Morgunblaðið - 03.05.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FöSTUDAUuR 3. MAÍ 1968
17
1
Stjórnin í Lagos vill senoja
aÓskilnaðarsinna
® &: *
V'-'. '
Lík óbreyttra borgara sem biðu bana í loftárás sem flugvélar sambandsstjórnarinnar í Lagos
gerðu á bæinn Aba i Biafra seint í siðasta máðuði. Rúmlega 450 borgarar biðu bana í 10 daga
loftárásum.
FLUGVÉLAR sambands-
stjórnarinnar í Nígeríu hafa
hert til muna á loftárásum
sínum á bæi og þorp í Biafra
á undanförnum vikum. Tíu
síðustu dagana í apríl er tal-
ið að rúmlega 450 óbreyttir
borgarar hafi beðið bana í
loftárásum. Greinilegt er, að
það sem fyrir Nígeríustjórn-
inni vakir er að brjóta niður
baráttuvilja Biaframanna og
valda algeru öngþveiti áð-
ur en hún setzt að samninga
borði með aðskilnaðarsinnum,
en samkomulag hefur nú
náðst um undirbúningsviðrásð
ur þótt það tákni alls ekki
að Biaframenn séu að gefast
upp.
Þótt hér sé um innanlands-
styrjöld að ræða, koma út-
lendingar talsvert við sögu.
Flugvélarnar, sem sambands-
stjórnin notar, eru til dæmis
rússneskar, af Uyushin-gerð,
og flugmennirnir, sem fljúga
þeim, eru að miklu leyti Egyp
ar. Það er til dæmis lítill
vafi á því, að egypzkur fíug-
maður stjórnaði Uyushin—
þotu, sem varpaði sprengjum
á bifreiðaverkstæði í bænum
Aba fyrir hálfum mánuði.
Fjörutíu manns biðu bana,
þar á meðal margar konur og
börn, sem voru á leið til
markaðsins í þorpinu. Með-
fylgjandi myndir, sem sýna
afleiðingar loftárásanna, hafa
komið miklu óorði á Lagos-
stjórnina á Vesturlöndum.
Bretar, Frakkar og fleiri
þjóðir eru einnig viðriðnar
borgarastyrjöldina í Nígeríu.
Tvö brezk flugfélög flytja
vopn og hergögn til Nígeríu
handa sambandshernum.
Þetta er hræðileg styrjöld.
Eyðileggingarnar eru ofboðs-
legar og manntjónið gífurlegt.
Gizkað er á, að 70.000 her-
menn hafi fallið í bardögun-
Um. Þúsundir óbreyttra borg
og flúið inn í frumskóginn.
ara hafa -yfirgefið heimili sín
Þúsundir hafa verið myrtar
láta engan bilbug á sér finna
af hermönnum sambands-
stjórnarinnar. En Biaframenn
og munu ekki gefast upp fyrr
en í fulla hnefana.
Orustan um Onitsha.
Biaframenn líta svo á, að
um líf og dauða sé að tefla
og hafa sýnt fádæma hreysti
í bardögunum við sambands-
herinn, sem hefur orðið til-
tölulega lítið ágengt síðan
styrjöldin hófst fyrir tæpu
ári. Biaframenn, sem eru flest
ir af kynstofni íbóa, óttast,
að ef þeir gefist upp muni
sagan endurtaka sig og að
fjöldamorð verði framin á I-
bóum á sama hátt og áður en
lýst var yfir aðskilnaði hér-
aðsins. Það var ótti við slík-
ar endurteknar ofsóknir, sem
átti hvað ríkastan þótt í því,
að Biafra sagði sig úr lögum
við sambandsstjórnina i
Lagos. í september 1966 voru
30.000 menn af kynstofni íbóa
myrtir, og nú óttast Biafra-
menn að ef þeir gefist upp,
vetði þeir fyrir barðinu á
fjöldamorðum í ennþá stærri
stíl.
Styrjöldin er aðallega háð
á þremur vígstöðvum: nyrzt í
Biafra, við N ígerfljót sem
myndar vesturlandamæri Bi-
afra, og í suðausturhorninu, í
nágrenni Port’Marcourt, mik-
ilvægustu hafnarborgarinnar
í Biafra. í vetur sóttu her-
menn sambandsstjórnarinnar
yfir Nígerfljót og náðu á sitt
vald bænum Onitsha, en Bi-
afrahermenn gerðu kröftuga
gagnárás, og nú eru bardag-
arnir um bæinn að ná há-
marki.
Biaframenn hafa umkringt
Onitsha, en þar eru nú um
1500 sambandshermenn til
varnar. Bærinn er illa farinn
eftir sprengjuárásir, sem ekk
ert lát virðist á. Mikið mann-
fall hefur orðið í liðum
beggja, og matvæli, skotfæri
og eldsneytisbirgðir hinna
innikróuðu hermanna sam-
bandsstjórnarinnar eru senni
lega á þrotum.
Á vesturbakka fljótsins,
gegnt Onitsha, er bærinn As-
aba, sem er jafn illa útleik-
inn eftir sprengjuárásir Bi-
aframanna og sambandshers-
ins. Eftir töku Onitsha sóttu
Biaframenn yfir Nígerfljótið
og réðust á Asaba til að
einangra sambandshersveitirn
ar, sem sótt höfðu yfir fljót-
ið. Mestallur bærinn er nú á
valdi Biaframanna, en þeir
eru illa vopnaðir og verða að
hrinda árásum sambandsher-
sveita, sem beita stórskotaliði
og skriðdrekum.
Það sem vekur mesta at-
hygli erlendra blaðamanna,
sem fylgjast með bardögun-
um, er bjartsýni Biaframanna.
Þessi bjartsýni nær frá hinu
hæstu til hinna lægstu og er
jafnáberandi meðal hermanna
og óbreyttra borgara. Fyrir
Þannig var umhorfs í bænum Biafra eftir loftárás Uyushin—þotu
Lagos.
sambandsstjórnarinnar í
nokkrum vikum sótti geysi-
öflugt lið sambandshermanna
til Port Harcourt og átti að-
eins 12 km. ófarna til borg-
arinnar, þegar það var ofur-
liði borið, en íbúarnir láta
eins og ekkert hafi í skor-
izt. í norðuhréruðum Biafra
hafa ofboðsleg hryðjuverk
sambandshermanna þjappað
Biaframönnum saman.
Eitt helzta áhyggjuefni að-
skilnaðarsinna er, að ætt-
flokkar þeir, sem eru í minni-
hluta í Biafra, snúizt gegn
fbóum og gangi í lið með sam-
bandsstjórninni. En hryðju-
verk sambandshermanna hafa
ekki aðeins bitnað á íbóum
heldur öðrum ættflokkum,
sem búa í Biafra. Þeir hafa
fyllzt hatri í garð sambands-
hermenn frá Norður-Níger-
íu, sem eiga sökina á mestu
grimmdarverkunum, sem ram
in hafa verið í Biafra. Stjórn
in í Biafra hefur því megin-
þorra íbúanna á bak við sig,
og athyglisvert er, að þegar
Odumegwu Ojukwu ofursti,
leiðtogi Biaframanna, tók sér
frí frá störfum um Páskana,
fól hann stjórnina í hendur
Philip Effiong hershöfðingja,
sem er ekki af kynstofni
fbóa.
Verður samið?
Þrátt fyrir loftárásir og
hryðjuverk sambandshersins
er baráttuþrek Biaframanna
óbilað, en engu að síður
hafa þeir tjáð sig fúsa til
samningaviðræðna við stjórn-
ina í Lagos. En leiðtogar Bi-
aframanna leggja á það á-
herzlu, að ekki komi til mála
að Biafra fórni fullveldi sínu.
Hins vegar virðist túlkun
þeirra á þessu hugtaki sveigj-
anleg, og Biaframenn geta
sætt sig við að þeir og stjórn-
in í Lagos fari með mörg mál
í sameiningu. Lágmarkskrafa
Biaframanna er sú, að Níger-
ía verði sambandsríki, þar
sem hvert ríki hafi aðskilinn
fjárhag, og þeir munu aldrei
falla frá þeirri kröfu sinni að
hafa sinn eigin her. Að öðr-
um kosti verður ofcfcur tor-
tímt, segja þeir.
Harka sambandsstjórnarinn
ar i styrjöldinni á ef til vill
ekki hvað sízt rætur að rekja
til þess, að gífurlegar olíu-
auðlegðir eru fólgnar í jörðu
í Biafra. Þessar olíuauðlindir
eru miklu meiri en flesta hef-
ur grunað. Sumir ganga svo
langt að halda því fram, að
Biafra verði í framtíðinni
auðugasti hluti Afríku að
Súður-Afríku undanskilinni.
Þetta beðal annars skýrir á-
huga Lagos-stjórnarinnar á
því að varðveita einingu rík-
isins. Ahuginn væri ekki eins
mikill ef Biafra væri eyði-
mörk.
Þar með hefur verið stigið
fyrsta skrefið til að binda
enda á styrjöldina. Þetta er
m.a. árangur þess að utan-
ríkisráðherra Nígeríh, d. Ok
oi Aikpo (sem er íbói), hef-
ur átt gagnlegar viðræður
við framkvæmdastjórn brezka
samveldisins í London. Dr.
Arikpo gaf í skyn í þessum
viðræðum, að stjórn hans
hefði fallið frá öllum fyrir-
fram skilyrðum fyrir því að
viðræður yrðu hafnar, en
hingað til hefur það verið
krafa Lagosstjórnarinnar að
Biaframenn hætti aðskilnaði
sínum áður en setzit verður að
samningaborði. Þar sem friðar
viðræður geta farið fram.
Hins vegar gengur erfið-
lega að ná samkomulagi um
fundarstað þar sem friðar-
viðræður geta farið fram.
Lagosstjórnin hefur stungið
upp á Lundúnum, sem Biafra
menn geta ekki fallizt á vegna
vopnasendinga Breta til Ní-
geríu, og Biaframenn hafa
stungi’ð upp á Dakar, höfuð-
borg Senegal, en Lagos—
stjórnin á erfitt með að fall-
ast á þann stað vegna þess
að stjórnin í Senegal hefur
látið í ljós samúð með mál-
stað Biaframanna. Lagos—
stjórnin virðist vilja helzt, að
væntanlegar viðræður fari
fram í Eþíópíu, Kongó (Kins
hasa), Níger, Kamerún,
Ghana eða Líberíu, en rík-
isstjórnir þessara landa eiga
fulltrúa í nefnd þeirri sem
Einingarsamtök Afríku komu
á fót til að miðla málum í
borgarastyrjöldinni. Ekki er
ósennilegt, að Biaframenn fall
ist á að viðræðurnar fari fram
í einhverju þessara landa.
Hingað til hefur almennt
verið talið, að viðræður geti
ekki hafizt fyrr en vopnahléi
hafi verið komð á. En dr.
Aripko hefur lýst þfí yfir,
að vopnahlé geti verið eitt
þeirra mála, sem tekið verði
fyrir í viðræðunum. Því er
ósennilegt að hér sé um ó-
yfirstíganlegan þröskuld að
ræða. En þótt friðarviðræður
verði hafnar er þar með ekki
sagt að endi verði bundinn
á borgarastyrjöldina. Viðræð-
ur geta dregizt á langinn því
að mikil tortryggni ríkir á
báða bóga, en í fyrsta sinn
síðan borgarastyrjöldin hófst
er að minnsta kosti nokkur
ástæða til bjartsýni.
Hugsanlegt er, að deila Bi-
aframanna og Lagos-stjórn-
arinnar verði leyst með þjóð-
aratkvæðagreiðslu þegar frið
ur hefur verið saminn. Allt
er í óvissu enn sem komið er.
En eitt er víst og það er að
styrjöldin hefur fyllt Ibóa
miklu sjálfstrausti, sem er fá-
gætur eiginleiki annars stað-
ar í svörtu Afríku, þar sem
uppgjafarandi og sinnuleysi
ræður ríkjum. Ef Biaframenn
bera sigur úr býtum í styrj-
Framh. á bls. 23