Morgunblaðið - 18.03.1967, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. MARZ 1967.

- RÆÐA JÓHANNS
í'ramihald af bls. 17.
eiga rétt á að fá greiddan á
sama hátt fargjaldskostnað
heim til íslands aftur, enda
skuldbindi hann sig þá til þess
að gegna áfram héraðslæknis-
störfum. Eftir að hafa verið
héraðslæknir í 3 ár getur
hann notið sömu fríðinda en
þá með skuldbindingu um að
gegna áfram héraðslæknis-
störfum í 2 ár.
fi. Embættis- (starfs-) aldur hér-
aðslæknis í sömu héruðum
sem um ræðir í 4. lið skal
teljast 5 ár fyrir hver 3 ár,
sem hann hefur gegnt hlutað-
eigandi héraði.
7. Heimilt skal samkvæmt til-
lögu landlæknis, eftir því sem
nánar verður ákveðið í reglu-
gerð, að veita læknastúdent-
um ríkislán til náms gegn
skuldbindingu um læknis-
þjónustu í héraði að afloknu
námL
8. Stofna skal Bifreiðalánasjóð
héraðslækna með 1 milljón
króna framlagi úr ríkissjóðL
Enn mætti nefna: Hjúkrunar-
lög, þar sem m.a. er stofnað til
menntunar sjúkraliða.
Ljósmæðralög, sem fela í sér
eflingu Ijósmæðranáms.
í undirbúningi er frv. til laga
um eiturefni með meðfylgjandi
reglugerð.
Framkvæmdir og stjórnasýsla:
Viðbygging Landspítalans og
skipulag Landspítalalóðar.
Af framkvæmdum ríkisins i
heilbrigðismálum er bygging eða
6tækkun Landspítalans mest.
Um hana hefur verið marg-
rætt. Mest að fundið, hve seint
hún hafi gengið og sumir segja
úrelt áður en henni verði lokið.
Um seinagang verðum við að
hafa í huga, að þegar ákveðin var
í upphafi viðbygging Landspítal-
ans mun það mál tæplaga hafa
verið nægjanlega undirbúið.
Strangar fjárfestingarhömlur
voru hér rí’kjandi og leyfin
skömmtuð úr hnefa frá ári til
árs fjölmörg fyrstu árin.
Um gerð og búnað spítalans
hafa læknar ætíð ráðið mestu.
Þann 12. febrúar 1965 skipaði
ég nýja byggingarnefnd þar sem
skipunartími þáverandi bygging-
arnefndar var útrunninn. Land-
læknir var áfram formaður
nefndarinnar og áfram voru þeir
nefndarmenn, yfirlæknarnir dr.
Snorri Hallgrímsson, prófessor,
og dr. Sigurður Samúelsson, pró-
fessor, en yfirlæknar deilda
Skyldu áfram kallaðir á fundi,
þegar fjallað væri um málefni
viðkomandi deilda. Inn í nefnd-
ina var tekinn fulltrúi lækna-
deildar Háskólans, tilnefndur af
menntamálaráðherra, Kristinn
Stefánsson, prófessor, og deildar-
stjóri heilbrigðismála í dómsmála
ráðuneytinu, Jón Thors. í skip-
unarbréfi nefndarinnar er tekið
fram: „Hlutverk nefndarinnar er
að taka við starfi núverandi bygg
ingarnefndar Landspítalans, en
sérstaklega að gera tillögur að
skipulagi Landspítalalóðarinnar,
þ.e. staðsetningu bygginga og í
hvaða tímaröð þær skuli reistar
og ber að hraða því verki eins
og unnt er, þannig að staðfest
skipulag geti legið fyrir sem
fyrst.“ Á þetta atriði hefi ég iðu-
lega minnzt og viljað flýta því
sem mest. Það hefir staðið á
læknum og læknadeild að hafa
ákveðnar hugmyndir um stærð
og þarfir einstakra deilda og
rannsóknarstofnana. Við skipu-
lagsyfirv. borgarinnar þurfti að
sjálfsögðu einnig að ráðgast um
mikilvægustu málefni, jafnvel
stækkun lóðarinnar handan
Hringbrautar. eða jafnvel til-
færslu Hringbrautar. Ég hefi
aldrei atyrt neinn aðila opinber-
lega fyrir seinagáng, því að mér
var ljóst að verkið var vanda-
samt. Sumir hafa hins vegar ekki
sparað skítkast í garð heilbrigðis
stjórnarinnar.
Nú er fengið meginsamkomu-
lag allra aðila um þetta mál. Er
þá við það átt, að fyrir liggi at-
huganir og niðurstöður allra
deilda Landspítalans um hús-
næðisþörf, miðað við 700 rúma
i sjúkrahús og þjónustuþarfir
þess, en nú eru- um 300 rúm, og
verða væntanlega í lok næsta
árs um 400 rúm. Ennfremur, að
fyrir liggi áætlanir læknadeildar
Háskólans um þarfir kennslu-
stofnana, sem æskilegast væri*að
byggðar yrðu í sem nánustu sam
bandi við sjúkrahúsið. Með þessu
er komið að þáttaskilum í starfi
að framtíðarskipulagi og bygg-
inni. Liggja þegar fyrir áform
ingaráætlun á Landspítalalóð-
um, hvernig að þessu skuli unnið
í samráði og samvinnu hlutaðeig-
andi aðila, byggingarnefndar,
læknanna og læknadeildar, húsa-
meistara ríkisins og erlendra sér-
fræðinga. Ég tel mig hafa sér-
staka ástæðu til þess að fagna
þessum tímamótum.
Gert er ráð fyrir að ljúka því,
sem nú er unnið að við viðbygg-
ingu Landspítalans, á árunum
1967—1969. Auk nýrra sjúkra-
rúma hafa þá bætzt við í við-
byggingunni nýjar deildir, svo
sem taugasjúkdómadeild, deild í
eftirmeðferð, barnaspítali, eldri
deildir stækkaðar og batnað að
aðbúnaði og tækjum, fæðingar-
deild verulega endurbætt, mötu-
neyti og eldhús o. fl. byggt mið-
að við vaxandi og nýjar þarfir.
Hver talinn verður þá kostnað
ur þessa alls skal ég látið ósagt
um. En á fjórum síðustu árum,
1964—1967, hefir verið varið og
áætlað með lánsfé til bygginga og
endurbóta ríkisspítálanna, en
langmestur hluti þess hefir farið
og fer til Landspítalans, yfir 160
millj. króna.
Á næstu þrem árum, eða 1967
—1969, er gert ráð fyrir, að við
bætist í nýjum og fullkomnum
sjúkrahúsum, um 270 rúm. Fjölg
unin er milli 21 og 22%, en lík-
leg fólksfjölgun á sama tíma
milli 5 og 6%.
Um Borgarsjúkrahúsið
í Fossvogi:
Um það vil ég segja örfá orð.
Hið fyrsta, að með nýju sjúkra
húslögunum frá 1964 tók ríkið að
sér að greiða 60% kostnaðar í
stað 40% áður.
Það er hins vegar regin-mis-
skilningur, að ríkið sé í vanskil-
um við borgina vegna þessa
sjúkrahúss, um 76 millj. krónur,
eins og sumir bera nú mjög í
munni sér.
Ógreitt þátttökuhlutfall ríkis-
sjóðs, í ársbyrjun 1967, eftir að
það hækkaði úr 40—60% telst
reikningslega 76 millj. krónur,
en þetta er ekki gjaldfallin skuld,
og ber ekki að greiða fyrr en fé
er veitt til þess á fjárlögum lög-
um samkvæmt.
Hitt mega menn vita, að ríkis-
stjórnin hlutaðist til urn 30 millj.
kr. lán til Borgarsjúkrahússins á
sl. ári og hefir tekið á sig skuld-
bindingar um endurgreiðslu
þessa láns á 4 árum. Þetta má þá
strax draga frá þessum 76 millj.
kr. Jafnframt hafa staðið og
standa yfir viðræður og athug-
anir á því af hálfu ríkisstjórnar,
að til Borgarsjúkrahússins fáist
enn lán, nú 35 millj. kr., sem
ríkissjóður greiði líka á næstu 5
árum á grundvelli sámnings, sem
um það yrði gerður. Hvort þetta
tekst, get ég ekki fullyrt neitt
um á þessari stundu.
Um Borgarsjúkrahúsið ræði
ég ekki frekar, en ljóst má vera
að óþarft er að hreyta ónotum í
yfirstjórn heilbrigðismála eða
ríkisstjórnina fyrir aðgerðir því
viðvíkjandL
Önnur sjúkrahús sveitarfélaga:
Ég hefi vakið athygli á, að ný-
lokið er sjúkrahúsi á Siglufirði.
f byggingu sjúkrahús í Vest-
mannaeyjum, á Akranesi og í
Húsavík og ráðagerðir um stækk
un sjúkrahússins á Akureyri.
60% hluttökukostnaður ríkis-
sjóðs í byggingarkostnaði þess-
ara sjúkrahúsa verður mikið á-
tak. Þau kosta hvort um sig
tugi milljóna. Hvað sem því líð-
ur, lýsir þetta ekki dofa eða at-
hafnaleysi á sviði heilbrigðis-
mála.
Ég skýrði frá því á Alþingi ný-
lega, að á frumstigi væru tillögur
um sjúkrahús á Suðurlandi. Það
stóð ekki á einum yfirlækni að
henda þetta með öðru á lofti og
senda mér tóninn. Nenni ég ekki
að rekja það. En um sjúkrahús
á Suðurlandi er afstaða mín
þessi:
Ég vildi ekki, að tekin yrði inn
nein fjárveiting á fjárlög 1967 til
þess. Hefi hinsvegar fyrir mitt
leyti fallizt á, að hafizt verði
handa um undirbúningsteikning-
ar._
Ég hefi sagt við fyrirsvars-
menn þessa máls: Ykkur skiptir
ekki máli hvenær byrjað verður
af vanefnum á byggingu slíks
sjúkrahúss. Það, sem máli skiptir
er, hversu fljótt byggingu þess
lýkur, eftir að það hefir verið
vandlega undirbúið og talin rétt-
mæt ráðstöfun að hefjast handa.
ÝMIS STJÓRNSÝSLA
1. Þorláksmessunefnd
Á Þorláksmessu 1965 skipaði
ég nefnd til þess að endurskoða
skipan og fyrirkomulag læknis-
þjónustu í Landspítalanum, sér-
staklega með tilliti til þess, að
nokkur vandkvæði voru fram
komin hjá læknum, sem starfa
hjá ríkisspítölunum og leiða
mætti af því, að margir höfðu
sagt upp starfi sínu. Teikið var
fram, að rétt væri að hafa í huga,
að slík endurskoðun gæti haft
víðtækari áhrif í sambandi við
reMtnr ?r'ngrra snitala.
í nefndina voru þessir skipað-
ir:
Árni Björnsson. læVntr tílnefnd
ur af Læknafélagi íslands.
Jón Þorsteinsson, læknir, til-
hefndur af Læknafélagi Reykja-
vík'ir.
Ólafur Bjarnason. yfirlæknir,
tilnefndur af YfMæknaráði
Landsnítalans og Rannsóknar-
stofu Háskólans,
Sigurður Samúelsson, yfirlækn
ir, tilnefndur af Yfirlæknaráði
Landsoítalans og Rannsóknar-
stofu Háskólans.
Guðjón Hansen, tryggingar-
fræðingur, sem jafnframt var
skioaður formaður nefndarinnar.
Þessi nefndarskipun var árang
ur af viðleitni minni til þess að
ná nánum tengslum við lækna
og góðri samvinnu við þá.
í nefndarálitinu kemur fram,
og undir það skrifa allir nefnd-
armenn: „að meginorsök upp-
sagna væri óánægja með launa-
kjör, en mikill meirihluti lækn-
anna tilgreindi jafnframt óvið-
unandi starfsaðstöðu, óánægju
með skipulag læknisþjónustunn-
ar o. fl. sem meginorsök upp-
sagnar“.
Á bls. 24 í nefndarálitinu seg-
ir: „Er í Ijós kom að óánægja
með launakjör var meginorsök
uppsagnanná, var það mál feng-
ið í hendur samninganefnd rík-
isstjórnarinnar og Læknafélags
Iteykjavíkur.
Um launasamningana, sem
gerðir voru á síðastliðnu ári í
framhaldi af þessu ætla ég ekki
að ræða af sömu ástæðum og
ég taldi ekki æskilegt, að kjara-
mál lækna væru rædd í útvarps
þætti, eins og mér var tjáð að
ráðgert væri. Enda þótt sumir
læknar hafi sjálfir talið æskilegt
að ræða opinberlega og í blöðum
um kjaramál þeirra, þá er mér
einnig kunnugt um, að ekki færri
læknar telja það jafn óæskilegt
og þannig tel ég, að mörgum
mundi farið í fleiri stéttum.
Á hinn bóginn lagði Þorláks-
messunefnd fram fjölmargar til-
lögur um spítalamálin og aðstöðu
lækna til starfa almennt o. m. fl.,
sem ég tel allt athyglisvert og
sumt veigamikið. Sumir þættir
mála, sem að var vikið, voru
f athugun, jafnvel þegar fram-
kvæmdir, að öðrum hefur síðan
verið unnin. Fulltrúum lækna
hefur verið gefið fyrirheit um,
að þeir skyldu hafa aðstöðu til
að fylgjast með framkvæmd
mála hjá yfirstjórn heilbrigðis-
mála. Við það hefur verið stað-
ið. Sjálfur hef ég átt með þeim
'fleiri fundi og hafa þeir á þessu
sviði beinan aðgang að deildar-
stjórn heilbrigðismála í ráðuneyt
inu.
2. Yfirlæknaráð
Þann 11. júní 1964 var gefin út
reglugerð um yfirlæknaráð
Landspítalans og Rannsóknar-
stofu háskólans við Barónsstíg.
t yfirlæknaráði eiga sæti allir
yfirlæknar Landspítalans og
Rannsóknarstofu Háskólans við
Barónsstíg en hlutverk þess er
að stuðla að eðlilegri þróun
nefndra stofnana og vera ráð-
gefandi heilbrigðisstjórn í öllu
því, er varðar stjórn og rekstur
þeirra.
3. Ríkislán til læknastúdenta
Regjugerð fyrst gefin út 1.
marz 1966, breytt 8. desember
1966.
í marz 1966 lán veitt 4 stúdent
um, hvert á 76 þús. kr.
1 febrúar 1967 lán veitt 7 stúd-
entum hvert á 75 þús., þar af
fengu 2 stúdentar lán í annað
sinn.
4. Bifreiðalánasjóður héraðs-
lækna
Reglugerð frá 19. apríl 1966.
Fyrri fjárveiting á fjárl. 1966
kr. 500,000, síðari fjárveiting í
fjárl. 1967 kr. 500,000. Lán voru
veitt á úrinu 1966 til þriggja
lækna, sem voru að hefja störf
í héraði kr. 100 þús. til hvers
lánstími 3 ár.
Stjórn ráðsins skipa Páll
Kolka, form. Jón E. Ragnarsson,
ritari og Kjartan Óláfsson hér-
aðslæknir í Keflavík frá L. í.
5. Læknakennslan
Læknaskipunarlaganefnd 1964
gerði ályktunartillögu um nám
læknaefna í læknisstörfum utan
sjúkrahúsa.
Ráðuneytið sendi tillöguna til
menntamálaráðuneytisins, sem
framsendi hana læknadeild Há-
skólans,-
Ráðuneytið ítrekaði þessa til-
lögu í júlí 1966 og framsendi
menntamálaráðuneytið lækna-
deild þá ítrekun.
Ekki hefur orðið breyting á
kennslu læknanema vegna þess
arar tillögu, en nú mun unnið
að endurskoðun á læknanáminu
í heild.
6. Heimilislækningar sem sér-
grein.
Læknaskipunarlaganefnd gerði
ályktunartillögu um, að lækna-
deild Háskólans verði falið að
semja reglur um nám til sérfræði
viðurkenningar í heimilislækn-
ingum og embættislækningum.
Ráðuneytið hefur ítrekað ritað
læknadeild um að fá slíkar regl-
ur samdar.
7. Erlendur sérfræðingur í spít-
alarekstri
Stjórnarnefnd ríkisspítalanna
hefur með bréfi dags. 27. jan.
sl. óskað eftir milligöngu ráðu-
neytisins við að fá hingað sér-
'fræðings frá Svíþjóð til að kanna
eftirtalin atriði í rekstri Land-
spítalans:
1. Æskilegar breytingar á
rekstri Landspitalans, m. a. varð
andi verkefni hans, svo að hann
geti sem bezt gengt hlutverki
sínu sem kennsluspítali, sérdeilda
sjúkrahús fyrir landið og rann-
sóknaspítali.
2. Þörf fyrir starfslið í Land-
spítala, vinnutími þess og vinnu-
skipulag í spítalanum.
3. Hlutverk stjórnarnefndar,
spítalastjóra, og yfirlækna í Land
spítala.
Ráðuneytið hefur farið þess á
leit við utanríkisráðuneytið að
það aðstoði við að fá sérfræð-
Ínginn hingað til lands og sérstak
lega óskáð eftir að harm komi
fyrri hluta þessa árs.
8. Stjórnarnefnd ríkisspítalanna
Nefndin hefur verið endur-
skipulögð með bréfi dags. 12.
febrúar 1965.
Stjórnarnefndina skipar nú:
Landlæknir dr. Sigurður Sig-
urðsson, formaður, Jón Steffen-
sen, prófessor, Guðgeir Jónsson,
bókbindari, Þór Vilhjálmsson,
prófessor, Guðjón Hansen, trygg
ingafræðingur.
9. Samvinna ríkis og Reykjavík-
urborgar.
Viðræður fóru fram um það
á sl. ári, að nauðsyn væri meira
samstarfs milli heilbrigðisstjórn-
ar og borgarinnar um skipulagn-
ingu sjúkrahúsmála. Að þessu
vinna síðan: Landlæknir, borgar
læknir og deildarstjóri heilbrigð
ismála í ráðuneytinu.
10. Lyfjabúðir
Ég hefi skipað nefnd til þess
að rannsaka og gera tillögur um
1 skipulag og fjölda lyfjabúða og
hagræðingu í rekstri þeirra.
Unnið er í dómsmálaráðuney4<
inu að því að greiða fyrir lausm
kjaradeilu lyfjafræðinga og lyf-
sala, en lyfjafræðingar frestuð*
fyrir mín tilmæli boðuðu verk-
falli í þeirri deilu. Athugun ráð«
neytisins er um það bil lokið.
I
11. Læknamiðstöðvar
í læknaskipunarlögunum nýjil
frá 1965 er heimild í 4. grein til
þess fyrir ráðherra að setia með
reglugerð nánari ákvæði um
læknamiðstöðvar, sem upp
kynnu að rísa samkvæmt ákvæð
um þeirrar greinar. f greinar-
gerð frumvarnsins var gerð ýt-
arleg grein fyrir hugmyndum
nefn^’r beirrar, sem undirbjó
það að tilhlutan landlæknis og
ráðherra, hvernig hugsanl. væri
að lækningamiðstöðvar mættu
upp rísa og verða til bóta varð^
andi læknisþjónustu í strjálbýlL
Þá var gert ráð fyrir samein-
ingu fleiri smærri læknisbústaða.
Það andaði í fyrstu köldu að þess
ari hugmynd og heimildinni í lög
unum. Enginn læknir reis þá
upp til þess að mæla þessari ný-
'breytni bót. Síðan hafa nokkrir
læknar skrifað um þessa hug-
mynd, jafnvel eins og þeir væru
höfundar hennar. Gott, að þeir
Vöknuðu til vitundar um gild-
andi lagaheimild. Ýmis héruð
hafa nú beinlínis óskað þess. að
beilbrbðisstjórnin aðstoðaði þau
við að koma upp læknamið-
stöðvum.
Ég hefi að ósk landlæknis
skipað þriggja manna nefnd til
þess að semja reglur um fyrir-
komulag og rekstur læknamið-
stöðva samkv. 4. gr. lækna-
skinunai-laga nr. 43 12. maí 1966.
Þór Vilhjálmsson, prófessor er
form. nefndarinnar, en aðrir
nefndarmenn eru: ólafur Björns-
son, h4rpf?t;iæknir á Hellu og
Helgi Valdimarsson, cand. med.
12. He*lhrjn-?fiseftirlit
Skipuð hefur verið nefnd til
þess að endurskoða lög nr.
35/1940 um heilbrigðisnefndir og
gera till. eftir því sem þurfa
þykir, til nýskipunar, sem stuðli
'að því að tryggja raunhæfa og
hagkvæma framkvæmd heil-
hrigðiseftirlitsins.
Benedikt Tómasson, landlækn
isfulltrúi er formaður nefndar-
innar, en. aðrir nefndarmenn: Sig
urgeir Jónsson, bæiarfógeti 1
Kópavogi, Þórhallur Halldórsson,
framkvæ^dastjóri heilbrigðiseft-
irlitsins í Revkiavík og Grímur
Jónsson héraðslæknir í Hafnar-
firði.
13. Sérfrpeðilegar athuganir
Ákveðið hefur verið í samráðl
við Reykiavíkurborg, að fá hing-
að erlendan sérfræðing til athug
ana á vissum sviðum heilbrigðis
mála. Er um að ræða einn
fremsta sérfræðing Svía á sviði
almennra heilbrigðismála, dr. Bo
K. Ákerren.
Verkefnin, sem dr. Ákerren
mundi vinna að og veita aðstoð
til að leysa eru m.a. að dómi
dr. Jóns Sigurðssonar, sem er
hvatamaður málsins, eftirfarandi
eins og hann segir í bréfi dags.
'10. febrúar 1967:
1. Sóttvarnir, með sérstakri
hliðsjón af sívaxandi ferðamanna
straumi hingað m.a. frá hitabelt-
islöndum.
2. Slysavarnir, epidemiologia
þeirra og ckipulag.
3. Aukið heilbrigðiseftirlit á
vegum héraðslækna, e.t.v. með
aðstoð heilbrigðisfulltrúa, sem
tvö eða fleiri læknishéruð sam-
einuðust um.
4. Manneldismál, athuganir og
aðgerðir.
5. Hugsanlegar breytingar á
heilbrigðissamþykktum m.a. með
hliðsjón af æskilegri stækkun
umráðasvæða heilbrisðisnefnda
og aukinni tíðni langvinnra sjúk
dóma.
Það er áhyggjuefni, segir borg
arlæknar ennfremur, að í fjölda-
mörg ár hefur enginn íslenzkur
læknir lagt fvrir sig sérnám í al-
mennri heilbrigðisfræði".
14. Geð-bjkd^malög
Yfirlæknunum á Kleppi, þeim
'Tómasi Helgasyni prófessor, og
Þórði Möller hefir verið faið
að vinna að samningu frv. að
Framihald á bls. 31.