Morgunblaðið - 02.04.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. APRÍL 1968
„Pearl Harbor bandarískra stjórnmála“ staksteimab
f Wiseonsin, einu sferkasfa vígi Mc Carthys, var ytirlýsingu
Johnsons, forseta, tekið með fögnuð, segir fréttamaður
Morgunblaðsins sem sfaddur er í Madison
Madison, 1. apríl —
frá Ingva H. Jónssyni.
„Þetta er Pearl Harbor í
bandarískum stjórnmálum“
Þanmg komst einn fudltrúa-
deildarþingmaður að orði í
sjónvarpsviðtali í gærkveldi
eftir yfirlýsingu Johnsons, for
seta, um að hann mundi ekki
verða aftur í framboði.
Við hjónin sátum hér í stof-
unni í gærkvöldi og hlustuð-
um á ávarp forsetans, þegar
hann gaf þessa óvæntu yfir-
lýsingu. Ég held okkur hafi
ekki brugðið eins frá því
fréttin um morð Kennedys,
Bandaríkjaforseta, barst okk
ur til eyrna.
Parsónulega fannst mér
ræða forsetans mjög góð og
sjálfsagt hafa fáir efað ein-
lægni hans á þessari stundu
En hér í Madison, sem er að-
alvirki Eugenes McCarthys,
hefur forsetinn óspart verið
grunaður um græsku, þótt fá-
ir hafi frýjað honum vits.
Viðbrögð fólksins hér við
þessu voru hin sömu og meðal
þjóðarinnar í heild — það
voru allir agndofa. Þó kann
að vera, að Madison hafi
nokkra sérstöðu vegna hins
mikla stuðnings sem Mc
Cartlhiy nýtur meðal 35.000
stúdenta og kennara hér við
háskólann.
í sambýlishúsinu, sem við
búum í, eru fiestir íbúanna
stúdentar og nær allir Mc-
Carthymenn. Þegar Johnson
hafði gefið yfirlýsingu sína,
mátti heyra hróp og köll
bergmála hér um gangana og
voru þau mjög glaðleg, svo
ekki sé sterkara til orða tek-
ið.
Það er ekki á mínu valdi
að hugleiða, hver áhrif á-
kvörðun Johnsons hefur á
úrslit kosninganna hér á morg
un en viðhorfin hafa óneit-
anlega gjörbreytzt.
Ég fór strax í morgun nið-
ur á háskólasvæðið og spurði
stúdenta, svo og nokkra pró-
fessora um viðbrögð þeirra.
Því næst heimsótti ég aðal-
stöðvar Eugenes McCarthys,
Harolds Stassens, Richards
Nixons og Johnsons forseta
og ræddi við fulltrúa fram-
bjóðendanna. Það olli mér
nokkrum vonbrigðum sem
blaðamanni, að mér tókst ekki
að finna nokkurn stúdent eða
prófessor, sem lýsti yfir von-
brigðum vegna ákvörðun-
ar forsetans. Ég ræddi við
milli tuttugu og þrjátíu
manns, sem lýstu sem einn
maður yfir gleði og ánægju
yfir þróun málanna. Þessi við
brÖgð gefa því ef til vill ekki
rétta mynd af viðbrögðum
bandarísks almennings. En
síga fyrir Robert Kennedy,
hvort sem það verður á flokks
þinginu eða fyrir þann tíma.“
Prófessor Robert Stecken,
þjóðfélagsfræðingur sagði:
„Ég trúi ekki, að Johnson sé
einlægur í friðarumleitunum
sínum og held að það sé eitt-
hvað óhreint á bak við þetta.
Ég vona þó, að maðurinn
standi við þá ákvörðun sína
að koma sér í burtu“.
Kris Freeman, dýrafræði-
stúdent sagði: „Ég er himin-
lifandi og veit, að McCarthy
sigrar. Það var kominn tími
til, að Johnson viðurkenndi
galla sína og mistök. Ég trúi
þessu varla ennþá“.
Stephen Chaffee, prófessor
við blaðamannaskólann sagði:
„Ég tel, að þessi ákvörðun
Johnsons muni hjálpa mínum
manni, sem er McCarthy. Sé
forsetinn einlægur í þessari
ákvörðun sinni, ber honum
virðing allra Bandaríkja-
manna.
Martin Rothebog, viðskipta-
fræðinemi: „Ég fagna þessari
frétt og held, að ég hafi e.t-v.
Eugene McCarthy
hér á eftir fara nokkur þess-
ara viðtala.
Robert Jacobs, 24 ára
enskustúdent frá Buffalo í
New York sagði:
„Ég var að lesa niður á
skólabókasafni í gærkveldi,
þegar nokkrir stúdentar
þustu inn í lestrarsalinn og
hrópuðu: „Johnson ætlar
ekki í framboð aftur“. Það
var sem sprengju hefði verið
varpað inn í salinn. Allir
ráku upp gleðióp og hlupu
fram á gangana, — og það-
an út á götu. Sjálfur trúði
ég þessu varla og er enn í
vafa. Johnson er slunginn
stjórnmálamaður og ég er
hræddur um, að hann hafi
eitthvað óhreint í bakhönd-
inni. Ég tel, að þessi ákvörð-
un forsetans, standi hann við
hana, muni verða þjóðinni til
heilla. Þó að ég sé stuðnings-
maður McCarthys, held ég,
eins og málum er háttað nú,
að hann verði að láta undan
Richard Nixon
*
að einhverju leyti dæmt John
son ranglega. Virðing mín fyr
ir honum hefur aukizt við
þetta og ég veit, að hann er
að mörgu leyti ágætur mað-
ur.
Og þannig eða svipuð voru
viðbrögð allra hinna, sem ég
ræddi við. Þetta er líka í
fullu samræmi við þann anda,
sem ríkt hefur í garð forset-
ans hér í vetur og það er
nær eingöngu vegna Vietnam-
stríðsins.
Næst lagði ég íeið mína í
aðalstöðvar Stassens, sem eru
við „Austurstrætið" okkar
hér í Madison. Það var hálf
ótrúlegt, að hér væri kosn-
ingamiðstöð og það degi fyrir
kosningar. Einn maður stóð
þar bak við heljarmikið af-
greiðsluborð og virtist lítið
hafast að. Ég kynnti mig og
spurði frétta. . Maðurinn
kvaðst heita Michael Cargal
og vera yfirmaður kosninga-
skrifstofúnnar. Ég hafði orð
á því, að það virtist lítið
vera að gera, en hann sagði,
að starfsliðið væri út um
hvippinn og hvappinn.
„Haldið þér, að ákvörðun
Bandaríkjaforseta muni hafa
í för með sér einhverja fylg-
Isbreytingu fyrir frambjóð-
enda yðar?“ spurði ég. Hann
svaraði: „Já, ég held þetta
muni hafa sigur í för með
sér fyrir okkar mann. For-
setinn hefur fyrirskipað hlé
á loftárásum og þar með kippt
allri undirstöðu undan Nixon
og hans stefnu. Stassen berst
fyrir friði og það er það, sem
fólkið vill.“
Aðalstöðvar Nixons líktust
meira kosningamiðstöð í full-
um gangi. Stöðugur straumur
fólks var inn og út um dyrn-
ar og símar hringdu í sífellu.
Ég hitti yfirmann skrifstof-
unnar, Dave Lewis, og spurði
hann hvernig gengi. „Við er-
um varla búin að jafna okkur
eftir sprenginguna í gær-
kveldi. Það er erfitt að gera
sér grein fyrir þeim áhrifum,
sem hún mun hafa. Við erum
mjög sigurviss hér í Wiscon-
sin og starfið gengur vel. Við
höfum á engan hátt breytt
starfstilhögun okkar enda eng
inn tími til slíks. Ég átti sím
tal við Nixon í morgun, þar
sem hann dvelst nú í New
York— og spurði hann, hvort
hann hefði eitthvað sérstakt
í huga en hann sagði svo
ekki vera: það væri mikið um
að hugsa næstu daga og marg
ar ákvarðanir, sem þyrfti að
yfirvega gaumgæfilega“.
Það var hljótt í aðalstöðv
um demókrataflokksins, sem
jafnframt hafa verið aðal-
stöðvar stuðningsmanna John
sons. Fólkið virtist sem lam-
að, ög sat bara og horfði út
í loftið. Ég hitti formann
ungra demokrata, sem berjast
fyrir Johnson, Russel Dewitt,
og spurði hvernig honum væri
innan brjósts. „Það er erfitt
að lýsa því, sagði hann, allt
okkar starf virðist unnið fyrir
gýg. Ég trúi þessu varla enn-
þá og þannig er flestum stuðn
ingsmönnum forsetans innan-
Framihald á bls. 31
rt&MS FERÐA§KRIF$TOFA
Cf/ RÍKISIIVS
HANNGVER IÐNSÝN/NGIN 29. APRÍL - 7. MAÍ
Á Hannover-iðnsýningunni sýna yfir 5 þús. fyrirtæki frá 30 landum allar helztu nýj-
ungar i iðnaði og tækni. Þeim sem hafa í hyggju að heimsækja þessa merku kaup-
stefnu viljum við vinsamlega benda á að hafa samband við oss sem fyrst varðandi
nánari upplýsingar, flugfarseðia, aðgöngukort og aðra fyrirgreiðsla.
Enkaumboð Hannover Messe á íslandi:
FERÐASKRIFSTOFA RÍKISINS,
Gimli-Lækjargötu, sími: 11540.
HBLZTU VÖRUTBG*UNDIR: Já rn, stál og aðrir málmar, mynd avélar og ljósmyndatæki, lækn-
ingatæki, alls konar verkfæri, r afmagnsvörur, raflagnaefni, heimilistæki, sjónvarps- og útvarps-
taeki, electronisk tæki, raflampa r, lampaskermar, raftæki, tæki fyrir byggingariðnað, byggingar-
©fni, dælur, skrifstofuvélar, glervörur, gjafavörur, skartgripir, úr, klukkur, borðbúnaður, plastvör-
ur, þungavinnuvélar.
LÆKJARGÖTU 3, REYKJAVÍK, SÍMI 11540
Atvinnuleysi
og iðnaðux
Otto Schopka, framkvæmda-
stjóri Landsambands Iðnaðar-
manna skrifaði athyglisverða
grein í dagblaðið Vísi hinn 1.
marz s.l., þar sem hann ræðir um
verzlunarfrelsið atvinnuleysið og
iðnaðinn og segir m.a.: „Frjálsir
menn í frjálsu landi vilja hafa
rétt til að velja og hafna. fs-
lenzkir neytendur hafa því tek-
ið tveim höndum síauknu verzl-
unarfrelsi á undanförnum árum
og hið fjölbreytilega neyzlu-
vöruúrval er nú orðið að ómiss-
andi þætti í lífskjörum þjóðar-
innar ...Vaxandi atvinnuleysi
og samdráttur í ýmsum greinum
neyzluvöruiðnaðar vekja menn
til umhugsunar, hverju verði all
ur þessi innflutningur er keypt-
ur. Hann hefur ekki aðeins
kostað beinharðan gjaldeyri held
ur líka í sumum tilvikum lokað-
ar verksmiðjur gjaldþrota fyrir-
tæki og atvinnulaust fólk. En er
þá lausnin sú að setja hömlur
á innflutning og taka upp leyf-
isveitingar og skömmtun? Sú
leið er flestum ógeðfelld og von-
andi koma þeir tímar aldrei aft-
ur að grípa verði til þeirra úr-
ræða.“
Skilningur
neytandans
Og Otto Schopka heldur áfram
og segir: „Það sem hér þarf að
koma til er skilningur sérhvers
neytanda á þeirri aðstöðu, sem
hann hefur til þess að hafa áhrif
á atvinnu og tekjumyndun sam-
borgara sinna. Það kann að
hljóma ótrúlega, en það er samt
satt, að ef sérhver íslendingur
keypti sér innlendan fatnað fyr-
ir kr. 1000 í stað þess að kaupa
innfluttan fatnað, þá mundi skap
ast atvinnumöguleikar fyrir ca.
500 manns í fataiðnaðinum. Ef
allir íslenzkir útgerðarmenn
hefðu látið skipaviðgerðastöðvar
og vélsmiðjur annast þær við-
gerðir og viðhald á fiskiskipa-
flotanum, sem framkvæmt var
erlendis á síðasta ári, hefði það
aukið vinnulaunagreiðslur til
innlendra járniðnaðarmanna lík
lega um 30 milljónir króna, eða
sem svarar til árslauna 150 járn
smiða. Hvað þá um öll fiskiskip-
in, sem byggð hafa verið erlend
is fyrir íslendinga að undan-
förnu, hvað hefðu ekki margir
getað unnið að smíði þeirra hér
heima? Hafnarverkamanninum
kann að þykja gott að kaupa
sér pólsk spariföt, en ætli hon-
um bregði ekki í brún við að
missa alla eftirvinnu vegna þess
að fjöldi manna í fataiðnaði er
atvinnulaus, (af því að hafnar-
verkamenn kaupa pólsk föt en
ekki íslenzk) og hafa þar af
leiðandi ekki lengur ráð á að
kaupa niðursoðna ávexti (og
reyndar fjölmargar aðrar vörur)
sem hafnarverkamaðurinn hefur
unnið við að skipa á Iand“
Kaupum íslenzkt
Og í lok hinnar athyglisverðu
greinar segir Otto Schopka:
Menn verða að hafa í
huga, að það sem einn
eyðir eru tekjur annars, með því
að verja fé sínu til kaupa á
innlendum vörum, stuðla menn
að innlendri tekjumyndun, vinna
gegn atvinnuleysi og efla þjóð-
arhag. Sérhver króna, sem varið
er til kaupa á erlendri vöru,
sem hér er seld í samkeppni við
innlenda framleiðslu, táknar glat
aðar tekjur fyrir einhvern lands
manna. Þess vegna ættu allir að
leggjast á eitt um að gera þær
krónur, sem fæstar, sem flvtja
atvinnuna burt úr landi. Það
verður drýgsta meðalið gegn at-
vinnuleysi'*.