Morgunblaðið - 04.10.1968, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 1968
Fiskabók AB er komin út
Fáar eða engar fræðibæknr frá
eíðari árum hafa öðlazt almenn-
ari vinsældir hér á landi en
Fuglabók AB, sem kom fyrst út
1962 og aftur tveimur árum
seinna, aukin og endurbætt. En
nú hefur Almenna bókafélagið
sent frá sér aðra bók með sams-
konar sniði og engu síður for-
vitnilega, en það er Fiskabók
AB. eða Fiskar og fiskveiðar
eins og hún heitir óstyttu nafni.
Höfundur textans er danski fiski
fræðingurinn Bent J. Muus, en
Preben Dahlström hefur gert
myndimar og haft veg og vanda
af útliti hennar.
Það er Jón Jónsson fiskifræð
ingur, sem hefur þýtt bókina á
íslenzku, og hefur hann jafn-
framt staðfært 'hana og sniðií
eftir íslenzkum a'ðstæðum. Einn

B6NT J. MUUS 06 PREBEN DAHLSTROM
FISKABÓK
ig hefur hann ritað formála fyrir
bókinni, þar sem hann gerir m.a.
svofellda grein fyrir henni: „Bók
þessi kom fyrst út í Danmörku
árið 1946, en hefur siðan verið
gefin út í ýmsum löndum, enda
hefur hún vakið verðskuldaða
athygli fyrir fjölbreytilegan
texta, fallegar myndir og vand-
aðan frágang. — Bókin er miðuð
við fiskveiðar undan ströndum
Norðvestur-Evrópu og helztu teg
undir fiska á því hafsvæði. Þótt
hér sé því getið allra þeirra teg-
unda, sem mesta þýðingu hafa
í vei'ðum íslendinga, þótti mér
ekki fært annað en að bæta inn
í textann ýmsum frekari upplýs-
ingum um lifnaðarhætti helztu
nytjáfiska okkar, svo og þær
veiðar, er á þeim byggjast. Hef-
ur þá verið fellt úr frumtexta
annað efni okkur fjarskyldara."
ALMENNA BÓKAFÉLAQIO
Forsíða bókarinnar.
Fyrir Islendinga, sem eiga af-
komu sína flestu fremur undir
hafinu, hlýtur þessi bók að hafa
hagnýtt gildi og verða þeim au-
fúsugestur. Hún hefst með ágripi
almennrar fiskifræði, sem greinir
í meginatriðum frá helztu eigin
leikum fiskanna, ferðum þeirra
og fæðuöflun, en síðan tekur við
meginefni bókarinnar, þar sem
lýst er í litmyndum og texta á
þriðja hundrað fiskum og fiska-
tegundum. í meðferð alls þessa
efnis kennir mjög afburðaþekk-
ingar og vandvirkni' þýðandans,
og þá ekki hvað sízt í lokaköfl-
um bókarinnar, sem hafa að
geyma sögu fiskveiðanna allt frá
öndverðu og fram á þennan dag.
Mun vart annars staðar að finna
jafnskilmerkilegt yfirlit yfir
veiðitækni, aflabrögð og vinnslu,
einkum að því leyti, sem oss Is-
lendingum vfð kemur.
En Fiskabókin á erindi við
miklu fleiri en þó, sem hafa við-
urværi sitt af sjónum eða stunda
veiðar í ám og vötnum. Enginn
sem flettir blöðum hennar og
rennir augum yfir hið fagra og
litskrúðuga myndaval, kemst hjá
því að láta þegar í stað hrífast
af öllu því ríka og fjölskrúðuga
Hjartavernd hefur rann-
sóknir á konum
Hjartavernd er nú að hrinda
í framkvæmd nýrri hóprann-
sókn, að þessu sinni á konum
úr Reykjavík og nágrenni. Boð-
ið verður konum úr sextán ald-
ursflokkum á aldrinum frá 33
til sextugsaldurs, og verða við
þetta tækifæri nýjar rannsóknir
auk þeirra, sem karlmenn fengu
framkvæmdar, en það verða:
Blóðflokkanir, leitun einkenna-
lausra þvagfærasýkinga og liða-
gigtarrannsóknir.
Sögðu forráðamenn Hjarta-
verndar í gær, á blaðamanna-
fundi, er boðað hafði verið til í
þessu tilefni, að karlmenn, sem
boðaðir hefðu verfð til skoðun-
ar, hefðu mætt í 85 tilfellum af
hundraði, en skoðun þeirra hefði
hafizt í fyrrahaust. Reynslan
hefði sýnt, að helmingur þeirra
sjúkdóma, er fundizt hefðu meðal
karla, hefðu áður verið óþekktir.
Hjarta og æðasjúkdómar
leggðu a'ð velli annan hvern ís-
lending yfir fimmtugt, og leggð-
ust æ meir á yngri aldursflokka.
Rannsóknin fer í aðalatriðum
fram á eftirfarandi hátt: Þátttak
anda er sent boðsbréf, þar sem
tilgangur og framkvæmd rann-
sóknarinnar eru skýrð. Ef við-
komandi þiggur boðið, er honum
úthlutaður tími fyrir rannsókn-
ina, og síðan er sendur spurn-
ingalisti um heilsufar, sem út-
fylla skal heima. Þá kemur þátt-
takandi til stöðvarinnar á til-
settum tíma (ekki fyrr!) afhend-
ir spurningalistann, og fer síðan
í rannsókn. Tekur hún milli 1 %
—2 klst. Að þeirri rannsókn lok-
inni, fær hann eða hún tíma
fyrir næstu rannsókn, 10 dögum
síðar, og tekur hún 15—20 mín.
Allar þessar rannsóknir eru svo
til óþægindalausar.
Allar níðurstöður (sem eru
einkamál!) eru færðar jafnóðum
inn á gataspjöld, og er rafreikni
beitt jafnóðum við úrvinnslu
gagna, er þau berast.
1. okt., 1967—68, var rannsak-
aður þriðjungur sextán aldurs-
flokka karlmanna 33—60 ára. 1.
okt. 1968—31. ágúst, ’69, verða
samskonar rannsóknir á konum
gerðar. 1. sept.—31. ágúst 1970.
1971 verða rannsakaðir að nýju
flestir þeir hópar, er Tannsakaðir
voru ’67—’68, og að auki annar
þriðjungur sömu árganga til sam
anburðar á heilsufari, o.s.frv.
Frá 1. sept. 1969, verður a'ðal-
lega rannsakað fólk utan Reykja
víkursvæðisins, og þá væntan-
lega í heimahögum þess, verður
síðar birt áætlun um það.
M.a. kom fram í rannsóknum
þeim, er hér hafa verið gerðar,
að íslenzkir karlmenn á aldrin-
um 40—50 ára, reyndust um 5
kg þyngri en karlmenn á sama
aldri í Eskilstúna.
Vildu forráðamenn Hjarta-
verndar eindregið hvetja konur,
er fengju boðsbréf, að sinna
þeim, svo hægt yrði að stemma
stigu vi'ð sjúkdómum og halda
áfram heildarrannsóknum.
Jón Jónsson.
lífi, sem þrífst undir yfirborði
hafsins, og undrun lesendans
verður því meiri sem hann kynn
ist betur íbúum þessa dulmagn-
aða heims og fylgist nánar með
hátterni þeirra og lífsbaráttu
eins og hún blasir hvarvetna við
af blöðum þessara fallegu bókar.
Fiskabók AB er 244 bls. aö
stærð, sett í Lithoprenti, en prent
uð og bundin í Danmörku. Verð
bókarinnar til félagsmanna í AB
er kr. 385.00.
(Frá A.B.)
Götuvitui gugn-
rýndir í borgnr-
stjórn
ÞÓRIR Kr. Þórðarson og Guð
mundur Vigfússon gagnrýndu í
gær á borgarstjómarfundi slæma
stillingu götuvita, sem settir
vom upp sl. vor. Umræðurnar
urðu vegna fyrirspurnar Alþýðu
bandalagsins um stillingu á um
ferðaljósum.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, skýrði frá því í þessum
umræðum, að væntanlegur væri
sérfræðingur í þessum efnum
er verði til ráðuneytis um endan
lega lagfæringu, en samkvæmt
upplýsingum umferðamálaAeild-
ar borgarinnar taki ætíð nokk-
um tíma, að stilla umferðarvit-
ana svo að í lagi sé.
Gagnrýni borgarfulltrúanna
beindist einkum að hinum tíðu
og oft óþörfu skiptingu ljósanna,
en þeir töldu, að götuvitarnir
hefðu virka'ð á þveröfugan hátt
Ekki greitt úr umferðaflækjum
eða umferð, heldur tafið hana og
jafnvel gert hana hættulegri,
einkum fyrir fótgangandi, sér
staklega börn.
STAKSTtlMAR
Óvæntur stuðningui
f gær bættist nýr liðsmaður í
hann hóp, sem berst fyr-
ir því að stórfyrirtæki í atvinnu
lífinu verði byggð upp sem al-
menningshlutafélög. Sá stuðn-
ingur kom úr býsna óvæntri átt.
í stjórnmálayfirlýsingu ungra
Sjálfstæðismanna, sem birt var
í Mbl. í fyrradag var m.a. lýst
þeirri stefnu, að koma ætti á
kerfisbreytingu í atvinnuvegun-
um, sem leiddi til samstarfs og
samruna fyrirtækja í stærri
heildir og þetta ætti m.a. að
gera með því að „virkja fjár-
magn fjöldans“ í þágu atvinnu-
lífsins. Hér er auðvitað átt við
almenningshlutafélög. í gær
bregður svo við að Austri Þjóð-
viljans birtir nær alla stjórnmála
yfirlýsingu ungra Sjálfstæðis-
manna og lýsir sérstakri vel-
þóknun á almenningshlutafélög-
unum. Er það sannarlega óvænt
ur stuðningur og má fullyrða að
ekki var við honum búizt. En
batnandi manni er bezt að lifa.
Hitt er svo annað mál, að hrifn-
ing Austra á stjórnmálayfirlýs-
ingu ungra Sjálfstæðismanna er
svo mikil, að sú hætta vofir
greinilega yfir, að hann sæki um
inngöngu í Sjálfstæðisflokkinn
og er þvi nauðsynlegt að menn
búi sig vel undir þann válega
atburð, sem bersýnilega er á
næsta leiti. Jafnframt er ástæða
til að votta baráttumönnum
almenningshlutafélaga á íslandi
sérstaka samúð vegna tilkomu
hins nýja liðsmanns.
Taugaóstyrkur
Tímans
Tíminn hefur augljóslega ver-
ið mjög taugaóstyrkur síðustu
daga vegna aukaþings Sambands
ungra Sjálfstæðismanna og á-
lyktana þess. Þessi taugaóstyrk-
ur Framsóknarmanna er ofur
skiljanlegur. Öllum er ljóst, að
ungir Sjálfstæðismenn hafa tek-
ið algjöra forustu fyrir þeim
nýju hreyfingum, sem nú eru
meðal æskufólks. Þann hlut ætl-
uðu ungir Framsóknarmenn sér,
en af skiljanlegum ástæðum
valda þeir ekki því verkefni.
Menn sem eiga þá hugsjón
stærsta að hverfa þrjá áratugi
aftur í tímann í stað þess að
horfa fram á við, eru ekki að
skapi íslenzkrar æsku.
Athyglisvert
sjónarmið
Forráðamenn og starfsfólk Hjartavemdar í Lágmúla 9.
í síðasta tölublaði brezka
blaðsins „The Observer“, birtist
athyglisverð grein eftir Rudolf
Klein. Þar er sagt að stjórnmála- ,
umræður í Bretlandi sl. áratug
hafi einkennzt af deilum um
stjórn efnahagslífsins og sett
fram sú kenning, að pólitískar
umræður næsta áratugs muni
standa um það, hvernig fólkinu
sjálfu verði veitt sem rikust að-
ild að ákvörðunum á öllum svið-
um þjóðlífsins. Þessi grein er at-
hyglisverð fyrir þá sök, að gagn
rýni ungs fólks hér á landi síð-
ustu mánuði hefur beinzt að því,
að völd og áhrif í þjóðfélaginu
hafi færzt á hendur of fárra
þótt á því hafi raunar orðið gjör
breyting 1960, en frá valdatöku ""
sinni hefur ríkisstjórnin stefnt að
því að draga mjög úr valdi stjóra
málamanna og embættismanna
og færa það í hendur einstakl-
ingnum. Greinin í „Observer"
sýnir þó að raddir íslenzkrar
æsku eru ekki einangrað fyrir-
brigði. Þær eru greinilega hluti
af vaxandi hreyfingu í vestræn-
um löndum.
<