Morgunblaðið - 22.08.1968, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, F1MMTUDAGUR 22. ÁGÚST 1968
Kominn af „vondu fdlki“ en hef alltaf um-
gengizt gott fólk
— afmœlisspjall við Svein Þórðarson
fyrrv. aðalféhirði sem er sjötugur í dag
EF til vill er það hjólinu að
þakka að ég held mér þó þetta
vel, sagrði Sveinn Þórðarson
fyrrv. aðalféhirðir Búnaðar-
bankans, þegar við spjölluðum
við hann í tilefni þess að hann
á sjötíu ára afmæli í dag. — Ég
ferðaðist á þvi út um allar
trissur. Þetta þótti hið fínasta
farartæki í gamla daga.
Og það er hægt að segja með
sanni að Sveinn haldi sér vel.
Kvikur á fæti og léttur í lund
tók hann á móti okkur. — Ég
hef alitaf verið heppinn, sagði
hann. Er reyndar Snæfellingur
í báðar ættir og því af „vondu
fólki“ kominn, en hef alltaf um-
gengizt gott fólk.
— Bn ert þú ekki fæddiuir í
Reykjavík?
— Jú og mieira að segja Vest-
urbæingur. Ég fæddist hérnia á
Ðræðiraiborgairstígn'um og ólst þar
upp. í þá daga var ekkert númiec
á húsu'n'um þar, heldur hétiu þau
ákveðmiUm nöfnium. Þaima var
Haili, Hábær, Mörk, Snorrakot,
Stakkaihlíð, BTæðrapartur og
Gunnanshol't, þar siem Verka-
rmaininafélagið Dagsbrún var
stofniað, svo e mhver séu nefnd.
— Foireldrair þínir vocu af
Snæfellsnesi?
— Faðiir minin vac Þórður
Þórðairson frá Söðulsholti og
mióðir mín vair Ingitojörg Sveiins-
dóttir frá Mýrarhúsum í Eyrar-
sveit. Faðir minn var daglauina-
maðuir eins og margir varu þá.
Við hús'm á Bræðraborgaristígin-
um voru stórar ióðir og vair þeim
oftast skiipt í tvennt, kálgairða og
statokstæði og þarna venkuðu
húsmiæðu.mar fisk rmeð kirökk-
unum. Þetta voru dugilegar kon-
uir sem unnu milkið. Ég er hrædd-
ur um að Twiggy léti ekki bjóða
sér slikt.
— Áttir þú kost á skóiagöngu?
— Það þótti mörgum leitt að
geta eikki fenigilð að læira, eips
og það vac kailað. Ég va-r í
Bamuasikóianum hjá Morten Han-
sen, þeim ágætismanni. Én þá
þekktist ekki námsleiði — það
var ek'kert bundið hugsuninmi um
skólann annað en t:Bihlökkun.
Það voru hielduir ekki kenndair
eins miargar nám'sgreinair eins og
iniú tíðkast, en etf til vill höfum
við kiumnað betur. Þegair ég fór
úr BarTuaskólanium kunmd ég alla
enstou Geirs bókina utanað,
dönsku bók Jóns Ófeiigssonar
iika. Mér þótti samt aMtatf mest
garruan atf því að smíða og teifcna.
Ég hafði líka mjög góða kennara
í þe:m greinum. Mattlhías Þórð-
arson þjóðmánjavörður kenindi
smiíðar og Laufey Vi lhj álmsdótt-
ir teikningu.
— Svo hetfur þú farið að
viruna?
— Já. Fjórtán ára réðist ég til
A. Obenhaupt sem þá var hér
all umsvifamikiiU og vel metinin
feaupmaður. Hann flutti t. d. inn
um tíma mest ailan sykiur sem
ísleodingax neyttu og vax það
haít tiil m.arfes urn stórtækian inn-
flutiming, að hann tók eitt simn
í byrjun fyrri heimsstyrjalldar-
innar heilt' skip með sykuxfarm.
Við eigurn erfitt með að skilja
það sem gerist á stríðstímum en
ég man eftir því að Mr. Eric
Cable sem var fulitrúi Breta hér
og þótti dugilegur fuUtrúi þjóðar
sinnar, lagði steina í götu Obem-
haupt og varð það til þess að
hann varð að hætta að verzla
hér og fkittist út táfl. Hamfoorgar.
Ég hatfði ailtaf rnætur á Oben-
haupt,. Hann var útsjónasamur ag
diugimikiH og byggði t. d. húsið nr.
4 við Hv-erfisgötu, þar sem nú er
Heildverzlun Garðars Gíslasonar.
Ég startfaði hjá honum tii 1917.
— Hvað tók þá við?
— Þá fór ég að vinrna hjá Út-
flutninigsnefndinni sem var hér
sta'rfandi á stríðsérumnm. Nefnd-
armemnimir voru þeir Thor Jem-
sen, Ólatfur Benjamimsson stór-
kaupmaður og Pétur Jónsson al-
þmgiismaður frá Gauibl'öndum.
Þetta starf var mér góðux skóli,
ekki sízt veg.na þess hversu
m iklir ágætismenn samistartfs-
WM
virðmigu. í hans tíð og undir
harus stjórn óx bankinn og tók
•mikilum framtförum. ÖH samiskipti
okíkar Hilmaris voru með miklium
ágaetum, enda reyndi ég ætíð að
rækja störf mín í bankanum eftir
beztu gebu.
— Starfsaðstaðan hetfur náttúr-
lega tekið mikikim breytingum
gegnuim árin?
— Það er þó vinkilega óhætt að
segjæ Þegar ég var hjá Útflutn-
ingsnefndinni var t. d. emgin
reikmivél til. AHt vaT lagt saman
í huigianum. Þegar ég kom í Lands
bankann var þar til ein samlagn-
inigairvél og þótti það mikið
undra tæki. Nú sér maður unga
fóikið varla leggja saman nokkr-
ar töliur niema í vél. Ég segi bara,
Rveinn með hjólið sitt
menn mínir voru. SkTÍtfstotfuisrtjór-
iran vaT Þórðuæ Bjarnason frá
Reykhólum. Hann er eiwhver
reiikningsgleggsti maður sem ég
hef kynnzt, og bóklhalidsfyrÍT-
komulag hans var til fyirirmynd-
ar.
— Þú hefur náttúrlaga í stairfi
þínu kynmzt möngum helzbu
kaupsý sl umönnunium ?
— Já. ÖIl útfLutninigsverzlunin
fór í gegmrm nefndina. Ég var
auðvitað bara ,,1'ítiH karl“ sem
■gerði upp við útgerðarmeniniina,
eða umboðsmenin þeirra en við-
brögð þessana mianna voru auð-
vitað miisjöfn. Fljótastir og
skemmtilegaistir fanmst mér þeir
Júlíus Guðmunidsson fiiskkaup-
maður, Jón Ámason bankiastjóri
og Proppé bræðurmir vera. Menn
sem voru eldtfljótir að átta sig á
hluturuum.
— Hvenær hófstu svo störtf í
Landsbarakan/um?
— Ég réðist þaragað 1920.
Barakastjór'ar voru þá Magnús Sig
urðssom, Ludvig Kaaber og Bene-
diikt Sve nsson. Ég man sérstak-
Lega eftir hvað hann var myndar-
legur maður á veHi og prúður í
viðmóti. Siíkium marani var gott
að kynmast. Yfirleitt miætti ég
góður, sem uinguir maður og ég
held að þeir sem á amnað borð
„kuinmu mannasiði“ hafi verið
m'lklu fá.gaðiri í framkomu held-
ux en raú er. Ég startfaði í Lands-
bankum fram á mitt ár 1940, en
þá fór ég til Búraaðarbankans.
Við Hilmar Stefánsson banka-
stjóri varum góðir kunmiinigjar og
höfðum starfað saman í Lamds-
bankaraum í mörg ár. Hainn «
eimhver só mætasti maður sem
ég hefi þekkt, og rraun ég ávalit
mimraast hams rraeð þakklæti og
Guði sé lof. Meiri þæginidi —
meiiri vélar og hjálpargögn þeim
mun rraeiira öryggi og betri vimna.
Araraars get ég líifea sagt það
að á fyrsitu startfsárum mínum
sem bankamaður var „móraJl-
inn“ öðru vísi en nú er. Nú sézt
t. d. aldiriei drukikinm stairfsmaður
v ið viraniu og er tekið mjög
sbrangt á slíku. >á kom þetta
stundium fyrir og var ekki látið
varða burtrekstrarsök a.m.k.
ekki í fynsta skiptið.
— Komu aldnei neim leiðinleg
atvílk fyrir á startfstferli þíraum?
— Það er sjáltfsagt, en ég hef
ekki Lagt það á mig að muma
eftir þeim. Auðvitað hvessir
stuiraduim, sérstafeiega í miklu
amiraríki. Ég hef aU.taf verið hepp-
iran og aLdrei eigmast raeima óvild-
armeran. Ég mam t. d. eimu sirmi
etftir un,gum marani sem hatfði
reikm'irag í bank'amum og gerði
dálítið atf því að gefa út ávísam-
ir siem efeki var til fyrir. Ég sagði
honum að þetta gengi ekki og
lokaði á haran reikninigum. Hanm
var efeki aldeilis sátbur á það.
Eftir næsbu áramót kom hamm og
lagð: inm á reilkmingimn og þá
rétti ég honum höndima og sagði
að nú væri ekki leragur lokað á
hamm. Hamm stóð sig eftir það.
Það getur vel verið að ég hafi á
stundum þó-tt helzt til mifeill
réttlíraumaður.
— Þú vanrast að félagsmálum
barnka manraa ?
— Á því er tæpast orð gerandi.
Ég ritaði gre ma í blað sem Sam-
band fsl. bamkaimanma igefur út
og setti þar m. a. fram hugmynd-
im.a um stofnun Bankamanma-
skóla. Sú hugmynd er nú fyrir
aðeims fáum ánum komin í fram-
kvæmd, og raak'kiuð öðru víisi em
ég hatfði huigsað mér. Ekki á eins
víðtæfeum gmmdvelli. Annars heí
ég alMtatf hatft miikimm áfouga á
félaigsmáLum og startfað t. d. í
ReykvíkimgaféLaginu.
— Hvað getur þú sagt ofekur
frá störfuim þímium þar?
— Það var 1957 sam fariB var
fram á það við mig að ég tæki
að rraér framikvsemdastjórastöðu
félagsims. Ég var þá ekíki góður
til heilsu og eiinmig var mikiH
eriLl í startfi mínu, svo ég var á
háðium átbum hvort ég ætti að
taka það að mér. Varð það úr og
sé ég ekiki eftir því, þar serni það
faEsrði rraér mdfeila ánægju. Þegar
ég tók við stöðunni hatfði félagið
yfíiriumsjón með Árbæ og gekk
það heldur sktrykkjótt hjá ofekur.
Við voruim aMitaif að reyraa að laga
og bæta þar, en aMt var eyðilagt
fyrir okkur jáfnóðum. Það varð
því að samkomuLagi að bærinm
yfiirtæki Árbæ aftuir og koan þá
fram huigsmynd um að setja þar
á stotfn mimjaisatfm Reyfejavíkurfé
lagið átti þá um 360 garrala hLuti,
sem frú Þorbjörg Bergmamn
hatfði 'gefið því. Varð það að ráði
að við færð'um minjasafrai bæj-
arins þessa miumi að gjöf, og kom
það í mimm hlut. Þá atfhenti ég
eiranig um 400 ijósmyndir flestar
af göm/lu Reykjavík, sem Georg
Óiatfsson banfeaisitj'óri hatfði getfið
féLagimu. Var haldiin sérstök sýn-
ing á þessum mynidum. Síðar
fékk ég svo sa.mþyk'k; féLagsims
till að gefa m'imj asatfni borgar-
iraraar 10 þús. kr. til kaupa á
myradavél. Það voru tökrverðir
penirag'ar í þá daga,
— Hverjiir voru með þér í
stjórn félagisinis?
— Farseti félagsims var sr.
Bjiarm.i heitinm Jónssom dir. theol,
aðV iir voru Gotfred Bermfoöft, Guð
:ún Árnadóttir, VBlhjádiraur Þ.
Gíslasoin, Gu’ruraar Einarssom og
Sigurður Eimarssom. Allt fóiik sem
sérstök ánægja var að starfa með.
— Hvað igetur þú sagt mér aif
öðrum störfuim þínum af félags-
málefnum?
— Á sínmirn tkraa var ég kosimm
í fjáröflumaTnefnd þegar fougsað
var til þess að koma upp sund-
laug í Vesturbænum. Ég var
gjaldkeri nefndarimmar en í henmi
áttu sæti auk min Gumnair Frið-
riksson stárfeauprraaðux, PáU S.
Pálsson hrd., Andrés Bergmamm
fulitrúi og Enlemdur Ó. Péturs-
son. Við höfðuim allar klær úti
við fjársöfraum'traa og gekk húm
vei. Safraaðist á skömmium tíma
150 þús. feróraur. Þetta var
ánægjulegt starf og margir lögðu
sig mikið fram. Hitt er svo ammað
mól að bygging laiugarinmjar
drógst leragiur em við hötfðium vomi-
að. En nú er hún komim og við
erurn ánægðir og verðium enm
áraægðari þegar fleiri búmirags-
sbaðir hafa verið byggðir. Surad-
Lauigima kölluim við gjairraam Perlu
Vestunbæjarims.
— Þú foetfur kuranað vel við þig
í Vesturbænuim?
— Konam rraín er Kristíin Guð-
muradsdóttir fná Flatey á Bre iða-
firði og við höfum búið hérma á
Túngöturani frá því að við gift-
um okikuir, en það garði viltamlega
séra Bjiarni. Þar sem við erum
nú var áðiur lítið kot. Ég mam að-
eins óljóst eftir því sem barn að
hór bjó kona sem hét Guðlaiug.
Þagar við grófum fyrir kjaUara
hússims komum við niður á
gamila hlóðairstæðið og hlóðar-
öskuraa hjenmiar Guðilaugu gömki.
— En þið hatfið aildirei orðið
var við neimleikia?
— Nei, nei. Ég vildi helzt ekki
hatfa draug hjá mér, erada bafa
þeir ekki ónáðað ofek.ur.
—stjl.
Þeir eiga að reyna Apollo-7. Talið frá vinstri: Donn Eisele,
Walter Sohirra og Walter Cunningham.
Apollo-tilraun í okt.
Washington og Kennedyhöfða,
20. ágúst (AP).
GERT er ráð fyrir því að reynt
verða að skjóta mönnuðu Apollo-
geimfarj á loft frá Kenraedyhöfða
11. okt. n. k., en geimfar af
þeirri gerð verður síðar raotað
til að flytja fypstu Bandaríkja-
mennina til tunglsins. Að þessu
sinnj verður geimfarinu aðeins
skotið á braut umhverfis jörðu.
Þriggja manna áhöfn verður í
varð.
geimfarinu, þeir Walter M.
Schirra, Donn Eisele og Walter
Cunningham.
Þetta verður sjöunda Apollo-
tilraunin, en í desember verður
væntanlega skotið á loft Apollo-
8, einnig með þriggja manna
áhöfn. og er hugsanlegt að það
geimfar verði sent lengra út í
geiminn, ef ApoMo-7 tilraunin
tekst vel. Það er Samuel PhiMips
hershöfðingi í flughemum, sem
stjórnar Apollo-tilraununum, og
sagði hann við fréttamenn allt
benti til þess að unnt yrði að
koma mönnum til tungisins ein-
hvern tíma á næsta ári.
Apollo-7 verður skotið á loft
með Saturnus-IB eldflaug, og
verða geimfararnir þrír á lofti í
aMt að 10 daga. Við ApoMo-8
tilraunina verður hiras vegar not-
uð Saturnus-5 eldflaug, sem er
á hæð við 36 hæða hús, og hefur
áður verið notuð til að skjóta
140 tonna gervihraetti á braut
umhverfis jörðu. Fyrst um sinn
etf aðeins fyrirhugað að Apolla-8
verði skotið á braut umhverfíis
jörðu, en að sögn Phillips hers-
höfðingja er í athugun hvort
rétt væri að láta Apollo-8 fara
„mörg þúsund mílur“ út í him-
ingeiminn, ef Apollo-7 tilraunin.
tekst að óskum,
Talið er að fyrsta mannaða
tunglferð Bandaríkjiarana veTði
farin í Apollo geimfari, sem
verði látið fljúga umhverfis
tunghð án þess að senda menin
niður á yfirborð þeiss.