Morgunblaðið - 06.04.1968, Blaðsíða 17

MORG'UNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. APRÍL 19®8
17
KOMMÚNISTAR tóku hundr
uð óbreyttra borgara af lífi,
meðan nýjárssókn þeirra stóð
sem hæst, en mest urðu mann
drápin við Hue. Brezki blaða
maðurinn Stewart Harris,
sem er andsnúinn stefnu
Bandaríkjamanna í Vietnam,
var fyrir skemmstu í Hué og
nágrannahéruðum til að rann
saka ummerkin og skoða
fjöldagrafir, sem fundizt hafa
s.l. viku skrifaði hann grein
um það, sem fyrir augu bar,
í brezka blaðið The Times.
Hermenn N—Vietnam
og Viet Cong menn tóku
marga Vietnama af lífi,
nokkra Bandaríkjamenn og
fáeina aðra útlendinga, með-
an bardagarnir um Hue voru
í algleymingi. Ég er sann-
færður um þetta, eftir nokk-
urra daga dvöl í Hue, en ,þar
rannsakaði ég ummerki pynd
inga og manndrápa. Ég skoð
aði mig um og tók myndir, en
að sjálfsögðu treysti ég að
talsverðu leyti á frásögn ó-
óbreyttra borgara og her-
manna bæði Vietnama, Banda
ríkjamanna, Ástralíubúa og
fleiri. Allir virtust mér trú-
verðug vitni og sögðu sann-
leikann, eins og hann kom
þeim fyrir sjónir.
Á indælum, sólríkum degi
var ég ásamt Ostara ást-
rölskum undirforingja, í iðja-

Hópurinn horfir á björgunarmenn grafa í einni af fyrstu fjöldagröfinni, sem fannst við Hue og leita þar að lík
um óbreytta borgara, sem Viet Cong menn og Norður Vietnamar myrtu, um það hil er umsátinni um borgina
lauk.
Grófu f jölda óbreyttra borgara lifandi
Brezkur blaðamaður lýsir hryðjuverkum
kommúnista í Hue og nágrenni
grænum Nam Hoa d alnum,
sem er um 10 mílur suðvestur
af Hue, og þarna stóðum við
í brattri fjallshlíðinni og
horfðum niður í nýtekna
gröf. Á botninum hafði strá-
um, grasi og lélegri plast-
ábreiðu verið hent og er Ost-
ara dró hana af sá ég tvo
ílíkami, látna Vietnama, með
hendur bundnar fyrir aftan
bak rétt ofan við herðablöð.
Þeir höfðu verið skotnir í
hnakkann og kúlan hafði
komið út um munninn. And-
litin var erfitt að þekkja, en
daginn áður höfðu 27 viet-
namskar konur komið frá
þorpinu með skóflur og verk
færi til að grafa eftir týnd-
um eiginmönnum og sonum,
er þær heyrðu um þennan
stað nálægt þjóðveginum. Ost
ara sagði mér, að þegar Viet
Cong menn fóru um þorpið
á leiðinni til Hue, tóku þeir
herfangi 27 menn. Sumir
voru meðal forsvarsmanna í
litla þorpinu, aðrir voru
yngri, kannski rétt nógu
sterkir og þroskaðir til að
vera dyraverðir og í mesta
lagi nýliðar í hernum.
„Mennirnir hafa verið
dæmdir í einhverjum sýndar-
réttarhöldum og teknir af
lífi sem fjandmenn þjóðarinn
ar,“ sagði mér Bob Kelly,
ráðgjafi í Thua Thien hérað-
inu. „Sumir voru helztu
menn þorpsins, en enginn
mikilsmegandi. Aðrir voru
teknir af lífi, þegar þeir
komu ekki að notum lengur
og enn aðrir vegna þess að
þeir vildu ekki vinna með
komumönnum. Sumum hafði
verið misþyrmt grimmilega,
en ég hallast að því, að það
hafi verið gert, eftir að þeir
voru drepnir, Hendur þeirra
voru bundnar og þeir voru
skotnir í hnakkann. Ég að-
stoðaði við uppgröft á einu
líki, og ýmsir Vietnamar, sem
ég treysti vel, segja áreiðan-
legt að sumir hafi verið grafn
ir lifandi".
Gregory Sharp, herforingi
og ráðgjafi 21. herdeildar-
innar, sagði mér, að menn
hans hefðu fundið 25 nýjar
grafir í grafreit um fimm míl
ur fyrir austan Hue, þann
14. marz. Úr sumum grafanna
stóðu höfuðið upp úr sand-
inum og samkvæmt því, sem
Sharp sagði „þá var ekki
mikið eftir af þeim — músa-
fálkar og hundar hafa komið
þar við sögu, býst ég við.“
Sumir höfðu verið skotnir í
höfuðið, aðrir ekki. Ég held
þeir hafi sumir verið grafnir
lifandi. Sums staðar var mik-
ið klór og umrót í sandinum
eins og einhverjum hefði tek-
izt að krafsa sig upp.“ Við
Kuan Ta Ngan sáu þrír ástr-
alskir undirforingjar sjö lík
í einni a f þremur gröfum,
sem þeir fundu. Sjömenning
arnir höfðu verið skotnir í
hnakkann og með hendur ríg
bundnar fyrir aftan bak, að
því er mér var sagt.
Skömmu eftir að ég kom til
Hue, fór ég í jeppabifreið með
þremur vietnömskum undir
foringjum til að rannsaka
staði, þar sem lík höfðu fund
izt. Við héldum fyrst til Gia
Hoi skólans, sem er fyrir
austan kastalavirkið. Þarna
höfðu fundizt 22 nýjar graf
ir og í hverri þeirra voru
frá þremur til sjö lík. Enn
er staðurinn hryllilegur. Her-
foringjarnir sögðu mér, að
hinir látnu hefðu verið bund
ir og flestir skotnir í höf-
uðið en „sumir höfðu verið
grafnir lifandi.“
I Hue eru um 40 þúsund
rómversk—kaþólskra Viet-
nama. Hver urðu örlög
þeirra? Um það bil þrír
fjórðu hlutar þeirra búa í
Phu Cam, í syðri úthverfum
borgarinnar. Þeir vörðust
hetjulega þegar óvinirnir
sóttu að og margir voru líf-
látnir. Fjórir vietnamskir
prestar voru teknir á burt
og þrír erlendir prestar vou
prestum var veitt leyfi til að
snúa aftur til Phu Cam og
hjálpa nunnunum, og síðan
voru þeir skotnir á leiðinni
til baka. Annar franskur
prestur var tekin af lífi,
sennilega vegna þess að hann
var prestur meðal banda-
rískra manna.
Þegar við lítum á allar þess
ar staðreyndir og virðum fyr
ir okkur vegsummerki sem
Viet Cong menn og Norður—
Vietnamar, skildu eftir sig í
Hue, þá er einn hlutur deg-
inum ljósari og ætti ekki að
koma neinum á óvart. Þeir
notuðu þekktar aðferðir
kommúnista — af alræmdri
nákvæmni og framkvæmda
semi — og voru trúir hinni
hefðbundnu stefnu kommún-
ista að refsa þeim með líf-
láti, sem voru á bandi and-
stæðinganna. I Hue var eins
og annars staðar, ókleift að
ná til háttsettari og valda-
míkilla embættismanna, vegn
þess að þeir leituðu öryggis
í skjóli lögreglu og hermanna
í Hue sem annars stað
ar urðu hinir varnarlausu
smælingjar fórnardýr þeirra,
þorpskennarinn lögreglu-.
mennirnir og talsmaðurinn.
f flestar þær stöður hefur
nú verið skipað aftur og mig
skortir orð til að lýsa hug-
prýði þeirra manna, sem
tóku við af þeim, sem myrt-
— SUMARDAGUR
Framihald af bls. 21.
daga vikunnar yfir sumartím-
ann, en líklega fá börn á heim-
ilum Sumargjafar forgang að
leiksvæðinu vissa daga í viku.
Ekki hefur enn unnizt tími til
að gera byrjunaruppdrætti að
leikborginni, en sú vinna mun
hefjast von brá'ðar. Til þessara
framkvæmda þarf mikið fé og
treystir Sumargjöf á velvilja'
alls almennings og dugnað unga
fólksins í borginni.
Skemmtanir og hátíðahöldin
Sumardaginn fyrsta verða á
a.m.k. sjö stöðum, og með öðrum
hætti en verið hefur. Klemens
Jónsson leikari, mun hafa yfir-
umsjón með þremur skemmtan-
anna, í Laugarásbíói, Réttar-
holtsskóla og Hagaskóla, og
verður í ár, eins og oft áður,
Sumargjöf ómetanleg aðstoð við
undirbúning hátíðahaldanna.
hætti en verið hefur. Skemmtan-
ir verða í flestum hverfum borg
arinnar og hafa forráðamenn
barnaskólanna lofað félaginu full
um stuðningi við framkvæmd
hátíðahaldanna, en nemendur úr
skólunum munu skemmta þar, og
mun láta nærri að 200 nemend-
ur, 7-12 ára, komi fram á
skemmtunum þessum. Munu 2-3
skólar standa á bak við hverja
skemmtun. Þá hafa nemenda-
félög gagnfræðaskólanna tekið
vel í að aðstoða við hátíðahöld-
in og er ætlunin að byggja upp
eina skemmtun í Háskólabíói
með beztu skemmtiatriðum frá
árshátíðum skólanna í vetur og
hefur Bessi Bjarnason, leikari,
tekið að sér að stjórna skemmt-
uninni. Auk þess hafa nemendur
tekið að sér að annast um dreif-
ingu og sölu merkja síðasta vetr-
ardag og sumardaginn fyrsta í
skólum borgarinnar. Ráðgert er
að fella niður vissa liði útihátíða
haldanna, en skrúðgöngur
verða á 3-4 stöðum í borginni, ef
veður verður gott, ekki í Lækjar
götu.
Lúðrasveit mun að venju að-
stoða í skrúðgöngu.
Kvað Ásgeir það alveg sér-
stakt, áð tilgangur nemenda-
félaga Gagnfræðaskólanna með
aðstoð sinni væri tvennskonar,
nefnilega að styðja Sumargjöf,
og einnig sá, að hressa upp á
samstarf skólanna, en það hefði
aldrei verið allt of náið, og því
full þörf á slíku.
— Flokksræði
Framihald af bls. 19.
lögunum er því beint til rík-
isstjórnarinnar, að hún láti
endurskoða kosningalögin á
næstu mánuðum og niðurstöð-
ur þeirrar endurskoðun-
ar verði lagðar fyrir Alþingi
næsta haust. (Nefndin var öll
sammála um þetta atriði). f
sama nefndaráliti (þ.e. meiri-
hlutans) er hins vegar lagt
til, að nýja flokkræðistillag-
an verði samþykkt. Ef hugur
fylgir endurskoðunarósk
nefndarinnar, og ástæða er
til að ætla að svo sé, hefði
verið eðlilegast, að meirihlut-
inn stuðlaði ekki nú að öðr-
um breytingum á kosninga-
lögunum, en nauðsynlegar
eru vegna nýsamþykkt-
rar stjórnarskrárbreytingar.
Minnihluti allsherjarnefndar
í máli þessu, þeir Gísli Guð-
mundsson (F) og Steingrím-
ur Pálsson (Ab), lögðu hins
vegar til, að nýja flokksræð-
istillagan yrði ekki tekin til
afgreiðslu nú, heldur biði
hún heildarendurskoðunar
kosningalaganna.
Þar sem nýja flokksræðis-
tillagan þarfnast ekki brýnn
ar úrlausnar nú, er eðlilegast
að hún verði tekin aftur, en
komi að sjálfsögðu til athug-
unar við endurskoðun lag-
anna. Ódrengilegt og ástæðu-
laust með öllu er að knýja
fram afgreiðslu hennar á síð-
ustu dögum þingsins. —