarinnar. Eink-
um hafa hinar alræmdu —
,‘ftmu- ag verkalýðs lög-
gjöf“ og ,;Starfsgreiningar-
löggjöf „Verwoerds, haft mik
il áhrif,— en samikvæmt hinni
sföarnefnd-u mega til dæmis
lyftudrengir einungis vera
hvítir. Aðrir þættir, sem mjög
viðihalda kynþáttamisrétti er
iðnfræðslu — og teekni-
fræðslu'kerfi landsins, en að
því er blökkumönnum ýmist
mjög , takmarkaður eða að
öilu leyti bannaður aðgang-
ur.
Það sýnir glöggt, hversu
sterkt efnaihagsljf Sudur
Afríku er, — ag hefur yerið
— að þrátt fyrir, að 14
milljónum íbúa landsins hafi
verið haldið frá fagvinnu og
menntun, hverju nafni sem
nefnist, jafnframt því, sem ó-
riýttur hefur verið sá innan-
landsmarkaður, sem þar
gæti verið fyrir hendi, er Suð
ur-Afríka hæstþróaða og auð-
ugasta iðnaðarríki Afríku.
Það er vissulega tithlýði-
legt, að fyrstu skörðin í kyn-
þáttavegg innan efnahagslífs-
ins skuli höggvin í gullnám-
unum, því að þar er að finna
undirstöður hans og upphaf.
Því er það mál manna, sð
takist þær tilraunir vel, sem
verið er að gera um þessar
mundir, muni þær e.t.v. geta
skapa'ð grundvöll batnandi á-
stands í kynlþáttamálum lands
ins, jafnframt því, sem þær
eru tákn þess, að fjánmála-
vit er yfirleitt tilfinningaleg-
um Sordómum yfirsterkara.
S.-Afríkubúar gera sér marg-
ir Ijóst, að kyniþáttamismun-
urinn hefur marga ókasti
fyrir ríkið í heild. Hann skap
ar manneklu í ýmsum at-
vinnugreinum, sem aftur verð
ur til þess að laun þar
hækka úr hófi fraim ag er yfir
leitt hinn mesti dragbitur á
framleiðslu ríkisins og efna-
hag almennt, — svo aðeins
séu nefnd nokkur hagnýt
dæmi.
Innan gulliðnaðarins hefur
reyndar verið gerð tilraun
einu sinni áður til þess a<ð
rjúfa kynþáttavegginn — það
var eftir iok heimstyrjáldar-
innar síðari — en margir hvít
ir hámueigendur vörðu hags-
muni sína af slíkri hörku, að
til blóðsúthellinga kom og
hefur ekki verið reynt að
gera aðra tilraun fyrr en nú.
En nú er líka farið að með
sýnu meiri gætni en þá. Ti'i
raunirnar nú eru gerðar með
samþykki Námuim'álaráðuneyt
is ríkisins og framkvæmda-
stjórnar Sambands námuverka
manna ('hvítra). Og stjómin
ljær tilraununum lið með
því að láta, sem hiún viti
ekki af þeim — segir opinber
lega, að ekki sé sér kunnugt
um, að nokkuð slíkt eigi sér
stað í ríki Apartéid-stefnunn-
ar. Engu að síður er stjómin
í ■ mesta vanda stödd, því að
. tilraunirnar eiga sér marga
harða og álhriifamikla andmæl
endur. Verwoerd hefur ný-
lega orðið að viðurkenna opin-
berlega við litla hrifningu að
slaka verði á vinnulöggjöf rík-
isjárnbrautanna og hleypa
blökkumönnum í stöður, sem
þeir hafa ekki fyrr haft með
höndum. Og hið sama :hefur
gerzt í ýmsuim öðrum ríkis-
fyrirtækj'um. Þar sem stjóm-
in hefur neyðzt til að velja
milii velmegunar og aðskiln-
aðárstefnunnar heflur hiún
vailið fyrri kastinn. Er það
vissulega mikiisvert atriði,
þótt iiffl' tiltölulega smávægi-
legar breytingar hafi verið að
Framh. á bls. 29
IMIHMIHIIIMMIMttlllllinMHMIIMIHHIIHIIIIIIIIHIIIMIHNtmiHIKIHIHtlHHHtlllimiNHHHItlllHltNIIHIIIIINHIHmiHHIHIMIIHIimiHHMtniimHmiHIIIIIHIMHIHIimtHIIII
spurðri“. Daginn fyrir árásina
birti blað kommúnista síðan
leiðbeiningar til væntaniegra
„árásarmanna1* um, hvernig
þeir gætu varizt varnarað-
gerðum lögreglunnar. Götu-
skríllinn lét ekki á sér standa
að ráðast að lögreglunni og
Aiþingi „sameinaðir undir
kommúnískri forystu**.
Nú er enn verið að mót-
mæla „hernaðaroki“, en þessu
sinni með göhguferð og fund-
arhaldi. Það er þó hollt að
hafa það hugfast, að margir
þeir sömu, sem stóðu að árás-
inni á Alþingi 1949, stjórna
nú göngunni. Það hefUr að
vísu verið skipt um ham, en
hvenær verður bardagaað-
ferðinni breytt á ný og grip-
ið til róttækari aðgerða?
16 ár eru ekki langur tími
og hentara að vera á varð-
bergi. Heræfingar kommúnr
ista fara nú að vísu frtðsam-
lega fram, en þeir munu nú
sém áður sæta færis, ef
gleymska og andvaraléysi lýð
ræðissinna er þeim hliðhoU,