Morgunblaðið - 22.08.1968, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 1968
31
Atburðarásin í Tékkóslóvakíu
HÉR fer á eftir tímasetning
helztu atburða í Tékkóslévak-
íu fyrsta dægrið eftir innrás-
ina (samkv. staðartima).
23:00 Hersveitir frá Sovétríkj
unium, Póllandi, Austur-
Þýzkalandi, Ungverjialandi
og Búlgaríu faira inm fyrir
landamæri Tékkóslóvakíu.
02:00 Útvairpið í Prag segir
frá herfl'utningunum og
skýriir frá því, að miðstjóm
kommúniistaflokks Tékkó-
slóvakíu líti á innrásina sem
brot á alþjóðalögum. Enn
fremur hafi her Tékkóslóv-
akíu fengið fyriimæli um
að veita ekki mótspymu.
03:15 Allt símasamband rofn-
ar milli Vínarborgar og
Tékkóslóvakíu.
04:30 Útvarpið í Prag segir
frá því, að sumar sendistöðv
ar þess séu óvirkar og til-
kynning miðstjórnariinnar
hafi ekki náð til allra lands
hluta. „Við biðjum ykkur
að útbreiða fréttirnar eins
fljótt og þig getið“.
04:30 Sovézkir berflokkar
stamda vörð umhverfis út-
varpsstöðina.
04:45 Sovézkir brynvagnar
umkriingja aðsetur mið-
stjámarinnar í Prag.
04:47 Útvarpið í Prag þagnar.
05:20 TASS-fréttastofan í
Moskvu skýrir frá því, að
sovéskar hersveitir hafi ver
ið sendar til Tékkóslóvakíu
samkvæmt beiðni þarlendra
forystumainna.
05:45 Útvarpið í Prag byrjar
aftur útsendimgu og biður
þjóðina að hlýða hinni einu
sönmu rödd Tékkóslóvakíu.
Það endurtók áskorunina
um að snúast ekki til vam-
ar. „Við eigum þess ekki
kost að verja landamæri
okkar“.
07:25 Sovézkir hermenn hefja
skothríð á mótmælagöngu
Tébkóslóvaka utan við út-
varpsbygginguna í Prag.
07:30 Sjónvarpið í Prag her-
tekið.
07:36 Þulur útvarpsins segir
síðustu orðin áður en sov-
ézkir hermenn brjótast inn:
„Þegar þið heyrið þjóðsöng-
Tékkóslóvakíu, vitið þið, að
öllu er lokið“.
07:37 Þjóðsöngur Tékkóslóv-
akíu leikinn í útvarpið.
08:0 Útvarpið flytur af seg-
ulbandi ávarp Ludvigs Svob
oda, forseta, þar sem hann
hvetur til stillingar.
09:20 Útvarpið í Pilsen, um
80 km suðvestur af Prag,
kveðst vera síðasta frjálsa
útvarpsstöðin í Tékkóslóvak
íu.
11:00 Fréttastofan CETEKA
segir frá því, að ekki færri
en 10 sjúkrabílar hefðu ver-
ið kvaddir að útvarpsstöð-
inni í Prag, þar sem sovézk-
ur herbíll stóð í björtu
báli.
11:25 CETEKA segÍT að skot-
hríðin í miðhluta Prag fær-
ist í aukana og skrifstofur
blaðsins Rude Pravo hefðu
verið herteknaT. Jafnframt
er skýrt frá.því, að forsætis
nefnd kommúnistafokksins
sé í húsi, sem útlendir her-
flokkar hafa á valdi sínu.
11:30 Skothríð sovézkra her-
mamna á götu í Prag. Ung-
ur vegfarandi skotinn í bak-
ið.
12:50 Útvarpið í Pilsen segir
að hernámið hafi þegar kost
að 25 manns lífið og hvetur
til rósemi.
13:18 CETEKA segir að Al-
exiander Duboek sé í stofu-
fangelsi í húsi miðstjórnar
kommúndstaflokksims.
Gífurlegur fjöldi mótmælti
framferöi Rússa í gærkveldi
- á mótmœlafundum og með stöðu við sendiráð Rússa
Myndin sýnir er ólátabelgimir ætluðu að gera áhlaup á lög-
regluna með planka. Lögreglan náði plankanum áður en af
atlögu varð, en stuttu seinna tókst krökkunum að henda álíka
stórum planka á lögregluþjónana, en enginn meiddist þó.
GÍFURLEGUR fjöldi mótmæiti
ofbeldisstefnu Rússa og leppríkja
þeirra á tveimiur útifundum, sem
haldnir voru í Reykjavík í gær-
bvöldi. Sá fyrri var haldinn við
tékkneska sendiráðið og var þar
samankominn mikill mannfjöldi.
Sá fundur var haldinn á vegum
Alþýðubandalagsins og Æsku-
lýðsfylkingarimnar. Menn báru
kröfuspjöld með vígorðuim gegn
rússnesku ofbeldisseggjunum og
auk þess voru bomir íslenzki,
tékkneski og rauði fáni verka-
lýðshreyfingarinnar. Fundar-
stjóri á þessum fundi var Ragn-
ar Stefánsison, jarðlskjálftafræð-
ingur, en ræðumienn voru Jóhann
Páll Ámason, Ólafur Jensson
læknir og Jónas Ámason alþm.
1 iok fundarins var samþykkt
samihljóða harðorð ályktun gegn
innrás kommúnistaríkjanna í
Tékkóslóvakíu. Var sendiráðsrit-
ara Tékka afhent áiyktunin, en
hann þakkaði hrærðum huga
þann samihug, er islendingar
sýndu Tékkum á þessari rauna-
stund.
Síðan var haldið tii rússraeska
sendiráðsius og var ætlunin að
aíthenda þar ályktunina, en þar
fór eins og fyrri daginn, enginn
sýndi sig til þess að veita mót-
mælunum viðtöku. Var ályktun-
inni því stungið inn um bréfa-
lúgu. Nokkur hluti fundarmanna
fór á fund, sem haldinn var af
Rithöfundasambandi fslands,
Tékknesk-íslenzka félaginu, F.
U.F., F.U.J. og Alþýðubandalag-
inu í Gamla Báói. Þar var húsfyll
ir, og fánar Tékkóslóvakíu og ís-
lands drúptu á sviðinu.
Fundarstjóri var Sigurður Lín-
dal hæstaréttarritari, en ræðú-
menn Karl Steinar Guðnason
kennari, Sigurðxir A. Magnússon
ritstjóri, Ragnar Arnalds lögfræð
ingur, Ólafur R. Grimsson hag-
fræðingur og Guðmundur G.
Hagalín rithöfundur. Var í fund-
arlok samþykkt mjög harðorð
ályktun í garð ofbeldisríkjanna
og var síðan farið til tékkneska
sendiráðsins og ályktunin afhent
þar. Fánar Tékkóslóvakíu og ís-
lands voru borin fyrir göngunni.
Við tékkneska sendiráðið var
afhent mótmælaskjalið og þakk-
aði sendifulltrúinn, sem tók við
þvi, með nokkrum orðum samúð
íslendinga. Þá hrópaði mannfjöld
inn ferfallt húrra fyrir frjáisri
Tékkóslóvakíu. Síðan var gengið
upp í rússneska sendiráðið.
Lögreglan hafði lokað götunni
fyrir framan sendiráðið þar sem
ólæti höfðu orðið við sendiráðið
og nokkrar rúður voru brotnar.
Sigurður Líndal og fánaberarnir
fengu þó leyfi til þesis að fara að
dyrum sendiráðsins og reyna að
afhenda mótmælaskjalið. Sagan
endurték sig Rússarnir létu ekk-
ert á sér bæra. Bað Sigurður síð-
an mannf jöldann að hylla Tékka
með ferföldu húrrahrópi og tóku
viðstaddir kröftuglega undir.
Nokkur ólæti urðu á eftir við
sendiráðið og stóðu að þeim tvö-
þrjú hundruð ungiingar. Tveir
lögregluþjónar sködduðust af
grjótkasti, annar á höfðu en hinn
á hendi.
- RÚMENÍA
Framhald al bls. 18
enski kommúnistaflokkurinn
frá einum helzta kommúnista
foringja landsins, Alexandru
Draghici, úr öllum embættujm
innan kommúnistaflokksins
og stjórnarinnar og þá um
leið úr embætti varaforsætis
ráðherra. Draghici hafði jafn
an fylgt einstrengingslegri
Moskvulínu, en hann var sak
ur um misferli í dómsmálum
eftir 1950.
í orðsendingunni um mál
þetta frá miðstjórn rúmanska
kommúnistaflokksins í apríl
s.l. var einnig veitat að Ghe-
orgi-Dej, sem áður er nefnd-
ur og var formaður kommún-
isaflokksins þar til hann
lézt 1965. Er hann sakaður
um að hafa skipulagt morðið
á striðshetjunni og komm-
únistaleiðtoganum Stefan For
is. Ýmsir aðtrir háttsettir ráða-
menn eru bornir svipuðum á-
sökunum og þeim ekki vandað
ar kveðjurnar. Meðal þeirra
vax Chivu Stoica, sem svipt
ur var forsetaembætti í des-
ember í fyrra og við tók þá
Nicolas Ceausescu. Stjórn
málafréttaritarar í Búkarest
hafa undanfarna mánuði bent
á það að margt sé lífct með
þeim atburðum, sem hafa ver-
ið að gerast í Tékkóslóvakíu,
en Rúmeníustjórn hefur um
nokkurt skeið gefið greinilega
til kynna ,að hún sætti sig
ekki við að Sovétstjórnin
móti stefnu Rúmeníu. Rúm-
enskir fulltrúar á komm-
únistaþingum hafa og sýnt
verulega andstöðu gegn
stefnu ýmissa kommúnista-
ríkja og hlýðni við Sovétrík-
in. Meðal annars fóru fulltrú
ar Rúmeníu af fundinum í
Búdapest fyrr í vetur. Rúm-
enar hafa greint frá því skýrt
og skorinort að Rúmenía muni
ekki sætta sig við afskipti
annarra af innanrikismálum
sínum, og að stjórn landsins
sé einfær um að marka stefniu
án íhlutunar eða þvingunai
utan frá.
Maðurinn, sem stjórnar:
Nicolas Ceausecu.
Ceausescu er af bændaætt-
um og fyrir heimsstyrjöldina
síðari bjó hann í Piesti héraði
fyrir norðvestan Búkarest.
Þar gerðist hann félagi í æskiu
lýðssamtökum kommúnista,
hlaut skjótan frama og varð
framkvæmdarstjóri æskulýðs-
samtakanna. Á stríðsárunum
var hann fangelsaður fyrir
andstöðu við fasistastjóm Ant
onesouis marskálks, sem síð-
ar var líflátinn. í fangelsinu
kynntist Ceausescu, Gheorg-
hiu-Dej, sem síðar valdi hann
sem eftirmann sinn.
Eftir að hersveitir Rússa
höfðu hrakið nasista frá völd
um í Rúmeníu og tryggt komm
únistum stjórn landsins, hóf
Ceausescu störf fyrir flokk
sinn að nýju. Var honum brátt
falið starf við pólitízka stjórn
hersins og sæmdur hershöfð-
ingjanafnbót. Hann var kjör-
inn fulltrúi í miðstjórn flokks
ins 1948, skipaður aðstoðar-
landbúnaðarráðherra sama ár
aðstoðarhermálaráðherra 1950
og fulltrúi í stjórnmálanefnd
flokksins 1955 Einnig tók
hann sæti í framkvæmdaráði
miðstjórnarinnar 1954 Ceaus
escu vann aðallega að skipu-
lags- og innanríkismálum, en
engu að síður var hann send
ur sem fulltrúi á ráðstefnu
kommúnistaríkjanna í Moskvu
1957 og á 21. flokksiþiinig rúss-
neskra kommúnista í Moskvu
1959. Flokksleiðtogi varð hann
svo 1961 og hefur gegnt því
embætti síðan við vaxandi orð
stýr og aukin völd Ceausescu
hefur stöðugt unnið að frjáls-
lyndara stjórniarfyrirkomulagi
til heilla Rúmeníu, styrfcanl og
frjálsari, en við skuggan af
járnhæl kommúnismans, sem
nú hefur traðkað á Tékkó-
slóvakíu
Raddir hafa heyrst um, að
ýmsir innan rúmenska flokks-
ins hafi hvatt til meiri vark-
árni ag óttist að Ceausesou
hafi spennt bogann of hátt,
afleiðingarnar verði ekki sendi
nefnd, heldur skriðdrekar eins
og nú hafa járnað Tékkóslóv-
akíu
Hæstsettu ráðamenn flokfcs-
ins hafa talið þessar viðvar-
anir ástæðulausar — þeir hafa
verið sannfærðir um að þeir
tímar séu liðnir að Sovét-
stjórnin vogi sér slíkt við
menningarþjóðfélög En hvað
hefur ekki skeð? Hver hefur
lært?
Nú hefur Ceausescu látið
manna sérstakar hersveitir
bænda, verkamanna og mennt
manna við hlið hersveita Rú-
meníu og landið skal varið,
frelsið skal varið — lífið.
- VALDARÁNIÐ
Framhald af bls. 15
lát Jans Masaryks, sem að
skaphöfn og skoðunum var per
sónuigerð andstæða fasismans,
skuli nú vera notað af dollara
launuðum myrkramönnum til að
píska upp heift og hatur, nýj-
an dollarafasisma undir stoln-
um kjörorðum „frelsis" og „lýð
ræðis“.“
ÖIlu lokið.
Eitt fyrsta verk kommúnista
flofcksins í Tékkóislóvalfcíu eft-
ir valdatökuna 1948, var að
taka gersamlega yfir floikk
Sosíaldemókriata og í kosniing-
um, sem voru haldnar 30. maí
1948, áttu kjósendur ekki um
nema tvennt að velja, að kjósa
„þjóðfylkinguna" eða skila
auðu. Stjórnin tilkynnti að 6,5
milljónir manna hefðu greitt
þjóðfylkingunmi atkvæði, en
1,5 milljón skiiað a-uðu. Áður
en þingmemn tóku sæti á þing-
inu voru þeir látnir skrifa und
ir hollustueiða við stjórnina.
Jafnframt var lögð fram ný
stjómanskrá og reynt að neyða
Benes forseta til að skrifa und
ir hana. Hann neitaði og sagði
af sér 7. júní, aldraður maður
og vonsvikinn og farinn að
kröftum. Allt hans baráttustarf
fyrir frelsi, sjálfstæði og lýð-
ræði í Tékkóslóvakíu hafði á
örskömm'um tíma verið að engu
gert. Klemens Gottwald tók við
fonsetaembættinu og lýsti þvi
yfir á þingi, að vandamál
Tékkóslóvakíu hefðu verið
„leyst og frelsið tryggt sam-
fcvæmt ströngustu kröfum lýð-
ræðis, stjórnarskrár og þingræð
is.“
- SÍLDIN
Framhald af bls. 32
Maginús Ólafsson 295
Nátitfari 278
Ólafur Ma gnússom 317
Óskar Magnússom 145
Reykjaborg 702
Seley 290
Siguirlbjörg 596
Sóiey 606
Súiam 326
Sveinn Sveinbjömsson 879
TállknfÍTðingur 109
TuinguifeLl 244
Víkingiuir 250
Vörður 156
Þarsteinm 492
Þórður Jónassom 930
Örfirisey 251
öm 852
SÍLDVEIÐARNAR
SUNNANLANDS
Haifrún 448
Höfnunigur III. 259