Morgunblaðið - 14.02.1967, Blaðsíða 12

12
MUftliUNJBIjAtJIÖ, pftitíJUUAUUK 14. FKBRUAR 1967.
Samþykkt löggjafar um réttindi og skyldur
opinberra starfsmanna merkasti áfanginn
sagði Ólafur Biörnsson, sem gegndi formannsstörfum
i B.S.R.B. í átta ái
BANDALAG starfsmanna rikis
og bæja (B.S.R.B.) heldur í dag
npp á 25 ára afmæli sitt. 1 til-
efni þessara merku tímamóta í
sögu sambandsins ræddi Mbi. ný
lega við Ólaf Björnsson, profess-
or, er hefur manna lengst gegnt
formannsstörfum í bandalaginu,
frá 1948—1956 eða í átta ár sam-
fellt og hefur Ólafur unnið mik-
ið starf í þágu bandalagsins.
Byrjum við að spyrja Ólaf um,
hvenær hann hafi hafið a/skipti
af félagsmálum opinberra starfs
manna:
— Ég má segja, að það hafi
verið það, að ég sat stofnfund
ítarfsmannafélags ríkisstofnana
er haldinn vax ánð 1939. Starf-
aði ég í því félagi unz ég var
ráðinn að Háskólanum árið
1942. Var ég kosinn sem fulltrúi
atarfsmannafélags Háskólans á
þing bandalagsins árið 1943 og
hef átt sæti á þingum B.S.R.B.
óslitið síðan. Ég var svo kosinn í
stjórn bandalagsins haust.ið 1947
og gegndi þá varaformannsstörí
um, en Lárus Sigurbjörnsson var
þá formaður. Ári síðar lét hann
tvo af störfum samkvæmt eigin
ósk, og var ég þá kosion for-
nr.aður bandalagsins og var það
ailt tU 1956.
— Hvað mundir þú talj.i merk
nstu áfangana í baráttu sam-
bandsins á þeim tíma sem þú ert
formaður?
— Ég álít að mikilvægasta
réttarbótin sem opiniberir starfs-
menn fengu á því tímabiU hafi
verið samþykkt löggjafarir.nar
um réttindi og skyldur opin-
berra starfsmanna 1953. Réttar-
staða og öryggi þeirra mf i stór-
um batnað við setningu þeirrar
löggjafar. Setning launaliganna
1955 var ennfremur merkt mál.
— Hvernig var launakerfi op-
inberra starfsmanna fyrirkomið
fyrir þessa tíma?
— Ný launalög voru sam-
þykkt 1945. Fram til þess tima
var ekki nema hluti opinberra
starfsmanna sem höfðu tekið
laun samkvæmt íaonalögum, en
mikill fjöldi manna, einkum
þeir er unnu við nýjar stofnan-
ir, tóku laun utan launalaga svo
ósamræmið var mikið. Bæði í
launakjörum inhbyrðis og við
það sem var á almennum vinnu-
markaði
Úr þessu var að talsverðu
leyti bætt með launalögum frá
1945, en svo endurtók sig sama
sagan og áður að opinberir starfs
menn fylgdust ekki með þeim
almennu launahækkunum sem
urðu. 1949 — fyrsta árið sem ég
var formaður var tekin upp hörð
barátta til að samræma launa-
kjörin þeirri almennu launaþró-
un sem orðið hafði. Þar sem und
irbúningur launalaga tekur
alltaf sinn tíma, varð framan af,
og lengst af þeim tíma sem ég
var formaður bandalagsins að
láta sér nægja bráðabirgða leið-
réttingar. Árið 1955 fengum við
svo samþykkt ný launalög og
með þeim álít ég að það hafi
fengist töluverð leiðrétting á
launakjörunum. Auðvitað fer
því fjarri að öllum þeim krötfum
sem opinberir starfsmenn gerðu
og töldu sanngjarnar hafi náð
þá fram að ganga.
— Telurðu að skipting í launa
flokka sé nú komin í viðunandi
horf?
— Það tel ég engan veginn.
Að vísu má segja að með kjara-
dómi 1963 hafi opinberir s'tarfs-
menn fengið allverulega leiðrétt
ingu sinna mála. Sérstaklega
þeir s*m að gegndu á/byrgðar-
miklum stöðum, en sérmenntað-
ir menn voru orðnir svo lágir í
launum, að slíkt mátti telja fjar-
stæðu. Þeir sem stunduðu sam-
bærileg störf og gerðist á al-
mennum launamarkaði höfðu
hinsvegar fylgst betur með
launaþróuninni, enda óhjá-
kvæmilegt annað en að greiða
þeim mönnum nokkurn veginn
sambærileg laun við það sem
annarsstaðar var, því ella hefðu
þeir ekki fengizt til starfa.
Kjörum sérmenntaðra manna
og þeirra er gegndu ábyrgðar-
stöðum var haldið óhæfilega
mikið niðri, að mínu áliti. Á
Ólafur Bjömsson,
prófessor.
þessu var svo gerð mikilvæg leið
rétting með kjaradómi 19©3, en
síðan hefur nú að nokkru sótt í
sama farið aftur, — að opinber-
ir starfsmenn hafa ekki fengið
launaihækkanir að fullu til sam-
ræmis við það sem annars stað-
ar hefur orðið, en töluvert stend
ur þó eftir af þeim ávinningi er
náðist 1963.
— Nú virðist svo vera að ein-
stakir stéttahópar hafi tilhneig-
ingu til þess að kljúfa sig út úr
B.S.R.B.?
— Já. Það er nú þegar orðið
nokkur brögð að því. Það er að
vísu hægt að skilja það, að þeg-
ar slíkir hópar ná sterkari samn
ingsaðstöðu með því að vinna
sjálfir að samningunum, þá sé
sú leið farin. Ég tel hinsvegar
æskilegt, og jafnvel nauðsyn-
legt, ef samræmi á að ríkja í
launakjörum, að samið sé við
opinbera starfsmenn í heild.
Með þessu er ekki sagt, að ekki
sé þörf á breytingum á skipu-
lagi bandalagsins frá því sem nú
er. Ég álít þvert á móti að slíkra
breytinga sé þörf, án þess að eg
reki það nánar, en tel ennfrem-
ur að nauðsynlegt sé bæði fyrir
starfsmenn og ríkið að samið sé
sameiginlega við alla opinbera
starfsmenn. Það er hinsvegar
ekki nema réttmætt að allir sem
sérstöðu hafa fái aðstöðu til þess '
að koma sínum sjónarmiðum
fram.
— Hefur starfsemi bandalags-
ins ekki einkum mótast af launa
baráttunni?
— Jú, — það má segja að aðal
málin hafa alltaf verið launa og
kjaramál. Þó hefur verið áhugi
á því að bandalagið léti önnur
áhugamál meðlima sinna, svo
sem menningarmál og fræðsiu-
starfsemi, til sín taka. En af
framkvæmdum í því éfni hefur
því miður orðið tiltölulega lítið
ennþá. Er það einkum vegna
þess að þeir kraftar sem banda-
lagið hefur haft yfir að ráða,
hafa verið bundnir við launa- og
kjaramálin.
— Nú eru aðildarfélög
B.S.R.B. nokkuð dreifð um land-
ið. Gerir það starfið ekki eriið-
ara?
— Það má nú ef til vih segja.
Annars hefur það alltaf venð
ósk bandalagsins að allir opin-
berir starfsmenn væru innan vé
banda þess. Það verður auðvitað
erfiðara eftir því sem meðlim-
unum og félögunum fjölgar að
fá yfirsýn yfir málin og upp-
fylla kröfur frá einstökum starfs
hópum um að tilhlíðanlegt tillit
verði tekið til sérsjónarmiða
þeirra við samningagerð. Þess
má geta í þessu sambandi, að
ísland mun vera eitt Norður-
landa þar sem opinberir starfs-
menn eru yfirleitt allir í einum
samtökum.
— Hvað telur þú vera aðal-
málið hjá bandalaginu núna?
— Það er stöðugt unnið að
því að bæta samningsaðstöðu
opinberra starfsmanna. Því fer
líka fjarri, að þeir séu ennþá
ánægðir með sín launakjör, og
sérstaklega álítum við, að enn
vanti mikið á að ábyrgðarstörf
og störf sérmenntaðra manna
séu launuð sem skyldi. Það ber,
að mínu áliti, að hafa hugfast í
því sambandi, að ástandið er
ekki betra í þeim efnum heldur
en raun ber vitni um er ekki ein-
göngu að kenna mótspyrnu
stjórnaryfirvalda gegn sann-
gjörnum kröfum um leiðrétt-
ingu, heldur líka því sem reynsl
an frá úrskurði kjaradóms 1963
segir til um, — að það hefur
ekki tekizt að skapa nægilega
| hagstætt almenningsálit opinber
um starfsmönnum í vil og ég álít
að opinberir starfsmenn sjálfir
og stjórnir samtaka þeirra hver
svo sem hún hefur verið, undan-
skil ég ekki sjálfan mig min-
um hluta ábyrgðarinnar, hafi
ekki gert það sem æskilegt og
nauðsynlegt hefur verið til að
skapa og hafa áhrif á almenn-
ingsálitið. Því tel ég að sérstáka
nauðsyn beri til að aðhafast
meira í fræðslumálunum heldur
en gert hefur verið.
— Telurðu að ekki þyrfti að
koma til víðtækara starfsmat?
— Um starfsmat er ekkert
nema gott eitt að segja og ég
hygg að það standi engan veg-
inn á samtökum opinberra starfs
manna að því verði komið á. Á
undanförnum bandalagsþingum
sem ég hef setið hafa menn ver-
ið sammála um að bandalaginu
bæri að stuðla að því. Hitt verða
menn svo að gera sér ljóst, að
þó að starfsmatið hafi sína þýð-
ingu þá getur það eitt út af fyr-
ir sig aldrei leyst allan vanda 1
þessu efni og spurningunni um
það hvernig raða beri opinber-
um startfsmönnum í launaflokka
innbyrðis, verður heldur ekki
leyst eftir neinum starfsmatsregl
um.
_ — Og að lokum prófessor
Ólafur?
— Ég mundi vilja hatfa það
sem mín lokaorð, að þó hægara
hafi ef til vill gengið í þessum
málum heldur en segja má, að
sé æskilegt, þá hafa samtök
opinberra starfsmanna gegnt
mjög mikilvægu hlutverki með-
al meðlima sinna og kjör þeirra
mundu öll vera miklu lakari
heldur en þau eru, ef þessara
samtaka hefði ekki notið við.
Ég ætla að vona að áfram geti
miðað framávið í baráttu sam-
tákanna og árna þeim allra
heilla. Það er mín skoðun, að
eitt mikilvægasta skilyrðið fyrir
því að samtökin verði þess um-
komin að fá viðundandi leiðrétt
ingu á málefnum sínum verði
það, að opinberir starfsmenn
beri gæfu til að standa saman
um sín hagsmunamál, óháð
stjórnmálaskoðunum og því sem
milli kann að bera á öðrum vett
vangL
stjl.
Starfsmat á fræðilegum grundvelli verii grund
völlur flokkaröiunar launakerfis B. S. R. B.
— Rætt við Sigfinn Sigurðsson
1. varaform. bandalagsins
FYRSTI varaformaður í núver-
andi stjórn Bandalags starfs-
manna ríkis og bæja er Sig-
finnur Sigurðsson, hagfræðing-
ur. Sigfinnur lauk prófi í þjóð-
hagfræði við háskólann í Köln
í Þýzkalandi 1963 og hóf störf
hjá hagfræðideild Reykjavíkur-
borgar haustið 1964.
Fyrir rúmu ári var Sigfinnur
kosinn varaformaður bandalags-
ins.
í tilefni af 25 ára afmæli B.S.
R.B. hitti blm. Morgunblaðsins
Sigfinn nýlega að máli og ræddi
um stund við hann um það, sem
áunnizt hefur í stefnumálum
B.S.R.B., og það sem framund-
an er.
Merkur áfangi 1963
__ Það hafa auðvitað unnizt
margir merkir áfangar á þessum
árum með miklu og fórntfúsu
starfi. Sá áfangi, sem náðst hetf-
ur á síðustu árum og merkastan
má telja eru kjarasamningarnir
1963. Þá var samið um fjölgun
launaflokka og röðun starfs-
manna í þá. Hins vegar var það
hlutverk kjaradóms þá að ákveða
grunnlaun, eða launaupphæð í
hverjum flokki, ásamt atriðum
um vinnutíma o.fl. Það er samt
ekki í verkahring kjarasamninga
né kjaradóms, að ákveða um líf-
eyrissjóðsréttindi, hlunnindi.
aukatekjur, orlofsrétt, kaup í
veikindaforföllum og annað
slíkt. En það má geta þess, að
á þessum sviðum hljóta opin-
berir starfsmenn kjara, sem al-
mennt má vel við una, ef miðað
er við það, sem gerist á frjálsum
markaði.
— Síðasta bandalagsþing sam-
þykkti ýmsar tillögur í kjara-
málum. Þar á meðal krÖfu um
fullan samningsrétt opinberra
starfsmanna. Með fullum samn-
ingsrétti er venjulega átt við
verkfallsréttinn. Ég hef þá per-
sónulegu skoðun, að verktföll séu
algjört neyðarbrauð. Fremur ber
að taka ágreiningsefnin föstum
tökum og rannsaka þau fræði-
lega. Til þess að það sé hægt,
þarf að leggja meiri áherzlu á
hagrannsóknir en hingað til hetf-
ir verið gert. Spor í rétta átt
væri Hagstofnun á vegum laun-
þegasamtakanna, sem hefði yfir
að ráða sérhæfðu starfsliði og
yrði samtökunum til aðstoðar við
kjarasamninga.
Það sjá allir, að mikil hætta
væri í því fólgin, að opinberir
starfsmenn fengju víðtækan verk
fallsrétt. Ef hann kæmi til yrði
hann að vera á mjög þröngu
sviði. Þá er viðbúið, að við opin-
berir starfsmenn yrðum að af-
sala okkur einhverjum af þeim
réttindum er við nú þegar hötf-
um. Fyrir mitt leyti myndi ég
hugsa mig tvisvar um, áður en
ég tæki þátt í því að afsala opin
berum starfsmönnum ýrnsum
þeim réttindum, sem þeim eru
Sigfinnur Sigurðsson.
mjög dýrmæt og etja þeim síð-
an út í verkföll. Þeir, sem telja
verkfallsréttinn dýrmætt vopn,
ætla sér einnig að nota hann. En
raunhæfar kjarabætur vinnast
sannarlega ekki með verkföll-
um. Með þeim er oftar stotfnað
til pólitísks sikæruhernaðar.
Starfsmat og starfsrannsóknir.
— Nú fyrir skömmu náðust
samningar við ríkisstjórnina um
tilhögun næstu samningagerðar,
en samkvæmt lögum á að hafa
samizt fyrir 1. des. n.k. Sam-
kvæmt nefndu samkomulagi við
ríkisstjórnina á að hefja sem
fyrst athugun á fræðilegum
grundvelli á starfsmati og hafa
nú verið sendir menn utan, bæði
frá ríkinu og B.S.R.B., starfs-
mannafélagi Reykjavíkurborgar
og Reykjavíkurborg. í þeirri
ferð kynntu þeir sér tilhögun á
kjarasamningum hjá nágranna-
þjóðunum og söfnuðu upplýs-
ingum þar að lútandi. Þar sem
þessi athugun krefst meiri tíma
en svo, að unnt verði að Ijúka
henni fyrir 1. des. n.k., hefur
samizt svo um að Ijúka henni
með einhverjum hætti fyrir árs-
lok 1968. Rannsóknum þessum
er stjórnað af manni frá banda-
Framhald á bls. 24