Morgunblaðið - 18.03.1967, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. MARZ 1967.
11
BUNADA
Spjallað við þrjá þingfulltrúa
BÚNAÐARÞING hefur staðið yfir í Bændahöllinni, Hótel
Sögu, frá því 20. febrúar og lauk þinginu um helgina. Ræddu
fulltrúar um vandamál landbúnaðarins og þau mál, sem efst
eru á baugi á þeim vettvangi í dag. Mbl. hafði tal af þremur
fulltrúum á þinginu og fara viðtöl við þá hér á eftir:
Sigmundur Sigurðsson, bóndi
á Syðra-Langholti í Hruna-
mannahreppi, sagði er við spurð-
um hann um þá nýjung, sem nú
hefur verið bryddað á, á Suður-
landi, tankkælingu á mjólk:
— Mjólkurbú Flóamanna
gengst nú fyrir því að komið sé
upp á hverjum bæ mjólkurtönk-
um með kæliútbúnaði, sem gerir
það að verkum, að mjólkin fer
beint úr kúnum í tankinn og
hvorki mannshönd né loft kem-
ur nærri mjólkinni. I>ó er ekki
unnt að koma þessum útbúnaði
fyrir nema til sé á búinu sjálf-
rennandi mjaltavéL Mjólkin er
•íðan sótt í sérstökum tankbíl-
um, sem flytja mjólkina til
Sigmundur Sigurðsson
í Syðra-LangholtL
mjólkurbúsins eða jafnvel belnt
til mjólkurstöðva. Mjólk þessi er
þó að sjálfsögðu vegin og gæða-
reynd.
— Jú, þessi útbúnaður er tölu-
vert kostnaðarsamur fyrir bænd-
ur, en ávinningur er, að með
þessu fæst betri meðferð mjólk-
urinnar og ódýrari og öruggari
flutningar. Einn tankbíll tekur
það magn, sem tveir venjulegir
brúsabílar tóku. Er þessi tilraun
á byrjunarstigi, aðallega í Eyja-
íjallasveit og HraungerðishreppL
í undirbúningi mun, að bændur
í fleiri hreppum komi sér upp
slíkum tönkum.
— Jú, smjörfjallið hjaðnar nú
óðum, enda innvegið mjólkur-
magn um allt land nú 7% minna
en í fyrra. Mjólkurbú Flóa-
manna tekur nú á móti 75.000
lítrum á dag og fer allt það
mjólkurmagn til neyzlu í Reykja
vík og er sagt, að það hrökkvi
varla til. Rjóma og skyr hefur
orðið að flytja að norðan, vegna
skorts á því hér syðra. Allt virð-
ist benda til þess að sunnlenzkir
bændur megi alls ekki draga
framleiðslu sína á þessum afurð-
um saman, en eitt mesta vanda-
mál okkar bænda í dag er að
jafna niður mjólkurframleiðsl-
una á árið. Vegna öryggis neyt-
enda finnst mér að sunnlenzkir
bændur eigi eftir fremsta megni
að kappkosta að auka mjólkur-
framleiðslu sína.'
í þessu sambandi má geta þess
að bændur, sem leggja inn mjólk
í Mjólkurbú Flóamanna eru 50
færri en í fyrra. Þessi fækkun
stafar ekki einungis af þeim á-
róðrL sem hafður hefur verið
í frammi gegn mjólkurfram-
leiðslu, heldur einnig af því að
gamlir bændur eru nú margir
hverjir að hætta, en hinum
yngri finnst þeir vera of bundnir
og kjósa því heldur sauðfjár-
rækt.
— Brýnasta hagsmunamál
bænda í dag tel ég vera fram-
kvæmdir í byggingu stærri hey-
hlaða — meiri heyfeng af rækt-
uðu landi — án þess að búfé
fjölgi Það verður því miður
ekki af okkur bændum skafið,
að við höfum allt frá landnáms-
tíð átt yfir höfði okkar heyleysi
og horfelli, þegar harðnað hefur
í átri. Það má reyndar segja að
með tilkomu erlends kjarnfóðurs
sé horfellir úr sögunni, en mér
finnst bændur, sem ávallt eiga
við þennan vanda að stríða í
nokkurs konar andlegum hor-
felli Því nefni ég hlöðubygging-
arnar í þessu máli, sem mikil-
vægt atriðL að víða um land er
afar mikið af heyjum, sem kom-
ast ekki í hlöður og eru geymd
útL Ekki er unnt að geyma hey
úti án þess að það skemmist
meira eða minna og því geta
bændur ekki geymt hey frá góð-
ærunum til þeirra ára er harðnar
á dalnum. Það er hins vegar
hverjum bónda nauðsynlegt, sem
búa vill við öryggL að hafa nóg
geymslurýmL
— Um búskaparástand og horf
ur þarf ekki að hafa mörg orð.
Síðastliðið ár var að sumu leyti
erfitt, garðræktin brást og hey
voru með minna móti — afurða-
magn minnkaðL en hins vegar
eru góðar horfur á að grundvall-
arverð náist. Ég tel að bændur
eigi að halda áfram að rækta,
byggja og treysta sína aðstöðu,
en flýta sér hægar, en þeir hafa
gert til þessa. Þeir verða að gera
sér ljósa grein fyrir því að ekki
fer ávallt saman afurðamagn og
arður og að allar stökkbreyting-
ar eru mjög viðsjárverðar. Hins
vegar hafa bændur vanrækt hin-
ar fræðilegu hliðar búskaparins
á þessum miklu umbrotatímum.
Þó held ég að þetta sé að lagast
með auknum áhuga bænda á að
halda búreikninga, eflingu Bú-
reikningaskrifstofunnar og með
tilkomu hins efnilega búfræði-
hagfræðings BÍ. Tel ég vel horfa
með þessi mál nú og að í fram-
tíðinni muni hagræðingargrund-
völlur hvers einstaks bónda
treystast og þar með landbúnað-
arins í heild. Ég er því sem endra
nær bjartsýnn, þótt ýmsir erfið-
leikar steðji að nú — bæði vegna
slæms txðarfars og lækkandi
heimsmarkaðsverðs — og tel
erfiðleikana tímabundna, sagði
Sigmundur að lokum.
— O —
Egill Bjarnason hefur verið
héraðsráðunautur Skagfirðinga
síðán 1950. Hann starfar hjá
Búnaðarsambandinu, en starfið
félst í almennum leiðbeiningum
um jarðrækt, búfjárrækt, auk
þess, sem hann er framkvæmda-
stjóri fyrir Ræktunarsamband
Skagfirðinga. Egill sagði:
— Á undanförnum árum höf-
um við lagt höfuðáherzlu á að
auka framræslu í héraðinu. Ár-
ið 1964 var ræst fram með 8
skurðgröfum, árið 1965 með 6,
þar af átti Ræktunarsambandið
2, og súmarið 1966 var unnið með
2, en áætlað er að auka gröftinn
allverulega næsta sumár.
Þá hefur verið unnið með
finnska lokræsaplógnum undan-
farin sumur og verður hann not-
aður áfram næsta sumar. Þörfin
fyrir framræslu í Skagafirði er
mikil. Lítið er af þurru landi frá
náttúrunnar hendi og er þyí
mikil nauðsyn á að bæta og auka
beitiland. Ræsa þarf landið fram
Egill Bjamason,
héraðsráðunautur Skagfirðinga.
nokkru löngu áður, en það er
tekið til ræktunar.
— Unnið hefur verið að jarð-
vinnslu eða nýrækt með 4—5
beltadráttarvélum og er ætlunin
að nota þennan vélakost áfram.
Vélakostur Ræktunarsambands-
ins er tvær skurðgröfur og verið
er að kaupa þá þriðju, fimm
beltadráttarvélar og tvær stórar
hjóladráttarvélar, sem notaðar
eru til þess að ganga frá nýrækt-
innL Á sumrin starfa á vegum
Ræktunarsambandsins um 20
manns.
— Aðalbúgreinin í Skagafirði
er mjólkurframleiðsla og síðan
sauðfjárafurðir. Einnig er all-
mikil hrossarækt og eru hrossin
ýmist seld til lífs eða til kjöt-
framleiðslu.
— Nei, ekki hefur borið á því
að menn hafi hætt nautgripa-
rækt, en mjólkurframleiðsla hef-
ur minnkað vegna minnkandi
heyfengs. Ástæðan er sú að vet-
urinn 1965—’66 var frostharður,
lítill snjór og var klaki í jörðu
mikill. Fyrravor var kalt og sein
sprottið um sumarið, enda klaki
ekki farinn úr jörðu fyrr en
seint í ágúst. Þess vegna var
háaspretta lítil.
Ég geri ráð fyrir að dregið
hafi úr fóðurbætisnotkun vorið
1966 og þetta tvennt — sprettu-
leysið og minnkandi fóðurbætis-
notkun — hefur orsakað minnk-
andi mjólkurframleiðslu frá ár-
inu 1965.
— Jú, hrossarækt er mikil, en
hún er ekki nægilega trygg, þar
eð fóður á vetrum er ekki nóg.
Hins vegar mun þetta standa til
bóta, þegar beitilandið stækkar.
Þá má geta þess -að haustið 1965
tók til starfa á Akureyri efna-
rannsóknarstofnun, sem annast
efnagreiningu á fóðri og jarð-
vegssýnishornum. Stofnun þessi
var stofnsett af Ræktunarfélagi
Norðurlands og sambandsfélög-
um búnaðarfélaga í Norðlend-
ingafjórðungL en þessir aðilar
hafa lagt til fé til reksturs stofn-
unarinnar, auk þess sem hún er
rekin fyrir það fjármagn sem
kemur inn við það að bændur
láti efnagreina sýnishorn, sem
þeir senda.
’ í sambandi við þessar rann-
sóknir þarf að gera kort af öll-
um túnum, sem sýnishorn hafa
verið tekin úr og var það starf
unnið hjá Búnaðarsambandi
Skagfirðinga undanfarin tvö sum
ur. Að þessu hefur unnið Sigfús
Ólafsson frá Gröf á Höfðaströnd,
búfræðikandidat og kennari við
Bændaskólann á Hólum.
— Jú, útkoman úr þessum
rannsóknum hefur sýnt það að
jarðvegur á vissum svæðum í
héraðinu er súrarL en álitið hef-
ur verið, en höfuðtilgangur rann
sóknanna er að nota niðurstöð-
urnar við leiðbeiningu um
ábur ð arnotkun.
— Góð samvinna er é milli
búnaðarsambandanna norðan-
lands á sviði sauðfjárræktar og
hafa þau í sameiningu sett upp
sauðfjársæðingarstöð á Akur-
eyri og hófst rekstur hennar ár-
ið 1956. Ætlunin er að efla starf-
semi og dreifa sæði úr úrvals
kynbótahrútum um allt starfs-
svæðið.
Þá hafa búnaðarsamböndin í
Húnavantssýslum og Skagafirði
stofnsett á Blönduósi bú fjár-
ræktarstöð, þar sem staðsett em
kynbótanaut og sæði úr þeira
er notað í meirihluta þess kúa-
stofns, sem er í þessum héruð-
um, sagði Egiil Bjarnason að
lokum.
— O —
Egill Jónsson, bóndi á Selja-
völlum í Nesjahreppi í Austur-
Skaftafellssýslu, er yngsti Bún-
aðarþingsfulltrúinn. Hann er
jafnframt ráðunautur í sínu
héraði og hefur verið það undan-
farin 10 ár. Áður en hann réðst
sem búnaðarráðunautur til Bún-
aðarsambands Austur-Skaftfell-
inga var hann svokallaður um-
ferðarráðunautur BÍ um tveggja
óra skeið. Þetta kjörtímabil er
hið fjórða sem hann situr á
Búnaðarþingi og við spyrjum
hann í fyrstu um hið helzta, sem
gerzt hefur á þessum 10 árum.
Hann segir:
— Breytingarnar hafa orðið
miklar. Yfirleitt var landbúnað-
ur í þessu héraði ekki mjög öfl-
ugur fyrir 10 árum, nema garð-
rækt, sem er gamalgróin og hef-
ur ætíð verið vel rekin. Auk
hennar var sauðfjárrækt nokkuð
stunduð og aðalbúfjárgrein meiri
hluta bænda. Ræktun hafði ver-
ið töluverð þessi ár, enda stutt
síðan fyrsta skurðgrafan kom og
farið var að nota hana við fram-
ræslu. Aðalræktunin hefst um
1950, en þótt menn hafi talið sig
allstórtæka í þessum efnum um
þetta leyti kom í ljós að ræktun-
EgiU Jónsson,
Seljavöllum, héraðsráðunautur
Austur-Skaftfcllinga.
in var ekki nægileg og síðar kom
á daginn að búfjáraukning var
tiltölulega mikil og miklu meiri
en aukning í ræktun. Á þetta m.
a. rætur að rekja til stofnunar
mjólkurbúsins, en þá sett-
um við okkur það markmið
að auka ræktun meir en bústofn-
inn. Þetta starf var grundvallað
á þeirri aðstöðu, sem myndaðist
við það að jökulvötnin voru heft
með tilliti til brúargerða. Valdar
voru spildur mismunandi stórar,
50—150 hektara að stærð, á ýms-
um stöðum í sýslunni. Bændur
sameinuðust síðan um þessar
spildur og ræktun á þeim.
— Stærð þessa ræktaða lands
er nú 600—700 hektarar og að
því standa um 70—80 bændur og
fleiri bætast í hópinn í framtið-
innL Mun þá verða tOtölulega
lítill hluti bænda í sýslunni, sem
mun ekki njóta þessarar aðstöðu.
— Jú, að mínum dómi hefur
þessi ræktun gengið vel og
kannski betur en menn þorðu í
Framhald á bls. 23