Morgunblaðið - 15.10.1968, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR ' OKTÓBER 196«

Útgefandi
E'ramkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstj ómarfu'lltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgrei'ðslfi
Auglýsingar
Áskriftargj ald kr. 130.00
1 lausasölu
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Arni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
ÁHUGAMÁL
ÆSKUNNAR
etm fráleitu skoðunum
heyrist stundum haldið
fram, að íslenzk æska hafi
ekki áhuga á stjórnmálum,
lífshagsmunamálum þjóðar
sinnar. Eru skoðanir þessar
rökstuddar með því, að unga
fólkið hafi ekki tekið nægi-
lega virkan þátt í störfum
stjórnmálaflokkanna og- af
því dregnar þær ályktanir,
að æskulýðurinn hafi ekki á-
huga á þjóðmálum.
Þessar skoðanir eru byggð-
ar á fullkomnum misskiln-
ingi. Unga fólkið hefur ein-
mitt mikinn og vaxandi
áhuga á þjóðmálum og sjást
þess ýmis merki, víða í þjóð-
lífinu, þar sem unga fólkið
lætur margháttuð verkefni
meira og meira til sín taka.
En unga fólkið starfar ekki
nákvæmlega á sama hátt og
hinir eldri, og þess vegna er
stjórnmálabarátta þess e. t. v.
ekki jafn augljós og þátttaka
hinna eldri í þjóðmálum.
Innan Sjálfstæðisflokksins
er risin öflug hreyfing meðal
ungra manna, sem vilja beita
sér fyrir því að áhrif Sjálf-
stæðisstefnunnar aukist jafnt
og þétt í íslenzku þjóðlífi.
Unga fólkið vill ekki ofur-
vald stjórnmála- eða embætt-
ismanna; það vill að sem
flestir einstaklingar séu sjálf
stæðir til orðs og æðis. Þess
vegna er það andvígt öllum
ofstjórnarkenningum, en skip
ar sér í lið með þeim, sem
vilja treysta og auka frelsi
einstaklinganna.
Þeir menn eru blindir, sem
ekki sjá, að þessi hreyfing
unga fólksins mun hafa mikil
áhrif á komandi árum. Hún
mun styrkja og efla Sjálfstæð
isflokkinn og gæða hann nýj-
um hugmyndum og baráttu-
þreki, eins og unga fólkið áð-
ur hefur gert. Þess vegna ber
mjög að fagna þeim sóknar-
hug, sem nú er í frjálsum
æskumönnum um land allt.
MINNI MJÓLKUR-
FRAMLEIÐSLA
Tngólfur Jónsson landbúnað-
arráðherra hefur vakið at-
hygli á því í viðtali við Morg-
unblaðið, að til Mjólkurbús
Flóamanna berist nú daglega
11 þús. lítrum minni mjólk
en á sama tíma í fyrra. Erfitt
tíðarfar hefur valdið því, að
mjólkurframleiðslan minnkar
svo mjög, og ekki má draga
mjög úr henni til þess að
hætta geti orðið á mjólkur-
skorti á Suð-Vesturlandi á
ákveðnum árstímum.
Þessi staðreynd sýnir, að
hæpnar eru fullyrðingar um
það, að of mikið hafi verið
gert til þess að örva fram-
leiðslu landbúnaðarafurða á
undanförnum árum. Að vísu
er það rétt, að útflutningsupp
bætur nema allháum upp-
hæðum, en hins er þó að
gæta, að þær eru aldrei
meira en sem nemur 10% af
heildarverðmæti framleiðslur
vara landbúnaðarins. Mis-
jafnt árferði gerir það að
verkum, að ekki er hægt að
fullnægja eftirspurn eftir
landbúnaðarvöru innanlands
á öllum tímum, nema stund-
um verði að flytja út nokk-
urt magn landbúnaðarafurða.
Um það er einnig rætt að
breyta þurfi stefnunni í land-
búnaðarmálum, en í því efni
er þess þó að gæta, að bænd-
um hefur á undanförnum ár-
um farið fækkandi og stöð-
ugt færri menn sinna því
hlutverki í þjóðfélaginu að
sjá landsmönnum fyrir nægi-
legum landbúnaðarafurðum.
Ríkisvaldið hefur, eins og
kunnugt er, greitt fyrir því,
að þeir, sem búa á slæmum
jörðum, geti flutzt burt af
þeim og sjálfsagt mun bænd-
um enn fækka eitthvað frá
því, sem verið hefur. Hitt er
fjarstæða, að ekki beri að
stefna að því, að framleiðsla
á hvert býli, sem á annað
borð er rekið, sé sem mest,
þar sem aðeins með þeim
hætti er unnt að bæta rekst-
ur landbúnaðarins og lækka
vöruverð.
Framleiðsluaukningin hef-
ur orðið gífurleg í landbún-
aði. Tilkostnaðurinn er að
vísu mikill, einkum í slæmum
árum, eins og landbúnaður-
inn hefur.búið við að undan-
förnu, en allir ættu þó að
vera sammála um nauðsyn
þess, að við rekum landbún-
að, sem sér þjóðinni fyrir
nægilegum afurðum. Þess
vegna verður að gjalda var-
hug við kenningum um, að
landbúnaðurinn íþyngi þjóð-
arheildinni.
Auðvitað þarf stöðugt í
landbúnaði eins og í öðrum
greinum atvinnulífs að huga
að breyttu skipulagi, t.d. er
líklegt, að einhverjar breyt-
ingar á afurðasölumálum
landbúnaðarins gætu orðið til
bóta, enda hefur það verið
lítt breytt um áratugaskeið,
og hefur í því sambandi verið
bent á, að óþarft ætti að
vera að Mjólkursamsalan í
Forngripir fyrir milljarða á ári
LISTAVERKAUPPBOÐIN í
París eru heimsfræg og
gömlu húsgögnin vekja at
hygli líka, þegar þau eru aug
lýst á uppboðunum I „Hotel
Drueot“. Þar má sjá dýrgripi
frá Austur-Indíum, postulín
frá Sevres, stíl-húsgögn,
austræna gólfdúka og vegg-
klseði og gömul málverk og
vopn. Ef til vill kemur gam-
all Rembrandt þarna í leit-
irnar og talsverðar líkur eru
til að þarna sé hægt að festa
kaup á stól með Lúðvíks XIV
-sniði, ef buddan leyfir. Og
oft er þarna talsvert íilang-
ur af gömlum hollenskum mál
verkum.
En þó að Parísaruppboðin
séu fræg eru þau samt orðin
barnamatur hjá uppboðunum
í London. Sú borg er fyrir
löngu orðin heimsmiðstöð
listaverka- og forngripa-
verzlunar. f London skifta
nú svona dýrgripir um eig-
endur — fyrir svo sem tíu
milljarða ísl. króna árlega.
Flestir hafa heyrt talað um
listaverkauppboðin hjá
Christie og Sótheby. Þau
nöfn heyrast nær alltaf í sam
bandi við kaup og sölu
frægra listaverka.
Sotheby er eldra, en þó
ekki nema 22 árum eldra en
Christie. f lok fyrri heims-
styrjaldar var ekki verzlað
með annað en bækur og kop
arstungur hjá Sotheby. En á
fyrsta uppboðinu hjá Christ-
ie (5. desember 1766, í Pall
Mall nr. 125) voru boðnir
upp ljósastjakar, orgel, sem
varð að hafa sérstakan belg-
troðara og — líkkista! Lækn-
arnir höfðu talið manninn
sem átti kistuna dauðans mat
en hann hresstist og Christie
gat selt kistuna fyrir hann.
Sami Christie, James Chri
stie, var talsvert umtalaður á
sinni tíð. Hann var afskráð-
ur úr enska flotanum aðeins
tvítugur og varð hjálpar-
kokkur uppboðshaldara í Co
vent Garden. En 13 árum síð
ar gerðist hann uppboðshald
ari sjálfur, og allir spáðu hon
um bráðu gjaldþroti.
En það fór þðruvísi en ætl
að var. Uppboðshúsnæði
Christies var ekki aðeins ætl
að munum, sem áttu að seljast
í snatri, heldur jafnframt
listamiðstöð — með sýningum
frægra listaverka, einsog títt
var í þá daga. Hjá Christie
héngu málverk sir Joshua
Reynolds og nokkrar mynd-
ir eftir Gainsborough. Hann
var jafnaldri Christies og ná
granni hans og kunningi. Til
Christie komu dr. Samuel
Johnson og aðrir bókmennta
frömuðir samtíðarinnar. Yf-
irleitt fólk, sem taldist til
„The Quality“.
Christie hafði náið kynni
af stóratburðunum og ýmsu
frægu fólki. Madame Du-
barry, hjákona Lúðvíks XVI.
flýði til London í bylting-
unni miklu. James Christie
var fenginn til að koma dýr-
gripum hennar í peninga. En
njósnir höfðu verið gerðar
um Dubarry og þegar hún
kom til Frakklands aftur var
hún sett í fangelsi, sökuð um
að hafa stolið eignum ríkis-
ins og hálshöggin í desember
1793. Fjórtán mánuðum síðar
voru gripir hennar boðnir
upp hjá Christie. Hsesta boð
10.000 sterlingspund og ham-
arinn féll.
Christie var milligöngumaður
er mesta listaverkakaup í
bans tíð voru gerð. Það var
þegar Katrín „mikla“ (og
„karlsama") Rússazarína
keypti hið geypi-verðmæta
málverkasafn Roberts Wal-
pole í Houghton.
Afdankaður sjóliðsforingi
einsog James Christie hlýtur
að hafa haft gaman af að
komast í kynni við Nelson
aðmírál, frægustu sjóhetju
allra alda. En það gerðist þeg
ar hin fræga mynd Vigeele-
Bruns af lafði Hamilton (ást-
konu Nelsons) komst undir
hamarinn hjá Christie. — Mál
verkið barst honum úr verð-
mætu listaverkasafni, sem sir
William Hamilton átti.
Nelson varð fokreiður yfir
þessu uppboði, því að það
varð til þess, að gamla ástar
sagan hans og lafði Hamilton
komst aftur á allra varir.
Hann keypti myndina
fyrir 300 sterlingspund og
skrifaði svo elskunni sinni:
„Hefði það kostað mig 300
blóðdropa mundi ég hafa lát-
ið þá með glöðu geði“.
James Christie dó árið 1803
en síðan hafa eftirmenn hans
farið höndum um mörg heims
fræg listaverk, allt fram á
vora daga. Fyrir tíu árum
fann ungur maður gamla
mynd I vinnustofu föður síns,
og fór til Christie í þeirri
von um að hann gæti selt
hana fyrir ^nokkur hundruð
krónur. Hún fór fyrir 350.000
þúsund krónur á uppboðinu
— þetta var lítið kunn mynd
eftir Rubens. Smámynd úr
skriflabúð í Brighton var
send C Christie og sérfræð-
ingar uppboðshaldarans sáu
að þetta var mynd eftir Piet-
er Brueghel. Hún var seld
fyrir verð, sem samsvarar 8
milljón krónur íslenzkum.
Fyrir þrem árum var fræg
mynd eftir Rembrandt, af Tir
us syni hans, seld hjá Christ
ie fyrir 798.000 sterlingspund
Fyrir 150 árum keypti ensk-
ur maður þessa mynd í út-
hverfinu í Haag. Hann borg-
aði — einn shilling.
Þó að það komi ekki Christ
ie við skal bætt hér við einni
lítilli sögu um frægasta mál-
ara Norðmanna á þessari öld,
Edvard Munch. Á sínum bar-
áttuárum kom hann oft inn á
Grand Café í Osló, skifti að
jafnaði við sama þjóninn og
„sló hann“ um greiðan gegn
tryggingu í mynd, sem hann
Framltald á bls. 21
Sýningar eru nú að hefjast aftur í Þjóðleikhúsinu á íslands-
klukkunni, og verður fyrsta sýningin að þessu sinni í dag
(þriðjudag 15. október). Leikurinn var sýndur 35 sinnum á s.l.
leikári. Leikurinn hefur nú alls verið sýndur 118 sinnum á leik-
sviði Þjóðleikhússins og hefur ekkert leikrit verið sýnt þar
jafn oft. Leikstjóri er Baldvin Halldórsson, en með aðalhlut-
verk fara sem kunnugt er, Róbert Arnfinnsson, Sigríður Þor-
valdsdóttir og Rúrik Haraldsson. Myndin er af Robert og Rúrik
í hlutverkum sínum.
Reykjavík ræki eigin verzl-
anir, þegar fullkomnar sjálf-
söluverzlanir eru í hverju
hverfi höfuðborgarinnar, sem
vel geta annað dreifingu
mjólkur og mjólkurafurða.
Um málefni landbúnaðar-
ins á auðvitað að ræða eins
og önnur mál, en slíkar um-
ræður mega ekki stjómast af
hleypidómum eða órökstudd-
um fullyrðingum, því að um-
ræðurnar geta þá ekki borið
þann árangur að styrkja og
efla þennan mikilvæga at-
vinnuveg, heldur hljóta þær
að enda með þjarki, sem eng-
ulm getur orðið til góðs.