Morgunblaðið - 25.08.1968, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 196«
21
Virussjúkdómar í brezka
laxastofninum
ÞÝZKA biaðið „der Spiegel“
birti íyriir nokkru grein, þair sem
sagt er að viirussjúkdámiur, sem
berjar á brezka laxastofninn
valdi mömniuim í Bretlandi og
víðar mikiluim áhyggjum. Á til-
töliulega skömmium tíma hafa yf-
ir 100 þúsund laxiar drepizit í
einmi dýruistu veiðiá landsins.
Dauðu laxarnir báru allir sömu
einkenni, þunn slikja hafði mynd
azt frá sporðimum, maginn var
samainskroppinn og hausinm al-
settur brúmum eða gráum kýl-
um.
Sérfræðingar segja, að veikin
sé svokallaður húðbrandur, sem
er mjög smitandi og bráðdrep-
aindi. Þessi veiki skaut upp koll-
inum á ánunum 1878—1902 og
gerði þá mikinn usla í brezka
lax-as t of n i num.
Þar sem Bretar hafa miklar
tekjuir af iaxveiði, eru menin að
vomuim uggandi. Laxveiði er þair
dýr og eftirsótt íþrótt og auk
iþess er útflutningur á laxi mik-
ill. Der Spiegel segir, að tveggja
vikna leigja í góðum brezkum
veiðiám kosti ekki undiir 10 þús.
þýzkum mörkum (um 180 þús.
ísl. krónur).
Skotar hafa og getað státað
sig af mörgum mjög góðum veiði
ám og er nú sörnu sögu þaðan
að segja. írar flut'tu á sl. ári út
lax fyrir 10 milljónir þýzkra
mairka, og er þá ekki mieðtaldair
Norðmenn leita nýrra
tekjur af leigu laxveiðiáa, óttast
þeir því ekki síður um sinn
hag, ef sjúkdómurinn gerist land
lægur í írskum veiðiám. Og ekki
skyldi gleyrnt ýmsum fyrirtækj-
um, sem hafia sérhæft sig í út-
búnaði fyriir laxveiðimenn, for-
svarsmenn þeirra barma sér
ákaft og sjá frarn á stórfelldan
samdrátt.
í grein „der Spiegel" er og
vikið að tilraunum vísindamanna
á hegðan laxins og eru helz'tu
niðurstöður þessair:
1. Laxarnir þekkja heimafljót
sín á lyktinni.
2. Laxarndr eru útbúnir eins kon
ar klukku og geta því áttað
sig á, hvað tímanum líður.
3. Með hjálp þessarar „klukku“
glöggva laxarnir sig á áttum
við sólarupprás og geta síðan
tekið rétta sundstefnu.
Þá er og getið um, að banda-
rískir vísindamenn hafi fundið
risastórar laxatorfur undir ís-
breiðu Norðurheimisskautsins. —
Var það bandairís'kur kjairnorku-
kafbátur sem varð þessa vísari
við köfun undir ísbreiðunni.
■ lf | l» r —- ^ ^ ^ ^ ^ .iímW
! Marokkó er land örri iönþróun
Oslo 20/8, NTB. — Samlag
norskra skreiðarframleiðenda
hefur nú fengfð í hendur skýrslu
um möguleika á skreiðarsölu á
hinum ýmsu mörkuðum í Afríku.
Jan Erik Watne hefur unnið
þessa skýrslu. í henni kemur
ekki fram nein ákveðin niður-
staða og ekki er ætlunin að þetta
verði opinber skýrsla.
Ætlunin er að nota þessa
skýrslu sem undirstöðu til frek-
ari kannana á þessu sviði, segir
Ove Roll, framkvæmdaStjóri.Sam
lags norskra skreiðarframleið-
enda. Ein ástæðan fyrir könnun-
inni er umsókn um 1,4 millj.
norskra króna, sem útflutnings-
nefndin fór fram á við sjávar-
útvegsmálaráðuneyti'ð í þeim til-
gangi að leita að nýjum mörk-
uðum fyrir skreið og bæta þann-
ig útflutningin á henni.
- segir Mohammes El Fasi, menntamála■
ráðherra, sem heimsótti ísland r gœr
Norræn húsnæðis-
málayfirvöld þinga
SAMEIGINLEGUR fundur n«r-
rænna húsnæðismálayfirvalda
hófst í Reykjavík í dag, fimmtu-
daginn 22. ágúst, og mun standa
til laugardags. Fund þennan
sækja fulltrúar þeirra stjómar-
stofnana, er fara með húsnæðis-
mál á Norðurlöndum, þ.e. ráðu-
neyta, húsnæðismálastofnana,
banka o.s.frv. Ráðstefna þessi er
hin fjórtánda í röðinni og hefur
verið haldin hér á landi einu
sinni áður,
Á iráðstefhiuinim imiuiniu fuililtírúar
Nor ðunlandainfnia flytj.a sikýrskiir
uim þróuin húsnæðis.miáilaminia á síð
asta ári og aiuik þes® veirða teikin
til um.ræðu ýmis öinmuir má'l.
Meðal þeirna er erindi, uim nýjar
leiðiir í fjáröflum til íbúðaibygg-
im.ga, skiipulatg og starfsemi nor-
rænna bygginigiarfyrirtækjai, fjár-
miál og fjánmöignium fjölfnam-
ileid'dra íbúðaibyggimga, stamf hús-
niæðismiálamiefindiar Efniahiagsimála
mefn/dar Sameiniuðiu þjóðammia fyr
ir Evrópu, og stuðmimig hiinis op-
iimbena í húsniæðiismálium við hin-
ar ýmsu f j ölskylduite’iumidir.
Eims og áður siegir, stentdtur náð-
stefnian til lauigardags. Hama sitja
31 fulltrúi, þar atf 11 íslendimgar.
Formaður húsniæðisimál'ajstjóriniar,
Ósikar Hallgrímissom, bongartfiuilil-
trúi, stjónniar ráðstetfniumini.
(Frá Húsnæðisimiál'astoifiruum
ríkiisins)
ATHUGASEMD
— frá Rafmagnsveitum ríkisins
Blaðinu hefur borizt eftirfar
andi athugasemd frá Rafmagns-
veitum ríkisins. við fréttatil-
kynningu Félags rafveitustjóra
sveitarfélaga:
VEGNA fréttatilkynningar Fé-
lags rafveitustjóra sveitarfélaga
sem birtist m.a. í Ríkisútvarpinu
12. ágúst s.l. og í dagblöðum
borgarinnar 13. og 14. ágúst s.l.
þykir Rafmagnsveitum ríkisins
rétt að taka eftirfarandi fram:
í fréttatilkynningunni segir
m.a. „Samkv. athuigun sem gerð
hefur verið á rafveiturekstri í
Bíldudal hafi frá því Rafmagns-
veitur ríkisins yfirtóku rafveit-
una þar, fyrir u.þ.b. 10 árum,
nærri 5 millj. kr. flutzt úr
byggðariaginu".
Að öllum líkindum mun þessi
niðurstaða, vera byggð á því, að
borið er saman smásölutekjur
Rafmagnsveitna ríkisins í
Bíldudal frá því að þær tóku
við rekstrinum og áætluð raf-
orkukaup hreppfélagsins á
sama tíma, ef það hefði keypt
orkuna á því verði, sem Raf-
magnsveitur ríkisins selja hana á
í hieildsölu á Vestfjarðasvæðinu.
Hér er þó ekki tekið tillit til
þess að á sama tíma hafa Raf-
magnsveitur ríkisins greitt um
2 millj. króna í starfsmanna-
kostnað til staðarmanna. Þessu
til viðbótar greiddu Rafmagns-
veitur ríkisins vegna yfirtöku
rafveitunnar 937 þús. kr. og lag-
færingar á kerfinu, sem fyrir-
hugaðar eru, nema 1,5 millj. kr.
Af þessu er augljóst, að engar
5 millj. króna hafa flutzt úr
byggðarlaginu eins og sitaðhæft
er í nefndri fréttartilkynningu.
Þessu til viðbótar má taka
fram eftirfarandi:
Bókfærður byggingarkostnað-
ur Vestfjarðaikerfisins er 31.
des. 1967, 166 millj. króna, þar
af eru bæjarkerfi með 11 kV
f GÆR var staddur hér á
landi Mohammcd E1 Fasi,
menntamálaráðherra Mar-
okkó. Hann kom hingað frá
New York og hafði hér eins
dags viðdvöl á leið til heima-
Iands síns. Menntamálaráð-
herra, Gylfi Þ. Gíslason, hélt
í gær hádegisverðarboð fyrir
F1 Fasi í Ráðherrabústaðnum,
og eftir það fengu blaðamenn
tækifæri til að ræða stuttlega
við hinn marokkanska mennta
málaráðherra.
Gyltfi Þ. Gíslaison kynniti
hann fyrst fyriir biaðaimöinn-
uim. Faisi varð stnax mienmta-
málaráðhenra er lamdið hiiauit
sjáltfstæði 1955 og gegnidi því
embætti í þnjú ár. Síðam vairð
hamn rektor staersta hástoóília
Mairotokó og tók á þvá tímabili
vinkain þátt í aliþjóðastiarfi,
v&r mieðal ammains fonmiaðuir
framikvæmd'aráðs UNESCO,
em hanm hefuir mjög láitið mél-
efni þeirmar stofnumar sig
skipta. Hainn var nýlaga skip-
aðuir menntamáilaráðhenra atft-
iur, og himigiað toemiuir hamm atf
alþjóðairáðsbefnu í Sidney um
'hástoóla og faáskóilatoeminaina.
Hann er sagn- og máiltfnæð-
inguir að rnieminit.
Mohaimimed E1 Fasi tjáði
þlaðamönmium í upphiafi að
það hefði verilð dnauimiur sinm
fná því að hiamm vair HtiBl
'dremgur að siækja íslendiniga
heim. íslemdingar hatfa etoki
stjótrmmálasambamd við Mar-
otokó oig viðstoipti og memminig-
anskipti verið mjöig tatomörto-
uð. E1 Fasi var að þvi sprnrð-
u'r, hvomt í væmduan væni, að
ísland og Marakkó tækjiu upp
stjóinnimálasamband og hamm
svaraði::
— Enmþá haifia ekki farið
uim það mein'ar fonmilegar við-
ræður, heldur aðeirns verið
rætt laiuislega, Em fyrsit og
fremst hef ég áhuiga á því að
meninimigainsamiskipti þjóðammia
verði auikim, skipzt verði á
stúdentiu'm, fyrirlesuiriumv o.fl.
Auk þessa mætti nefma gaigm-
kvæman ferðamiammastinaiuim.
ísiliand er bvílandi lamd og gol-
dreifiveitum 29 millj. króna.
Árleg vaxtagjiöld og færðar
nema 14,5 millj. kr., launakostn-
aður og annar rekstrarkostnað-
ur 4,2 millj. króna. Árlegur
rekstrarkostnaður nemur því
18,7 millj. króna.
Tekjur Rafmagnsveitna ríkis-
ins árið 1967 af smásölu á Vest-
ain hér svaLand'i, en um Mar-
okkó hefuir verið sagt, að það
sé toalt .laind þar sem sól'im sé
heit.
Þessu næst gneimdi menmta-
málaráðhennann nokikiuð frá
heimalandi síniu. Marokkó
hefur 14 miilíljómiir íbúa og
helzti atvimmiu'vegurinm er ato-
uryrkja. Lamdið er í fyrsita
sæti sem úttflytj'andi á fostfiat í
veröldinmi, endia enu það eimu
ném.umiar sem um er að ræða
í landimu. Manoktoó er eitit
elzba koniuingsiríki verallldar, em
í byrjum þessarar aldar eða
1912, gerðu Frakikar það að
vermdannítoi s'íniu.
— Mainotokióibúair hasfia á himm
bóigimn ailtatf verið mikiir
frelsisunmendur, siaig'ði E1 Fasi.
— Þeir sættu sig ails etoki
við iþessa skipam máia og börð
ust fyrir sjálfstæði simu.
Fangu þeir fiulilt sjáltfstæði ór-
ið 1955, og muest fyrir tiilsrtilíli
þjóðhetjiuinimaæ Mohamimeds V.
Stirax eftir sjáltfstæðið hóf
Mobamimied toomumgiur mitola
efnaihaigslegia emidunneiisin, sem
somur hans og núveramdi kom-
umgur, Hassiam II, befur haidið
'dyggiliega áfnaim. Stónar vedk-
sim'lðj.rw hafia risið, svo sem til
fostfatfnaimleiðsliu og tiil olíu-
hreimsunar, vetfinaðiairverto-
srráðjiur, niðursuðuverfcsmdð j -
ur á óvöxtum og túntfisfci, svo
að eitthvað sé nefnt.
Marokikó er gamialit mernn-
ingarrifci, oig þar er að firnna
elzta háskólia venaldar, Kara-
owljjine, sem fcoma eim, Fatjima
að maími, stoÆniaði árið 859.
Hetfur harnn verið startfnækt-
ur óslitið í þessar 11 aldir.
Stærsti 'háskólimn er á hinm
bógiinm hástoólinm í Rabat, sem
kemndur er við Mohamimied V.
Þar gegrndi ég sbarfi rektors
frá 1958 og þar til niú, að ég
tók v® emibætti menmtaimáília-
ráðhenra, saigði E1 Fasi.
Mennitamáiiamáðherina var
þessu næst spunðux uim af-
stöðu ríkiis&tjórmar hams til
ýmdissa .mála, sem otf ar'lega eru
á baiugi í beimimum um þess-
ar imiumdir. Var hatnn fyrst
spurður áLiits 'Uim irnnrás Rússa
í Tékikóslóvakíu.
— Ég heyrði fynst uim þetta
í gærdaig, er semdimefmd þjóð-
air mimniar hjá SÞ í New York
tjáði miér 'hvermig komið væri.
Hetfi ég að öðnu leyti aðeims
hatft mjög óljósar fnagmdr af
atburðunuim,. Og að sjáltfsögðu
get ég etoki mælt fyrir hönd
ríkisistjóirmar miramar um þemn-
-an atburð, en mér tfimnst sjáif-
um, að hver maður hljóti að
harma, að þetta skiuli hatfa
koimið fyrir.
Um smiakipt' Marokkó og
Sovétríkjamna saigði E1 Fasi:
— Samstoipti oktoair og Sovét-
TÍkjanma hatfa verið með ágæt-
um, sérstakiiega á sviði etfna-
haigismála og menmimganmála.
Larndið er hlutlaiust og stefmir
því að því að hatfa sem bezt
samisikipti við allar þjóðir ver-
aldar. Þess vegna höfuim við
stjármmálasamibönd vB 011
stærsbu lönd hims vestræma
heimis, svo og við Sovétríkim
og Kírna. Fná Sovétríkjumuim
höfuim við femgið mitola efina-
hagsaðstoð og tækmilega að-
stoð. Við höfium mna.. fengið
sovézka tækmifræðinga ototouir
til aðstoðar, enda á því fiull
þörtf, þair sem lamdið er í örri
iðnlþróun.
Um atfstöðu Maroktoó í Níge-
níuistyrjölidimni sagði mennta-
miálairóðber;nanm:
— Flest Afríkiuríki ecnu
hlynmit saimlbandsstjórminmi í
Lagois, og fcjósa að lamdið venði
óskipt áfnam. Heíuir Marotokó
eimniig hatft þessa stetfiniu í
Nígeríumáilimu.
Og að lotouim var hamn spurð
ur um aðstöðiu Mairofckó í
deiilu ísnaeLs og Anaiba, og
hamn svaraði:
— Þa.r stömdum vlð eirihiuiga
með öðrum Ainabarítojum. Við
teljum það hnóplegt namglæ'ti,
að huindriuð þúsumda Ainaiba
séu nekmir fná lamdi símu og
llátni.r búa siíðam við þnöngan
•ko'st, án þess að noiktouð sé að-
hafst, sagði E1 Fasi að lotouim.
Að lokmu hádiegiisverðairiboð-
tou heimisótti menmtaimálairáð-
heTinamn forseta ísLamds að
Biessastöðuim, og fór síðam í
skoðiumarferð uim ÞimgveMii.
fjarðasvæðinu námu 9,85 millj.
króna og af heildsölu til Raf-
veitu Patrekshrepps og Raf-
veitu ísafjarðar 2,17 millj. kr.
Rekstrarhalli Vestfjarðakerfis-
ins árið 1967 var því 6,7 millj.
króna þótt ekki sé tekið tilli't
til innheimtuskrifstofu í Reykja
vík og annars stjórnarkostnað-
ar þar.
Halla þann, sem er á veitu-
kerfi Vestfjarða, verða Raf-
magnsveitur ríkisins að taka á
sig, og mætti því segja að um
fjárflutning til Vestfjarða sé að
ræða, en ekki frá þeim stað eins
og gefið er í skyn í fréttatil-
kynningu rafveitustjóranna.