Morgunblaðið - 15.10.1968, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR
21
OKTÓBER
- ATHUGASEMD
Framhald af bls. 15
krónum, auk úthaldskostnaðar.
Fréttamaður „Tímans“ opinber
ar aígera fáfræði sína varðandi
kostnað við gerð kvikmynda, þeg
ar harun skrifar um íslenzka
kvikmyndagerðarmenn, „að þeir
fari fram á kr. 50.000 fyrir að
gera eina kvikmynd", og má á
honum skilja að 26 mínútna
mynd af þeirri gerð sem min er
gæti fengist gerð fyrir slíka upp
hæð. Það væri annars nógu gam
an að hitta þanin kvikmynda-
gerðarmann, sem treysti sér til
að gera slíka mynd fyrir áður-
nefnda upphæð, enda væri gald
uæ hans vel þess virði að kom-
ast að leyndarmáli hans. Til sam
anburðar má geta þess, að ég
greiddi rúmar 50.000 krónur fyr
ir tónlistar og effektarétt ein-
göngu og tvöfalda þá upphæð
fyrir fi'lmurnar sjálfar, framköll
un,‘ vinnusintök, (work-print-
ings), sem er aðeins hluti af
heildarkostnaðinum.
Þess má einnig geta til fróð-
leiks, að íslenzka sjónvarpið
greiðir u-.þ.b. kr. 20.000 fyrir
sýningarrértt á hálftíma kvik-
myndum, gerðum af tslendin.gum.
Er fréttamaðuí „Timans“ svo ein
faldur að álíta, að hægt sé að
gera kvikmynd fyrir lítið hærri
upphæð en fæst fyrir tvær slík-
ar sýningar? f skrifum sínum,
um hátt verð á kvikmyndafilm-
um á fslandi, hefur fréttamað-
urinn ennþá einu sinni sýnt
vanþekkingu sína á kvikmynda
gerð og því sem hania varðar.
Hann skrifar: „Hver 10 fet af
litfi'lmu sem þessari, kosta laus-
lega áætlað 800. kr. hérlemdis."
Þetta er eins „lausleg" ágizkun
og frekasit má verða, þegar þess
er gætt að filma af þessu tagi er
að spilla fyrir íslenzkum kvik-
myndagerðarmönnum og málstað
þeirra, enimitit þeirra sem hann
þykist vera að gera gagn. Þess í
stað níðir hann þessa menn nið-
ur, með því að halda því fram,
að hérlendis sé hægt að fá kvik-
myndir gerðar fyrir smánarverð.
Fyrir nokkru síðan greiddi ég
ungum íslenzkum kvikmynda
tökumanni tæpar 3000 krónur
fyrir fárra klukkustunda vinnu,
sem reyndar varð öll til einskis
vegna vainkunnáttu hans, (hann
var lærður), auk þess sem hann
notaði filmur fyrir kr. 3.800 að
meðtö'ldu framköllunarverði. Ég
nefini þetta hér, til að sýna fram
áþann kostnað sem kvikmynda-
gerð getur haft í för með sér.
En ég hef svo sannarlega haft
samúð með íslenzkum kvik-
myndagerðarmönnum, þau árin
sem ég hef haft tækifæri til að
kynnast þeim, og með glöðu geði
hef ég miðlað þeim af minni
tæknilegu þekkingu og hef ég
ennfremur notið aðstoðar þeirra
við kvikmyndatöku, oftar en
einu sinni.
Um það atriði, að islenzkir
kvikmyndagerðarmenn hafi ekki
haft tækifæri til kvikmynda-
verka sem minna, er önnur saga,
sem ekki á erindi í þessa grein
og öðrum stendur nær að svara
en mér. Allir vita, að til eru hæf
ir kvikmyndagerðarmenn hér á
landi, en einhverjar ástæður eru
fyrir því, að þeir hafi ekki feng-
ið verkefni. Vandkvæðin hljóta
að eiga sér dýpri rætur en þær,
að verðið sé litlu hærra á film-
um hér á landi en anna.rsstað-
ar.
Ég er ennfremur sannfærður
um það, að til eru útlendingar
og nokkrir íslendingar, sem hafa
hagnýtt sér íslenzk fyrirtæki,
en ábyrgur fréttamaður mundi
gerðarmenn upp til hópa, frem-
ur en landsmenn sína. Frétta-
maður „Tímans“ hefur einnig gef
ið það í skyn, að ég gæti verið
sekur um smygl á filmum og
kvikmyndatækjum, en hann seg
ir í frótt sinni: „ .. . auk þess
sem þeir geta smyglað inn í land
ið dýrum fiimum og öðrum tækj-
um til kvikmyndagerðar“.
Hver sem vill getur fen.gið sann
anir fyrir því, að hvert mitt
tæki og hver einasta filma, voru
skráð af bandarískum tollgæzlu-
mönnum við brottför mína frá
Bandaríkjunum og afrit af þeirri
skrá var sent íslenzkum toll-
gæzlumönnum, er ég kom til
landsins, en ég verð að gera
grein fyrir áðurnefndum hlutum
hverjum og einum, er ég sný aft-
ur til Bandaríkjanna. Kvikmynda
tæki hverskomar, væri erfitt að
fela fyrir nokkrum manni, eða
er fréttamaðurinn máske að gefa
í skyn, að íslenzkir tóllgæzlu-
menn aðstoði erlenda • kvik-
myndagerðarmenn við smygl?
Mér er kunnugt um ísienzka
kvikmyndagerðarmenn, sem ráð
ið hafa útlendinga sér til aðstoð
ar við myndatökur hér á landi,
eins hef ég ráðið íslenzka kvik-
myndatökumenn mér til aðstoð-
ar, eins og fyrr greinir.
Vegna þess að fréttámaður-
inn hefur áhyggjur af miklum
kostnaði við gerð kvikmynda
hér á landi, mætti hann kynna
sér hinn mikla kostnað sem slík
ar framkvæmdir hafa í för með
sér í heimalandi mínu, en hann
er mörgum sinnum meiri en hér-
iendis og annarsstaðar í Evrópu,
þó svo að samsvarandi verð
og
þekkist í Banáaríkjunum
jafnvel lægra.
Varðandi sölu á eintökum, (co
píum), kvikmynda minna, hef ég
hingað til boðið ísíenzkum að-
ilum og fyrirtækjum lægra verð
fyrir hvert þeirra en nokkur
annar framleiðandi sem ég þekki
til í Evrópu, en þetta lága verð
stafar meðal animars af því, að
mér hefur tekist að fá nógu marg
ar pantanir í einu, til að slíkt
sé mögulegt.
Að 'lokum þetta:
Ég hef átt því láni að fagna
að dveljast hér meira og minna
undanfarin sex ár og kynnzt
landinu og íbúum þess í btíðu og
stríðu og verða það mér ógleym
anleg kynni. Ég vænti þess, að
enginn móðgist þegar ég í hrein
skilni held því fram, að ég hafi
notið þessa tíma að fullu, burt-
séð frá amstri kvikmyndatök-
unnar, sem þó hefur gert mér
kleift að dvelja á íslandi.
Með fyrirfram þakkilæti fyrir
birtinguna.
William A. Keith.
- UTAN UR HEIMI
Framhald af bls. 16
var að mála. Loks varð
þjónninn leiður á þessu og
neitaði að lána meira. En
myndin sem Munch setti þjón
inum í tryggingu, er nú eitt
af heimsfrægustu verkum
Munchs.
Eitt íslenzkt dæmi skal ég
nefna, þó að það sé i „smærri
stíl“ — því að stóra dæmið,
þegar frægur málari þóttist
þekkja mynd eftir Tizian með
al málverka Einars Bene-
diktssonar, reyndist skakkt
reiknað. — Fyrir 60 árum
var verið að halda uppboð í
Bárubúð á „ýmsu skrani“,
sem hafði fundizt uppi &
pakkhúslofti þegar 'leifar frá
Brydes-verslun voru seldar.
Þar var ungur skólapiltur,
sem bauð eina krónu og 30 í
einhvern „lukkupakka" með
gömlum Ijósmyndum. En í
þessum pakka var vatnslita-
mynd frá Breiðafirði eftir
málarann Klotz, sem hafði
verið í íslandsferð fyrir 131
ári, ef ég man rétt, og síðar
varð viðfrægur málari. Svo
vildi til, að áhugamaður um
má'lverkalist og víða fróður,
sá myndina og sagði eigand-
anum að hún væri fjársjóð-
ur. Þessvegna er henni borg-
ið nú.
Ég nefni þetta dæmi ekki
að þarflausu. Það gæti orðið
áminning til margra þeirra,
sem af vangá umgangast
gamla hluti með kæruleysi.
Þetta er gamalt rusl — og
það er syo ljótt!“ hefur ungt
fólk á íslandi sagt í marga
mannsaldra, og fleygt rusl-
inu. En í „ruslinu" voru dýr-
gripir, sem nútímaþekking- ís-
lenzk og hugsunarháttur
mundi meta dýru verði.
Ef fglendingar hefðu ekki
haft gaman af sögufróðum
mönnum og haft gott minni,
mundi sá fjársjóður, sem
reyndist sterkasta stoð ís-
lenzkrar tilveru og menning-
ar hafa farið sömu leiðina og
ómetanlegir fjársjóðir list-
menningarinnar hafa farið á
voru landi.
ESSKA
í
fáanleg fyrir uþ..b. 720 krónur, ekki rógbera eríenda kvikmynda
hver 100 fet. En máske prent-
villupúkinn eigi sína sök í þess-
um ranghermum fréttamannsins,
það væri að minnsta kosti ósk-
andi. Sú filma sem hér um ræð
ir kostar í Bandaríkj umum
u.þ.b. 7 dolíara, eða kr. 400 ís-
lenzkar. Mismunurinn er k'r. 320
miðað við verðið hérlendis, fyr-
ir hver 100 fet. Sömu sögu er að
segja um flest erlend hráefni hér
á landi og þvi lítil ástæða til að
taka filmurnar fram, fremur en
margt annað.
En svo. lauslegar og falsaðar
upplýsingar, frá þekkingar-
snauðum fréttamamni, sem virð-
ist ekki skeyta um að rita á-
reiðanlegar fréttir og hefur auk
þess litt hirt um að leita sér upp
lýsinga og staðreynda, hafa
þann tilgang einan í för með sér,
FAY salernispappír
exfra mjúkur og sterkur
Fœst í mörgum litum
FRAMKVÆ M D A
I
Tek að mér að fraiAkvæma ýmsa jarðvinnu. Hef hina fjölhæfu norsku gröfu Br0yt x 2,
Tómas Grétar Ólason Vélaleiga — Símar 20065 og 36939.
J