Morgunblaðið - 30.07.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚLÍ 1968
Brúarlaust fyrir austan fjall
Æfingar Bretanna gengu vel
ÆFINGUM brezku fallhlífa-
hermannanna fyrir austan er
nú lokið og þeir komnir til
Keflavíkur. í gær háðu þeir
keppni í fallhlífastökki við
félaga í fallhlífaðeild Flug-
björgunarsveitarinnar á Sand
skeiði og í kvöld kl. 6.30
bregða þeir sér í fótboltaskó
og keppa við KR á KR-vell-
inum.
Walsh, ofursti, yfirmaður
sveitarinnar, var mjög ánægð
ur með árangurinn af æfing-
um þeirra fyrir austan. Lands
lagið er erfitt sagði hann og
veðurguðirnir voru oKS%r
ekki hliðhollir, en það er ein-
mitt eins og bezt verður á kos
ið. Eins og svo oft í sambandi
við heræfingar urðu nokkur
spaugileg atvik.
Það var t.d. njósnasveitin,
sem hafði séð nokkra árásar-
liða á flækingi niðri við ána.
Tveir þeirra hurfu sjónum, en
einn lá eftir á árbakkanum.
Þeir tilkynntu höfuðstöðvum
sínum þetta gegnum talstöð-
ina og fengu að sjálfsögðu
skipun um að handtaka hann.
Njósnasveitin lagðist á mag-
ann, af mikilli hlýðni, og byrj
aði að skríða niður fjallið.
Það tók töluverðan tíma að
komast í færi því að þeir urðu
að gæta þess að ekki sæist til
þeirra. Svo gaf foringinh
merki og þeir spruttu á fætur
með ógurlegu stríðsöskri og
geystust að óvininum með
hríðskotarifflana á lofti.
Líklega hafa þeir á eftir orð
ið alveg jafn hræddir og ves-
lings laxeiðimaðurinn sem
var næstum dottinn út í ána
5TKF \ =£•; rrT
Þeir voru á leið í bæinn, og líklega hefur það verið köld ferð
í þessum farartækjum. Ljósm. Mbl. Sveinn Þormóðsson.

Flugbjörgunarsveitin var komin til að æfa með þeim og hér er hópur Breta, Bandaríkja-
manna og íslendinga fyrir framan nokkra jeppa.
af skelfingu. Það varð mikið
uppþot í aðalstöðvunum þeg-
ar það fréttist að njósnasveit-
in hefði nær verið búin að
hræða líftóruna úr saklausum
laxveiðimanni og Bretarnir
þustu af stað til að biðja af-
sökunar á þessu. Þess
ber að gata að rifflar her-
mannanna eru ekki hlaðnir á
æfingunni og að þeir bera eng
inn skotfæri með sér.
Þeir voru glaðir og reifir
þótt vera þeirra þarna hefði
þótt heldur léleg útilega á ís-
lenzkan mælikvarða. Veðrið
var afleitt nokkra síðustu
dagana og þeir hafa engan
lúxus eins og vindsængur eða
slíkt með sér. Þeir sem voru
í árásarsveitunum t.d. höfðu
fremur fábrotin rúmföt til að
sofa við undir einhverju mold
arbarðinu. En það virðist ekk
ert geta bugað glaðlyndi þessa
harðgera hóps og þegar þeir
héldu áleiðis til Keflavíkur í
grenjandi rigningu, akandi í
opnum herjeppum sungu þeir
fullum hálsi: „It’s a long way
to Tipparery", en amerískir
félagar þeirra úr landgöngu-
liðinu beljuðu fullum hálsi:
„From the halls of Mount
Azooma / to the shores o£
Tripoli“. Og þeir höfðu ástæðu
til að vera kátir. Hernaðarað-
gerðirnar höfðu heppnazt vel,
og ef þetta hefði verið alvara,
væri nú brúalaust austan-
fjalls. Þeir sprengdu þær allar
í loft upp.
Erlendur Jpnsson
skrifar um
##
BÓKMENNTIR
Rebekka, ég elska þig!
##
Ingibjörg Sigurðardóttir:
VEGUR HAMINGJUNNAR,
skáldsaga. 140 bls. Bókafor-
lag Odds Bjömssonar, Akur-
eyri 1968.
BÓKAFORLAG Odds Björns-
sonar hefur nú gefið út tólftu
skáldsöguna eftir Ingibjörgu
Sigurðardóttur, en — eins og
segir í fréttatilkynningu: „sam-
kvæmt útlánaskýrslum íslenzkra
almenningsbókasafna mun
Ingibjörg Sigurðardóttir vera
einn mest lesni rithöfundur á
íslandi."
Þessi tólfta og síðasta skáld-
saga Ingibjargar heitir Vegur
hamingjunnar. Einhvern veginn
kemur nafnið kunnuglega fyrir
sjónir. Manni detta í hug fáðm-
lög elskenda, tilhugalíf, trúlof-
anir. Kápumyndin leiðir ennþá
nær efninu: fremst er ung
þokkadís, hjúkrunarkona. Að
baki henni standa tveir lækn-
ar í fullum „skrúða“. Sjúkling-
ur hvíiir höfuð á kodda, svo sem
til fyllingar á myndinni.
Hjúkrunarkonan er dulráð og
íbyggin. Tilfinningar hennar
eru kvenlega faldar undir þótta
svip meydómsins. En læknarnir
tveir ... hvað aðhafast þeir?
Annar horfir hálflygndum löng-
unaraugum á kvenmanninn.
Hinn horfir svo á lækninn, sem
horfir á kvenmanninn, og
hrukkar ennið áhyggjufullur.
Hvað er hann að hugsa? Og
hvað álítur hann, að hinn sé að
hugsa, sá sem horfir á kven-
manninn?
Hér er semsé kominn þrí-
hyrningurinn gamalkunni: einn
kvenmaður — tveir karlmenn
(geta líka verið tvær konur —
einn karl).
Karlmennirnir berjast frum-
stæðri baráttu um hylli kven-
mannsins. Kvenmáðurinn bíður
úrslitanna og — vonar. Hyor
sigrar? Hvor hreppir hnossið?
Það er hin yfirþyrmandi, kitl-
andi spurning.
Tólf bækur um óstina og ham-
ingjuna — það er ekki litið.
Inigibjörg framleiðir. En fram-
leiðsla hennar hvorki breytist
né þróast. Ingibjörg er ekki
önnur í dag heldur en hún var
í gær. Og að telja sögur henn-
ar til markverðra bókmennta
eða leggja á þær mælikvarða
sem slíkar, væri auðvitað frá-
leitt. Þetta er einfeldnin upp-
máluð; barnaskapur, draumórar,
óskhyggja af fábrotnasta tagi.
Sjónhringurinn er eindæma
þröngur. Enginn hlutur er brot-
inn til mergjar. Höfundurinn
leggur ekki fyrir sig dæmi, sem
krefjast vandasamrar úrlausnar.
Sögur Ingibjargar mundu
því varla standast samjöfnuð
við erlendar metsölubækur, sem
eru samdar fyrir víðsýnni og
sumpart menntáðri lesendahóp,
sem krefst fjölbreyttara sviðs og
viðameira efnis. Ég minni á
Hótel eftir Arathur Hailey, sem
er skemmtileg, margþætt og
snilldarlega undirbyggð saga.
Bókaforlag Odds Björnssonar
gaf hana út í hittífyrra.
Skáldsögur Ingibjargar eru
helzt í ætt við bókmenntir, sem
ætlaðar eru lítt þroskuðum
börnum. En — eftir á að hyggja
— þegar komið er að þeim
þröngu takmörkum, verður ekki
framar neitt stórvægilegt að
sögum Ingibjargar fundið. Ingi-
björg annast þokkalega sinn
smáa reit, svo skammt sem
hann nær.
Og í einn stað kemur, hversu
sögur Ingibjargar eru vegnar
og metnar: þær eru það, sem
fjöldinn vill. Ingibjörgu tekst að
uppfylla óskir lesenda. Það
Ingibjörg Sigurðardóttir.
væri ekki áðeins fordildarlegt,
heldur beinlínis ranglátt að
láta eins og slíkur höfundur
væri ekki tiL
Hvað er það í sögum Ingi-
bjargar, sem svo margir sækj-
ast eftir? Þeirri spurning er
erfitt að svara, svo viðhlítandi
sé. Mér koma í hug fáein, eftir-
talin atriði.
1) Einfeldnin. Einfaldleika
mætti líka kalla það, þó ólík-
um hugtökum sé saman að
jafna. Ingibjörg leggur aðeins
fyrir einföld dæmi, sem höf-
undi og lesanda veitist jafnauð-
velt að leysa. Enginn meiri
háttar vandi verður á vegi les-
andans. Ingibjörg leggur ekki á
lesandann að muna, íhuga eða
hugsa. Hann þarf ekki að lesa á
milli línanna, sem svo er kall-
að. Allt er auðskilið. Lýst er inn
í hugskot hverrar persónu. Og
þar er jafnan lítið fyrir; og ekk-
ert, sem kemur á óvart. Innræti
söguhetjanna er aldrei nema
annað tveggja: gott eða illt. öll
sinnaskipti, en þau eru algeng
í sögum Ingibjargar, eru líka
klár. Ingibjörg er þannig reglu-
samur höfundur. í sögum henn-
ar er hver hlutur á sínum stað.
Lesandinn getur gengið að því
v^su, sem hann væntir.
2) Fyrirmyndin, fullkomnun
in, ídealið. Persónur Ingibjarg-
ar eru yndislega , breyzkar, en
engu síður meiri og betri en
venjulegt fólk. Ef til vill eru
þær eins og flestir mundu óska
sér að vera. Konurnar svella af
þokka:
„Þótt Rebekka sé engin feg-
urðardís, ber hún með sér, í
allri framkomu sinni, þann
yndisþokka, sem vekur traust
og virðingu hinna fjölmörgu,
sem henni kynnast.“
„Hún Rebekka er einstök í
sinni röð... Og hún er öðrum
sönn fyrirmynd.“
„. . . . þá nýtur hann þess að
láta augun hvíla á henni sem á
undan fer: Hve spengilegur
vöxturinn kemur skýrt í ljós í
snotra skfðabúningnum hennar,
þótt ekki sé hún há vexti, og
hve hreyfingar hennar eru létt-
ar og gæddar ríkum yndisþokka!
Já, Rebekka er blátt áfram töfr-
andi, þar sem hún brunar á
skíðum sínum ofan brekkuna í
skæru tunglsljósinu, hugsar
læknirinn, og hann skal sigra
hana að lokum, þrátt fyrir all-
an mótþróa hennar að undan-
förnu, já, svo sannarlega!“
Karlmennirnir gefa ekki eftir
kvenþjóðinni. Þeir eru ítur-
vaxnir, riddaralegir og ástríðu-
miklir. Og svo eru þeir ríkir.
Persónur Ingibjargar fara ekki
á mis við tækifærin vegna fá-
tæktar. Peningarnir eru eins og
smuming, sem gerir allan gang
sögunnar liðugan og fjaðrandi.
„Skarhéðinn er ættaður úr
borginni, sonur auðugra foreldxa
og mikilsmetinna."
„Hann er lítill drengur, einka-
sonur auðugra foreldra, eftir-
lætisbam, sem fær allt það, sem
hann biður um.“
„Hann nýtur lífsins ríkulega
og verður brátt kunnur og mik-
ilsmetinn framkvæmdastjóri og
auðma’ður, og hann eignast
marga kunningja í heldrimanna
stétt.“
„Flosi læknir er hár vexti og
fríður sýnum og allur hinn
gjörvilegasti. Hann er einkason-
ur foreldra sinna, uppalinn við
auð og allsnægtir, og hefur
sjaldan þekkt annað en að fá all
ar sínar óskir uppfylltar, enda
löngum gert sér far um að njóta
3) Söguefnið. Ástin skipar
lífsins á sem fjölbreyttastan
mest rúm í sögum Ingibjargar.
Hvaðeina snýst um ást, beint
eða óbeint. Ást og aftur ást.
Ást, sem er einfölduð, strokin
og sléttuð. Ást, sem er upphaf-
in og göfguð í hreinsunareldi
kristinnar trúar.
Leyfi höfundur sér nokkm
sinni að dylgja um hugrenning-
ar persóna sinna, þá er það
vegna ástarinnar, líklega til að
lesendur megi grima mismun-
andi miki'ð, hvern eftir sinni
eigin reynslu. Þegar lesandi má
láta það eftir ímyndunarafli
sínu að geta í eyður, gefur Ingi-
björg grænt ljós með púntum.
„Hann virðir hana og dáir og
.... Hjartað slær heitt og ákaft
í barmi Skarphéðins..."
„Og síðan leiddumst við inn í
herbergi hans....“
4) Hamingjuendir — happy
end. I sögum Ingibjargar skipt-
ast lítillega á skin og skúrir.
Stund og stund kann lesandinn
að finna fyrir þægilegum tauga-
hrolli. En hann má reiða sig á
farsæl sögulok. Allt endar í
lukkunnar velstandi: Fyrir því
veslingsfólki, sem ráfað hefur í
villu vantrúarinar, fyrir því
rennur upp skært ljós trúarinn-
ar, áður en það hverfur úr sög-
unni. Harðsvíraður fjárplógs-
ma'ður verður bljúgur sem barn
fyrir andlát sitt. Kerlingarhorn-
högld, sem eys úr skálum reiði
sinnar, af því lífið hefur leikið
hana svo grátt, verðUr blið og
meyr. Flagarinn sér að sér og
verður nýr og betri maður. Og
síðast, en ekki sízt, elskendurn-
ir — sá eini rétti og sú eina
rétta — ná saman, trúlofast:
„Rebekka, ég elska þig! Viltu
fylgja mér út í framtíðarstarf-
ið?“
Lesandinn, sem hefur ef til
vill lagt á sig nokkra andvöku
til að ljúka sögunni, getur sæll
og glaður hallað sér á vangann
og horfið til síns draumalandsi
Framhald á bls. 24