Morgunblaðið - 22.08.1968, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 196«
Brezkur ferðamaður tók þessa mynd í Brtislava í gær. Hefur
einhver teiknað hakakross á skriðdrekann sovézka, án þess að
áhöfnin yrði þess vör.
- BUNDINN
Framhald af bls. 1
mmútur. í hliðargötu við útvarps
stöðina féll unigur maður, og
hafði haran verið skotinn í bak-
ið. Lögðu borgarar á flótta eða
fleygðu sér niður. Rlukkan 12.20
sást annar skriðdreki í björtu
báli út um glugga fréttastofunn
ar“.
Seinna jókst skothríðin á ný,
og sagði fréttastofan að heyra
mætti fallbyssudrunur í borg-
inni. Höfðu þá sovézkir skrið-
drekar umkringt utanríkis- og
varnarmálaráðuneytið og aðal-
stöðvar tékkneska kommúnista-
flokksins. Öll umferð hafði ver-
ið stöðvuð til flugvallarins við
Prag og voru sveitir frá öllum
fimm innrásarríkjunum á verði
á flugvellinuin.
Það var ekki eingöngu í Prag,
sem innrásarliðið réð lögum og
lofum, heldur um allt land.
Oeteka fréttastofan skýrði frá
því að í Brafislava, þar sem ný-
lega var haldinn „vináttufund-
ur“ fu'lltrúa Tékkóslóvakíu og
innrásarríkjanna fimm, fylltu
skriðdrekar og brynvagnar allar
aðalgötumar. Einnig voru her-
flokkar á verði við þjóðvegi út
frá borginni. Til nokkurra átaka
kom í Bratislava, sem er höfuð-
borg Slóvakíu, og herma fregn-
ir þaðan að tveir hafi fallið fyrir
kúlum innrásarhermannanna og
þrír særzt. í Kosice, í ausfcur-
hluta landsins, féll 17 ára pilt
jtr og þrír særðust þegar sov-
ézkir hermenn á leið gegnum
borgina, gripu til vopna. Mest
var þó mannfallið í Prag, þar
sem fjórir voru drepnir og um
180 særðir eftir því sem bezt er
vitað.
Þrátt fyrir áskoranir tékk-
neskra leiðtoga um að veita inn
rásarherjunum enga mótspyrnu,
virðast margir Pragbúar hafa átt
erfitt með að sitja á sér. í kvöld
hermdu fregnir frá höfuðborg-
inni, að víða loguðu eldar þar,
og mæfcti sjá svartar reyksúlur
stíga til himins. Var þá enn
mannfjöldi á götum úti, og fóru
margir um borgina á vörubifreið
um og hrópuðu vígorð til stuðn-
ings Duboek og gegn Sovétríkj-
unum. Sumir klifu upp á sov-
ézku brynvagnana og hófu deil-
ur við áhafnir þeirra. Víða voru
vígorð máluð á veggi, og kona
ein sagði: „Við höfum aldrei ver
ið andvíg Rússum, en nú hefur
þeim einnig tekizt að koma því
til leiðar“. Ung stúlka vék sér
að sovézkum liðsforinga, sló í
byssuna sem hann bar og sagði:
„Farðu heim. Veiztu hvar þú
ert? Þú ert í landinu mínu.
Komdu þér burt, heimskinginn
þinn“. Sovézki liðsforinginn var
hinn rólegasti, og svaraði bros-
andi: „Já, ég veit hvar ég er“.
Segir í fréttum frá Prag, að al'lt
bendi til þess að sovézku her-
mennimir hafi ströng fyrirmæli
um að forðast blóðsúthellingar
eftir beztu getu.
„Kveðjueintak"
Málgagn rithöfunda og lista-
manna í Tékkóslóvakíu, Liter-
amy Listy, kemur út vikulega,
en í dag var gefið út aukarit,
sem útgefendur nefna „kveðju-
eintak“. Skora tékkneskir rithöf-
undar þar á starfsbræður sína um
allan heim að láta Tékka ekki
standa eina í baráttunni. „Eng-
inn í Tékkóslóvakíu hefur beðið
um þessa íhlutun,“ segir í ritinu,
„né heldur um neina rikisstjórn
aðra en þá, sem lýtur leiðsögn
Dubceks, Cemiks og Smrkovskys
Ef við eigum að lúta annari
ríkisstjóra, verður henni ekki
komið á nema með hótun um að
vopnavaldi verði beitt. Látið okk-
ur ekki standa eina. Leyfið ekki
að vonir tékknesku þjóðarinnar
verði að gengu gerðar."
Lifceiramy Listy ávairpair ekmig
þjóðina og sagir: Viið miuinutm
hailda baráttumini áfram með hið
riitaða orð að vopni til síðaxstu
stuimdair. Ef við verðum kmúin til
að gefast upp fyriir ofurvaldimu,
mfljnuim við halda áfram að fyrir
líta það. Ef við ekki sjáumst aft
ur, óskum við þess að við elskum
hvert amraað, vemdium hvort aran-
að, og voraumst eiftir samnleikan-
uim. Við me,gium a Idnei hæfcta að
mJkilast yfir því að vera synir
tékiknesku og slóvakísku þjóð-
arana .... Baldið út þair til þeiir,
sem við benum traust til, geta
fcryggt frelsi."
Vikuritið bætir því við að
hver sá Tékki eða Slóvaiki, sem
tefkiur upp samvimniu við inmirás-
airyfirvöldiin, rnami u:m alla eiilífð
vera útskúfaður.
Afsökunin
í frétfcum frá Moskvu og Aust-
ur-Berlín er saigt að það haii
verið tékik/raeskir leiðtogar, sem
báðu Vairsj árbandatagið aðstoðau-
við að kveða niður afturhaLdisöfi
í laradimiu. Þessari afsökiuin er
harðlega mótmæLt í Prag, og er
bent á að hvorki flokksleiðtogar,
ríkisstjórin né aðrix leiðtogar hafi
haft hugboð um iranrásiraa. Er
inmrásinmi harðlega móbmælt
þjóðar til varð-
„Framlag lítillar
veizlu friðarins“
— Stjórn Tékkóslóvakíu sendir
innrásarríkjunum mótmœlabréf
Prag, 21. ágúst. AP-NTB.
CTANRÍKISRÁÐUNEYTI Tékkó
slóvakíu sendi í gærkvöldi mót-
mælabréf frá stjóm landsins til
stjóma Sovétrikjanna, Póllands,
Austur-Þýzkalands, Ungverja-
lands og Búlgaríu. Þar segir xneð
al annars:
„Stjóm Tékkóslóvakíu lýsir
því yfir, að hvorki hún né nokk-
ur anraar löglegutr aðili í landinu
hefur nokbum tíma fallizt á
inrarás í Tékkóslóvakíu og her-
nám landsins. Herraám Tékkó-
slóvakíu er í ósamææmi við stofn
skrá Samei.nuðu þjóðanraa og
reglugerð Varsjárbandalagsiras og
grundvall'ainatriði alþjóðalaga.
Ríkira fimm réðust í sam'einimgu á
sj álfstæði Tékikóslóvakíu, tróðu
fófcum landhelgi þjóðarinnar á
einstæðan hátt.
Stjóm Tékkóslóvakíu mótmæl
ir ákveðið þessum verknaði. Hún
krefst þess af sovézku stjóminni
í raafni allar tékkóslóvakísku
þjóðarinnar og í nafnd alþjóðlegs
friðar og samvirarau, að hinni ólög
legu hersebu landsins verði af-
léfct og allair hersveitir verði flutt
ar af téikkóslóvakísku laradi.
Stjóm Tékkóslóvakíu vonar á
þessari sögulegu stundu, að
stjórn og þjóðjr Sovétríkjanna
Skilji hversu alvarlegt ástand hef
ur skapazt vegna hernaðaríhlut-
unar, sem er óskiiljaraleg og enn
síður réttlætanleg. Hún vonar,
að löglegum fullfcrúum, sem njóta
fulls sbuðraings tékkóslóvakísku
þjóðarinnair, verði gert fært að
snúa affcur til starfa sirana.
Stjórn Tékkóslóvakíu áiskilur
sér rétt til þess að beita öllum
nauðsynlegum ráðum, ef kröfum
heniraar um brottflutning her-
námsliðsins verður ekki sinnt.“
í bréfinu er ennfremur hvatn>-
ing til tékkóslóvakísku þjóðar-
innar um að snúaist ekki til varn
ar gegn ofurliðinu. „Sú afstaða
miun verða metin í sögunrai sem
framlag lítillar þjóðar til varð-
veizlu friðar í heiraiinum.“
sem freklegu broti á þjóðarrétiti
Tékka, og á stofnskrá Samiein-
uðu Þjóðamna.
Tass fréttastofan irússneska
segir að nofckirir leiðtogar í
TékikóslóvaikLu skori á téfcikraesfcu
þjóðiraa að veita iinnrásarsveituin-
um fulLára stuðnirag. Fuillyirt er í
ásonuininmi að immrásarsiveiitiimar
hverfi á brott úr Landiinu sbrax
og verfcefni þeiinra er Lokið.
Þessir „Lejðtogar“ umdirrita
áiSkorunima: „FéLagar úr tékkó-
sl'óvakíska komimúraistafiloikfcraium,
t-íkisstiómimni og þimgirau", en
nafmgreima siig efcki. Lýsa þeir
yfir amidstöðu simmi við ástandilð
í Tókikóslóvaikíu eiras og það var
áður en StaiLínistanum Aratomin
Novotmy var sfceypt atf stóli í
j.amúar s.l., og segjast veraa fyLgj-
andi ýmsum þeim framtfaramál-
um, sem séð hafi dagsins ljós
í Lamdinu að unidamfönruu.
í Ausfcur-iBerlm er tekið í
saima sbremg, era þvi bætt við að
inaiásin hatfi eimnig verið gerð tii
að forða frá ShLutum vestnæmma
heimisvaldasirama í miáiiefini Tékkó
sLóvakiu. Auk þess sem þessar
afsafcanir eru bormar fraam fyrir
iimwásinni, ásafca Aiustur-Þjóð-
verjar. Dubcek, sem þeir nefna
„hægri sirana", og samstartfsmemn
hains fyrir að hafa aukið hægri-
starfsemi í Laradmu eftir fundiran
í BratisLava.
- CEANSESEN
Framhald af bls. 32
staks flokks til að taka sjálfstæð
ar ákvarðanir um vandamál sín.
Þá segir ennfremur, að aðeins
kommúnistaflokkur Tékkóslóva-
kíu hafi rétt til að brjóta á bak
aftur andsósíalísk öfl í landinu,
ef einhver séu. Yfiriýsingin
markar þáttaskil í sögu franska
kommúnistaflokksins, eins og
fyrr segir, en hann hefur verið
kunnur að fádæma tryggð við
Sovétríkin og breyttu þar nær
engu um atburðimir í Xúgósla-
víu 1948 og uppreisnin í Ung-
verjalandi 1956.
Waldeck Rochet, aðalritari
flokksins, hefur undanfarið
reynt að koma á sættum milli
sovézkra og tékkneskra forystu-
manna og fór í heimsóknir til
Moskvu og Prag í fyrra mán-
uði vegna þess.
ítalski kommúnistaflokkurinn,
sem er sá stærsti í Vestur-
Evrópu, gagnrýndi í dag innrás-
ina og lýsti yfir samstöðu með
lýðræðisöflunum í Tékkóslóva-
kíu. Yfirlýsing hans var birt að
loknum tveggja stunda fundi
forsætisnefndarinnar og segir
þar, að flokknum sé óskiljanlegt
A-Þýzkalandi," Búlgaríu, Pól-
hvers vegna gripið hafi verið til
hernaðarihlutunarinnar.
í hernámsríkjunum fjórum,'
landi og Ungverjalandi, hveður
„Eini svarti bletturinn
í evrópskri sögu“
- sagði Björn Þorsteinsson formaður
Tékknesk - Islenzka félagsins
MORGUNBLAÐIÐ hafði í
gær samband við Björa Þor-
steinsson sagnfræðing, for-
mann Tékknesk—íslenzka
menningarfélagsins og spurði
bann álits um atburðina í
Tékkóslóvakíu. Hann sagði:
Þeir em eitthvert það svart-
asta, sem gerzt hefur í
evrópskri sögu. Ég á engin
orð, bókstaflega engin orð.
Það var haft eftir einum
nazistaforingja: „Þegar ég
heyri minnst á menningu,
gríp ég til byssunnar". Nú
virðast viðbrögð sumra manna
vera: „Þegar ég heyri talað
um lýðræði, gríp ég til skrið-
dreka.“
Þessir atburðir era enn al-
varlegri en Munchenarsvikin
fyrir 30 árum. Þá notaði
Hitler Súdetaþjóðverjana
sem átyllu, en nú er ekkert
tilefni; hér er verið að menn, að ofbeidið eigi sitt
fremja bein ofbeldisverk. Ég skapadægur og Tékkar eigi
trúi því, eins og allir góðir eftir að losna úr ánanð sinni.
Bjöm Þorsteinsson
við annan tón í opinberum til-
kynningum. Þar segir, að hinir
hægri sinnúðu fylgismenn Alex-
anders Dubceks hafi skirzt við
að uppfylla skilmálana, sem
settir hafi verið á Bratislava-
fundinum, og hefðu heldur auk-
ið á hægristefnu fremur en
'hitt. Þróun mála í Tékkósló-
vakíu hafi verið bein ógnun við
friðinn í Evrópu og hagsmuni
sósíaliskra ríkja og Því hafi all
margir tékkneskir leiðtogar ekki
séð annað ráð vænna en fara
fram á aðstoð Sovétríkjanna og
bandamanna þeirra. í Sofia sagði
búlgarska útvarpfð ennfremur,
að búlgarska þjóðin hefði tekið
þeirri ákvörðun með fögnuði að
koma bræðraþjóðinni í Tékkó-
slóvakíu til hjálpar og þar ríkti
alger einhugur og samstaða um
málið.
í NTB-frétt frá Varsjá segir,
að þar hafi Lítt gætt viðbragða
vfð innrásarfréttinni. Húsmæður
hafi að vsíu hamstrað nokkúð
matvörur, bílar háttsetra em-
bæ'ttismanna hafi verið óvenju
margir við aðalstöðvar kommún
istaflokksins, en engin til kynn-
inp hafi verið birt um fund.
Pólski flokksforinginn Wlady-
slav Gomulka sagði fréttamönn-
um frá innrásinni í skrifstofu
sinni og ræddi þar forsendur og
ástæður aðgerðanna. Þó fylgir
fréttinni, að margir hafi hringt
til tékkneska sendiráðsins í Var-
sjá og látið í ljós samú'ð sína
vegna þess sem gerzt hefur.
Albanska fréttastofan Ata í
Tirana fordæmdi ekki aðeins
Sovétríkin heldur einnig leið-
toga Tékkóslóvakíu. „Sovézku
böðlamir hafa gert sig seka um
ofbeldi í anda heimsvaldasinna
og tékknesku leiðtogamir, sem
troðið hafa hinn hreiða veg svik
anna, hafa hvatt tékknesku þjóð
ina til að sýna ekki mótspyrnú*.
Útvarpið í Hanoi skýrði frá
því að innrásinrai og sagði að
Sovétrraenn og bandamenn þeirra
hefðu farið með her
ínn í Tékkóslóvakíu til að fyl£fja
eftir göfugum og háleitum hug-
sjónum og til að vernda land og
þjó'ð gegn skaðlegum áhrifum
andbyltingarafla. Útvarpið sagði,
að herirnir hefðu farið inn í
landið að beiðni hollra með-
lima tékkneska kommúnista-
flokksins og ríkisstjórnarinnar.
Seint í gærkvöldi hafði inn-
rásarinnar að engu verið getið
í Peking, að því er AP-frétta-
stofan segir.
TVEIR menn slösuðust nokkuð í
fyrrinótt er bifreið, sem þeir
höfð,u sfcolið úr bílaisölu Björg-
höfðu stolið úr bílasölu Björg-
brú. Öku þeir bifreiðirani út aif
þjóðvegiraum ailveg við brúna, og
vallt tonn um 12—15 iraetra í ár-
farvegiran. Báðir iwemnirniir voru
ölvaðir og réttmdaLaiusir. Fót-
brotnaði annar maðurinn, en
hinn, sá er ók, gat koomLst frá
slysstaðnu'm að bænuim Varma-
dal og gert þar viðvart.