Morgunblaðið - 14.02.1967, Blaðsíða 3

MOKGUNBLABIÐ, ÞRIÐJUDAGUK 14. FEBRUAR 1967.
3

Fyrsta íslenzka málverkið,
sem Listasafn íslands eignað-
ist var „Áning“ eftir Þórarin
B. Þorláksson. Nokkrir Reyk-
víkingar gáfu Listasafninu
myndina árið 1911, en Þór-
Mynd af einu málverki Þórarins sem á sýningunni er: Vasi og epli, málað 1924
— í tilefni aldarafmælis hans
Þórarinn B. Þorláksson
um listamanni. Það er aug-
ljós skyldleiki milli Þórarins
og samtiðarmanns hans
Steingríms Thorsteinssonar.
Þeir hafa skynjað landið á
sáma hátt, þetta sama „idyll“,
sömu litir, sami hugblær,
nokkrum söknuði blandinn.
Eftir að Þórarinn kemur
hingað alkominn árið 1902 og
fer að mála hér heima öll
sumur úti í náttúrunni, má
finna hvernig skynjun hans
á landinu og náttúru þess
verður næmari og innlifaðri
með ári hverju. Hann málar
íslenzkt landslag, en hann
stælir það ekki. Það er oft
erfitt að sjá, hvaðan myndir
Þórarins eru, því að hann
hætir inn fjöllum, múlum,
vötnum og ám, vegna mál-
verksins. Sem sannur lista-
maður hugsar hann fyrst og
fremst um málverkið og þörf
þess, hann byggir upp mynd-
ina í því augnamiði, að hún
verði málverk, en ekki bara
kópia af landslagi. Landið er
fyrirmyndin, sem gefur „in-
spírasjón.“
Ritgerð sinni líkur Selma
með þessum orðum:
„fslenzk skáld nítjándu
aldar sungu fegurð íslenzkr-
ar náttúru inn í okkar þjóð-
arsál, en Þórarinn B. Þor-
lákssön varð fyrstur íslenzkra
málara til að sýna okkur
þessa sömu fegurð í mál-
verkinu.
f TTIÆFNT þess, að á morg-
un eru liðin 100 ár frá fæð-
ingu Þórarins B. Þorláksson-
ar listmálara efnir Listasafn
íslands nú til yfirlitssýningar
á verkum hans í húsakynn-
um Listasafnsins. Á sýning-
unni eru 133 málverk, það
elzta frá árinu 1890 og það
yngsta frá 1924. Eigendur
myndanna eru milli 50 og 60
arinn hafði málað hana sum-
arið 1910.
Árið 1885, eða sama árið
og Listasafnið var - stofnað,
kom Þórarinn B. Þorláksson
til Reykjavíkur til að læra
bókband. Hann var þá 18
ára gamall. Heima hafði hann
helzt viljað teikna myndir,
en það þótti vist nokkuð arð-
lítil iðja á þeim tíma. Mynd-
naminu.
Síðan segir frá för og dvöl
Þórarins við listnám erlend-
is, en hánn nam fyrst í Lista-
háskólanum í Kaupmanna-
höfn og síðar á einkaskóla
þar. Segir dr. Selma svo í
ritgerð sinni:
„Bak við þessa ráðbreytni
Þórarins hlýtur að hafa búið
óvenjusterk ástríða til list-
Systurnar Dóra og Guðrún Þórarinsdætur við málverkið er þær færðu Listasafni íslands
að gjöf.
alls, en flestar eru f eigu
Listasafnsins eða 24. Sagði
forstöðukona Listasafnsins,
dr. Selma Jónsdóttir, að fólk
hefði verið mjög áhugasamt
með að lána myndir á sýn-
inguna. Sýningin verður
opnuð almenningi kl. 5 síðd.
í dag og mun verða opin í
hláfan mánuð til þrjár vikur.
Er fyllsta ástæða til að hvetja
fólk til að nota tækifærið og
sjá þessa ágætu sýningu.
í tilefni aldarafmælis Þór-
arins gáfu börn hans, þau
Dóra, Guðrún og Björn,
Listasafni ríkisins olíumál-
verk Þórarins af fánanefnd-
inni 1913.
Meðal viðstaddra á blaða-
mannafundi Listasafnsins í
gær var Ásmundur Sveinsson
myndhöggvari, en Þórarinn
var fyrsti kennari hans í
myndlist. Sagði Ásmundur
að Þórarinn væri sér ógleym-
anlegur maður. Hann hefði
viljað að menn legðu alúð og
ástundun á það sem þeir
væru að gera, enda hefði
hann ætíð gert það sjálfur.
Listasafn ríkisins hefur
gefið út myndskreytta sýn-
ingaskrá þar sem dr. Selma
Jónsdóttir ritar um listamann
inn. Segir m.a. svo í ritgerð
hennar:
listarlíf var hér ennþá alveg
óþekkt. Tveir íslendingar
ætluðu að leggja fyrir sig
málaralist á 19. öld, þeir
Helgi Sigurðsson og Sigurð-
ur Guðmundsson, og Sæmund
ur Hólm nokkru fyrr, en eng-
inn þessara manna gat lifað á
málaralist hér. En Þórarinn
hélt ótrauður áfram að teikna
og naut nokkurrar tilsagnar í
listmálun jafnframt bókbands
sköpunar, þar sem listamað-
urinn lagði álitlegar framtíð-
arhorfur að veði fyrir hug-
sjón, sem vafalítið hefur
virzt fjarstæða í augum
flestra samtíðarmanna hans.
Sýndi Þórarinn þó endranær,
að hann skorti sízt hagsýni,
sem góðan borgara má prýða.
Þórarinn gaf okkur eitt-
hvað nýtt: íslenzkt landslag
fyrst málað og séð af íslenzk-
Yfirlitssýning á verkum
Þórarins B. Þorlákssonar
Somvinnutryggingar og Snmvinnu
bunki í nýjn húsnæði ú Putreksfirði
1 Patreksfirði, 13. febrúar.
FÖSTUDAGINN sl. tók umboðs-
skrifstofa Samvinnutrygginga
ásamt Samvinnubanka íslands
til starfa í nýjum húsakynnum.
Samvinnutryggingar hafa rekið
umboðsskrifstofu hér í bænum
allt frá árinu 1963, en árið 1964
keypti félagið nýtt húsnæði, og
þar hefur Sanrvinnubankinn
einnig haft aðstöðu frá upphafi.
Fyrsti starfsmaður Savinnu-
banks á Patreksfirði var Ingvar
Guðmundsson, en skömmu síðar
tók Svavar Jóhannsson, fyrrver-
andi sýslufulltrúi við starfi hans
og hefur hann veitt þessum skrif
um forstöðu síðan
Þetta nýja húsnæði er mjög
skemmtilegt, og er það alls að
stærð 940 rúmmetrar á tveimur
hæðum. Fer starfsemi stofnanna
tveggja fram á efri hæð, en á
þeirri neðri er íbúð. Arkitekt
var Kjartan Ó. Kjartansson en
húsasmíðameistari Páll Guð-
finnsson og Gísli Viktorsson,
múrarameistarL — Fréttaritari.
STAKSTEIWIÍ
Tíminn og júni
samkomulagið
ÞAÐ er greinilega ekki nóg að
reka ósannindi Tímans ofan í
það blað einu sinni. Það verður
að gerast oftar til að skiljist. f
sunnudagshugleiðingum blaðsins
fyrir viku voru birtar rangar
tölur um þróun kaupmáttar
launa og áhrif júnísamkomulags-
ins. Mbl. benti þá rækilega á
staðreyndir málsins, sem eru
þær, að kaupmáttur timakaups
verkamanna hefur, miðað við
visitölu framfærslukostnaðar,
aukizt frá 1959 tll 1. okt. sl. um
22.3%. Ennfremur var á það
bent, að kaupmáttur timakaups
í dagvinnu hefur aukizt ívið
meira en kaupmáttur meðaÞ
kaupsins. f sunnudagshugleiðing
um Tímans sl. sunnudag var enn
haldið áfram að japla á sömu
vitleysunni, en nú heldur blaðið
sér einungis við útreikninga
Kjararannsóknanefndar og seg-
ir, að kaupmáttur timakaupsins
hafi verið 13-14% minni 1964 en
1959. Þessir útreikningar kjara-
rannsóknarnefndar taka ekkl
með í reikningin kjaraáhrif skatt
breytinga og fjölskyldubóta og
gefa þvi ekki rétta mynd.
Það er engum blöðum um það
að fletta, að júnísamkomulagið
júnísamkomulaginu 1964 og
hefur haft mjög heillavænleg
áhrif fyrir launþega og það hafm
forystumenn verkalýðsfélagannm
gert sér fulla grein fyrir eins og
glögglega kom fram í ræðu
Hannibals Valdemarssonar vsð
setningu ASÍ-þings í haust. En
óneitanlega er það kátbroslegt,
þegar Timinn heldur því fram,
að „gagnrýni" Framsóknau-
manna, hafi orðið til þess, að
kaupmáttur tímakaupsins hafi
aukizt siðan 1964. Sannleikurinu
er sá, að Framsóknarmenn hafa
engin áhrif haft á þróun kjara-
mála sl. ár og er það vel.
Ljótui ferill
Annars er ferill Framsóknar-
flokksins í kjaramálum einstak-
lega ljótur siðustu ár. Flokkur-
inn barðist af mikilli heift gegn
júlísamkomulaginu 1965 og
gremja flokksins yfir þvi að tek-
izt hefur að skapa vinnufrið
í nær 3 ár hefur verið
öllum ljós. Ljótnsta leikinn
léku Framsóknarmenn þó á
sildardeilunni sumarið 1965,
þegar þeir gerðu það sem
í þeirra valdi svóð, til þess að
spilla fyrir lausn þeirrar aÞ
varlegu deilu.
Þau nýju viðhorf, sem skap-
azt hafa hjá verkalýðshreyf-
ingunni síðustu ár í kjaramálum
hafa haft heillavænleg áhrif á
kjör meðlima verkalýðshreyf-
ingarinnar. En þeir skyldu taka
eftir því, að Framsóknarmenn
og Moskvukommúnistar eru
ekki hrifnir af þróun þessara
mála. Þeir vilja enn sama eldinn
og áður fyrr, sem varð laun-
þegum til mikils tjóns esn gaf
þeim lítið í aðra hönd. Þetta er
Ijótur leikur hjá öðrum stærsta
stjórnmálaflokki þjóðarinnar og
forystumönnum hans til lítils
sóma.