Morgunblaðið - 14.02.1967, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRUAR 1967.
— Hrafnkelssaga
Framhald af bls. 17
getið er um í Svínfellingasögu.
Jafnframt tel ég hiklaust, að
Brandur hafi verið vel að sér
í lögum þjóðveldisins, enda gat
ekki komið annað til greina, þar
sem hann fékkst svo mjög við
veraldarvafstur. En höfundur
Hrafnkelssögu virðist furðu
glámskyggn á sumt er lögum við
kemur.
Mótun kristinnar siðfraeði í
Hrafnkelssögu, er fyrst og
fremst bundin lögum listarinn-
ar, eins og hún varð fremst í
sagnagerð 13. aldar. í sögunni
er falin undarleg ádeila á þjóð-
skipulag aldarinnar. Máttur
smælingjans gagnvart goðanum
er lítill. En goðinn á .líka sína
ofjarla. Veldi hans er í hættu
gegn máttugri goðum, jafnvel
I fjarlægu byggðarlagi. Goðar
voldugri honum og slyngari,
geta átt við hann kappi, sett
hann ofan úr völdum og auði í
hina mestu fátækt og valdaleysi.
Er hér ekki maður að rita, sem
vill hið kristna skipulag, veldi
konungs jafnt himnakonungs og
hins er fær vald sitt að ofan.
Eitt af merkilegri fyrirbærum
Hrafnkelssögu, er hesturinn
Freyfaxi. Hrafnkell goði gefur
Frey hestinn og fé hálft við
sig. Svo greinir sagan: „Hann
gaf Frey vin sínum þennan hest
hálfan. Á þessum hesti hafði
hann svá mikla elsku at hann
strengdi þess heit at hann skyldi
þeim manni at bana verða er
þeim hesti riði án hans vilja.“
Hér er einmitt örlað við eitt af
aðalatriðum siðfræði kristinnar
trúar miðalda. En Hermann fer
hér eins og víðar af leið í því
að skýra hin flóknu lögmál.
Það var mjög að vilja krist-
inna ráðamanna, að menn gæfu
guði fé, jafnt lifandi og dautt.
Þó væri algjörlega andstætt
vilja þeirra sömu, að menn
byggðu dautt fé. Arðurinn varð
að skapast af auðlindum sanns
ávaxtar — en ekki af öðrum
orsökum. En að gefa öðrum vætt
um fé, gripi eða land var algjör-
lega móti vilja kirkjunnar-
manna. En goðið í heiðni gaf
vini sínum auð af afrakstri starfs
og uppskeru, sérstaklega Freyr.
En gjöf Hrafnkels varð hon-
um ekki til hamingju. Freyr
varð honum ógæfuvaldur. Af-
leiðingarnar blasa við í sögunni.
Hrafnkell missti trúna á hann,
þegar raunin var búin að bíta
hann til hlítar.
Þetta dæmi finnst mér sanni
það ofurvel, að það verður að
skoða hinar kristnu hugmynd-
ir um siðfræði kristna og mið-
aldarlega í öðru ljósi, en Her-
mann Pálsson gerir í þessari
bók. Tilraun hans er að visu
virðingarverð, en hitt er mest,
að hugsunarháttur vel kristinna
manna á íslandi á 13. öld var
annar en hann tilfærir í rök-
færslum sínum. Sjónarmið
þeirra voru þrengri, sjóndeild-
arhringurinn ekki jafnvíður og
þar kemur fram. Fáir mennt-
aðir klerkar voru vel að sér í
almennum fræðum alþjóðlegu
kirkjunnar, og auk þess voru
uppi stefnur í landi, sem ekki
voru skilgreindar lengur frá
sjónarhól hákristninnar. 1 Veri
austur voru margar menntir
kristnar stundaðar og lærðar til
hlítar, en fleiri voru þar færir
í þeim greinum og rituðu vel,
en Brandur ábótL
Ég vil að lokum benda unn-
endum íslenzkra fomsagna á
bók Hermanns um siðfræði Hrafn
kelssögu. Bókin er vel rituð og
mótuð frá sjónarhóli hans og
kenningum, þó ég sé ekki sam-
mála þeim. Þó vil ég tak'a fram,
að sumar skoðanir hans eru all-
góðar, sérstaklega hvernig hann
skilgreinir skoðanir miðalda-
klerka á kosfrelsi manna af rök-
um kirkjunnar á hinum frjálsa
vilja.
Jón Gíslason, póstmaður.
— B.S.R.B.
Framhald af bls. 12
laginu og öðrum frá fjármála-
ráðuneytinu. Þeir eiga síðan að
gera tillögur til breytinga og
samræminga, sem eiga að verða
grundvöllur að samkomulagi á
flokkaröðuninni. Með þessu móti
ætti að vera hægt að koma á
starfsmatskerfi til frambúðar.
Það er hins vegar rétt að taka
fram í þessu sambandi, að stjórn
bandalagsins á ekki von á neinni
byltingu í launkerfinu við þetta,
heldur aðeins lagfæringu á því
kerfi er við nú höfum.
Með þessu fyrirkomulagi á að
leysa þennan þátt kjaramálanna
fyrir árslok 1968, en það sem
vinnst með flokkaröðuninni mun
verða látið gilda aftur fyrir sig
frá upphafi næstu samninga,
þ.e.a.s. frá 1. jan. nk. Aftur á
móti verður svo ekki breyting á
þeim þætti málanna, að reynt
verður að semja um hækkun
grunnkaupsins fyrir næstu ára-
mót.
Enn fremur er skylt að geta
þess í þessu sambandi, að það
er ætlun bandalagsstjórnarinn-
ar, að f næstu samningum verði
þó samið um rökstuddar kröfur,
sem fram koma um leiðréttingar
á öðrum í flokka og samræmingu
starfsheita, samhingsaðilar eru
sammála um, að unnt sé að gera,
þótt kerfið í heild verði látið
bíða.
Ef svo fer sem við vonum í
þessu máli, er hér um að ræða
eitt merkasta skrefið, er stigið
hefur verið í kjaramálum opin-
berra starfsmanna. Þessi atriði,
sem ég hef nú nefnt um heildar-
athugun á flokkaröðuninni, ná
samt enn sem komið er ekki til
þeirra bandalagsfélaga, er hafa
aðra samningsaðila en rfkið. Hiá
þeim er málum víðast þannig
háttað, að hægt er að ljúka sams
konar athugunum á mun
skemmri tíma, ef viljinn er fyrir
hendi. Eða þá að búast má við,
að þau bíði þar til árangur at-
hugunarinnar kemur í ljós.
ÓæskHegt að kljúfa samtök.
— Á undanförnum árum hefur
það komið fram meðal sumra
bandalagsfélaganna eða hópa
þeirra, að þau æskja siálfstæðs
samningsréttar við ríkið. Þetta
hefur tekizt hjá sumum félögum
til að mynda verkfræðingum og
læknum, sem samið hafa sjálf-
stætt. í framhaldi af þeim samn-
ingum hafa komið fram eindreg-
in tilmæli frá Bandalagi háskóla
manna um að fá sjálfstæðan
samningsrétt við bæjaryfirvöld
og ríki.
Um þessi mál eru skiptar skoð
anir innan stjórnar B.S.R.B. En
mín persónulega skoðun er sú,
að ég tel ákaflega óæskilegt að
kljúfa samtökin upp í einingar.
Fremur ber bandalagsstjórninni
að athuga um möguleika á end-
urskipulagningu á starfsemi
bandalagsins með það fyrir aug-
um að treysta samtökin. Og í
þessu rfcyni kaus síðasta banda-
lagsþing 11 manna nefnd til að
endurskoða skipulagsmál og lög
bandalagsins. Nefnd þessi á að
skila áliti sínu til bandalagsins
fyrir 1. jan. 1968. Þar mætti
hugsa sér að koma með tillögur
um endurskipulaghingu félag-
anna, þannig að unnt sé að
mynda starfsgreinafélög- og sam
tök innan bandalagsins í ríkara
mæli en nú er. Tel ég það æski-
legra heldur en eins og nú er
háttað, að þar eru annars vegar
staðbundin starfsmannafélag og
hins vegar sérgreinarfélög, er
hafa jafnan rétt innan banda-
lagsins.
Þannig mætti hugsa sér að
samtök háskólamanna gætu að
einhverju leyti orðið sérstakur
aðili innan bandalagsins. Það er
Svefnherbergis-
húsgögn
Ný gerð af mjö vönduðum og traustum
SVEFNHERBERGISHÚ SGÖGNUM.
Teak, palesander, eik, askur.
Borðstofuhúsgögn
íslenzk, dönsk og norsk.
STÖK BORÐ, STAKIR STÓLAR og
STAKIR BORÐSTOFUSKÁPAR
mjög fjölbreytt úrval.
JAMES BOND Eftir IAN FLEMING
Vodka og þurran Martini. nm til London? Loka mig inni? James?
Gott er. Segðu mér nú dálítið. Hvað Já, í gestaherberginu í íbúðinni minni. Vegna þess að ég held að ég komist bet-
cetlarðu að gera við mig, þegar við kom- Af hverju hefurðu aldrei kvænzt, ur af einn míns liðs.
BRÆÐURNIR KAMPAKÁTJJ ——X— TEIKNARI: JÖRGEN MOGENSEN

£
þó rétt að gera sér grein fyrir
þvf, að höfuðástæðan til áður-
nefndrar afstöðu bandalags há-
skólamanna er sú að hlutur
þeirra hefir verið mjög fyrir
borð borinn á undanförnum ár-
um. f þeim röðum er sú skoðun
ríkjandi, að stjórn bandalagsins
hafi ekki haft nægilegan skilning
á þeirra málum til þe«s að vera
fær um að leysa þau. Ég skal
ekki dæma um þetta en tel þó,
að hér geti mikið staðið til bóta
ef vilji er fyrir hendi.
Hins vegar hafa læknar og
verkfræðingar í skjóli máttar
samtaka sinna, náð að mínum
dómi góðum samningum og þar
af leiðandi hagstæðum kjörum f
sinni baráttu. En þessi mál eru
erfið viðfangs og mjög viðkvæm.
En það er von min, að þau verði
hægt að leysa á viðunandi hátt
fyrir alla aðila.
Auka harf skattaeftirlit.
— Mér er til efa, að nú sé
nokkuð það jafnmiklvægt varð-
andi kjarabætur til opinberra
starfsmanna og aukið skatta-
eftirlit. Okkur þykir illt að horfa
upt> á það, hve víða menn meta
kiör sín eftir því hversu mikill
hluti launanna er gefinn upp til
skatts. Hvað má þá álykta um
bókhald og afkomu þeirra fyrir-
tækja, sem boðið geta upp á
slíkt? Allir viðurkenna, að hér
sé um mikla meinsemd að ræða.
En ekki hefir orðið mikið upp-
lýst um árangurinn af starfl
skatteftirlitsins. Ég álít að menn
ættu ekki að horfa í það þótt
þar rfsi upp allstór stofnun. Ár-
angurinn myndi ekki láta standa
á sér bæði í auknum tekjum þess
opinbera svo og í aukinni rétt-
lætisvitund meðal skattborgar-
anna. Auðvitað mætti á þessum
grundvelli einnig ræða um skatt
kerfið í heild, en þar er eins og
víða annars staðar meira fram-
boð en eftirspurn eftir ráðlegg-
ingum.
Bygging orlofsheimila.
— Það mál er mjög ofarlega á
baugi hjá stjórn B.S.R.B. núna.
Þyrfti þá fyrst að stofna orlofs-
heimilasjóði, sem hefðu því hlut-
verki að gegna að afla fjár til
bygginga orlofsheimila á vegum
bandalagsins og hinna einstöku
bandalagsfélaga Það virðist eðli-
legt, til að byrja með, að stefnt
. verði að byggingu nobkurra or-
lofsheimila í nágrenni Reykja-
víkur, þar sem hér er mestur
hluti opinberra starfsmanna. Sið
ar verði svo hafizt handa við
byggingu orlofsheimila víðar um
landið.
Til þess að afla fjár til orlofs-
heimilasjóða hefur bandalags-
þing heimilað bandalagsstjórn-
inni að verja allt að 400 þús.
kr. á næstu tveimur árum, en
jafnframt er það vilji og ósk okk
ar. að tekið verði upp í næstu
kjarasamninga sérstakt gjald, eða
sérstakt ákvæði um framlag
opinberra aðila til orlofsheimila-
sjóðs bandalagsfélaganna, hlið-
stætt því sem gerist hjá ýmsum
verkalýðsfélögum.
Á döfinni er hjá bandalaginu
útvegun á húsnæði fyrir starf-
semi þess. Það mál er nú í at-
hugun, en bandalagsstjórnin tel-
ur heppilegt að gera það aðeins
með það fyrir augum að banda-
lagið og félög þess byggðu í
sameiningu húsnæði fyrir starf-
semi sína, sem þá yrði einhvers
konar miðstöð starfseminnar,
jafnframt því sem hægt væri að
hugsa sér það sem húsnæði fyrir
aðra félagsstarfsemi þeirra fé-
laga, sem hér eru staðsett.
— Og að lokum Sigfinnur?
— Það er sagt, að Cato hinn
gamli hafi jafnan lokið ræðum
sínum á því að leggja til að
Karþagó yrði lögð í eyði, hvert
sem efni ræðunnar annars var.
í augum sumra opinberra starfs-
manna er Kjaradómur það sama
og Karþagó í augum Catós. Ég
álít þó að með dálitlum breyt-
ingum á lögum um Kjaradóm
megi smám saman auka traust á
honum, þannig að hann geti not-
ið sama trausts og Hæstiréttur
meðal þjóðarinnar. Þetta veit ég,
að er ósk fjölmargra opinberra
starfsmanna á þessum tímamót-
Uffl.