Morgunblaðið - 09.06.1966, Blaðsíða 14

24
' Fimmtuflagur 9. júní 196«
MOMSUNBLAÐIÐ

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritst j órnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 105.00
I lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavik.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árn.i Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakiff.*
MÁLEFNI ATLANTS-
HAFSBANDALA GS-
INS SKÝRAST
k fundi utanríkisráðherra
■‘®- Atlanthafsbandalagsríkj-
anna, sem staðið hefur í
Briissel, hafa málefni Atlants-
hafsbandalagsins skýrzt nokk
uð. Ráðherrafundurinn hefur
samþykkt að flytja aðalstöðv-
ar bandalagsins frá Frakk-
landi til einhvers Benelux-
landanna. Franski utanríkis-
ráðherrann hefur skýrlega
tekið fram, að Frakkar vilji
vera aðilar að bandalaginu
áfram, og að þeir vilji taka
þátt í stjórnmálalegu sam-
starfi í fastaráði bandalags-
ins. Hinsvegar er enn óljóst
hversu háttað verður dvöl
fransks herliðs í Vestur-
Þýzkalandi.
Eftir að Frakkar tóku her-
afla sinn undan stjórn Atlants
hafsbandalagsins og óskuðu
eftir því að aðalstöðvar þess
yrðu fluttar á brott frá Frakk
landi, hafa menn verið nokk-
uð uggandi um framtíð banda
lagsins. Ýmsar fregnir hafa
verið uppi um það, að Frakk-
ar hyggðust segja sig úr
bandalaginu, þegar samnings
tímabilið rennur út 1969. Það
er þess vegna mjög ánægju-
legt, að málefni Atlantshafs-
bandalagsins hafa nú tekið
skýra stefnu á ráðherrafund-
inum, og ljóst er, að banda-
lagið mun starfa áfram í
sinni núverandi mynd, þótt
franskur herafli verði ekki
lengur undir stjórn þess. En
þá er þess að gæta, að það
ástand hefur raunverulega
ríkt um langt skeið. Bæði
höfðu Frakkar sent mikinn
herafla, sem var undir stjórn
herstjórnar Atlantshafsbanda
lagsins til Alsír á sínum tíma,
og einnig tóku þeir flota sinn
undan stjórn bandalagsins
fyrir nokkrum árum.
Á ráðherrafundinum hefur
nokkuð verið rætt um mögu-
leika á nánari samvinnu aust-
urs og vesturs, og hugmyndir
verið uppi um viðræður milli
Austur- og Vestur-Evrópu-
ríkjanna um öryggismál. Á
því er enginn vafi, að ástand-
ið í Evrópu hefur batnað
mikið á undanförnum árum,
en þó verður að telja hæpið
að enn sé tímabært, að tekn-
ar verði upp alvarlegar um-
ræður milli Atlantshafs-
bandalagsins og Varsjár-
bandalagsins um öryggismál
Evrópu. Betra er að láta tím-
ann vinna sitt verk enn um
skeið.
Hinsvegar er auðvitað sjálf
sagt, að haldið verði áfram
að efla og auka samvinnu
Evrópuríkjanna austan og
vestan járntjalds á viðskipta-
sviðinu og í menningarlegum
efnum. Slíkt samstarf hefur
þegar borið mikilvægan ár-
angur og er þess að vænta að
nánara samstarfi á þeim svið-
um muni leggja grundvöll að
samvinnu þessara ríkja um
öryggismál Evrúpu.
SVIPAÐ VERÐ
OG í FYRRA
V/’firnefnd hefur nú ákveðið
bræðslusíldarverðið í sum
ar, og er lágmarksverð ákveð
ið kr. 1.71 á kíló. Var þessi
verðákvörðun tekin með at-
kvæðum oddamanns og full-
trúa útgerðarmanna og sjó-
manna í nefndinni gegn at-
kvæðum fulltrúa síldarkaup-
enda.
Erfitt er að bera þetta verð
saman við bræðslusíldarverð-
ið í fyrrasumar, en þá var
verðið miðað við mál, en deil-
ur hafa staðið um það hvað
mikið magn hafi verið í
hverju máli. Nú er sú deila
úr sögunni og síldin er vigtuð
samkvæmt ósk sjómanna. En
þó mun óhætt að fullyrða, að
það verð sem yfirnefnd hefur
nú ákveðið er mjög svipað
bræðslusíldarverðinu í fyrra-
sumar.
GLÆSILEGT
FISKISKIP
¥ fyrradag kom til Húsavík-
■*• ur nýtt og glæsilegt fiski-
skip, 330 tonn að stærð, eign
útgerðarfélagsins Hreyfa hf. á
Húsavík. Skip þetta er merki-
legt fyrir margra hluta sakir,
en einhver mesta nýlunda við
það er sú, að síldarlestir skips
ins eru kældar með sjó, sem
gerir það að verkum, að síld-
in geymist mun lengur, og á
hún að vera jafn góð, þótt
nokkrir dagar líði þar til
löndun getur farið fram. Þá
eru á skipinu svonefndar síld-
arskrúfur, það eru skrúfur á
hliðum skipsins, sem gera það
að verkum að unnt er að snúa
því í einu vetfangi. Er jafn-
vel talið að slíkur útbúnaður
sé álíka bylting og kraft-
blökkin var á sínum tíma.
Slíkur útbúnaður lengir end-
ingartíma nótarinnar, auk
þess sem unnt er að stunda
veiðar við miklu erfiðari skil-
yrði en áður.
Þetta nýjá skip undirstrik-
ar enn einu sinni þá stað-
reynd, að hin mikla bylting,
sem orðið hefur í sjávarút-
vegi okkar á örfáum árum,

UTAN ÚR HEIMI
Fall Juan Bosch í Dom-
inikanska lýðveldinu
• Sigur Dr. Joaquins Bala-
guers í forsetakosning-
unum í Dominikanska lýð-
veidinu kom flestum mjög á
óvart, bæði innan lands og
utan. Flestir töldu nokkurn
veginn víst, að Juan Bosch
færi með sigur af hólmi, eftir
það sem á undan var gengið.
Hann hafði unnið vænan
meirihluta i forsetakosning-
unum 1962 og uppreisnin,
sem þar var gerð á sl. ári var
frá upphafi sögð miðast að
því, að koma honum aftur í
forsetastólinn, sem hann hafði
hrakizt úr fimm mánuðum
hans gripu til vopna og börð-
ust fyrir málstað hans. Bosch
hefur sjálfur svarað þessu
svo til, að Bandaríkjastjórn
hefði áreiðanlega komið í veg
fyrir að hann færi heim, —
sem ekki er ólíklegt, því að
hún greip fljótt til þess ráð.s
að senda á vettvang herlið til
þess að koma í veg fyrir
kommúníska byltingu. Hins-
vegar reyndi aldrei á þetta —
Bosch gerði enga tilraun til
þess að komast heim. >á kom
það einnig til, að Bosch var
lítt athafnasamur í kosninga-
baráttunni. Var hann sagður
óttast svo mjög um líf sitt,
að hann sat mestan part kyrr
á heimili sínu eða kom fram
í sjónvarpi. Reyndist andstæð
ingum hans þannig auðvelt
að saka hann um hugleysi og
sannfæra kjósendur um, að
slíkur maður væri ekki væn-
legur til forystu. I>ví jafnvel
þótt ótti hans hafi e.t.v. ekki
verið ástæðulaus — og fram-
koma hans ef til vill hárrétt,
fór ekki hjá því, að hún hefði
neikvæð áhrif — í sumum
landshlutum a.m.k.
Sennilega átti allt þetta
sinn þátt í ósigri hans. Ýmsir
Juan Bosch
eftir kosningarnar 1962. Hvað
gerðist? Hversvegna höfðu
menn reiknað kosningadæmið
nú svona skakkt?
Ein skýringin, sem fram
hefur verið sett er sú, að
Balaguer hafi tryggt sér sig-
ur með því að telja bráða-
birgðaforsetann, Hector Garc-
ia Godoy, á að veita konum
kosningarétt þegar í stað —
og án þess að þær þyrftu að
sækja um og greiða fyrir
skrásetningu á kjörskra.
Fylgismenn þessarar skýring-
ingar staðhæfa, að konur séu
jafnan íhaldssamari í stjórn-
málum og hafi ráðið úrslit-
um að þessu sinni.
Önnur hugsanleg skýring
er sú, að stuðningsmenn
hægri framibjóðandans dr.
Rafaels Bonnelly, hafi á síð-
ustu stundu ákveðið að
styðja Balaguer, þar sem sú
værí eina leiðin til þess að
koma I veg fyrir sigur Bosch.
Það styður þessa tilgátu, að
Bonnelly hlaut mun færri at-
kvæði en búizt var við.
Þxiðja tilgátan er sú, að
þær ásakanir í garð Juan
Bosch, að hann hafi sýnt hug-
leysi gagnvart málum lands-
ins að undanförnu hafi haft
þau áhrif, að draga úr fyrri
vinsældum hans. Þessar
ásakanir urðu háværir í upp-
reisninni í fyrra, þegar hann
lét hjá líða að koma heim úr
útlegðinni á Puerto Rico —
fannst mörgum, að hann
hefði átt að koma heirn, þeg-
ar er Fransisco Caamano, of-.
ursti, og uppreisnarmenn
Joagnin Balaquner
hafa einnig viljað halda því
fram, að Dominikanar hafi
ekki kosið hann sökum þess,
að hann hafi verið ,laumu-
kommúnisti“ — en sú tilgáta
er afskaplega vafasöm svo
ekki sé meira sagt og eru
flestir stjórnmálamenn dom-
inískir sannfærðir um, að
væri Bosrfi kommúnisti hefði
Bandaríkjastjórn með ein-
hverju móti komið í veg fyr-
ir framboð hans. Annað mál
er, að Dotpinikanar eru á
engan hátt, fremur en aðrar
Mið- og Súður-Ameríkuþjóð-
ir yfirleitt, jafn hræddir við
kommúnismann og íbúar
Norður-Ameríku.
En hver sem ástæðan er til
fails Bosch, er nú eftir að sjá,
hvað við tekur. Eitt af því,
sem næsta víst er að ávinnzt
með sigri Balaguers er, að her
lið Ameríkuríkjanna, sem
verið hefur í Dominikanska
lýðveldinu í næstum ár, verði
flutt burt fljótlega. Lið þetta,
um það bil 10.000 manns, sem
að mestu hefur verið skipað
hermönnum frá Bandaríkj-
unum og Brazilíu, undir
brazíliskri yfirstjórn, hefur
verið afar illa þokað af lands
mönnum. Hafa Dominikanar
látið í ljós óánægju sína með
herliðið á margan hátt, m.a.
með því að skrifa aftan á
bréf, er þeir hafa sent —
Dóminikanska lýðveldið —
„hersetið land“. Skömmu
fyrir kosningarnar sendi
Godoy forseti sendinefnd til
ýmissa Ameríkuríkja með til-
mæli um að boðað yrði til ráð
stefnu OAS — Samtaka Am-
eríkuríkja — til þess að ræða
brottflutning herliðsins íyrir
kosningarnar, eða eigi siðar
en fyrir 1. júlí, er hinn ný-
kjörni forseti tæki við em-
bætti. Bosch hafði lýst því
yfir að hann mundi ekki
vinna embættiseið fyrr en
herliðið væri farið.
Balaguer hafði enga slíka
yfirlýsingu gefið — enda þótt
hann hefði hvatt til brott-
flutnings herliðsins og er nú
talið, að hann komi því tii
leiðar með ró og spekt. Ekki
er líklegt að Bandaríkja-
stjórn beiti sér gegn því —
var haft eftir áreiðanlegum
heimildum innan stjórnar-
innar, þegar fyrir kosningarn
ar í Dóminikanska lýðveld-
inu, að hún vœri hlynnt
brottflutningi herliðsins.
Bandaríkjamenn hafa nóg á
sinni könnu þar sem er Viet-
nam og í Brazilíu hafa verið
uppi hafðar háværar spurn-
ingar um það hvað þarlendir
hermenn séu eiginlega að
gera í Dóminikanska lýðveld-
inu.
En hvað tekur þá við þar?
Er hætta á, að til átaka komi
á ný? Hefði Bosch náð kosn-
ingu, hefði hægri uppreisn
verið hugsanleg. Með Bala-
guer sem sigurvegara og þá
sérstaklega með tilliti til hins
slælega árangurs Bonnellys i
kosningunum — virðist mega
útiloka þann möguleika. Öilu
líklegri er sá möguleiki, að
vinstri öflin geri Balaguer
einhverja skráveifu, einkum
þar sem fylgi Bosch var sér-
staklega öflugt í höfuðborg-
inni, Santo Domingo — eða
um 92% — og þeir, sem börð-
ust fyrir málstað Bosch, við
hlið Caamanos ofursta í fyrra
voru að langmestu leyti frá
Santo Domingo.
En þá er þess að gæta, að
uppreisnarmenn þurfa að
eiga sér foringja — og ólík-
legt er, að Caamano taki það
hlutverk að sér aftur — hann
er nú starfandi sem hernaðar
fulltrúi sendiráðs Dómini-
kanska lýðveldisins í London
og hefur marg sagt, að hann
muni ekki berjast gegn lög-
lega skipaðri stjórn, þar eð
megintilgangur hans með upp
reisninni hafi verið að losa
landið við herforingjastjórn-
ina og koma á lýðræðislegri
Framhald á bls. 18
er fyrst og fremst að þakka
dirfsku, framsýni og dugnaði,
útgerðarmanna og sjómanna,
sem hafa ótrauðir farið inn á
nýjar brautir í kaupum á
fiskiskipum, tileinkað sér nýj
ustu tækni og öft teflt á tæp-
asta vað, en jafnan með hin-
um bezta árangri fyrir sjávar
útveg okkar í heild. Sá fram-
farahugur, sem fram kemur
í kaupum á slíkum skipum, er
þjóð okkar mikilvægur, og
þess vegna ér það landsmönn
um öilum mikið fagnaðaréfni
í hvert sinn, sem ný og glæsi-
leg fiskiskip eru tekin í
notkun.