Morgunblaðið - 20.04.1967, Blaðsíða 4

✓
4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. AURÍL 1967.
Jóhann Hafstein, dómsmálaráðherra:
Göngum gunnreif fram til sigurs
Viðreisnarstefnan hefur lagt
öruggan grundvöll
að framtsðinni
ÞAÐ hefir áreiðanlega ekki
verið til vegsauka fyrir Al-
þingi, eða þingmenn þegar
þeir lýsa í ádeiluræðum sín-
um, eins og við þessar út-
varpsumræður, ástandi og at-
vikum í þjóðfélaginu allt
öðru vísi en meginþorri
manna veit af eigin raun.
Þetta hefir hent stjórnar-
andstæðinga mjög alvarlega
fyrra kvöld þessara umræðna
og enn heldur sami sónninn
að þessu leyti áfram í kvöld.
Nú liggur það í hlutarins eðli
að í takmörkuðum ræðutíma er
ekki hægt að hrekja allar þær
firrur stjórnarandstæðinga, sem
fram hafa verið bornar. En þó
getur það ekki hafa farið fram
hjá hlustendum að talsmenn
stjórnarflokkanna hafa haft allt
aðra sögu að segja um stjórn-
málaástandið í landinu og þróun
mála en stjórnarandstæðingar.
Þegar formenn stjórnarand-
stöðuflokkanna höfðu lokið sín-
um lestri mátti helzt skilja að
hér væri allt í grænum sjó. Bar
þeim samþingsmönnum Eysteini
og Lúðvík lítið á millí i hroll-
vekjum sínum, og minni spá-
mennimir hafa svo höggvíð í
sama farið.
Ég skal nú taka nokkur dæmi
af málflutningi formanna stjórn-
arandstöðunnar:
E. J. segir: Aðgerðir ríkisstjórn
arinnar hafa verkað eins og eit-
ur.
L. Jós,: í>að á ekkert skylt við
stefnu ríkisstjórnarinnar sá hag-
vöxtur, sem hér hefur átt sér
stað.
En Ólafur Jóhannesson sagði:
Vissulega er það að kenna stjórn
arstefnunni að vissar atvinnu-
greinar eiga við erfiðleika að
búa.
Svona er samræmið.
Hagvöxturinn á ekkert skylt
við stefnuna en erfiðleikarnir
bein afleiðing stjórnarstefnunn-
ar.
Ólafur Jóhannesson sagði:
Stjórnin hefir ekki þurft að
glíma við erfitt árferði, engin
stjórn hefir búið við aðra eins
hagsæld frá náttúrunnar hendi.
Einstæð aflabrögð og óvanalega
hagstætt verðlag á erlendum
mörkuðum.
Eins og Sigurður Ingimundar-
son benti réttilega á í fyrra-
kvöld verður vöxtur þjóðarfram-
leiðslu og þjóðartekna á við-
reisnartímabilinu alls ekki rak-
inn bara til góðæris. Aflabrestur
fyrir norðan og óhemju kal-
skemmdir fyrir austan segja sína
sögu. Enda var hey flutt austur
fyrir tugi milljóna. Togaraútgerð
á takmiiarkuðum veiðisvæðum
með afbrigðum erfið og línuút-
gerð að úreltast, naumast hægt
að fá verkafólk eða sjómenn til
þeirra starfa. Bæði árin 1955 og
1958 voru viðskiptakjör mjög
hagstæð, ekki síður en undan-
farið. Samt gafst vinstri stjórn-
in upp í des 1958. Á árunum
* 1961—1963 var verðlag með eðli
legum hætti. Árin 1964—1965
voru viðskiptakjörin aftur á móti
mjög hagstæð. En síðari hluta
árs 1966 dynur yifr stórkostlegt
verðfall á útflutningsafurðum.
Það veldur hver á heldur, og
enn hefir tekirt að mæta hinu
gífurlega verðfalli án verulegra
skakkafalla vegna skynsamlegr-
ar stjórnarstefnu — einmitt skyn
samlegrar stjómarstefnu.
Eyst. J. segir: Allt stæði nú
með blóma ef óstjórnín hefði
ekki komið til. Þessu lýsti nú
Hermann Jónasson allt öðru vísi
þegar vinstri stjórnin gafst upp
í desember 1958. Ný verðbólgu-
alda er skollin yfir, sagði þessi
forsætisráðherra vinstri stjórnar'
innar. Við erum að fara fram af
brúninni. Og loks upplýsti hann,
að ekki væri nokkur samstaða
um nein úrræði til bjargar í
þeirri sælu ríkisstjórnar vinstri
samstarfsins. Og þar með væru
dagar hennar taldir.
Báðir voru formenn stjórnar-
andstöðunnar innilega sammála
um, að viðreisnín hefði grafið
undan afkomu almennings. Vax-
andi samdráttur í iðnaði. Land-
búnaðurinn í „úlfakreppu". „Á-
lögin eru ofboðsleg. Verðstöðv-
unarstefnan bara sjónhverfingar
bugaðra manna, lágkúrulegar
tilraimir til þess að fela ófremd-
arástandið. Skuldir við útlönd
höfðu vaxið. Skorin niður fram-
lög til sjúkrahúsabygginga. Ekk-
ert raforkuver byggt. Mörg
fleiri málblóm gat þar að líta og
verður kannske vikið betur að
áður en Iýkur. Allt var ástandið
hrollvekjandi að dómi þessara
manna.
Ég verð að játa, að þetta er
ekki áiitlegur grundvöllur til
þess að byggja framtíðina á, ef
satt væri. En er þetta þá satt?
Er „allt í grænum sjó“ í þjóðfé-
laginu? Er það virkilega „hroll-
vekjandi" að búa á íslandi i
dag? Að þessu skal nú nokkuð
vikið — en viðfangsefnið verður
að nálgast frá nokkuð öðrum
sjónarhóL
Auðvitað verður hér ekki
brugðið upp nema skyndimynd-
um:
1. Það verður ekki hrakið,
og má hver einstaklrngur vita
nokkuð af eigin raun, að á sið-
ustu sjö til átta árum hafa orðið
meiri framfarir í efnahag Is-
lendinga en á nokkru öðru sam-
bærilegu tímabili i sögu þeirra
hingað tfl.
Á viðreismartímabilmn hefir
þ.jóðarauður í raunverulegum
verðmætum aukizt um 46—56%
eins og forsætisráðherrann upn-
lýsti í sinni ræðu. Mest hefir
aukningin orðið á vélum og tækj
um og mannvirkium. Anknar
skuldir viS útlönd, þegar frá er
taJinn gjaldevrisvarasjóður og
aðrar innstæður. nemur aðeins
nokkrum hundruðnm miilióna
króna á sama túna sem eisma-
myndunm. ankin vevðmæti í
iandinu. hafa numið 13 þúsund-
um miUjóniim króna.
Fjármunamyndun á mann er
meiri á tslandi en i nokkru öðru
Evrópuríki eða Ameríkuríki.
Næst á eftir tslandi koma: Sviss,
Bandaríkin, Kanada og Svíþjóð.
2. Vöxtur þjóðarframleiðslu
hefir verið mjög mikfll hér á
landi á þessum árum, hvort sem
miðað er við fyrri tímabil hér-
lendis eða önnur lönd.
f þessu efni hefir t.d. orðið
mikU breyting frá þvi á árunum
1955—196«. Þá var vöxtur þjóð-
arframleiðslunnar hægari hér á
landi en í nokkrn öðrn landi i
Vestur-Evrópn, aðeins 1% að
meðaltali á ári Eitt árið, 1957,
minnkaði þjóðarframleiðslan
jafnvel miðað við næsta ár á
undan.
Á árnnum 1961—1965 befir
þjóðarframleiðsla fslendinga
hins vegar vaxið um 5,4% á ári
til jafnaðar, sem er meiri vöxt-
ur en í nokkrn öðru iðnþróuðu
landi Evrópu eða Ameríku.
3. Samkvæmt nýútkominni
skýrslu Efnahags- og framfara-
stofnunarinnar fyrir árið 1965
var fsland það ár hið þriðja í
röðinni af aðildarríkjum stofn-
unarinnar í þjóðarframleiðslu á
mann, aðeins í Bandaríkjunum
og Sviþjóð var framleiðslan á
mann meiri.
4. Þennan grundvöll framtíð-
arvelmegunar hefir tekizt að
leggja á sama tíma og launa-
stéttir hafa fengið vaxandi hlut
af þjóðartekjum, þar sem ráð-
stöfunartekjur kvæntra verka-,
sjó- og iðnaðarmanna með
börn á framfæri hafa vaxið að
meðaltali á viðreisnartímannm
um 47% samtímis aukningu þióð
artekna á mann að meðaltali
33%.
5. Af hálfu ríkisvaldsins hef-
ir svo sérstaklega verið leitazt
við að rétta hlut hinna Iægst
launuðu. í þvi skyni voru ma.
á árinu 1961 sett lög um iauna-
jöfnuð karia og kvenna, en með
Jéhann Hafstein,
dómsmálaráðherra.
þeim var ákveðið, að á árnnum
1962—1967 skyldu laun kvenna
hækka til jafns við laun karia
fyrir sömu störf í almennri
verkamannavinnu, verksmiðju-
vinnu og skrifstofuvinnu. Við
byrjun tímabilsins var yfirleitt
21% munur á lágmarkslaunum
karla og kvenna í þessum starfs-
greinum, en hinn 1. janúar
1967 var fullum launajöfnuði
náð.
Eins og félagsmálaráðherra
upplýsti í sinni ræðu hafa ótal
margar hreytingar orðið á fé-
Iagsmálalöggjöfinni, sem hefir
jafnan stefnt að þvi, að létta
lífsbaráttu þeirra, sem standa
höllum fæti.
6. Ank framangreindra lifs-
kjarabreytinga, sem flestar eru
mælanlegar i tölnm og koma
fram í vísitölu, verðnr svo að
hafa i hnga önnnr atriði, sem að
visn hafa ekki áhrif á vísitölur,
en hafa engn að siðnr mjög
mikfl áhrif á lífskjorin.
Mx:
að allt viðreisnartímabilið hef-
nr víðast á landinn verið næg at
vinna handa öllum. og víða ver-
ið beinlínis skortur á vinnuafli.
að vegna afnáms innflutnings-
hafta hefnr vörnval og framboð
komið í st»ð vörnskorts og
svartamarkaðsbrasks. svo almenn
ingnr getnr betnr nýtt hinar
miklu tek.iur.
að vegna tollalækkana hefir
lækkað verð á ýmsnm vörnteg-
amdum, sem áður voru taldar
.Júxusvörur" — og ern þvi ekki
í vísitölo-TundveP'oum —, en
nú ern taldar til sjálfsagðra lifs-
þæginda.
YOTTAR UM VFXMFGUN
Hin margvísulegu lífsþægindi
sem þorri íslenzku þjóðarinnar
nýtur nú. eru talandi tákn um
mikla og vaxandi velmegun
hennar.
Samanburður við aðrar þjóðir
sýnir, að almenningur nýtur 6-
víða jafnmikilla lífsþæginda og
hér á landi. Eru dæmin talandi
og almenningi kunn, þótt ekki
vinnst tími til að rekja það
fretkar hér.
Á fleira er að líta, fLebri hroll-
vekjandi staðreyndir, svo að.
notuð séu þeirra eigin orð, stjórn
arandstæðinga.
„Stöðvun allrar framleiðslu
landsmanna er ekki langt und-
an“, sagði Lúðvík Jósepsson,
landbúnaður hefði dregizt sam-
an, en Eysteinn Jónsson taldi
þessa atvinnugrein vera í úlfa-
kreppu.
Landbúnaðarráðherra, Ingólfur
Jónsson, er búinn að hrekja
þessa fyxru. Og Ágúst Þorvalds-
son gerði það að verulegu leyti
í kvöld, þótt það jrrði kannski
óvart hjá þeim bónda. En hann
var að lýsa því eins og menn
heyrðu, hvað bændur hefðu get-
að varið mörg hundruð millj.
árlega í framkvæmdir á viðreisn
artímanum. Ágúst var að vísu
að fárast yfir greiðslum bænda
í Stofnlánadeild landbúnaðarins,
en ekki er talið eftir samskonar
gjald til baendastéttarinnar eða
Hótel Sögu. Samræmið er ekki
sem bezt. Þannig hafa aðrir stofn
lánasjóðir verið byggðir upp,
Fiskveiðisjóður með útflutnings-
gjaldi og Iðnlánasjóður með
gjaldi til hans frá iðnrekendura.
Landbúnaðarráðherra sýndi
fram á að Stéttasamband bænda
hefði sjálft ákveðið að láta
semja framkvæmdaáætlun fyrir
landbúnaðinn fyrir áratuginn
1961—1970. Á miðju áaetlunar-
tímabilinu, eða eftir fimm ár, er
yfirleitt komið langt fram úr
áætlunargerð bændanna sjálfra.
Þurrheyshlöður átti að byggja að
stærð 600 þús. teningsmetra á
10 árum, en var búið að byggja
á fimm árum 741 þús. tenmgs-
metra. Súgþurrkunarkerfi átti
á 10 árum að koma upp sem
svaraði 200 þús. teningsmetrum,
en eftir 5 ár hafði verið byggt
sem svaraði 640 þús. tenings-
metrum. Dráttarvélar áttu bænd
ur að eignast á 10 ára tímabilinu
4000 talsms, en höfðu eígnazt
3000 á 5 ára tímabili viðreisnar-
innar. fbúðarhús átfu bændur
að eignast 700 talsins á 10 árum,
en höfðu eignast 538 hús á 5 ára
: tímabHinu. Er að furða þó að
setji hroll að formanni hins
gamla bændaflokks, Framsókn-
ar, þegar svona er að farið?
ÞJÓÐARTEKJUR OG
FJÁRMAGNSMYNDUN
En það eru fíeiri „fjólur" f
málflutningi stjómarandstæð-
inga. Formaður Framsóknar-
flokksins sagði, að það væri
ráðsmannanna á þjóðarbúinu að
gera grein fyrir, hvað orðið
hefði af þjóðartekjunum á undan
förnum árum. Auðvitað speglast
þær í velmegun fólksins, eirts og
ég hefi verið að gera grein fyrir.
í raunverulegum vaxandi þjóð-
arauð. En stjómarandstæðingar
segja, að atvinnuvegimir hafi
verið sérstaklega grátt leiknir.
Þar er þó fjárrminamyndunm
mest. Um þetta em til greinar-
góðar upplýsingar, sem birzt
hafa fyrst í þjóðhags- og fram-
kvæmdaáætluninni fyrir árin
1963—66 og síðan í yfirlitum
Efnahagsstofnunarinnar um fjár
munamyndunina árin 1962—65.
Sé samanburður gerður á milli
áranna 1956—1959 annars vegar
og 1962—1965 hins vegar, hefir
orðið stórmikil aukning fjár-
munamyndunar í vélum og tækj
um í hverri einustu grein, að raf
virkjunum og rafveitu*i undan-
tefknum. Er þá miðað við fast
verðlag, þ.e. verðlag ársins 1960.
f heöd er fjármunamyndun eða
verðmætasköpun í vélum og
tækjum hér um bil 50% meiri
á síðara tímabilinu en því fyrra.
Vélar og tæki í landbúnaði em
hér um bil 100% hærri, fiski-
skip 55% hærri, vélar í iðnaði
38% og ýmsar vélar og tæki, en
í þeim flokki eru flestar vinnu-
vélanna, 62% hærri. Ástæðan
fyrir því. að fjármunamyndun I
rafvirkjun og veitum minnka á
milli tímabilanna, er að sjálf-
sögðu sú, að Steinerímsstöð er I
byggingu á fyrra tímabilinu, en
Búrfellsvirkjun ekki hafin á þvl
síðara. Framkvæmdir við Búr-
fellsvirkjun bófust svo á sl. ári
— fyrsta stórvirkjunin í fallvötn-
um landsins, jafnframt því, sem
hafizt er handa um stóriðju, með
byggingu álbræðslu við Straums
vík. En áður var búið að fram-
kvæma virkjunarrannsóknir á
36 stöðum á landinu í miklu
stærri stíl en áður og verja til
þess á annað hundrað millj. kr.
Ef borin er saman fjármuna-
myndun í vélum og tækjum fyrr
og síðar, og miðað við sama
verðlag, þ.e. ársins 1965, ke-mur í
ljós, að hún er um það bil helm-
ingi meiri á sl. ári einu en tveim
árum vinstri stjórnarinnar 1957
og 1958. en þá var hún hæði ár-
in 2.279 millj. kr. en 2.100. millj.
kr. á sl. ári. Þarna geur formað-
ur Framsóknarflokksins m.a.
leitað að því, hvað orðið hefir af
þjóðartekjunum í tíð viðreisnar.
Þetta kallaði Ingvar Gíslason
f fyrradag „ár hinna glötuðu
tækifæra“. Hin glötuðu tæki-
færi eru tvöföld fjármunamynd-
un í vélum og tækjum atvinnu-
vega. Það er stórvirkjun 1
Þjórsá. Það er stóriðja við
Straumsvík. Það er stórskipaböfn
í Straumsvík. Það er byggiug
Kísligúrverksmiðiu við Mývatn.
Það er nýr 50 milli. króna vegur
milli Húsavíkur og Mvvatnssveit
ar. Það eru byggðaáætlanir —
fyrst Vestfjarðaáættun. síðan
Norðiirlandsáætlun. og það er
lögriöf með str>fnfjárframlöeum
og tekiuöflun til framkvæmda á
bvggðaáætlunum. þar sem eru
löghn um atvinmttöfnunars'óð.
Það er unóhaf stálskipas-m’ði 1
landinu. Það er bygerng dráttar-
brauta fyrir hrnji r>via skipastól
og svona mætti lengi telia.
Margendurteknar staðhæfing-
ar stjórnarandstæðinga trm
dæmalausa verðbólgu, eða óða-
verðbólgu í mfklu meira mæli á
viðreisnartímabilinu er ýmist
blekkinear eða ósannindi. Övé-
fengianleeur. fræðileeur og réfrt-
ur samanburður staðfee+ír betta.
Á árat.n »num 1. jan, 1950 til 1.
jan. 1960 er bækkun vísifrölu-
framfærsTnkostnaðar að meðal-
tali á ári 8.5%. Bækkunin á árs-
grundvelli var síðasta hálf3 ár
vinstri st’ómarinnar 35 5%. Fn
voðinn siálfur var bá framund-
an. er sú sfrjórn gafst uno, ef
ekki hefði verið tekíð f taum-
ana. Frá 1. maí 1964 tö 1. maf
1°65 er lækkun framfaersbnrfst-
töl.unnar yfir árið aðeins 4 7%.
Þetta eru áhrif júni-samkomu-
law og þvf ranet hiá Eðvarði
Sifmrðssvni að rikisstiómin
hefði svik'ð betfca samknmulag
og átti ág sízt von á bví frá bnn-
um. Það er læ«sta hækkun vW-
tíílu á ársomndvelli að meðaltali
aljt frá 1950. Ennþá miimi hækk
un er svo frá 1. mnf 1Q66 til 1.
marz nú. eða 2 6%. Oe alls
er hækkun vi'itöhi framfærrtu-
knotnaðn-r á ári frá 1. rnaf 1QQ4
eða i’ndanfarin 3 ár og þar til
nú 6.5%.
ARt eru betta eðl’leear stað-
revndir begar haft er í hnga. »ð
allar ráðstafanir núverandj riVis
stiómar haía fyrr og siðar v’ð
b»ð miðast eins og lýst var yfir
að vinna gegn vexti verðbólgunn
ar öðru var ekki lofað.
Ölafur Jóhannesson saaði verð
stöðvun blekkíneu og snurði
hvers vegna henni hefði ekki
r