Morgunblaðið - 20.04.1967, Blaðsíða 18

18
m\jrt»jtUiN£5J,A£>it>, rnvuw.ruJUACiUK 20. APRIL 1967.
Bjartmar Guðmundsson í þingræðu um jarðeignasjóðsfrv.
Horfir til bóta fyrir bændur og
og þjóðina í heild
BJARTMAR Gaðmundsson flutti ''
raeðu í Eíri deild Alþingis sl.
föstudag um frv. ríkisstjórnar-
innar um Jarðeignasjóð ríkis-
ins. Hér fer á eftir ræða Bjart- . <■
mars Guðmundssonar:
Þetta frv. sem hér liggur fyr- i-;-
irr er 3. frv. um landbúnaðarmál,
sem vaentanlega verður samþ. á _
þessu þingi. Öll þessi lagafrv. 1
eiga að stuðla að hagkvaemari
búrekstri þegar á heildina er
litið og létta róður þeirra bænda,
sem verst eru settir. Búreikn-
ingaskrifstofan á á þann hátt
að finna tölulega, hvaða búgreir
ar henti bezt við mismunandi
aðstæður og hvað kosti raun-
verulega að framleiða búvörur,
þegar meðaltal er tekið. Fram-
leiðnisjóðurinn er myndaður af
50 millj. kr. framlagi á 4 árum
og á að þjóna því hlutverki, að
styrkja rannsóknir og fram-
kvæmdir. er miða að lækkun
framleiðslukostnaðar á búvör-
um. Og stuðla að nauðsynlegum
breytingum á framleiðslunni,
veita lán og styrki til vinnslu-
stöðva búnaðarvöru, ræktunar-
sambanda, vísindastofnana og
einstakra manna.
í 3. lagi er svo frv. það sem
hér liggur fyrir um jarðeigna-
sjóð Stofnframlag sjóðsins er
36 millj. kr. eða 6 millj. kr. á
ári í 6 ár. A öllum tímum lands-
byggðarinnar, hafa bújarðir ver-
ið að fara í eyði suma tíma, en
byggzt aftur aðra tíma. Næst-
liðna áratugi hafa mörg byggða-
lög og einstakir bæir farið þessa
• •
ÉtímS *s
Bjartmar Guðmundsson
leið og hafa eigendur þeirra
jarða sem að standa, síðan geng-
ið slyppir frá eignum sínum.
Jarðeignasjóði er ætlað að koma
til hjálpar við þá, sem hér eft-
ir verða að yfirgefa jarðir, sem
ekki teljast búrekstrarhæfar,
vegna þess hversu þær eru illa
í sveit settar, með því að kaupa
þær fyrir markaðsverð og honum
er einnig ætlað að kaupa jarðir,
þótt vel séu í sveit settar, ef þær
eru svo landlitlar eða snauðar
af ræktanlegu landi að það telj-
ist ekki vera hægt að stunda
Hfvænlegan búskap. Fleiri verk-
efni eru þessum sjóði ætluð skv.
Aðalskoðun
bifreiða í Mýra- og Borgarfjarðarsýslu
1967.
Mánudagur 24. apríl, kl. 9 — 12 og
13 — 17,00 í Borgarnesi.
Þriðjudagur 25. apríl, kl. 9 — 12 og
13 — 17,00 í Borgarnesi.
Miðvikudagur 26. apríl, kl. 9 — 12 og
13 — 17,00 í Borgarnesi.
Fimmtudagur 27. apríl, kl. 9 — 12 og
13 — 17,00 í Borgarnesi.
Föstudagur 28. apríl, kl. 9 — 12 og
13 — 17,00 í Borgamesi.
Mánudagur 8. maí, kl. 10 — 12 og
13 — 16,30, að Lambhaga.
Þriðjudagur 9. maí, kl. 10 — 12 og
13 — 16,30 í Olíust. Hvalf.
Miðvikudagur 10. maí, kl. 10 — 12 og
13 — 16,30 í Reykholti.
Við skoðun þarf að framvísa kvittunum
fyrir greiðslu opinberra gjalda og trygg-
ingariðgjalda, ennfremur vottorði um
ljósastillingu.
Þeir bifreiðaeigendur, sem eigi færa
bifreiðar sínar til aðalskoðunar mega
búast við því, að þær verði teknar úr um-
ferð án frekari fyrirvara, nema þeir hafi
tilkynnt gild forföll.
Skrifstofu Mýra- og Borgarfjarðarsýslu,
10. apríl 1967.
Ásgeir Pétursson.
frv. Hér er þó ekki um neins
konar valdboð að ræða, heldur
heúnildir eftir samkomulagi við
hlutaðeigandi bændur, sem
þannig stendur á fyrir, og sitja
á því jarðnæði, sem ég drap á
áðan.
Frv. þessi varðandi landbún-
aðinn eru öll gerð í samráði við
stéttarfélög bænda og allt eru
þetta stjómarfrv. Ég tel að öll
þessi frv. og ný lagaákvæði
horfi til bóta, bæði fyrir bænda-
stéttina og einnig landið eða
þjóðina í heild, ef vel tekst um
stjórn þessara mála í höndum
þeirra manna, sem framkvæmdir
verða á hendur falið.
Um leið er hægt að fagna því,
að góð samvinna hefur í seinni
tíð tekizt milli fulltrúa stéttar-
samtaka bændanna og ríkisvalds
ins, eða nánar tiltekið landbrh.
um ýms mál. En um leið og ég
mæli með þessu frv., vil ég
benda á að mjög gætilega þarf
að fara í sakirnar, ef leggja þarf
niður búrekstur á jörðum. Byggð
arlög eru háð því lögmáli, sem
alls staðar gildir, að annað hvort
viðrar það aftur á bak ellegar
nokkuð á leið. Fækki fólki í
byggðalögum er vá fyrir dyrum.
Ekkert bygðarlag þolir teljandi
grisjun, nema til komi annað í
skarðið. En í sveitum má stunda
margt annað ,en okkar algeng-
ustu bústörf og búvörufrana-
leiðslu. Á þann veg eiga sveita-
byggðimar að dafna og eflast,
þó lélegustu jarðir hætti að vera
bújarðir. En þetta er mál útaf
fyrir sig og stórmál, sem enn hef
ur verið of lítill gaumur gefinn.
Eg sé ekki ástæðu til að ræða
þetta mál meira hér, það er
miklu yfirgripsmeira en svo, að
það sé hér staður eða stund til
þess, en endurtek að landbrh.
hefur mælt með að þetta frv.
verði samþ., en einstakir nm.
með fyrirvara og hafa flutt brtt.
um það, á sérstöku þskj. og verð-
ur að sjálfsögðu gerð grein fyr-
ir því að flutningsmönnum.
Sverrtr Júlíusson t þingreeðu:
Endurskoðun s/óf^c:
íaga brýn nauðsyn
tm Lt aí Wari
SVERRIR Júlíusson flutti
ræðu í Sameinuðu Alþingi
sl. miðvikudag, þar sem hann
gerði grein fyrir þingsálykt-
unartillögu er hann flytur
ásamt fleirum um endurskoð
un á sjómannalögum. Gerði
þingmaðurinn ítarlega grein
fyrir þeim atriðum í núver-
andi löggjöf er hann telur
breytinga þurfa við og ræddu
sérstaklega þau ákvæði sjó-
mannalaga er kveða á um
greiðslur til sjómanna í veik-
inda- og slysatilfeilum en
skv. núgildandi Iögum skuiu
þessar greiðslur vera í sam-
ræmi við aflahlut. Hér fara
I eftir kaflar úr ræðu Sverr-
ís Júlíussonar:
Frá því að lagaákvæðið unr>
réttarstöðu sjómanna og sam
skipti þeirra og útgerðarmann?
íða útgerðarfyrirtækja voru
fyrst sett hér á landi, hafa sömu
reglur gilt um fiskimenn og far-
menn. Lög þau, sem hér hafa gilt
síðustu áratugina, hafa fyrst og
fremst verið miðuð við samskipti
farmanna og eigendur hinna
stærri flutninga- og farþega-
skipa landsmanna. Við endur-
skoðun þá, sem fram fór árið
1963, virðist sömu sjónarmið
hafa ráðið, enda mun hafa verið
fyrst og fremst stuðzt við sjó-
mannalög frændþjóða vorra á
Norðurlöndum, en ekki nægi-
legt tillit tekið til sérstöðu
þeirra, er íslenzk fiskiskip eiga
við að búa.
Það er vissulega nauðsynlegt
og ágætt, að menn geri sjó-
mennsku að sinu ævistarfi, hafi
réttindi og þá jafnframt skyldu
gagnvart sínum atvinnuveit-
veitanda. En að mínum dómi
getu ekki staðizt að sömu regl-
ur gildi um t.d. uppsagnarfresti
skipstjórnarmanna á hinum
stóru flutninga- og farþegaskip-
um, sem starfrækt eru allt árið
og ár eftir ár og smáfiskiskip-
um, t.d. 20—30 rúml, sem gerð
eru út árstíðabundið og venju-
lega ekki nema hluta úr árinu.
Hæstaréttardómur árið 1966,
dæmdi skipstjóra fullan aflahlut
í 3 mánuði eða út uppsagnar-
tímabil. í þessu tílfelli ríkti ó-
vissa um, hvaða veiðar bátur-
inn færi á yfir sumartímann, en
í þeim efnum voru útgerðarmað-
urinn og skipstjórinn ekki sam-
mála. Skipstjóra þessum var
dæmdur fullur skipstjórahlutur
þrátt fyrir að hann hefði ráðið
sig á annan bát og vann sér inn
hærri upphæð en aflahluturinn
var þann tíma á bát þeim, er
hann hvarf af. Hæstiréttur
byggði dóm þennan á 3. og 8. gr.
sjómannal. Tel ég nauðsynlegt,
að m.a. verði þessar greinar end-
ur skoðaðar. Ég tel einnig eðli-
legt að endurskoða ákvæði um
uppsagnarfresti yfirmanna ann-
arra en skipstjóra, en sá frestur
er þrír mánuðir samkv. 13. gr.
og telja verður tímann of lang-
an á minni bátana sbr. það, sem
ég sagði áðan. I»á tel ég einnig
að breyta verði þeim ákvæðum
laganna, að því er varðar laun
skipverja í slysa- og veikinda-
tilfellum. Þá verði að setja á-
kvæði um það, að skipverji, sem
slasast eða veikist, þegar hann
er eigi að starfi á skipinu eða
í beinu sambandi við það, skuli
ekki eiga rétt til bóta samkv. 1.
í 28. gr. í 2. mgr. þessarar gr.
eru ákvæði um umönnun skip-
verja. Eftir að ráðningu hans er
slitið, á hann auk réttinda sam-
kvæmt ákvæðum í 18. gr. rétt á
umönnun útgerðarmanna í á-
kveðinn tima. Rétt er að endur-
skoða ákvæði gr. í samræmi við
gildandi lög um sjúkrasamlög
og almennar tryggingar.
Um m. og IV. kafla 1. Þessir
kaflar falla um skipsstörfin, um
refsivald skipstjóra, um aðra
menn, sem ráðnir eru á skip og
um refsingar. Nauðsynlegt er að
endurskoða hinar ýmsu greinar
þessara 1., en í mörgum þeirra
er einkum miðað við flutninga-
skip. Ákvæðin um refsivald skip
stjóra í IV. kafla eru mjög erfið
í framkvæmd sbr. 65. gr. Þá
eru ákvæði í 70. gr. um það, að
kaup, sem haldið er eftir vegna
yfirsjónar skipverja, skuli varið
til hagsmuna sjómanna eða
þeirra vandamanna þrátt fyrir
það, að viðkomandi menn hafi
bakað útgerðinni stórfellt tjón.
Nauðsynlegt verður að setja í L
skýr ákvæði um það, hvernig
með mál þeirra skuli fara, sem
gerzt hafa brotlegir við útgerð-
armenn, m.a. með því að mæta
eigi til skips eða fara fyrirvara-
laust úr skiprúmi. Eftir að breyt
ingar þær, sem samþ. voru 1963
auk auknar greiðslur frá útvegs-
mönnum til sjómanna í veikinda
og slysatilfellum samkv. 4. og
18. gr. sjómannaL komu til
framkvæmda, hafa útvegsmenn
mjög oft kvartað undan þeim
kvöðum, er lög þessi setja á þé
og í mörgum tilfellum hefur það
valdið útgerð fiskiskipa óeðli-
lega miklum útgjöldum og jafn-
vel stefnt rekstri fiskiskipa í
tvísýnu. Útvegsmenn hafa á
hverju ári síðan 1963 á aðalfund
um samtaka sinna óskað eftir
endurskoðun á þeim ákvæðum
og hafa heildarsamtök þeirra
margsinnis óskað eftir því við
sjávútmrh., bæði fyrrv. og núv.,
að frv. til 1. yrði flutt, er feli í
sér sanngjarna leiðréttingu í
þessum efnum.
Það hefur ávallt verið viður-
kennt, að þqrf væri á leiðrétt-
ingu, en fram að þessu hefur
ekki orðið úr því, að brtt. væru
fluttar. Núv. hæstv. sjávútmrh.
skipaði hinn 11. nóvember 1965
5 manna n. þm. eftir tilnefningu
allra þingflokkanna, er rannsaka
átti hag og afkomuhorfur vél-
báta af stærðinni 54—120 rúrnL
N. þessi skilaði áliti í júnímán-
uði sl. Ein af þeim till., er n.
gerði til lausnar erfiðleikum
bátaflotans er svohljóðandi með
leyfi hæstv. forseta:
„N. mælir með þvi, að samið
verði frv. til 1. um breytingu j
sjómannal. á þá leið, að greiðsl-
ur til áhafna á fiskiskipum í veik
inda- og slysatilfellum skipverja
samkv. L, miðist ekki við afla-
hlut, heldur verði í meginatrið-
um og eftir því, sem við getur
átt, miðuð við kauptryggingu
háseta og það launahlutfall, sem
er á milli yfir- og undirmanna
á fiskiskipum samkv. kjarasamn
ingum. Telur n. rétt, að haft
verði samráS við samtök sjó-
manna um breytingu þessa“.
í framhaldi af þessari tilL
vélbátan. óskaði hæstv. sjávútv-
mrh. eftir því við hv. sjávútn.
þessarar virðulegu d., að kann-
aðir yrðu möguleikar á, hvort
n. væri eigi fáanleg til þess að
bera fram brtt. í samræmi við
álit vélbátanefndarinnar, en í
hv. sjávútvn. eiga sæti 3 af þeim
aðilum, er sæti áttu i vélbátan.
Hæstv. sjávútvn. Nd. víldi ekki
taka afstöðu til málsins fyrr en
hv. ráðun. hefði kannað hugi
sjómannafulltrúanna. Hinn 28.
febrúar sl. var fyrir frumkvæði
hæstv. sjáútvmrh. boðað til fund
ar um þetta mál, og vil ég að-
eins skýra frá því, að á þeím
fundi mætti Jón Arnalds fulltrúi
ráðun. og fulltrúar frá útvegs-
mannasamböndunum, Sverrir
Júlíusson og Baldur Guðmunds-
son, frá sjómannasamtökunum
Jón Sigurðsson og Snorri Jóns-
son og Birgir Finnsson sem for-
maður sjútvn. Nd. Það kom ber-
lega í ljós, að þessir fulltrúar
sjómannasamtakanna vildu ekki
ganga til samninga á þvi stigi
málsins um neinar breytingar, en
á fundinn hafði einnig verið
boðaður forseti Fiskimanna- ög
farmannasambandsins, en hann
mætti ekki, en siðar upplýstist
um, hver afstaða sambandskis
var. Jón Arnalds hélt því fram
fyrir hönd ráðun., að ráðh. hefði
fullan hug á því, að eitthvað
yrði gert í þessu máli, en þegar
fyrir lá síðar, að hv. sjáútvn. Éd.
var ekki fáanleg til þess að bera
fram aðra till. en þá, sem Far-
mannasambandið gat samþ., sem
vissulega var spor í áttína, en
þó engan veginn að mínu áliti
gekk svo langt, sem þurfti, þá
ákvað ég að beita mér fyrir því,
að þessi þáltill., sem hér liggur
fyrrr, jrrði flutt. En þar er gert
ráð fyrir, að fulltrúar þeirra
hagsmunasamtaka, er hlut eiga
að máli, verði skipaðir i nefnd
ásamt einum stjórnskipuðum
fulltrúa til þess að finna lausn á
og gera till. um þetta vandamál
og þá einnig að endurskoða sjó-
mannalögin með tilliti til þeirr-
ar sérstöðu, sem íslenzkur sjáv-
arútvegur býr við varðandi sam
skipti sjómanna og útgerðar-
manna á fiskiskipum.