Morgunblaðið - 26.10.1968, Blaðsíða 14

14
MORGrUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. OKTÓBBR 1068
JNwgtnifrlftfrife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstj órnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgrei'ðslfi
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 130.00
í lausasölu
Hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjiarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson,
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
BOÐSKAPUR FJAR-
LA GARÆÐUNNAR
l/'jarni fjárlagaræðu Magn-
úsar Jónssonar á Alþingi
sl. fimmtudagskvöld var
þessi boðskapur:
„Verði undirstöðuatvinnu-
Vegum þjóðarinnar, og þá
fyrst og fremst útflutnings-
framleiðslunni, ekki komið á
eðlilegan rekstrargrundvöll,
þá blasir það við, sem er
voðalegra en allt annað, at-
vinnuleysið“.
Þetta er hinn einfaldi
sannleikur um eðli vanda-
mála okkar í dag. Ef útflutn-
. ingsframleiðslunni verður
ekki skapaður nýr og heil-
brigður rekstrargrundvöllur
þá er það um tómt mál að
tala að tryggja afkomu- og
atvinnuöryggi í landinu.
Við íslendingar eigum því
ekki annarra kosta völ en að
snúast af raunsæi og festu
gegn erfiðleikunum og skapa
okkur möguleika góðra lífs-
kjara og áframhaldandi upp-
byggingar í landinu, eða að
slá undan, bogna fyrir stund-
arandbyr og leiða yfir okkur
atvinnuleysi og ófyrirsjáan-
leg vandræði.
Engin ástæða er til þess að
ætla annað en að mikill
meirihluti þjóðarinnar muni
velja fyrri kostinn. Það er
líka í raun og sannleika eini
kosturinn, sem er þjóðinni
samboðinn.
Margvíslegar upplýsingar
fólust í ræðu fjármálaráð-
herra. Hann upplýsti meðal
annars að verulegur greiðslu
halli hafi orðið hjá ríkissjóði
á árinu 1967 og líklegt væri
að rekstrarhalli ríkissjóðs
yrði á þessu ári að minnsta
kosti 300 milljónir króna.
Ríkissjóður hefur orðið að
taka á sig margvíslegar
skuldbindingar á þessu ári, til
að halda atvinnuvegunum í
gangi og telja má líklegt að
á næstunni verði óhjákvæmi-
legt að tryggja aukið fjár-
magn til þess að koma í veg
fyrir að fjöldi atvinnutækja
stöðvist og almennt atvinnu-
leysi skapizt víðsvegar um
land.
Það 6r vissulega rétt, sem
fjármálaráðherra sagði, að
hér er um að ræða stórfelld-
ustu efnahagsörðugleika, sem
yfir þessa þjóð hafa komið
um áratuga skeið.
En þótt þjóðin sé vön góð-
æri og velmegun man þó
fjöldi fólks ennþá kreppu-
ástandið á árunum 1930—40.
Þá voru atvinnutæki lands-
manna léleg og úr sér geng-
in. Þá ríkti atvinnuleysi víðs-
vegar um land mánuðum
saman á hverju ári. Opinber-
ar framkvæmdir voru þá
sáralitlar og þjóðlífið allt fá-
brotið og frumstætt. Nú eiga
landsmenn stórvirk og glæsi-
leg framleiðslutæki. Tækni
og vísindi hafa verið tekin í
þjónustu bjargræðisveganna.
Möguleikarnir til þess að
snúast gegn erfiðleikunum
og sigrast á þeim eru því
margfallt meiri nú en nokkru
sinni fyrr í sögu þessarar
þjóðar.
Sá lærdómur, sem draga
verður af boðskap fjárlaga-
ræðunnar hlýtur þess vegna
að vera þessi:
Þing og stjórn verður að
snúast gegn erfiðleikunum af
festu og manndómi. Það
verður að gera það sem
gera þarf til þess að skapa
nýjan og traustari grundvöll
bjargræðisveganna. Það er
stærsta hagsmunamál ís-
lenzku þjóðarinnar í dag.
1800 STÚDENTAR
¥ dag er Háskóli íslands sett-
4 ur við hátíðlega athöfn.
Innan vébanda hans munu
í vetur stunda nám um 1300
stúdentar. Erlendis munu
stunda nám um 500 íslenzk-
ir stúdentar. Samtals eru þá
við nám um þessar mundir
um 1800 íslenzkir stúdentar.
Þetta er stór og glæsilegur
hópur, sem miklar vonir eru
tengdar við. Á miklu veltur
að reynt sé að búa eins vel
að þessu unga fólki eins og
þjóðfélagið hefur frekast
efni á. Æskan er ókomna
tímans von. Hið íslenzka
þjóðfélag bíður eftir því að
hinir ungu stúdentar ljúki
námi og taki til starfa á hin-
um ýmsu sviðum þjóðlífsins.
Mikill skortur er hér á sér-
menntuðu fólki. Læknaskort-
ur er tilfinnanlegur og ein-
stakir landshlutar standa
frammi fyrir hreinum vand-
ræðum af þeim sökum. Veru-
legur skortur hefur einnig
verið á kennurum undanfar-
in ár, þótt það sé ekki eins
tilfinnanlegt nú og stundum
áður.
Háskóli íslands er æðsta
menntastofnun þjóðarinnar.
Frá honum hafa komið marg-
ir frábærir menn, sem reynst
hafa þjóð sinni vel og drengi-
lega. Mun svo enn verða. En
Háskólinn má aldrei standa
í stað. Hann verður að hafa
möguleika til þess að táka
stöðugum þroska og mæta
K s CT
3
ÞUNCAR REFSINGAR
FYRIR EINKAFRAMTAK
Erfiðlega gengur að ráða niðurlögum „svindlara og
gróðabrallara" í föðurlandi sósialismans
Moskvu. —
SOVÉZKA tímaritið „Morg-
unroðinn“ greindi nýlega frá
því, hvernig „Ráðuneyti bar-
áttunnar gegn ránum frá hinu
sósíalístíska ríki“ hafi komið
upp um svindl í vefnaðarvöru
verzlun í Októbergötu, en
upp komst að verzlunin hafði
selt loðkápur á hinum frjálsa
markaði í samvinnu við verk-
smiðju eina. Lærdómur sá,
sem af frásögn tímaritsins má
draga, er að orðið hagnaðar-
von er enn ljótt orð í Sovét-
ríkjunum og að mikil and-
staða ríkir gegn öllu fráhvarfi
frá hinum viðtekna áætlun-
arbúskap.
Umræd’d viðskipti höfðu
verið mjög ábatasöm fyrir alla
þá aðiia, sem nærri þeim
komiu. Maður eiinin í verk-
smiðjunni, sem framleiddi
loðkápurnar — eiin stærsta
verksmiðja Georgíu — sá um
að verzilunin fékk afgreiddar
kápur, sem ekki voru færðar
inn á eyðublöð ríkisinis. Bíl-
stjóri einn fékk væna greiðslu
fyrir að flytja vörumar til
verzlunarinnar. Samkvæmt
samkomulagi fengu starfs-
menn •venksmiðjunnar 25%
af hagnaðinum og þeir, sem
störfuðu í verzluninni sjálfri,
75%.
Þetta „einkaframtak" — en
í Sovétríkjunum gengur þess
hátar undir nafninu brask —
endaði með því , að verk-
smiðjustjórinn var dæmdur í
13 ára fangelsi, framleiðslu-
stjórinn og yfirmaður verzl-
unarinnar fengu 12 ár, fjórir
menn voru dæmdir í 10 ára
fangelsi og margir aðrir, þar
á meðal mangir verkamenn í
verksmiðjun’ni, hlutu lengri
eða skemmri fangelisisdóma.
En áður en dómar féllu í
málum þessum, bar ýmislegt
f leira til. , ,Morgunroðinn“
skrifaði, að þetta „væri jafn-
igott og leyn ilögreglusaga.“
Braskið teygði sig víðar,
m. a. til Bafcu, þangað sem
hráefnið var sótt. Verksmiðj-
an í Tiblis annaðist framleiðsl
una og eftir öllum sólarmerkj
um að dæma var það ekki að-
eins verzilunin við Október-
götu í höfuðborg Geongíu,
sem séð haifði um söluna,
sífellt auknum kröfum, sem
gerðar eru á hendur honum
og því unga fólki, sem sækir
til hans menntun og mátt.
Margvíslegar umbætur hafa
verið unnar við Háskóla ís-
lands á síðustu árum. Þó
bendir margt til þess, að stór-
átök þurfi að gera þar á
næstu árum.
SJÁLFS ER HÖND-
IN HOLLUST
CJaltfiskframleiðendur telja
^ að sjálfs sé höndin holl-
ust í sölu- og markaðsmálum.
Á aðalfundi SÍF, var felld
heldur ýmsir aðrir aðilar
einnig.“
Er endurskoðendurnir frá
„Ráðuneyti baráttumnar gegn
ránum frá hinu sósíalíska
ríki“, rannsökuðu plöggin,
isýndi það sig að aðeims þessi
eina verzlun 'hafði selt vörur
á einkamairkaðnum fyrir nær
6 milljónir ísl. króna.
Monguinroðinn sagði, að
verksmiðjan, sem loðkápurn-
ar framleiddi, hefði lengi ver-
um, þ .e. laun sín frá ríkinu
og síðan önnur „sem voru
mörgum sinnum meiri“, að
því er Morgunroðinn segir.
Umframframleiðslan jókst
með aiU’kiinni framleiðslu og
miililiðurinn, Fjodor Avaldze,
greiddi stöðugt hærri og
hærri arð til yfirmanna og
verkamanna.
Eftirleifcurinn átiti sér stað
fyrir hæstarétti í Tiblis og
refsingin fyrir þetta frjálsa

ið álitin gamaldags. Hún fram
lieiddi lamgt undir því, sem
áætlanir gerðu ráð fyrir og
vörugæðin voru léleg. Síðan
komu til nýir og yngri starfs-
kraiftar. f»eir höfðu niumið við
tækniskólann í Geongíu og
brátt jókst starfsemin og vöru
gæðin bötnuðu. Nýjar vélar
voru pantaðar.
Hinir umgu nýsköpumar-
menn komust brátt að því, að
hægt var að auka framleiðsl-
una og þar með afraksturinn.
Menn litu s vo á, að ef aukn- ,
um afrakstri værí deiit meðal
verkamannanna mundu þeir
fá aukinn áhuga á því að
herða enn róðurinn og fram-
leiða ennþá meira. Ætlunin
var, að opinberlega yrði fylgt
framleiðsliuáætluninni, en
framleitt yrði með leynd enn
raeira og umframframleiðsl-
an seld á hinum frjálsa mark-
aði.
Áranguri'nn varð sá, að þeir,
sem hlut áttu að máli, fengu
laun greidd á tveimur stöð-
með nær öllum atkvæðum
tillaga um að heimila fleir-
um en SÍF útflutning á salt-
físki. Framámenn samtak-
anna bentu á reynsluna í
þessum efnum og töldu hana
sanna, að óhyggilegt væri að
rjúfa samtök framleiðenda.
Sem betur fer eru horfur
allgóðar um sölu á íslenzk-
um saltfiski um þessar mund
ir. Saltfiskframleiðslan í ár
hefur orðið 60% meiri en á
sama tíma á sl. ári, og segja
má, að salan hafi gengið vel.
Saltfiskurinn var um langt
skeið aðalútflutningsvara
okkar íslendinga. Því fer
víðs fjarri að þessi verkun-

framtak varð ströng. Þaninig
urðu hin réttmætu ©ndalok á
sögun'ni um siðferðilega hnign
un hinina uragu sérfræðiinga,
sagði Morgunroði'nin.
Þessi saga hefði naumais't
verið gerð opiinber ef hún efcki
ætti að flytja ákveðinn boð-
skap. Hún minnir á réttar-
höld, sem fram fóru fyrir
meira en ári gegn yfirmanni
samyrkjubús eins, sem var í
mjög slæmu ásigkomulagi og
á eftir tímanum, er hann tók
við reksitri þess. Skuldir þess
námu 300,000 rúbluim, verka-
menniirn'i r höfðu sultarlaun.
Samyrkjubústjórinn fékk leyfi
tl þess að byggja iitla verk-
smiðju og árangurinn varð sá,
að hafizt var handa um að
framleiða ýmis raftæki úr
málmafgöngum og ónotihæf-
um marmia'raplötum. Pantanir
streymdu að frá nærliggjandi
samyrkjubúum, orðrómurinn
um einikaframtakið á þessu
samyrkjubúi breiddist út,
Framhald á bls. 27

araðferð sé úrelt orðin. Þvert
á móti getur hún bjargað
miklu þegar verðlag lækkar
á frystum fiskafurðum. En
hinar ýmsu verkunarað'ferð-
ir fisks verða að haldast
í hendur. Nauðsynlegt er að
gera fiskverkunina sem fjöl-
breytilegasta. Og umfram
allt verður að leggja höfuð-
áherzlu á vöruvöndun. Á því
hlýtur aðstaða okkar á er-
lendum mörkuðum að velta
að verulegu leyti. Samtök
framleiðenda og ríkisvaldið
verða svo að leggjast á eitt
um ofluga sókn í markaðs-
málum okkar. Á því sviði
má einskis láta ófreistað.