Morgunblaðið - 14.12.1967, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. DES. 1967
EINS og frá var skýrt í
frétt blaðsins í gær setti
verðlagsnefnd í fyrradag
nýjar reglur um verðlagn-
ingu til bráðabirgða. Full-
trúar verzlunar og at-
vinnurekenda í verðlags-
nefnd gengu af fundi í
mótmælaskyni við hina
nýju samþykkt.
Mbl. gerði í gær nokkra at-
hugun á því hvernig háttað
væri nú með tollafgreíðslu
vara og ræddi einnig við
nokkra forsvarsmenn verzl-
unarstéttarinnar vegna þess-
ara aðgerða.
Fékk blaðið þær upplýs-
ingar hjá vöruskoðun toll-
gæzlunnar að í fyrradag
hefðu aðeins verið afgreidd
þar um 200 innflutningsskjöl
í stað 500—600, sem eðlilegt
mætti telja á þessum tíma
Úr verzlun Silla og Valda
un álagningar til lengdar
en ég óttast að mikil vand-
ræði geti skapast meðan
þetta millibilsástand ríkir.
Æskilegt væri að geta
fundið leiðir til að geta lækk-
að verzlunarkostnaðinn og
hlýtur þá að koma til álita
að aðstöðugjald verði lækk-
að eða fellt niður.
A'ð síðustu sagði Erlendur
Einarsson:
— Ég álít, að Alþýðusam-
bandið, sem hefir vissa sam-
stöðu með samvinnufélögun-
um, hefði átt að leggja meiri
áherzlu á það í þessum mál-
um, að fá því komið til leið-
ar, að öll verzlun í landinu
skilaði sömu sköttum og að-
stöðugjaldi, eins og henni
ber að lögum.
Blaði'ð hafði samband við
vefnaðarvörukaupmenn, . en
verzlun með vefnaðarvörur
þykir erfið og áhættusöm,
einkum þegar um er að
ræða tilbúinn fatnað.
Við hittum þá samstarfs-
mennina Pétur Sigurðsson
og Ólaf Maríusson í verzlun
sinni P & Ó. Svör þeirra voru
á þessa leið:
— Samkvæmt hinum nýju
reglum lækkar meðalálagning
úr 40% í 27%. Þetta er að
sjálfsögðu mjög tilfinnanlegt
fyrir þær verzlanir, sem leit-
ast við að veita góða þjón-
ustu og gera sér far um að
eiga til fullkomnar vörubirgð
ir, því einmitt í þessari vöru
eru birgðir mjög dýrar, og
þær þarf að fá með miklum
fyrirvara. Það verður að
panta þessar vörur með hálfs
árs fyrirvara og menn gera
sér sjálfsagt ekki ljóst hve
fljótt er að koma í miklar
upphæðir. Það þykir einnig
mjög gott að velta vörubirgð-
um í fataverzlun tvisvar á ári
og er því auðsætt hve mikill
kostnaður er samfara birgð-
um, þar sem hver flík kostar
ekki minna en fleiri hundruð
Úr verzlun SÍS, í Austurstræti.
stykkinu . með greiðslu á
sköttum og aðstöðugjöldum,
eins og lög mæla fyrir um.
Það er mitt mat, að þessi
lækkun muni leiða til þess,
að þau fyrirtæki, sem hafa
átt í vök að verjast, geti ekki
gegnt eins vel þjónustu
sinni, eins og áður. Þá hlýtur
sú hætta að blasa við, að inn-
flytjendur, sem margir hafa
tekið á sig mikið gengistap,
og mun SÍS vera þar í fyrsta
sæti, því fyrirtækið stendur
í miklum skuldum erlendis
bæði vegna fastra lána og
vöruskulda, treysti sér ekki
til að verzla með alla þá
vöruflokka, sem þeir hafa
verzlað með áður, bæði vegna
skorts á fjármagni og til að
fyrra sig taprekstri.
Vissar vörur hafa undan-
farin ár verið háðar verð-
lagsákvörðunum. Er þar fyrst
og fremst um að ræða ýmsar
nauðsynjavörur, sem áhrif
höfðu á vísitöluna. Reynt var
a'ð halda verði þessara vara
niðri af skiljanlegum' ástæð-
um og álagning á þessar vör-
ur, margar hverjar, var mjög
lág.
Til þess að bæta þetta upp
hafði verzlunin fengið frjáls-
ari álagningu á aðrar vörur,
sem ekki voru taldar eins
nauðsynlegar.
Nú gera hin nýju verð-
lagsákvæði ráð fyrir því að
nauðsynjavörur, svo sem
kommatur og sykur svo
dæmi séu tekin, verði lækk-
aðar í álagningu úr 8% í 7%
í heildsölu. Þessi álagning
nægir ekki til að standa
undir dreifingarkostnaði þess
ara vara. Ennfremur gera
nýju verðlagsákvæ'ðin ráð
fyrir að þær vörur, sem áður
voru frjálsar í álagningu,
hækki mjög mikið, með hin-
um nýju verðlagsákvæðum.
Tölulegt dæmi þessu til
skýringar um kostnað í
birgðastöð á árinu 1966 er að
hundraðshluta af sölu sem
hér segir:
1. Húsaleifea 0,7%
2. Vextir (þar með 60 daga
gjaldfrestur og bankakostn-
aður) 2,5 %
3. Aðstöðugjald 1,0%
. Auglýsingar 0,3%
5. Akstur 0,3%
6. Launakostnaður starfs-
manna i vörugeymslu 3,5%
Samtals 8,3%
Þá vantar enn marga
kostnaðarliði t.d.: Póst og
síma, lífeyrissjóðsgjald, launa-
skatt, sjúkrasjóðsgjald, um-
krónur, og til verður að hafa
þær í fjölda stærða og lita.
Aðstæður til verzlrwar með
vefnaðarvöru er mjög ólík nú
og var 1958. Þá ríkti hér
vöruskortur og veltan á því,
sem til var, var mun örari,
þótt enginn mæli viöruskort-
inum bót.
Það má ef til vill segja, að
hægt sé að þrauka af einn til
tvo mánuði með þessa óhag-
stæðu álagningu, meðan eitt-
hvað er til af birgðum, til
þess að leysa bráðan vanda
til samkomulags, en til fram-
búðar er algerlega ófært að
una við þessa álagningu. —
Verzlunin getur alls ekki bor-
ið sig með henni, nema að
þjónustan verði engin og
verzlunin helbert hokur.
Tollar á þessum vörum eru
einnig mjög háir. Nægir í því
sambandi að benda á, að ef
það borgar sig að fljúga til
London til þess að kaupa á
sig fatnað, þá er eitthvað bog-
ið við verzlunarhættina.
Þar sem við þekkjum til á
Norðurlöndum og í Bretlandi,
Sigurður Magnússon,
framkvæmdastjóri.
er álagning á vefnaðarvöru
þar 70% og þar eru verksmiðj
urnar og framleiðendur var-
anna rétt við og hægt að
panta vöruna eftir hendinni.
Hér er þetta óframkvæman-
legt og þarf því mikla forsjá
við pöntun þessarar vöru.
Um tölur er ekki að tala á
þesisu stigi málsinis aðrar, en
þegar hafa verið nefndar.
Það er þetta bráðabirgða-
ástand, sem við sjáum, en ef
þetta ástand heldur svo fraim,
sem nú hefir verið á komið,
þá horfir mjög uggvænlega
fyrir verzluninni.
Sigurður Magnússon fram-
kvæmdastjóri Kaupmanna-
samfakanna sagði um þesisi
mál:
— Mér er fyllilega ljóst,
að verzliuninni ber eins og
öðrum að bera sínar byrðar
í þeim erfiðlei'kum, sem nú
ganga yfir. Hins vegar er rétt
að vekja athygli á, að hún
hefir nú þegar gert það á
mörgum sviðum og gerir það
sjálfkrafa á enn fleiri svið-
um.
Ég er furðu lostinn yfir
Framhald á bls. 23
og ennfremur að síðasti hálf-
ar mánuður hefði ekki veri'ð
með neitt svipuðu sniði og
venja væri á þessum tima
árs hvað afgreiðslu tollskjala
snerti, hún væri miklum mun
hægari en að venju. I af-
greiðslu flugfragtar tollgæzl-
unnar var aftur á móti svipað
ástand og venja er, en flutn-
ingur með flugi hefur verið
í stöðugum vexti að undan-
förnu.
Þá fékk blaðið þær upp-
lýsingar, að tollvörugeymsl-
an væri fullnýtt. A'ð undan-
förnu hefði mjög verið dregið
úr afgreiðslu á dýrari tækj-
um, svo sem raftækjum til
heimilis o. fl. þess háttar vör-
um.
búðir, áhöld, skrifstofukostn-
að, yfirstjórn o. fl. o. fl.
Varðandi verzlunarrekstur
kaupfélaganna, en þau verzla
Pétur Sigurðsson,
kaupmaður.
með nauðsynjavörur fyrst og
fremst, hefir þróunin þar
verið óhagstæð undanfarin ár,
vegna þess að reksturskostn-
aðurinn við verzlunina hefir
hækkað miki'ð meira en
tekjumar.
Árið 1955 var rekstur og
sameiginlegur kostnaður kaup
félaganna í hundraðshluta af
veltu vörureikningsins þeirra
13,5% Árið 1966 var þessi
kostnaður 18,1%. Hér er um
mjög mikla hækkun að cæða,
og er hækkunin miklu meiri
en orðið hefir af tekjum í
hundraðshluta af veltureikn-
ings.
Ég tel mjög þýðingar-
mikið að verzlunin geti feng
ið fjármagn til a'ð halda uppi
nauðsynlegum innkaupum
(gengistapið skiptir milljón-
um), og jafnframt er það
mikið atriði, þegar farið
verður að endurskoða þessi
bráðabirgðaákvæði, að tekið
verði tillit til þarfa verzlun-
arinnar til að geta gengt
hlutverki sínu.
Hva’ð skeður fram til 1.
febrúar skal ekkert um sagt,
Erlendur Einarsson, forstjóri
SÍS.
Mbl. snéri sér til Erlends
Einarssonar forstjóra Sam-
bands íslenzkra samvinnufé-
laga og spurði hann um álit
hans á ákvörðunum verð-
lagsnefndar og fleira er vatð
aði afkomu verzlunarinnar í
dag. Erlendur svaraði á þessa
leið:
— Verzlun með alhliða
nauðsynjavörur er mjög illa
undir það búin að taka við
lækkun sem þessari.
Verzlunin hefir átt í vök
að verjast, ekki sízt þær
verzlanir, sem hafa staðið í
Verzlunin stenzt ekki lækk-