Morgunblaðið - 16.05.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 196«.
Samið um minni
atriði fyrst?
KLÖGUMÁLIN gengu á víxl á
fynsta degi Víetnam-viöræðn-
anna í Baris og þurfti það ekki
að koma á óvairt. Aðalsamninga-
miaður N orður-V íetruamst j órniar,
xuam Thiuy, kirafðist þeás, að
Bandariikjamerm hæfctu öllium
atyrjaldaraðgerðum gegn Norð-
ur-Vietnaim, og Averell Harri-
main, aðaljsamningamaður Banda-
ríkjastjórnar, krafðist þess, að
Norður-Vietnamar drægju úr
atríðsaðgerðum í Suður-Vietnam.
Þannig má búast við að þrefað
verði liengi um vopniaviðskiptin
í Vietmam áður en í ljós kem-
• ur hvort nokkur von sé til þess
að eitthvað miði í áitt til sam-
komulags, til dæmis um skipti
á stríðstföngum, brottflutning frá
hlutiausa beltinu á mörkum
Norður- og Suður-Vietnam eða
jafnvel vopnahlé. Þá fyrst veirð-
ur hægt að fjalila um kj arna
málsins: skipun miála í Suður-
Vieifcnam-
Harrimian virðist með ræðu
sinni á fynsta fundinum hafa
viljað þreifa fyrir sér hvort
Norður-Vietnamar séu tiileiðan-
legir til að fallast á að báðir
aðiliar hörfi með herlið sitt frá
hlutlausa bel'tinu og sagði að
með slíku samkomulagi mundu
báðiir aðiiar sýna í verki að þeir
viflji samkomuliag, en þá yrði
stigið fyrsta skrefið til þess að
draga úr stríðsreksfcrinum stig af
stigi. Hairriman benti á stór-
aukna liðsflutninga Norður-Viet
nam til Suður-Vietniam síðan
Bandaríkjamenn takmörkuðu
loftáiráisimar 31. marz og síðusitu
árás Viet Cong á Saigon og
sagði að loftárásimair yirðu ekki
stöðvaðair fyrir fuffllt og alilt ef
það miunidi stofna lífum banda-
rískna henmanna í hættu.
Xuan Thuy vísaði á bug á-
sökunum Bandaríkjamanna um,
að Norður-Vietnamar hatfi gert
innrás í Suður-Vietnam, sagði
að þótt Bandairíkjaimenn hefðu
dregið úr striðsrekstri sínum
gæfcu Norður-Vietmamair ekki
svarað í sömu mynit, þair sem
Bandaríkjamenn hefðu hafið
styrjöldina, krafðist þess að
Bandaríkjamenn flyttu alffl her-
lið siitt á brott frá Vietnam, sagði
að faliast yrði á stefnuskirá Viet
Cong um skipan mála í Suðuir-
Vieifcnam og að tryggja yrði frið-
samlega endursameiningu beggja
hliuita Vietnam án erleníiriar í-
hlutunar.
Yfirlýsingu Xuan Thuys var á
margan hátt athyglisverð, því að
hamn játaði skiptingu Viietnams í
tvö ríiki, sagði að orsök þess
væru erlend afskipti og krafðist
þess að Þjóðfrelsisfylkingin (hin
pólitíska deild Viet Cong) femgi
að endursameina landið með frið
samlegum hætti og án erlendrar
íh'Lutunar. Mótsagna gætir í
þessari yfirlýsingu, því að sitjórn
Norður-Vietnam hlýtuir að vera
eini fulíRrúi vietnömsku þjóðar-
innar, ef skipting Vietnam sfcaf
ar eingöngu af ertendri íhLut-
un sem Norður-Vietnamstjóm
friefur barizt gegn, og þá er
Þjóðfrelsisfylkingin undir
stjóm Hanoi. Bn ef Þjóðfrelsis-
fylkingin er sjálfstæð hireyfing
einis og Hanoistjórnin hefur hald
vietnömsku þjoðarinmar, þa
hljóta Suður-Vietnacmar að hiafa
einhver séreinkenni, sem greiina
þá frá Norður-Viefcnömum, jafn-
vel sérstök þjóð, en etf avo er
þá er ramgt að talia um endur-
sameiningu og réttara að taia um
sameiningu, sem er tvennt ólíkt.
Gangur viðræðnanina á næst-
unni verður að miMu leyti kom-
inn undir þróun átakanna í Suð-
ur-Vietmam. Með stórsókn sinmi
gegn Saigon i síðustu viku hafa
Norður-Vietnamar og Viet Cong
villjað treysta samningsaðstöðu
sínia, en nú virðist sóknin hatfa
fjarað út að mestu. Staða Sai-
gonstjómarinnar hefur hins veg-
ar enn veikzt til muma, en á
hinn bóginn hefur sóknin verið
Norður-Vietnömum dýrseld, og
miargt bendir til þess að baráttu
bugur þeirra hafi rýmað. Á
hiinn bóginn eru Norður-Vietmam
ar vissir um að baráttuþreik
Bandaríkjamanna hafi einnig
dvínað, svo að það sem senni-
lega ræður úrslifcum í París verð
ur úthald og þolinmæði.
Reiðin beinist
gegn de Gaulle
ÓEIRÐIR stúdenta í París hafa
valdið de Gauiile forsefca og
stjórn hans alvarlegum póilitísk-
um erfiðleikum og miklum álits-
hnekki, ekki sízt vegna þess að
á sama tíma og þessir atburðir
eiga sér stað fara fram í borg-
inni unlirbúningsviðræður full-
trúa Bandaríkjasftjómar og
Norður-Vietnamstjómar um frið
1 Viefcniam, og því beiinast augu
allis heimsins til Parísar. Það
var mikiill sigur fyrir de Gaulíie,
að París var valin sem fundar-
staður og gott dæmi um áhrif
þau, sem hann hetfur haft með
óháðri stefnu sinni, en stúderuta
óeirðimiar gera það að verkum
að ólíklegra er en áður að Frakk
ar geti miðlað máium í Vietnam-
deiiunni, sem er sennilega það
sem de Gaulle viiL
Mótmæiaaðgerðir stúdenta
hafa þróazt í mótmfli gegn
hinni einræðiskenndu stjóm de
GaulLes og tilgangur stúdenta
og verkamanna, sem komið hafa
til liðs við þá með því að gera
sólarhrings verkflail virðisrt vera
sá að valda de Gaulle sem mest-
um pólitiskum erfiðleitoum.
Stjórnarandstæðingar hafa ekki
verið seinir á sér að kretfjast
þess að þingið verði kvaitt sam-
an til sérstaks aukatfundar til
þess að fjallia um ástandið og
verfcalýðshreyfingin hefur notað
tækifærið til að leggja áherziu
á óánægj-u sína með stjóraina
með verkfaliinu. Frá sjónarhóli
de Gaulles hefðu stúdenitaóeirð
irnar ekki gefcað brotizt út á ó-
heppilegri tíma, og er það skýr-
ingin á því að á laugairdaginin
fólilist hanin á að stúLein'tar þeir,
sem haodteknir hafla verið, yrðu
iátnir iaiusir, að Sorbontne-há-
skóli yrði opnaður á ný og að
ekki yrði gripið til hefndarráð-
stafana. Afleiðingin ætti að
verða sú, að mestu ofstækismenn
imir úr hópi vinstrisinnaðra stú-
denta einangrist
Lokun Sorbonne-háskóla á
föstudaginn í fyrri viku mark-
aði upphaf stúdenifcaóeirðanna,
en í blóðugustu óeirðunum, á
mánudaginn í síðustu viku, særð
ust 700 stúdentar og lögreglu-
menn. Stúdenitar og prófessorar
í ölluim háskólum Fraikklands
gerðu verkfalfl, óeirðir geisuðu í
nokkra daga, ekkert lát varð á
mótmæliaaðgerðum, og síð'an kom
verkalýðshreyfingin til liðs við
þá með samúðarverkfallli sínu,
sem meðal annans var gert til
að mótmæla hrottaskap lögreg)
unnar, sem sýndi fádæma
hörku, en á hinn bógimn hafla
stúdentamir sjálfir unnið mörg
skemmdarverk.
Stúdentar í Frakkiandi eru ó-
ánægðir eins og stúdentar í
fjöldamörgum öðrum löndum
með óviðunanli menntunarað-
stöðu, skortf á húsrými og kenn-
umm og úrelta kenmsluhætiti.
Auk þess eru þeir óánægðir með
strangan aga og mikil völd pró-
fessora og deildarforseta og segj
ast ekki geta unað því að kom-
ið sé fram við þá eins og nem-
endur í barnaskólum eða nýliða
í hemum. de Gaulle hefur nú
fallizt á að háskóliunum verði
breyfct í nútímahorf. í hópi
franskra stúdentfa eins og stú-
demfca í öðrum löndum leyniast
að sjálfsögðu undirróðursmenn,
sem reyna að notfæra sér ólg-
una til þess að berjast gegn ríkj-
andi stjórnarháttum, en erfitt er
að geta sér til um áhiritf þeirra.
Athyglisvert er, að maoistar hafa
komið talsvert við sögu óeirð-
anna í Farís, en Kínverjiar era
að sj áltfsögðu andvígir samning-
um um að endi verði bumdixm
á Viefcnam-styrjöldina.
Dularfullur
liðssafnaður
ÞRÁTT fyrir liðssafnað Rússa á
landamærum Póllands og Tékkó
slóvakíu í síðustu viku bendir
fátt till þess, að þeir hafi I
hyggju að grípa til hemaðar-
legra íblutunar í Tékkóslóvakíu,
svo fremi að völdum kommúnista
flokksins verði ekki stefnit I
hættu og landið haldi áfram að-
ild sinni að Varsjárbandalaginu.
Að sögn tékknesbu flrétftastof-
unnar var stjóminni í Prag til-
kynnt um liðstflutningana áður
en þeir áfctu sér stað, og frétft-
in virðist ekki hafa vakið ugg
í Tékkóslóvakíu. Tékbnesika
fréttastofan hermir, að hér hafi
verið um að ræða heræfingar
í samræmi við ákvæði Varsjár-
sáttmáians.
Engu að síður hafa liðsfliuitn-
ingamir vakið furðu, ekíki sízit
vegna þess að þeir fóru fram
ein/um liegi eftir að leiðtogar
þeirra Ausfcur-Evrópuríkja, sem
enm halda tryggð við sovét-
stjómiraa, voru í ðkjmdi kvadd-
ir 'til Moskvu, bersýnilega til að
fjaíILa um niðuristöður viðræðna
þeirra, sem Alexamder Dubceik,
leiðtogi tékknesba kommúnista-
flokksins, átti við sovézba ráða-
menn um fyrri hefLgi. Bannið við
ferðum vestrænna diplómata í
Póilandi vakti einnig furðu
vegmia þess, að það náði tfil
farðalaga um gervallit landið, em
áður þegar heræfingar hafla ver-
ið haldmar hefur diplómötum að-
eina vexið bannað að ferðazt um
æfingarsvæðin eða í nágrenni
þeirra.
Uppi eru raddir um, að liðs-
flutningamir séu þáttur í flóknu
taugastríði, þar sem lejmiþjón-
usfcur í ausfcri og vestfri og viss
öfl í Tékkóslóvakíu komi við
sögu. Seninilegasta skýringim er
taiin sú, að með liðstfluitningun-
um hafi Rússar viljað leggja fast
að leiðtogunum í Prag að ganga
ekki of langt í umbótum sínum
og sýna mátt sinm ám þess að
hafa beinlínis í hótunum. Ólík-
leigt verður að teljast, að hér
hafi Verið um að ræða undir-
búning hernaðaríhkitfunar að
svo stöddu. í Póllandi eru uppi
raddir um að hömlumar á ferð-
um diplómaifcanma hafi þjónað
þeim tilgangi að vekja athygli
heimsins á návist sovézkra her-
sveita og sýna fram á hve Rúsb-
ar og nánusfcu banlamenn þeirxa
lífca þróunina í T ékkósiló vakíu
alvarlegum augum. Mikilvægt er
að liðsafli Rússa í Pólilamdi er
venjulega staðsettur í norðaust-
ur- og norðvesturhlutum lands-
ins eða í mörg hundruð kíló-
metra fjarlægð frá tékbnesku
landamærunum, en brezkir her-
málafullltrúar sáu ti/1 ferða sov-
ézkra hensveita sbammt frá Kra-
Framh. á bls. 19
Lögreglan leggur til atlögu við stúdenta sem standa við hrunin götuvígi í Latínuhverfinu í
París.
ERLENT YFIRLIT
★ Klögumálin ganga á víxl í París
★ Stúdentar veikja stöðu de Gaulles
★ Sovézk íhlutun í Prag ósennileg
★ YVilson aldrei jafnvaltur í sessi
ið fram og eini fullfcrúi suður-
Annar aðalsamningamaður Norð ur-Vietnamstjórnarinnar, Ha Van Lau ofursti, kemur til fyrsta
Vietnamfundarins í París.