Morgunblaðið - 05.06.1968, Síða 19

MORGUN’BLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1958
19
í dag heldur vistfólkið að Grund vorbazar sinn og hefst hann
í föndursal heimilisins kl. 1. Þar er margt eigulegrar handa-
vinnu og væri of langt mál að telja það allt upp. Mest áber-
andi er þó hverskonar prjónles. Sýnir bazarinn að vistfólk-
ið hefur verið afkastamikið í vetur á fjölbreyttan bazarvarn-
ing. — Myndin var tekin síðdegis í gær, er lokið var við að
koma bazarmununum fyrir.
- SAIGON
Framhald af bls. 1.
degis á sunnudag, sem eldflaug-
arsprengjan sprakk í bækistöð
hers Suður-Víetnam í Cholon-
hverfinu í Saigon. í fyrstu var
ekki vitað hvaðan eldflauginni
var skotið, og héldu flestir að
hér hefði verið á ferð ein af
eldflaugum þeim rússneskum,
sem kommúnistar nota gegn
skriðdrekum. Við nánari athug-
un kom þó í ljós að svo var ekki,
heldur hafði flauginni verið
skotið úr bandarískri þyrlu.
Horst Fa,as, ljósmyndari og
fréttamaður Associated Press
fréttastofunnar, er staddur í
Saigon, og ræddi hann í gær við
nokkra þeirra, sem nærstaddir
voru þegar bandaríska eldflaug-
in sprakk. Segir hann að nokkr-
ir háttsettir embættismenn og
herforingjar Suður-Víetnam hafi
farið tii framvarðarstöðvar í
Oholon á sunnudag til að fylgj-
ast með bardögunum þar í
grenpdinni. Voru flestir þeirra
saman komnir á tröppum
menntaskóla hverfisins, en skóli
þessi stendur hátt og þaðan er
gott útsýni yfir hverfið. Um-
hverfis skólann er hár múr, og
innan múrsins var hópurinn
óhultur fyrir skotum kommún-
ista.
Foringi einn úr her Suður-
Víetnam skýrði Faas svo frá að
bandarísk þyrla hafi verfð á
sveimi skammt frá skólanum, og
hafi flugmennimir haldið uppi
skothríð á hús bak við skólann.
Skotið var eldflaugum frá þyrl-
unni, og fóru þær yfir skólann.
Sáust eldflaugarnar greinilega.
Skyndilega var eins og flug-
mennirnir hefðu misst stjórn á
einni eldflauginni, sem fór allt
of lágt, og stefndi beint á skóla-
húsið, í stað þess að fara yfir
það; Skipti það engum togum að
eldflaugin lenti á skólanum og
sprakk um 10 metrum fyrir of-
an tröppurnar, þar sem embætt-
ismannahópurinn var saman
kominn. Við sprenginguna þeytt-
ust sprengjubrotin yfir hópinn á
tröppunum og sluppu fáir ó-
meiddir úr þeirri hríð. Sex-
menningamir sem fómst voru:
Nguyen Van Luan ofursti, lög-
reglustjóri í Saigon.
Pho Quoc Chu ofursti, hafnar-
stjóri Saigon.
Le Ngoc Trú ofursti, yfirmað-
ur 5. lögreglusvæðis Saigon.
Dao Ba Phuoc ofursti, yfir 5.
riddaraliðssveitarinnar.
Nguyen Ngoc Xinh majór, yfir-
ma'ður foringjaráðs ríkislögregl-
unnar.
Nguyen Bao Thuy majór, for-
seti borgarráðsins.
Auk þessara sex leiðtoga særð
ust fjórir, þeirra á meðal Van
Van Cua borgarstjóri í Saigon.
Barry Kramer, fréttamaður
AP, segir að undantekningarlaust
hafi menn þessir allir verið nán-
ir samstarfsmenn og stuðnings-
menn Nguyen Cao Kys vara-
forseta og Nguyen Ngoc Loan
hershöfðingja, yfirmanns lög-
reglu landsins.
Eins og gefur að skilja hefur
óhapp þetta vakið mikla gremju,
og hefur yfirmaður bandaríska
hersins í Suður-Víetnam fyrir-
skipað að bera verði undir hann
persónulega allar fyrirætlanir
um eldflauga- e’ða sprengjuárás-
ir á Saigonsvæðinu. Þá hefur
helzta dagblaðið í Saigon harmað
þennan atburð í ritstjórnargrein,
og segir þar meðal annars: „Þessi
sí-endurteknu óhöpp, sem eyði-
leggja líf og eignir saklausra
borgara með bandarískum
sprengjum, hafa vakið þá tilfinn
ingu hjá þjóðinni í heild að
Bandaríkjamenn gæti lítillar
varúðar.“
Mál þetta í heild er nú í rann-
sókn. Hefur áhöfn þyrlunnar
verið yfirheyrð og segir í skýrslu
rannsóknarnefndarinnar að svo
virðist sem stjórntæki flaugar-
innar hafi bilað.
Árás kommúnista á Saigon
hófst snemma í morgun. Var
þá skotið 40 eldflaugum á ýmis
úthverfi borgarinnar, en
skömmu síðar hófu sveitir Viet
Cong sókn við borgina. Hefur
sveitunum verið sendur liðsauki,
og segja talsmenn bandaríska
hersins þær vel búnar vopnum,
og færar um að halda bardögum
áfram lengi.
- FRAKKLAND
Framhald af bls. 1.
innar. Því að í hverju stórfyrir-
tækinu af öðru felldu verkamenn
samkomulagið, meðal annars í
bílaverksmiðjunum, Renault og
Peugot, Savien og Berliet og í
stærstu málmiðnaðarfyrirtækjun
um. Samkomulagið hafði kveðið
á um 1-0—17% launahækkun
mismunandi eftir launaflokkum,
auk annarra bóta, en verkamenn
gert kröfur til allt að 19% launa
hækkunnar.
6% ÞJÓÐARTEKNA TÖPUÐ
Verkföllin hafa valdið frönsku
þjóðinni gífurlegu tapi. Georges
Pompidou, forsætisráðherra, upp
lýsti í útvarpsávarpi, sem hann
flutti á mánudag, að það næmi
þegar um 6% af þjóðartekjum,
upphæð er svarar til töluvert á
annað hundrað milljarða ís. kr.
f ávarpi sínu skoraði hann á
verkamenn að hefja vinnu, sagði
það væri skylda þeirra við þjóð-
ina, enda væri nú þjóðarhagur
í veði. Hlyti það að vera hverj-
um manni augljóst, að héldi á-
fram verkföl-lunum væri óhugs-
andi að bæta kjör verkamanna.
Pompidou lagði áherzlu á, að
stjórnin mundi ekki láta frekari
ofbeldisaðgerðir viðgangast og
hún mundi vera vel á verði
gegn tilraunum kommúnista til
að gera sér mat úr ástandinu.
Sagði forsætisráðherrann að bar
áttan gengi algerum kommún-
isma yrði aðalmál kosninganna
23. júní n.k.
Loks ræddi Pompidou kröfur
stúdenta og sagði, að þeir skyldu

Dubcek gerir upp reikningana
við stuðningsmenn Novotnys
Hlaut fullkominn stuðning við frelsisstefnu sína á
miðstjórnarfundi kommúnistaflokksins
Prag, 4. júní. NTB,
ALEXANDER Dubcek, hinn
nýi leifftogi tékkóslóvaskra
kommúnista, vann mikinn sig
ur fyrir stefnu sína, að koma
á auknu frelsi og frjálsrari
stjórnarháttum í Tékkósló-
vakíu, á fundi miðstjórnar
flokkstns, sem lauk 1. júní sl.
Hann gerði uppi reikningana
við þann hóp manna innan
flokksins, sem stutt höfðu
Antonin Novotny, fyrrum for
seta, á svo auðveldan hátt, að
furðu sætir og kom þannig í
veg fyrir, að gerð yrði raun-
hæf tilraun tU þess að snúa
hjóli tímans við og tekin upp
aftur rétttrúnaðarkennd
stefna í Tékkóslóvakíu, sem
mótaðist af áhrifum frá Sov-
étríkjunum. Samtimis tryggði
hann sér víðtækt umboð frá
flokknum tU þess að fá að
halda áfram frjálslyndari
stefnu sinni, þrátt fyrir hót-
anir frá Sovétríkjiunum og
öðrum löndium, sem lýst hafa
markmiðum hans þanig, að
þau væru andstæð sósíalism-
anum.
Þessi fundur miðstjórnar
tékkóslóvska kommúnista-
flokksins stóð í fjóra daga og
var haldinn í Prag. Á fuiadin-
um hla-ut Dubcek fullkominn
stuðning við það markmið
sitt, að breyta stefnu flokks-
ins í því skyni, að tryggj-a-
aukið frelsi á mörgum svið-
um. Þessi óskipti stuðningur
fékkst, eftir að mikið hafði
gerzt á meðal stjórnmála-
manna í allri Austur-Evrópu,
þar sem rétttrúnaða-rsinn-uð
öfl reyndu að þvinga Tékkó-
slóvakíu að hægja á ferðinni
í frelsisátt. Þrátt fyrir að því
væri neitað af opinberri
hálfu, að önnur kommúnista-
ríki hefðu blan-dað sér í mál-
efni Tékkóslóvakiu, þá lögðu
kommúnistaleiðtogarnir sjálf-
ir enga dul á, að tilgangurinn
með þessum þvingunum var,
að reyna að skapa vandrseða-
ástand in-n-an tékkóslóvska
kommúnistaflokksins, með
því að fá því áorkað, að eng-
in samstaða yrði um flokks-
leiðtoga.
Skyndilegir herflutningar
mefram landamærum Tékkó-
slóvakíu, ekkert svar frá
stjórnvöldunum í Moskvu
varðandi lán að upphæð 500
millj. dollara, sem Tékkósló-
vakía þarfnaðist mjög, ctrð-
rómur um að erlendar her-
sveitir yrðu staðsett-a-r á
tékkóslóvsku landsvæði og
önnur svipuð atvik, voru öll
liður í þeirri tilraun að
þvinga nýju mennina í Prag
til þess að gerast ekki of
frjálslyndir.
Valdhafamir í Kreml verða
að breyta afstöðu sinni
Dubcek lét hins vegar þess-
ar þvinganir ekki á sig fá og
hann m-un leggj-a fram áætl-
anir sínar á sérstöku flokks-
þingi í september, sem verð-
ur hið 14. í röðinni. Flokks-
þinginu hefur verið veitt
vald tál þess, að láta fara
fram hreinsanir í því skyni
að ryðja úr vegi íhaldssamari
andstæðingum Dubceks, og
að leggja drög að stefnumörk-
um nýs lýðræðislegs sósíal-
isma, þar sem framtíðarvonir
Tékkóslóvakíu komist í f-ram-
kvæmd. Fyrir aðeins fáein-
um vi‘k-um voru það einungis
þeir bjartsýnustu, sem töldu,
að unnt yrði að halda slíkt
flokksþing á þessu ári. Hið
senn-ilega virtist, að unnt yrði
að halda það á miðj-u næsta
ári. Ókyrrð innan flokksins
og þrýstingur frá frjálslynd-
ari öflum í Tékkóslóvakíu,
sannfærði hins vegar leiðtoga
flokksins, að þetta flokksþing
yrði að halda eins fljótt og
tök væru á, svo að þeir gætu
eflt stöðu sína.
Nú virðist lítill vafi leika á,
að leiðtogarnir í Kreml verði
að breyta afstöðu sinni gagn-
vart nýrri Tékkóslóvakíu.
Þetta þýðir, að þeir verða að
-fallast á frelsið þar í stjórn-
málum, listum, rituðu máli o.
s. frv Þeir verða nú að láta
sér nægja að reyna að hafa
þau áhrif á Dubcek og menn
hans, að þeir gangi ekki of
langt í frelsisstefnu sinni og
munu va-falaust leggja mikla
áherzlu á, að kommúnista-
flokkurinn láti ekki í neinu
stjórnartauman-a renna sér úr
höndum. Ljóst er, að þróunin
í Tékkóslóvakíu skiptir miklu
máli fyrir kommúnistaflokk-
ana í öðrum löndum Austur-
Evrópu. í Póllandi og Ung-
verjalan-di lifir fólk áf-ram við
strangt flokksræði og hin
nýja ald-a frá Prag mun örugg
lega hafa sín áhrif einnig í
þessum löndum.
I yfirlýsingunni, sem gefin
var út í lok fundar miðstjórn-
ar flokksins í Prag, segir, að
flokkurin-n og þjóðin séu nú
að byrja nýtt tímábil og það
komi ekki til mála að taka
u-pp aftur það miðstjórnar-
vald, sem áður tíðkaðist. Eng-
inn vafi var látinn leika á
því, að nýju leiðtogamir í
Tékkóslóvakíu, enda þótt þeir
verði dyggir bandamenn
valdhaf-anna í Moskvu, óski
þess að fá að vera í friði við
uppbyggingu sinnar eigin teg-
undar af sósíalisma.
Smrkovsky í Moskvu
f dag kom sendinefnd
tékkóslóvskra þingmanna í op
inbera heimsókn til Moskvu.
Formaður hennar er Josef
Smrkovsky, nú forseti tékkó-
slóvska þin-gsins, og er hann
talinn einn þeirra helztu, sem
standa að frelsisþróuninni í
Tékkóslóvakíu. Er gert ráð
fyrir því, að Smrkovsky muni
hitta æðstu valdaimennina í
Kreml að máli.
1

Staðhœfingar bandarísks blaðamanns:
Lífefnafræðileg vopn
reynd á Grænlendi
ekki óttast að þeir gleymdust
vegna samninganna við verka-
lýðsfélögin — það væri fastur
ásetningur stjórnarinnar að taka
mál þeirra, skipulag háskólanna
og aðstöðu stúdenta ti-1 ræki-
legr-ar endurskoðunar.
Nokkuð hefur borið á því síð-
ustu dag-a, að stúdentar telji að
verkamenn hafi svikið þá, —
þeir hugsi einungis um að
hafa sem mestan efnahagslegan
ávinning af uppreisninni, sem
þeir hefðu þó aldrei getað nema
vegna þess, að stúdentar gengu
þar á undan.
Á laugardaginn héldu stúd-
entar mótmælafund og fóru hóp
göngu um tuttugu þúsund talsins
— undir forystu Daniels Cohns
Bendits. Verkalýðsleiðtogar neit
uðu að taka þátt 1 þessum að-
gerðum, en þó var nokkuð af
verkamönnum í göngunni. Öfl-
Ugt lögreglulið fyldi-st með að-
gerðum, en gætti ýtrustu var-
kárni í skiptum sínum við stú-
denta og hafðist ekki að.
Stjórnmálafréttamenn ræða nú
mjög um það hve harða afstöðu
de Gaul-le og stjórn hans hefur
ú tekið gegn kommúnistum. Telja
þeir að gaulistar muni reyna að
koma á sambandi við andko-mm-
úniska stjórnmálaflokka um, að
þeir leggi allt kapp á að koma
kommúnist-um á kné í kosning-
unum. Er það talin vísbending
þessa, að Reymond Marcellin,
þingmaður óháða lýðveldisflokks
ins, sem er vinveittur gaullistum
var skipaður í hið mikilvæga
embætti innanríkisráðherra nú
fyrir helgina.
Kaupmannahöfn, 3. júní NTB
FORSÆTISRÁÐHERRA Dan-
merkur, Hilmar Baunsgaard,
sendi í dag danska utanríkisráð-
herranum, Poul Hartling, sím-
skeyti, þar sem forsætisráðherr
ann bað Hartling um að kanna
staðhæfingar um að Bandaríkin
hefðu gert rannsóknir með vopn
lífefnalegs eðlis á Grænlandi.
Var Hartling á leið til Bandaríkj
anna með flugvél.
Framangreindar staðhæfingar
koma fram í bók, skrifaðri af
ba-ndaríska blaðamanninu-m Sey
mour Hersh. Ful-lyrði hann í bók
inni, sem ekki er komin ú-t enn,
að Bandaríkjamenn h-afi gert til
raunir með lífefnafræðileg vopn
í Panama og Grænlandi og að
bandaríska varnar-málaráðuneyt-
ið hafi gert samning-a um til-
raunir með lífefnafræðil-eg vopn
við háskóla í Japan, Frakklandi,
Svíþjóð, Austurríki og írlandi.
Blaðið „Washington Post“ og
brezka blaðið „Times“ hafa rætt
um þetta mál síðustu daga und
ir stórum fyrirsögnum.
Danska utanríkisráðuneytið
hefur neitað að segja nokkuð
um þesisa frétt, en Eikr Ninn-Han
sen varnarmálaráðherra lýsti þvi
yfir í danska útvarpinu á mánu
dagskvöld, að varnarmálaráðu-
neytið hefði ekki vitneskju um,
hvort fyrir hendi væru áætlan-
ir um slíkar tilraunir í Græn-
landi, eða hvort þær hefðu ver
ið gerðar. Bandaríska varnar-
málaráðuneytið hefur ekkert
vi-ljað segja um þetta mál.
Danska stjórnin hefur þegar
ákveðið að hafja eigin rannsók-n
ir á þess-ari frétt með lífefna-
fræðileg vopn á Grænlandi.
- VARÐSKIP
Framh. af bls. 2
urfregnir sendar út á líkan
hátt og s.l. sumar, þ.e. spár
verða gefnar út fyrir hin föstu
svæði eins og að undanförnu,
svo og hreyfanleg svæði sild-
veiðiflotans og siglingatæki hans
eftir því sem ástæða þykir tiL
Þá er í athugun að senda veð-
urfregnir að næturlagi frá end-
urvarpsstöðinni á Eiðum og
standa vonir til að af því megi
verða.