Morgunblaðið - 30.09.1966, Blaðsíða 16

16
MORGU NBLAÐIÐ
Föstudagur 30. sept. 199

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
P.itstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsing.ar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 105.00
í ltusasölu kr.
Hf. Árvakur, Raykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Giiðjnundsson.
Árni Garðar Kiistinsson.
Aðalstræti 6
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
7.00 eintakið.
ÞÁ TTASKILISVIÞJOÐ
WTrslit fylkis- og sveitar-
^ stjórnarkosninganna
Svíþjóð, sem fram fóru 18
september sl. marka þátta
skil í sænskum stjórnmálum.
Jafnaðarmenn, sem hafa haft
stjórnarforustu í Svíþjóð í
þrjá áratugi biðu nú stór-
felldan ósigur. Þeir töpuðu
um 200 þúsund atkvæðum,
miðað við síðustu sveitar-
stjórnarkosningar fyrir fjór-
um árum, og fengu rúmlega
42% atkvæða í stað rúmlega
50% atkvæða. Miðað við rík-
isþingkosningar fyrir tveim-
ur árum lækkaði hlutfalls-
tala jafnaðarmanna um 5%.
Tage Erlander, forsætisráð
herra jafnaðarmannastjórnar
innar sænsku lét svo um
mælt eftir að úrslitin voru
kunn, að jafnaðarmenn yrðu
að viðurkenna að um at
kvæðahrun væri að ræða hjá
þeim. Verður það að teljast
sannmæli, þar sem breyting-
ar hafa yfirleitt orðið tiltölu
lega mjög litlar í sænskum
kosningum á síðustu áratug'
um.
Borgaraflokkarnir þrír,
Þjóðarflokkurinn, Miðflokk-
urinn og Hægri flokkurinn
fengu nú í fyrsta skipti í
þrjátíu ár hreinan meiri-
ETluta atkvæða, eða rúmlega
50%. Þeir unnu meirihluta í
ýmsum stærstu borgum lands
ins, eins og t. d. í Stokkhólmi
og Gautaborg. Telja jafnað-
armenn það eina af alvarleg-
ustu staðreyndum kosning-
anna að fylgistap þeirra varð
einna mest í stærstu borg-
unum, þar sem fylgi þeirra
hefur staðið traustustum fót-
um.
Kommúnistar unnu einnig
verulega á í þessujn kosning
um undir stjórn Hermanns-
sons, hina nýja leiðtoga
þeirra, sem lagt hefur áherzlu
á að draga úr Moskvusvipn-
um á flokki sínum, en líkj-
ast hinsvegar meira Aksel
Larsen og félögum hans í
Danmörku.
En hvaða áhrif mun þessi
ósigur sænskra jafnaðar-
manna svo hafa á sænsk
stjórnmál á næstunni?
Margt bendir til þess að
jafnaðarmenn muni í næstu
þingkosningum, sem fram
eiga að fara eftir tvö ár tapa
forustuaðstöðu sinni og borg
araleg stjórn verði mynduð
í Svíþjóð, svipuð þeirri, er
nú situr í Noregi. Sænsku
borgaraflokkarnir hafa lagt
mikið kapp á að bæta sam-
vinnu sína. Sérstaklega hafa
Þjóðflokkurinn og Miðflokk-
urinn reynt að treysta tengsl
sín, og hefur jafnvel verið
talað um að þessir flokkar
sameinuðust í einn flokk. Til
mála hefur komið að Erland-
er forsætisráðherra legði til
við konung að þing yrði rof-
ið og kosningar látnar fram
fara í haust til annarrar mál
stofu sænska þingsins. Held-
ur er þó talið ólíklegt að sú
verði niðurstaðan. Erlander
hefur hinsvegar lýst því yfir,
að stjórn hans muni verða
yngd upp, þ. e. yngri menn
verði skipaðir í ráðherra-
stöður og þannig reynt að
bæta vígstöðu jafnaðarmanna
við næstu kosningar.
HVER ER
ORSÖKIN?
U*n hver er orsök þessa
mikla ósigurs sænskra
jafnaðarmanna?
Um hana greinir menn
nokkuð á. Flestir telja að hin
langa stjórnarseta Sósíal-
demókrata sé meginorsökin.
Þjóðin vilji gefa nýjum mönn
um og flokkum tækifæri til
að stjórna. Ennfremur hafi
húsnæðisvandræðin ekki sízt
í hinum stærri borgum haft
mjög óheillavaénleg áhrif fyr
ir jafnaðarmenn í kosning-
unum. Loks hafi vaxandi dýr
tíð og verðbólga í landinu
verið stjórninni óhagstæð.
Svíþjóð er eitt ríkasta land
Evrópu, og þar ríkir meiri
velmegun en í flestum öðrum
löndum heims. Landinu hef-
ur að mörgu leyti verið vel
stjórnað undir forustu jafn-
aðarmanna. En með bættum
efnahag þjóðarinnar, aðhyll-
ist hún frjálslyndari stjórnar
stefnu. Hinar gömlu fræði-
kenningar sósíalismans verða
í hugum fólksins úreltar og
úr sér gengnar. Nýir tímar
koma með nýjar kröfur og
ný viðhorf til lífsins. Það er
þetta sem hefur gerzt í Sví-
þjóð, og er raunar að gerast
í fleiri lýðræðislöndum hins
vestræna heims.
Þeir vestur-þýíku hermenn sem verið er að þjálfa til þess að verða liðsforingjar eru uugir —
flestir 18—20 ára gamlir. Um 19 70 munu verða um 510.000 manns í vestur-þýzka hernum og
hann mun aðeins standa að bak i bandaríska hernum sem bezt þ jálfaði og bezt búni herinn á
sviði venjulegra vopna í hinum frjálsa heimi.
Vestur-þýzki herinn
verðurstöðugt öflugri
Nýtt herveldi er að rísa upp
í Evrópu — með ungum her,
velbúinna og velþjálfaðra manna
sem nálgast hálfa milljón að
tölu. Þetta er vestur-þýzki her-
inn, sem er í nánum tengslum
við Bandaríkin og önnur banda-
lagsríki NATJ. Engu að síður
hefur þessi staðreynd vakið ugg
í hugum margra Evrópubúa sem
enn er heimstyrjöldin síðari í
fernsku minni. Grein sú sem hér
fer á eftir, er þýdd úr banda-
ríska tímaritinu „U. S. News and
World Report“. Þar er sagt frá
því hvernig hinn vestur-þýzki
her hefur orðið til og hvers
vegna han er að verða jafn
sterkur og raun ber vitni.
SKAMMARLEGUR
DÓMUR
JJómurinn yfir júgóslav-
neska rithöfundinum Mi-
hajlo Mihajlov er skammar-
legt dæmi um það ranglæti
og þá kúgun, sem ríkir í þeim
löndum ,er kommúnistar
ráða. Hinn 'júgóslavneski rit-
höfundur er dæmdur í eins
árs fangelsi fyrir það að hafa
dreift röngum upplýsingum
um land sitt erlendis. Aðgang
að réttarhöldunum höfðu að-
eins fáir útvaldir og auðsætt
er af öllu að hér hefur verið
um hreinan skrípaleik að
ræða.
Þannig er ástandið í komm-
únistaríkjunum. Hið frjálsa
orð er iagt í dróma. Rithöf-
Árið 1970 510.000 manns.
Hinar tíðu afsagnir háttsettra
vestur-þýzkra herforingja og ó-
rói vegna yfirstjórnar embættis-
manna yfir hernum hafa dregið
athyglina að þessari staðreynd:
Vestur-Þýzkaland — fyrir 20
árum algjörlega vopnlaust — er
nú að byrja að koma fram á sjón
arsviðið sem sterkasta herveldi
í Vestur Evrópu á sviði venju-
legra vopna.
Fyrir skömmu létu þrír hers-
’höfðingjar af gamla skólanum
af störfum vegna ósamkomu-
lags við stjórnina í Bonn og það
hafa verið enn fleiri deilur milli
hershöfðingjanna og stjórnarvald
anna, sem yfir þeim eru. Slík
óánægja innan hersins dregur
einungis skýrar þá staðreynd
fram í dagsljósið, að um 1970
mun her Vestur Þýzkalands sem
fer hraðvaxandi, alls nema 510.
000 manns. Hann mun þá koma
næst á eftir bandaríska hernum
sem bezt búni og bezt þjálfaði
herinn í hinum frjálsa heimi.
Þessi staðreynd þykir mörgum
1 Evrópumönnum skelfilegri en
| hættan af kommúnistum.
I Enn hefur ekki verið fundin
lausn varðandi hlutverk Vestur-
Þýzkalands sem sjálfstæðs kjarn
' orkuveldis. En áhafnir flugvéla
j og menn sem eiga að geta stjórn
að flugskeytum eru þjálfaðir í
j að skjóta kjarnorkuvopnum,
enda þótt þessi tæki séu undir
yfirstjórn bandarískra hernaðar
ráðunauta, sem einungis mega
beita slíkum vopnum samkvæmt
skipunum frá Bandaríkjaforseta.
Til þess að geta öðlazt nokkurn
vegin mynd af því hvernig hið
hernaðarlega valdajafnvægi í Ev
rópu er að breytast hafði blaðið
iþ.e. U.S. News and World Re-
port) viðtal við yfir tíu sér-
fræðinga Atlanzhafsbandalags-
ins og heimsótti vestur þýzka
herinn að æfingum. Að baki
breytingunum liggja þessar á-
stæður:
Vestur Þýzkaland er vegna
skuldbindinga sinna gagnvart
NATO, sem óðast að byggja upp
landher sinn sjóher og flugher
en i þeim eru nú alls 452.000
manns. Útbúnaður og þjálfun
eru talin ágæt en munu þó eiga
eftir að verða betri.
★ Herir margra annarra Nato
ríkja fara á sama tíma minnk-
andi. Brottnám franskra herja
undan yfirstjórn Atlantzhafs-
bandalagsins — jafnvel þó að
Frakkar skilji eftir fjölmennar
I sveitir í Þýzkalandi — hefur
! dregið verulega úr herstyrk
| bandalagsins. Þá hefur það auk
I ið enn á áhyggjur manna vegna
! þess að það hefur dregið úr |
| hernaðarstyrk Vestur-Evrópu á
sviði venjulegra vopna, að áfram ,
haldandi er samdráttur franska
hersins, sem nú eru í 350.000
manns eða helmingi færri en
fyrir nokkrum árum.
Þeir, sem vit hafa á, segja j
enfremur að útbúnaður og geta
franska hersins fari minnkandi
vegna þess að áherzla er lögð á
að byggja upp kjarnorkuher |
sprengjuflugvéla og flugskeyta. j
★ Haft er eftir háttsettum I
embættismönnum, að Bandaríkin
þrátt fyrir neitanir, séu að yfir-
vega að draga úr herstyrk sín-
um í Evrópu. Reiknað er með
1 að 7. her Bandaríkjanna, sem
staðsettur er í Þýzkalandi verði
ef til vill minnkaður fyrir 1970
um þriðjung af því sem hann
er nú, en í honum eru nú 225.
000 manns.
i Sérfræðingar halda því fram
að þessi samdráttur sé mögu-
legur, án þess að veikja hina
hernaðarlegu viðbragðsgetu
j vegna nýrrar þróunnar á sviði
j flutninga t.d. vegna C-5A flutn
ingaþotunnar, sem flutt getur
700 hermenn. Floti þessara flug-
véla, segja hernaðarsérfræðingar
myndi gera Bandaríkjunum
kleift að flytja loftleiðis heila
herdeild eða 15000 manns frá
Bandaríkjunurn til Evrópu á
fáeinum klukkustundum.
★ Bretland sem á í erfið-
leikum vegna fjárhagsáætlunar
sinnar, vill draga úr herstyrk
sínum. Sagt er að nú sé í athug
un að minnka á næstu fjórum
árum herstyrk Breta um 100.000
manns, en hann telur nú 440.000
manns. Her Breta við Rín hefur
verið minnkaður úr um 77.000
manns niður í 53.000 og því hef
ur verið spáð að í honum muni
verða fækkað enn frekar um
10.000 manns að minnsta kosti.
★ í smærri ríkjum Atlantz
hafsbandalagsins svo sem Dan-
mörku, Noregi og Luxemborg
heyrist æ oftar talað um hugsan
lega fækkun í hernum. Grund-
vallar hugsunin á bak við þessar
fækkanir í herjum bandalags
ríkjanna eru, að því er sérfræð
ingar segja, að mörg NATO-ríki
munu nú þeirrar skoðunar að
engin hætta á rússneskri árás
sé í raun og veru fyrir hendi
svo lengi sem þau njóti vernd-
ar kjarnorkuvopnamáttar Banaa
ríkjanna.
Framhald á bls. 12
undar og aðrir listamenn
verða að sitja og standa eins
og hinum kommúnísku vald-
höfum þóknast. Ella eru þeir
hnepptir í dýflissu og beittir
hverskonar harðræðum. Öll-
um heiminum er enn í fersku
minni er rússneski rithöfund-
urinn Boris Pasternak var
kúgaður til þess að afsala sér
bókmenntaverðlaunum Nób-
els vegna þess að rússneskir
kommúnistar töldu að honum
hefði skrikað fótur á línunni.
Þannig gerist sama sagan
allsstaðar. í Kína æða rauðu
varðliðarnir um öskrandi og
brennandi verk þeirra lista-
manna, sem þeir telja sér and
stæða. Sálarlaus persónudýrk
un og skriðdýrsháttur mark-
ar alla framkomu þessa rauða
óþjóðalýðs.
En kommúnistar í Júgó-
slavíu, Kína og annars staðar
þar sem hinni rauðu óstjórn
hefur verið ‘ komið á, mega
vita það, að hið frjálsa orð
verður ekki kæft til lengdar.
Þeir geta dæmt einstaka rit-
höfunda og aðra listamenn í
tugthús. En skamma stund
verður hönd höggi fegin. Hin-
um kommúnísku harðstjór-
um verður hrint af valdastóli
eins og harðstjórn allra alda
hefur að lokum fallið í þá
gröf sem skammsýni hennar
sjálfrar hefur grafið henni. .