Morgunblaðið - 20.04.1967, Blaðsíða 1

BLAÐ f1
Fimmfud. 20. ap&
Bjarni Benediktsson, forsœtisráðherra:
Um alla framtíð talið ðfundsvert að
hafa lifað upphafsár
reista lýðveldis
Skjófum fleiri stoðum undir
velmegun þjóðarinnar
hins endur-
ÞEGAR ég heyri hið digur-
barkalega tal háttvirtra
stjórnarandstæðinga kemur
inér stundum í huga sagan
af karlinum, sem horft hafði
á skipstrand og ekki hafzt
neitt að. Nokkru síðar hitti
hann forystumann björgunar
mannanna og sagði:
„Ég mundi nú hafa hjálp-
að ykkur, ef veðrið hefði
ekki verið svona anzi vont“.
Mikillæti háttvirtra Al-
þýðubandalagsmanna og
Framsóknarmanna eftir
frammistöðu þeirra, þegar
Vinstri stjórnin strandaði
minnir óneitanlega á þenn-
an karl.
En öllum ' yfirsést okkur ein-
hverntíma og auðvitað ber að
fagna því, ef menn í raun og
veru hafa tekið sinnaskiptum,
svo að þeir séu aðrir og betri en
áður, eins og ætla mætti af
því ástfóstri, sem báðir hátt-
virtu stjórnarandstöðuflokkar
segjast nú hafa tekið við at-
vinnurekendur. Öðru vísi mér
áður brá. í kenningakerfi komm
únista er stéttabaráttan eitt að-
alatriðið og atvinnurekendur
fyrirbæri, sem útrýma ber með
öllu. Og hver kann að telja
upp öll þau ónefni, sem Tím-
inn á sinni hálfrar aldar ævi
hefur valið íslenzkum atvinnu-
rekendurri? Strax koma þá upp
í huganum nöfn eins og „brask-
arar“, „Grimsbylýður“, „afæt-
ur“ svo að fátt eitt sé nefnt.
Hin síðustu misseri er það hins
vegar talið höfuð-ásökunarefni
á ríkisstjórnina, að hún hafi
ekiki nægan skilning á erfið-
leikum atvinnurekenda, enda
hafi ýmsir þeirra gagnrýnt gerð
ir hennar.
Orðaskipti á Alþingi 1965.
Fyrir rúmum tveimur árum
var eins og oftar rætt um hag
útvegsins hér á Alþingi. Aðal-
talsmenn háttvirtra stjórnarand
stæðinga vitnuðu þá í tvo mik-
ilsvirta útgerðarmenn og eig-
endur fiskiðjuvera. Eftir öðrum
þeirra var haft, að ástandið
væri þá hið alvarlegasta, enda
fengjust ekki lán til þess að
kaupa nauðsynlegustu vélar til
fiskiðnaðarins, og eftir hinum,
að hann hefði eignast þrjú
frystfhús áður fyrr, en hann
gæti ekki viðhaldið þeim á við-
reisnartímum; hann hefði ætl-
að reyna að endurbæta lítils-
háttar eitt frystihúsið en verið
stoppaður við það, því að við-
reisnin leyfði það ekki.
Síðar í umræðunum varð ég
fyrir hörðum ávítum frá hátt-
virtum þingmanni Eysteini
Jónssyni fyrir að draga í efa,
að hinir tveir mikilsvirtu hrað-
frystihúsaeigendur væru svo
illa staddir sem háttvirtir
stjórnarands'tæðingar vildu vera
láta. Ég vitnaði sem sé þegar í
stað til þess, að því færi fjarri,
að fjármunamyndun í fiskiðnaði
hefði minnkað á tímum við-
reisnarstjórnarinnar frá því
sem áður var. Hún hafði þvert
á móti aukizt mjög í raunveru-
legum verðmætum, og benti ég
á það, að harla ólíklegt væri,
að hinir tveir miklu fram-
kvæmdamenn, sem raunar eiga
ekki einungis hraðfrystihús,
heldur og fiskimjöls- og síldar-
bræðslur auk veiðiskipa, hefðu
orðið afskiptir í þessari miklu
aukningu. En ef svo væri, þá
sýndi það aðeins fánýti þeirr-
ar kenningar háttvirtra stjórn-
arandstæðinga, að í tíð núver-
andi stjórnar hefðu hinir ríku
orðið ríkari og fátæku fátæk-
ari, því að sannarlega hefðu báð
ir þessir menn verið taldir í
hópi hinna efnaðri íslendinga
áður en viðreisnarstjórnin tók
við völdum.
Ég minni nú á orðaskiptin
á Alþingi 1965 vegna þess, að
héðan i frá verður ekki um
það deilt, hversu rakalausar
þessar kvartanir voru. Nú er
það ekki einungis staðfest af
óvéfengjanlegum skýrslum, held
ur berum orðum viðurkennt af
fulltrúum eigenda hraðfrysti-
húsa, að árið 1964 hafi verið
gott ár fyrir þá og árið 1965
hið bezta, sem sú atvinnugrein
nokkru sinni hafi notið. Með
sama hætti varð árið 1964 eitt
hið allra bezta ár, sem þorsk-
veiðibátar hafa hlotið og var
önnur reynsla ekki á komin
um miðjan marz 1965 þó að
það ár reyndist áður en yfir
lauk lakara fyrir bátana.
Engu að síður þurftu menn á
þessum uppgangstímum hrað-
frystihúsanna að standa í hörð-
um umræðum hér á Alþingi og
annars staðar til að verjast á-
sökunum um, að búið væri að
leika hina öflugustu eigendur
þeirra óhóflega illa. Skiljanlegt
er, að þeir sjálfir beri sig ekki
allt of vel, því að enginn er bú-
maður nema að hann berji sér.
Á þessum tímum allsherjar
kröfugerðar hugsa jafnt rí'kir
og fátækir svo, að ef þeir beri
ekki sjálfir fram kröfur og
kvartanir, þá verði þeir aftur
úr í kapphlaupinu. Sjálfir
skapa atvinnurekendur sér þó
hættu með ótímabærum bar-
lómi, því að viðbúið er, að fyr-
ir þeim fari eins og fjárhirð-
inum, sem hræddi þorpsbúa
með því að kalla „úlfur, úlf-
ur“, þó að enginn úlfur væri
á ferð, með þeim afleiðingum,
að þegar úlfurinn loksins kom,
þá trúði honum enginn, svo að
fjárhópurinn, stóð varnarlaus
fyrir gini vargsins. Það er og
Bjarni Benediktsson.
forsætisráðherra.
mjög tortryggilegt þegar þeir,
sem lengst af stjórnmálaferils
síns hafa lagt á það megin á-
herzlu ýmist að útrýma at-
vinnurekendum og at'hafnamönn
um með öllu eða hæða þá í orð-
um og torvelda störf þeirra,
snúast einmitt með þeim til á-
sökunar í garð stjórnarvalda,
þegar óyggjandi rök eru fyrir,
að sízt var á atvinnurekendur
hallað enr tortryggilegra verð-
ur þetta athæfi þegar sömu
mennirnn, sem segja of illa búið
að atvinnurekendum, fullyrða
einnig að verkalýðurinn fái allt
of lítið sinn nlut. Ekki er á
mínu færi að segja hvað fyrir
háttvirtum stjórnarandstæðing-
um vakir þegar þeir hafa þessa
tvöfeldni í frammi En hræddur
er ég um að mörgum atvinnurek
endanum mundi þykja bæði
naum og köld vist hjá núver-
andi háttvirtum stjórnarand-
stæðingum, ef þeir næðu völd-
um.
ð því segi ég engan veg-
in.. að svartsýni háttvirtra
F. . ' óknarforkólfa sé uppgerð
til koma sér í mjúkinn hjá
þeirn sem eðlilegar áhyggjur
'hafa af umfangsmiklum at-
vinnurekstri. Eigið valdaleysi
og sjálfræði „almúgans“ sem
þeir svo kölluðu á sínum mestu
valda-dögium, hefur bersýnilega
blindað nokkurn hóp manna á
hvað hefur raunverulega gerst
á fslandi undanfarin ár. Mætti
ætla af lýsingum háttvirtra
stjórnarandstæðinga, að þeir
byggju í allt öðru þjóðfélagi en
við hinir. Þeir hafa í mörg ár
talað svo sem hér væri allt í
kalda koli, grundvöllur atvinnu
vega brostinn og allsherjar upp-
lausn framundan.
„Búksorgirnar“.
Hið einkennilega er þó, að
sumir þessara manna segja allt
annað í hinu orðinu, enda hefur
einn þeirra í blaði sínu látið
uppi sérstaka aðdáun á „útsmog
inni og neyðarlegri illkvittni"
eins og hann komst að orði.
Þetta er maður. sem öðru hvoru
bregður sér í annan ham og þá
er allt annað í honum að heyra.
Hann komst nokkra daga inn á
Alþingi í fyrra og sagði þá hinn
15. des. 1965: „Við þurfum sann
arlega ekki að blygðast okkur í
samanburði við aðra fyrir þá
efnahagsþróun, sem hér hefur
orðið á undanförnum áratugum.
Og efnahagslega séð erum við
betur færir til þess en nokkru
sinni fyrr að ráðast í ný verk-
efni“.
Sami maður sagði í grein, sem
hann birti sl. gamlárskvöld:
„Mörgum hættir einnig við
því á tímum þegar búksorgirnar
eru ekki eins nærgöngular og
endranær að týna niður félags-
legum viðhorfum og hefja eftir-
sókn eftir vindi. En einstakl-
ingar, sem sökkva sér niður í
þvílí'ka síngirni fá að sanna þá
fornikveðnu speki, að það stoðar
lítið að eignast heiminn, ef
menn fyrirgera sálu sinni“.
Aukning þjóðarauðs.
Nú fer því að vísu fjarri, að
við í ríkisstjórninni eða stuðn-
ingsmenn okkar höldum, að
„búksorgir" sér orðnar okkur
svo fjarri hér á íslandi, að nokk
ur þurfi að lenda í sálarháska
þess vegna. Viðfangsefnin eru
sannarlega enn ærin, þótt það sé
satt, að við íslendingar þurf-
um sízt að skammast okkar,
þegar við berum efnahagsþró-
un hér á landi saman við það,
sem orðið hefur á síðustu ára-
tugum annars staðar. Við getum
með sanni sagt, að einum eða
tveimur kynslóðum hefur tek-
izt að gerbreyta landi okkar,
svo að það er nú mun betra
og viðráðanlegra land að búa í
en áður var. Aldrei hafa fram-
farir og breytingar til bóta orð-
ið meiri en frá því, að viðreisn-
arstjórnin tók við völdum. Raun
verulegur þjóðarauður Islend-
inga hefur aukizt milli 40—50%
frá árslokum 1959 þangað til
nú. Þessi aukning þjóðarauðs-
ins hefur farið til þess að
byggja upp þúsundir og aftur
þúsundir heimila í landinu,
bæta sambúð fólksins sjálfs,
bæði heima og að heiman. Og
ekki sízt til þess að gera því
mögulegt að afla öruggara lífs-
framfæris héðan í frá en hing-
að til. Skýrslur sýna, að eign
landsmanna í ýmiskonar at-
vinnutækjum hefur á þessu
árabil aukizt um enn hærra
hlutfall en sjálfur þjóðarauður- ‘
inn eða nokkuð yfir 40%.
Þetta þrekvirki hefur verið
unnið án þess, að á almenning
eða laun-þega hafi verið hall-
að með of háum sköttum, eða
vegna þess að þeir fengju hlut-
fallslega minna í sinn hlut en
áður.
Þegar skattar í heild eru
skoðaðir, þá eru þeir samkvæmt
síðustu skýrslum lægri hér en
t.d. í Svíþjóð, Noregi og Dan-
mörku og m.unar miklu t.d.
miðað við Sviþjóð. Athyglisvert
er og, að smáríki eins og L.ux-
emburg, á litlu fullnumdu lands
svæði, hefur mun hærri skatta
en við.
Stundum er raunar samtím-
is kvartað yfir því, að skattar
séu hér of hóir og að lægra
hlutfall þeirra _ fari nú en ein-
hvern tíma fyrr til tiitekinna
verklegra framikvæmda. Slíkur
samanburður er algerlega út í
hött þegar af því, að nú er var-
ið stórfelldu fé, hlutfallslega
miklu meira en áður, til ýmis-
konar trygginga og tekjuöflun-
ar til þess að bæta hag hinna
ver stöddu í þjóðfélaginu. Þeg-
ar talað er um hag hinna verst
stæðu einan út af fyrir sig, þykj
ast allir vera sammála um, að
hann þurfi að bæta og segjast
raunar vilja gera enn betur en
gert hefur verið. Jafnframt láta
sumir sem það sé hneyksli, að
þvílik útgjöld taki sinn hluta
ai ríkistekjunum. Þannig rekst
eitt á annars horn hjá þeim,
sem ráfa um í svartnættisþok-
unni.
Hagur hinna lægstlaunuðu.
Að sjálfsögðu verður að taka
tillit bæði til auikinna trygg-
inga og lækkaðra beinna skatta
á láglaunamönnum, þegar meta
á hag hinna lakast settu í þjóð
félaginu nú miðað við það, sem
áður var. Upphæð hinna svo-
kölluðu ráðstöfunartekna varðar
hér mestu, og stendur þó á sama
hvaða reikningsmáti tekinn er,
allar aðferðir leiða til sömu nið
urstöðu, þeirrar, að launþegar
hafa vissulega fengið sinn fyrri
hluta og það vel af hinum stór-
auknu þjóðartekjum, sem orð-
ið hafa á þessu tímabili. Hækk-
un þjóðartekna stafar af auk-
inni framleiðslu og hækkuðu
verðlagi erlendis á afurðum
landsmanna, og hafa þó verð-
lagssve'' r verið sitt á hvað,
því að -'rstu var verðlagsþró-
unin ‘ ístæð, en síðan hag-
stæð urn nokkurra ára bil, þang
að til á m-ðju síðasta ári. Þjóð-
artekjur á mann jukust um
þriðjung frá árinu 1949 fram
til ársins 1966. Sú þróun er ör-
ari en í flestum öðrum löndum.
Enda sýna alþjóðlegar skýrslur,
að á árívo 1965 urðu þjóðar-
tekjur á m-nn hérlendis með
þeim allra ’iæstu í heiminum.
Hefði slíkt f:I skamms tíma ver-
ið talið '•’-röksögu líkast. Á
þessu sanv' tímabili hafa ráð-
stöfunarte’- kvæntra fjöl-
skyldumanna í fjölmennustu
launastétturum. þ.e. alls al-
mennings, aukist um 47%. Þess-
ar tölnr ■"’n, svo að ekki verð-
ur um . t, að verkalýðurinn
Framh. á bls. 2