Morgunblaðið - 20.04.1967, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÐAGUR 20. APRÍL W67.
Ingólfur Jónsson, landbúnaðarráðherra:
Umbotastarf ríkisstjdrnarinnar hefur
skapau hagstæða þróun í landbúnaði
Lndirbúíiíngur að hefjast að
varanlegri vegagerð. Rafvæðing
sveitanna vel á veg komin
HAUSTTÐ 1959, þegar Sjálf-
stæðisflokkurmn myndaði stjórn
með Alþýðuflokknum, var dimmt
yfir ísienzku þjóðlífi. Vinstri
stjórnin hafði hrökklazt frá
völdum, vegna þess að hún sá
engin úrræði til lausnar þeim
vanda, sem að steðjaði. Skuldir
söfnuðust erlendis og lánstraust
þjóðarinnar var þrotið. Gjald-
miðillinn fékkst ekki skráður í
erlendum bönkum og íslenzkir
peningar voru einskis virði í aug
um erlendra manna. Vörnskort-
ur, höft og skömmtun var yfir-
vofandi líkt og á stríðstímum.
Atvinnuvegnirnir voru í spenni-
treyju og hefðu stöðvazt, ef ekki
hefði verið breytt um stefnu í
efnahagsmálum, eftir að núver-
andi ríkisstjóm tók til starfa.
Þessa sögu ættu allir Iandsmenn
að kunna utanbókar vegna
reynslunnar af þeim eymdar-
skap, sem rúmlega tveggja ára
vinstri stjóm hafði Ieitt yfir
þjóðina. Þeir, sem eru það ung-
ir að muna ekki þá tíma, ættu
að lesa hlutlausar skýrslur og
kynna sér heimildir um þetta
efni, enn fremur að ræða þessi
mál við hina eldri, sem muna á
hvaða vegi þjóðin var stödd í
byrjun þess stjórnartímabils,
sem nú hefur staðið talsvert á
áttunda ár.
Nauðsynlegt er, að þjóðin geri
samanburð á þjóðarhag nú miðað
við það, sem var um það leyti,
sem Hermann Jónasson forsæ'is
ráðherra vinstri stjórnarinnar,
lýsti uppgjöfinni Staðan út á við
og viðhorf annarra þjóða til fs-
lands er nú gjörbreytt, frá því
sem áður var. Um það vitna op-
inberar skýrslur og alþjóðastofn
anir. íslendingar njóta nú trausts
og virðingar meðal menningar-
þjóða, meðal annars fyrir það,
hversu vel hefur tekizt um
stjórn efnahagsmálanna og upp
byggingu atvinnulífsins í land-
inu.
Stefnubreytingin 1960.
Það er ekki lengur um það
deilt að lífskjörin á íslandi eru
með þeim beztu, sem gerist með-
al vestrænna þjóða. í>að kemur
til af því, að með efnahagslög-
gjöfinni í ársbyrjun 1960 var
mörkuð stefna framfara og at-
hafna, stefna frelsis og fram-
kvæmda. Þjóðin fagnaði stefnu
breytingunni og framafarhugur
fór um þjóðlífið Þannig var
traustur grundvöllur fenginn fyr
ir mesta og glæsilegasta fram-
faratímabili, sem yfir þjóðina
hefur komið. Á þessum tíma
hafa verið góð aflaár og hag-
stætt tíðarfar öðru hverju. Verb
lag á útflutningsafurðunum heí
ur einnig verið hagstætt mei,!-
hluta þessa tímabils. En það
hefði ekki komið að gagni að
þessu sinni fremt.r en á árur.um
1957 og '958. er. þá voru met-
aflaár, ef stjórnarstefnan og með
ferð efnahagsmálanna hetði
ekki tryggt jákvæða þróun at-
vinnuveganna og hagnýta með-
ferð þeirra verðrræta. sem olóð
in aflað] Með tilkomu hmna
nýju, stóru fiskibáta. sem búnir
eru fullkomnusl'. tækjum. hefir
tekizt að ná í aflann, þótt langf
væri að sækja. Ef flotinn nefði
ekki verið endurnýjaður með
stórhug og víðsýni, eins og raun
ber vitni. hefðu síldveiðar ver'ð
litlar undanfarin ár. Ef verk-
smiðjur og iðjuver hefðu ekki
verið byggð eins og sjá má víða
um land hefði ekki reynzt unnt
að hagnýta þann afla, sem að
landi hefur borizt. Alhliða upp-
bygging í sjávarútvegi iðnaði
og landbúnaði var óframkvæm-
anleg með sveltistefnu, eins og
stjórnað var eftir á vinstri stjórn
ar árunum Það reyndist mögu-
legt að afla tækjanna, vegna
þess að breytt var um stjórnar-
stefnu. Vegna þess að þjóðin
vann aftur það traust út á við,
sem hún hafði glatað, og hafði
þannig möguleika til þess að fá
að láni hiuta af andvirði skipa
og véla. sem nauðsyn bar til
vegna takmarkaðs gjaldeyris á
fyrstu árum viðreisnarinnar.
Það var mikilsvert, að athafna-
vilji landsmanna var vakinn
með því að frelsið var aukið ti1
farsælla athafna. Með endurnýj-
un og aukningu atvinnutækj-
anna var atvinna aukin og líifs-
kjör almennings bætt. Atvinnu-
leysi er nú óþekkt og fjarlægt í
hugum þeirra, sem yngri eru og
ekki muna fyrri tíma. Endur-
nýjun og aukning siglingaflota
í lofti og á legi er ekki lítill þátt
ur í fjölbreytni atvinnulífsins.
Aukinn ferðamannastraumur og
þjónusta við erienda ferðamein
gefur vaxandi gjaldeyristekjur
og veitir mörgum atvinnu. Efl-
ing landbúnaðar með mikilli
ræktun, vélvæðingu, og bygg-
ingum, kostar mikla fjármuni.
en gefur þjóðinni varanlegan
hagnað og treystir sjálfstæði
hennar Á örfáum árum hefur
orffið mikil eignaaukning í þjóff
arbúskapnum vegna uppbygg-
ingar á flestum sviffum þjófflifs-
ins. Taliff er, aff eignaankning
þjóffarinnar á árum viffreisnar-
innar nemi um 13 þúsund millj-
ónum króna. Eignaaukningin er
í framkvæmdum, sem alls stað-
ar blasa við hverjum sjáandi
manni. En svo virðist vera, sem
sumir menn eigi erfitt með að
sjá og þess vegna hefur það kom
ið fyrir, að þeir hafa spurt, hvað
hefur orðið af þeim verðmæt-
um, sem aflazt hafa í góðærinu
undanfarið Þannig er það, að
jafnvel nú á dögum geta menn
efazt, þótt þeir þreifi á og hafi
fyrir sér það sem þeir virðast
ekki geta komið auga á. Iðnað-
urinn mun á næstu árum veita
atvinnu vaxandi fjölda vinnandi
handa og verða þannig stór þátt
ur í því að tryggja öllum lands-
mönnum atvinnu Aukin vinnsla'
og hagnýting landbúnaðarvara
og sjávarafurða krefst vaxandi
vinnuafls, auk þess sem iðnað-
ur úr innfluttu hráefni á full-
an rétt á sér hérlendis. eins og
víða annars staðar meðal iðnað-
arþjóða.
Virkjunarmálin.
Til þess að iðnaður þróist í
landinu þarf raforku á hagstæðu
verðL Virkjunarstaðir hafa ver-
ið rannsakaðir víða um land og
sem betur fer er mikið vatnsafl
hér með hagstæðum virkjunar-
skilyrðum Er nú unnið að und-
irbúningi að nýjum virkjunum
og aukningu á eldri virkjunar-
stöðum. Stefnt er að þvi að
tengja saman orkuverin til þess
að tryggja betri nýtingu orkunn
ar og iafna aðstöðu notenda,
hvar sem þeir eru búsettir. Meff
stórvirkjun í Þjórsá er mörkuff
ný og heillarík stefna í virkjunar
málum. Með Þjórsárvirkjun var
horfiff frá þeirri reglu, sem áff-
ur þóttt óhjákvæmilegt aff
fylgja vegna fjárskorts, aff
virkja smátt og smátt en fá
þannig mun dýrari orku en fæst,
ef hagkvæmasti virkjunarkostur
er valinn Þegar ákvörðun var
tekin um stórvirkjun í Þjórsá,
voru margir stjórnarandstæðing
ar mótfallnir því og vildu virkja
með það fyrir augum, að miðað
Ingólfur Jónsson
væri við þann orkumarkað, sem
fyrir var í landinu vegna heim-
ilisnota og iðnfyrirtækja, sem
landsmenn einir hafa með hönd-
um Með byggingu álverksmiðj-
unnar fæst stór kaupandi af
þeirri raforku, sem virkjunin við
Búrfell hefur umfram þarfir
landsmanna. Þannig mun álverk
smiðjan borga öll þau lán, sem
tekin verða vegna þessarar virkj
unar og verða lánin því aldrei
byrði á þjóðinni. Með þessu er
í raun og veru lagður fjárhags-
grundvöllur að áframihaldandi
virkjunum í landinu á ákjósan-
legasta hátt. Með stórvirkjun er
lagður mikilsverður grundvöllur
að ýmiskonar iðnaði. Undirstaða
iðnaðar er nægileg og ódýr raf-
orka. Með því að rétt var að far-
ið með virkjun við Búrfell má
ætla, að um mörg ár a.m.k.
verði raforkan allt að 60% ódýr-
ari en verið hefði frá smærri
virkjun í Þjórsá. Þeir, sem vildu
smærri virkjun og þar með dýr-
ara rafmagn, gleyma þvi, að at-
vinnuvegirnir á vélaöld byggj-
ast að miklu leyti á því, að þeir
eigi kost á raforku með hag-
stæðu verði. Víða um land munu
koma byggðakjarnar, sem not-
færa sér þá aðstöðu, sem tiltölu-
lega ódýr raforka veitir. Við
sjálfstæðismenn höfum unnið að
því undanfarið, að svo mætti
verða.
Efling byggffanna,
Margþætt löggjöf, sem sett hef
ur verið að undanförnu miðar
að því að jafna aðstöðuna og
koma þar.nig í veg fyrir, að
öll fólksfjölgunin verði á Faxa-
flóasvæðinu. Lög um strjálbýlis-
sjóð stuðla að því að veita fjár-
magni til staða víða um land
vegna uppbyggingar og atvinnu-
rekstrar m.a. í kauptúnum, þar
sem þess gerist þörf. Árangur er
þegar kominn í ljós, hvað þetta
snertir. Samkvæmt manntali hag
stofunnar hefur fólki nú fjölgað
í ýmsum byggðarlögum úti á
landi, þar sem fækkun átti sér
stað fyrir 5-10 árum.
Hagstæff þróun landbúnaðar.
Lög sem snerta landbúnaffinn
og sett hafa veriff í tíff núver-
andi stjórnar, eiga stóran þátt í
hagstæffri þróun landbúnaffar-
Ins og bættum kjörum bænda og
skal affeins drepiff á örfá atriffi
í þessu sambandi. Lög um
bændaskóla og fjárveitingar til
þeirra. Hefur mikil endurbót
verið gerð á skólunum bæði
vegna löggjafar og öllum að-
búnaði skólanna. Hefur aðsókn
aukizt mjög mikið og þvi orðið
að vísa ýmsum frá síðustu árin
vegna plássleysis. Fyrir fáum ár
um var aðsóknin ekki meiri an
svo, að talað var um, að nægi-
legt væri að hafa aðeins einn
bændaskóla. Nú minnist enginn
á slíkt, enda hefur reynslan
sýnt að skólarýmið þarf frekar
að auka heldur en minnka og
með nýjum skólabyggingunni á
Hvanneyri mun verða unnt að
veita fleiri nemendum mótt.öku
en nú er auðið Minna má á lög
um lánamál landbúnaðarins
sem voru að loknu valdatíma-
bili framsóknarmanna í mesta
öngþveiti þar sem lánasjóðirn-
ir voru gjaldþrota. Áriff 1966
vora veiit 1578 ián aff upphæff
154.1 millj. króna úr stofnlána-
deild landbúnaðarins. Hafa lán
úr stofnlánadeildinni aukizt ár
frá ári, síffan hún tók til starfa
á rústuni gömln sjóffanna. Nú
hafa allir gætnari og skynsamari
framsóknarmenn séð, að það var
rangt að hafa uppi áróður gegn
þessari þörfu stofnun, sem eflist
stöðugt og verður landbúnaðin-
um sú lyftistöng, sem beztu von-
ir stóðu til. Minna má á lög um
búreikningaskrifstofu landbún-
aðarins og aukna fjárveitingu
til hennar. Standa vonir til, að
starfsemi búreikningaskrifstof-
unnar megi verða landbúnaðin-
um til gagns. Rétt er að geta um
margs konar lagfæringar á fram
leiðsluráðslögunum, sem gerðar
hafa verið til þess að tryggja
bændum meiri rétt en þeir áður
höfðu. Síffan 1960 hefur oftast
tekizt aff greiffa fullt grund-
vallarverff fyrir afurffirnar.
Mátti þaff verffa vegna laga um
tryggingu á útflutningi búvara,
sem seljast á lágu verffi erlendis.
Áffur en núverandi ríkisstjórn
kom til valda, urffu bændur sjálf
Ir aff taka á sig tapiff, sem
leiddi af útflutningsverffi. Mikl-
ar umbætur hafa verið gerðar
á jarðræktarlögunum og fram-
lag stórum aukið til fram-
kvæmda, sem jarðræktarlögin
ná til. Árangur af því hefur ekki
látið á sét standa. Ræktunin hef
ur stóraukizt og aðrar fram-
kvæmdir sem njóta framlaga,
samkvæmt þessum lögum. Opin-
berar skýrslur sýna, að allt fram
til 1960 var ríkisframlag sam-
kvæmt jarðræktarlögum 5-10%
af heildarkostnaðinum. En síð-
ustu 5 árin hefur þetta hækkað
mjög mikið og var 1965 18.2%
af heildarfjárfestingum í sveit-
um. Jarðræktarframlagið 1965
nam 20 þús. krónum á hvern
jarðabótamann. Búhaðarfélag ís
lands gegnir mikilvægu hlut-
verki. Það hefur fært út kvíarn-
ar í tíð núverandi ríkisstjórnar,
aukið leiðbeiningastarfsemina og
hlutazt til um viðtækari rann-
sóknarstarfsemi í þágu landbún
aðarins, heldur en áður var unnt
að gera. Búnaðarfélagið bjó
lengi við fjárskort. Árið 1958 var
fjárveiting til Búnaðarfélagsins
2.6 millj króna en 1967 13.6
millj. króna. Búnaðarsambönd-
in eru þýðingarmiklar stofnanir
en bjuggu lengi við þröngan
fjárhag. 4 valdatímum framsókn
armanna 1958 fengu búnaðar-
samböndin framlag úr ríkis-
sjóði 520 þús. kr til sinnar starf
semL Á árinu 1967 er gert ráð
fyrir að greiðslur til búnaðar-
sambandanna nemi um 4 millj.
kr. Áriff 1961 ákvaff stéttarsam-
band bænda, aff gera áætlun um
hugsanlegar framkvæmdir í
landbúnaffinnm fyrir áratuginn
1961-70. Á hálfnuffu áætlunar-
tímabilinn kemur í ljós, aff fram
kvæmdirnar eru miklu meiri á
flestum sviffum en menn þorffu
aff gera áætlun um. Áætl’ / n
var talin • byrjun mjög djörf af
mörgum og vonlítið væri, ''aff
hún gæti staffizt Aukinn stuffn-
ingur ríkisvaldsins meff fjárfram
lögum og endurbótum á búnaffar
löggjöfinni hefur gert hinar mik
ilvægu framkvæmdir áhuga-
samra og dugandi bænda mögu-
legar. Miklar lagfæringar hafa
verið gerðar I tollamálum land-
búnaðarins f tíð vinstri stjórnar
innar varð að greiða 33% í tolla
af flestum búvélum, en fyrir 4
árum var tollurinn lækkaður 1
10%. Framleiðnisjóður landbún-
aðarins var stofnaður í vetur
með 50 millj. kr stofnframlagL
Er þar um að ræða nýmæli og
standa vonir til, að góður árang-
ur fáist aí þessari lagasetningu.
Jarðeignasjóður ríkisins verður
stofnður með 36 millj. kr. fram-
lagi Er sjóðnum ætlað að kaupa
jarðir, sem af þjóðhagslegum á-
stæðum er talið eðlilegt, að fari
úr byggð. Lög um landgræðslu
og gróðurvemd hafa verið sett.
Eru þar merk nýmæli, sem
vænzt er mikils árangurs af.
Lögð er áukin áherzla á gróður-
vernd samfara uppgræðslunnL
Hafa fjárveitingar verið stór-
auknar til landgræðslu. Á vinstri
stjórnarárunum var árleg fjár-
veiting innan við 2 millj. kr., en
á þessu ári 9.63 millj. kr. Sett
hafa verið lög um skjólbelti og
er unnið að skógræktarmálum
með auknum stuðningi ríkis-
sjóðs. Mikið af þeim endurbót-
um, sem gerðar hafa verið á
landbúnaðarlöggjöfinni síðustu 7
árin hefur verið gert í góðu sam
starfi við stjórn stéttarsamibands
bænda og trúnaðarmanna bænda
stéttarinnar. Það kemur stund-
um fyrir að þingmenn Fram-
sóknarflokksins, sem studdu að-
gerðarleysi og ráðleysi vinstrl
stjórnarinnar í landbúnaðarmál-
um, telji að nú sé illa að land-
búnaðinum búið. Hefur margur
bóndinn brosað, þegar hlustaff
hefur verið á þetta tal þeirra
manna, sem sættu sig við þann
aðbúnað, sem landbúnaðurinn
varð viff að búa á vlnstri stjórn
ar árunum.
Áhugl á fiskirækt.
Áhugi fyrir fiskirækt hefur
aukizt með þjóðinni. Hefur til-
fcoma fiskiræktarstöðvarinnar I
Kollafirði átt drjúgan þátt í þvL
Veiðimálastjóri og veiðimála-
stofnunin gátu ekki starfað á
dögum vinstri stjórnarinnar
vegna fjárskorts. Þá var aðeina