Morgunblaðið - 17.09.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTBMBER 1»68

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritst J órnarf ulltr ín
F'réttastjóri
Auglýsingast j óri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
! lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
GREIÐSL UB YRÐIN
fjegar vinstri stjómin
" hrökklaðist frá völdum
1958 var fyrirsjáanlegt, að
greiðslubyrði þjóðarinnar
vegna erlendrar lántöku í
tíð þeirrar stjórnar mundi
vaxa mjög hröðum skrefum
og komast upp í 11% af gjald
eyristekjunum á árinu 1961.
- Viðreisnarstjórnin setti sér
það markmið að lækka þessa
greiðslubyrði og það tókst.
Það er ástæða til að undir-
strika það, að greiðslubyrðin
á árinu 1958, síðasta valdaári
vinstri stjómarinnar var enn
tiltölulega lág, eða rúmlega
5% af gjaldeyristekjum þess
árs. En eftirlitslausar lán-
tökur á valdatíma þeirrar
ríkisstjórnar gerði það að
verkum að greiðslubyrðin
hlaut að vaxa óeðlilega mik-
ið.
Viðreisnarstjóminni tókst
það tvíþætta markmið að
lækka greiðslubyrðina og
safna gjaldeyrisvarasjóðum.
Það var ekki hægt að koma
í veg fyrir vaxandi greiðslu-
byrði á árunnum 1959—
1961, sem var bein afleiðing
ráðstafana vinstri stjómar-
innar en á árunum á eftir
tókst að lækka greiðslubyrð-
ina mjög þannig, að á árun-
um 1962 til 1966 var hún 8—
9%. Á þessum árum var einn
ig byggður upp öflugur
gjaldeyrisvarasjóður með
þeim árangri, að hann
nam 30—40% af innflutningi
landsmanna, en það var yfir-
lýst stefna viðreisnarstjórn-
arinnar að byggja upp gjald-
eyrisvarasjóð að því marki.
í krafti gjaldeyrisvarasjóðs
ins og vegna þess, að viðreisn
arstjórninni tókst að lækka
greiðslubyrðina m.a. vegna
eftirlits með erlendum lán-
tökum, sem tekið var upp
1960, fékk þjóðin lánstraust
á ný erlendis, sem algjörlega
var þrotið þegar vinstri sjóm
in fór frá völdum. Þetta
aukna lánstraust gerði þjóð-
inni kleift að ráðast í nýjar
stórfelldar framkvæmdir, svo
sem hitaveituframkvæmd í
Reykjavík, mestu fiskiskipa-
byggingar síðan á fyrstu ár-
unum eftir styrjöldina. Mikil
flugvélakaup þ.e. Loftleiða-
vélarnar og þotu Flugfélags-
ins, virkjunarframkvæmdirn-
ar við Búrfell svo að nokkuð
sé nefnt. í sambandi við Búr-
fellsvirkjunina var gerður
samningur um álbræðsluna í
Straumsvík, sem tryggir nægi
legar gjaldeyristekjur til þess
að standa undir greiðslum af
þeim erlendu lánum, sem
tekin vom vegna virkjunar-
innar. Loftleiðavélamar em
keyptar án nokkurrar ábyrgð
ar innlendra aðila annarra en
Loftleiða sjálfra. Þess vegna
er samanburður við fyrri ár
mjög hæpin að því er snertir
greiðslubyrði vegna lántöku
til þessara framkvæmda og
kaupa.
Á árinu 1967 fór greiðslu-
byrðin hins vegar vaxandi á
ný og nam 11,4% og má búast
við að hún vaxi einnig á
þessu ári. Þetta er afleiðing
in af þeim gífurlega sarri'
drætti sem orðið hefur í gjald
eyristekjum þjóðarinnar á
þessum tveimur áram en tal-
ið er að þær muni minnka
um 40%.
Staðreyndimar um greiðslu
byrðina vegna erlendra lána
era því í fyrsta lagi, að við-
reisnarstjórninni tókst að ná
settu marki að lækka greiðslu
byrðina. í öðra lagi er hún
ekki sambærileg nú vegna
Búrfellsvirkjunar, sem aflar
sjálf gjaldeyris til að standa
undir sínum lánum og Loft-
Ieiðavélanna, sem standa einn
ig sjálfar straum af sínum
lánum og enginn annar aðili
er ábyrgur fyrir. í þriðja lagi
var ekki séð fyrir það gífur-
lega verðfall, sem orðið hefur
á útflutningsafurðum okkar
og leitt hefur til mikils sam-
dráttar í gjaldeyristekjum.
Greiðslubyrði þjóðarinnar
vegna erlendra lána er því
ekkert árásefni á ríkisstjóm-
ina eins og Framsóknarmenn
reyna nú að gera. Greiðslu-
byrðin var lækkuð niður í
það sem eðlilegt var en áföll
þjóðarbúsins undanfarin tvö
ár hafa óhjákvæmilega þyngt
hana á ný.
Á MÓTIAUKNUM
FRAMKV ÆMDUM
¥»að er kommúnistablaðinu
*■ líkt að veitast nú að
ríkisstjórninni og iðnaðar-
málaráðherra fyrir að gera
tilraun til þess að auka at-
vinnu í landinu með því að
hraða þeim stóriðjufram-
kvæmdum, sem þegar hefur
verið samið um og hrinda
nýjum af stað. Ætla mætti
að kommúnistum væri nú orð
ið ljóst hve hrapalleg mistök
andstaða þeirra gegn stóriðju
framkvæmdunum var á sín-
um tíma en forastugrein
kommúnistablaðsins sl. sunnu
dag sýnir glögglega að svo er
ekki.
Sú meginályktun, sem ís-
lendingar hljóta að draga af
||7 'AM lip Ut|M|
U1 nN Un ntllVII
„Við blygðumst okkar...“
— Sovézkir rithöfundar mótmœla
innrásinni í Tékkóslóvakíu
TVEIMUR dögum eftir inn
rás Rússa í Tékkóslóvakíu
undirrituðu 88 kunnir rithöf
undar í Moskvu yfirlýsingu,
þar sem þeir mótmæltu inn-
rásinni. Undirskriftunum var
safnað með leynd, þar sem
sovézka leyniþjónustan hefur
stöðugt eftirlit með mörgum
þeirra, sem undirrituðu skjal-
ið.
Skjalið gekk á milli rithöf
undanna, og var þess vand-
lega gætt að aldrei fleiri en
tveir eða þrír undirrituðu það
í einu af ótta við að vekja
mundi grunsemdir ef fleiri
rithöfundar söfnuðust saman.
Skjalið hefr nú verið sent
til Tékkóslóvakíu, en nöfn rit
höfundanna, sem skrifuðu
undir, eru ekki látin uppi og
aðeins sagt að það sé frá
„rithöfundum í Moskvu“. Rit-
höfunidar í Tékkóslóvakíu
vita um tilvist bréfsins, en af
ritum af því hefur ekki verið
dreift af ótta við að á það
verði litið sem ögrun af
hálfu hernámsvéldanna.
Frelsið fótum troðið.
Listinn yfir 88-menningana
er einnig til í Tékkóslóvakíu,
og er honum haldið leyndum
sem mikilvægu sögulegu
skjali. Eins og stendur er
ekki hægt að nefna nöfn
þeirra sem undirrituðu skjal-
ið, en margir þeirra eru á-
berandi í bókmenntaheiminum
ritstjórar sovézkra blaða og
tímarita og rithöfundar, sem
kunnir eru á Vesturlöndum
fyrir bækur, sem þýddarhafa
verið eftir þá.
Texti yfirlýsingarinnar,
sem nú er byrjað að dreifa á
laun í Tékkós'lóvakíu, er svo
hljóðandi:
Til rithöfunda Tékkósló-
vakíu.
Kæru vinir, sálufélagar og
blóðbræður.
Á þessum sorgardögum
lands ykkar verðum við, rit-
höfundar í Moskvu, að viður
kenna vanmátt okkar, þótt
okkur taki það sárt, og taka
þátt í sorg ykkar.
Við blygðumst okkar fyrir
það, að þeir sem nú fótum
troða frelsið eru landar okk-
ar. Stalínistískar aðferðir
leiðtoga okkar og sívakandi
eftirlit, sem ýmsar öryggis-
deildir hafa með okkur, aftra
okkur frá því að hefja upp
rödd okkar opinberlega til
þess að verja málstað ykkar.
Síðan í janúar höfum við
fyligat af öfiuind með baráittu
ykkar, og það hefur glatt okk
ur að komast að raun um, að
í að minnsta kosti eimu slav-
nesku landi fyrirfannst frelsi
til að hugsa, tala og gera —
ósvikið kommúnistískt frelsi.
Áskorun.
Því miður undirrita ekki
allir rithöfundar í Moskvu
þetta bréf. Enn eru til nokkr
ir rithöfundar, sem hafa lát-
ið nota penna sinn í þágu
kreddutrúar og komnir eru á
Svo lágt stig, að niðurlægj-
andi hlýtur að teljast sér-
hverjum rithöfundi. Við höf-
um mikla reynslu af hvers
konar undirokun frelsis til
listsköpunar, og af þeirri á-
stæðu beinum við í dag eftir
farandi áskorun til ykkar:
Hvað sem framtiðin ber í
skauti megið þið ekki glepjast
af brögðum og gylliboðum
hiinna hiuigmyndaifiræðilegu,
efcki afiturlhvairf til íilitsikoðiuin'-
ar toreddiuitirúainmianina. Leyfið
ekki afturhvarf til ritskoðun
ar í landi ykkar. Reynið ekki
að afla sjálfum ykkur og verk
u/m ykitoair vinsælda, þótt þeir
reyni ef til vill að þröngva
upp á ykkur verkum nú-
lifiandi tvíbentra sovéztora rit-
höfunda eins og Fedins, Sho-
lokovs eða Sofronovs.
„Fyrirgefið okkur“.
Sjálfir lofum við að halda
áfram að þjóna má'lstað mann
úðarhugsjónarinnar. Við mun
um aldrei dýfa penna okkar í
blekbyttu, sem er full af
Sovézku rithöfundamir Mikhail Sholokov (til vinstri) og Kon-
stantín Fedin eru nefndir í stuðn'ingsyfirlýsingu 88 félaga
þeirra við Tékkóslóvaka og sagðir „tvíbentir".
blóði. Þótt þeir hóti okkur
fangavist, neiti að gefa út
beztu bókmenntaverk okkar
og misþyrmi okkur með and-
legu og Mkamlegu hungri
munum við aldrei selja heið-
ur okkar og samvizku. Um
þetta skulum við sameinast,
látum sálir okkar sameinast í
þessari viðleitni eins og b'lóð
okkar hefur sameinazt í marg
ar kynslóðir.
Einhvern tíma í framtíð-
inni mun sagan greina frá
nöfnum allra þeirra, sem hafa
undirritað þetta bréf, en það
er ógerningur eins og nú er
ástatt. Við erum 88, sem höf-
uim skrifiað þetta bréf. Á al-
þjóðaimáli útvairpsáhuga-
maimna tákn-ar talian 88 „a'lláir
sem einn“. Takið því beistouim
vináttu'votti ototoair eins og
harm kemiuir fyrir. Hamn er
enginn júdasarikoss. Fyriingief-
ið otokur, fyningefið Rússfiamdi.
Hið gamlia föðiuiril.aind oktoar á
emga sök á þeim táircum, seim
þið verið að fetla í dag.
Lengi iifi skynsemim.
Rithöfundar í Moskvu.
núverandi erfiðleikum í at-
vinnu- og efnahagslífinu er
sú, að það þarf að breikka
grundvöllinn undir afkomu
jjóðarinnar. Ferð Jóhanns
Hafsteins til Sviss var í senn
gerð til að semja um auknar
framkvæmdir sem skapa
aukna atvinnu og liður í
jeirri stefnu ríkisstjómarinn
ar að koma á fót nýjum at-
vinnugreinum. Viðbrögð
kommúnista sýna glögglega
að þeim er ekki sérlega annt
um raunhæfar ráðstafanir til
að auka atvinnu í landinu.
Matsveinaskólinn settur
MATSVEINA- og veitingaþjóna
skólinn var settur 4. sept. sl. og
er þetta fjórtánda starfisárið.
Skólastjóri, Tryggvi Þorfinnsson,'
bauð nemendur og gesti velkom
na. Skólastjóri gat þess í ræðu
sinni að aldrei hefðu verið jafn
margir nemendur í skólanum og
nú væri húsnæði skólans orðið
alltof lítið, og þrengsli svo mik-
il að horfði til vandræða.
Tvö námskeið verða á vegum
skólans, það fyrra í október n.k.
fyrir framreiðslustúlkur, en hið
síðara í janúar n.k. fyrir fiski-
matsveina. Það þyrftu »ð vera
fileiri námskeið á vegum skólans
fyrir fólk sem starfar á veitinga-
og gistihúsum. En það er því
miður ekki hægt að sinna þessu
nauðsynjamáli vegna of lítils
húsnæðis. Það er því engin vafi
að aukið húsnæði er nauðsyn.
Forráðamenn skólans vilja allt
gera til að leysa þetta vandamál
hið fyrsta. Menntamálaráðherra,
Gylfi Þ. Gíslason, hefur
sýnt þessu máli mikinn
skilning, og er allur af
vilja gerður að leysa húsnæð-
ismál skólans. Það er mikið gleði
efni, og vonandi leysist þetta mál
á gifturíkan hátt, svo að skólinm
verði þess megnugur að sinna
þeim verkefnum, sem honum ber
áð sinna í þágu veitinga- og gisti
húsa, svo og ferðamála almennt.
(Fréttatilkynning frá Mat-
sveina óg veitingaþjónaskól-
anum).