Morgunblaðið - 26.10.1968, Blaðsíða 27

MORCrUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. OKTOBER 1968
27
Geðheilbrigðisvike
Tengla hefst í dag
- TÉKKÖSLÓVAKÍA
Framhald af bls. 1
„Og nú er tímabundir* dvöl
sovézkra hersveita nýtt dæmi
um það, hvernig Téfckóslóvakía
og allt hið sósíalistíska kerfi er
verndað fyrir árásar- og aftur-
haldsöflum", segir Pravda.
OFSÓKNIR HAFNAR I
A-ÞÝZKALANDI
í Austur-Þýzkatandi eru haf-
in leyni'leg réttarhöld gegn
mörgum, sem mótmæltu innrás
Varsjárbandailagsins inn í Tékkó
slóvakíu, en austurþýzkar her-
sveitir tóku þátt í henni, sem
kunnugt er. Var haft eftir áreið
anlegum heimildum, að Horst
Bonnet, leiksviðsstjóri við Gam-
anóperuna í Austur-Berlín hafi
verið dæmdur í 2V2 árs fangels-
is fyrir að dreifa flugritum, þar
sem innrásinni var mótmælt.
Er haft fyrir sömu heimildum,
að frekari réttarhöld kunni að
ná til 20 manns eða fíeiri og að
á meðal þeirra séu tveir synir
vísindamannsins, Robert Have-
manns, annar 16 ára, hinn 19
ára. Havemann var vísað úr
kommúnistaflokknum og stöðu
sinni við Humboldt-háskólann í
Austur-Berlín 1964 vegna sjálf-
stæðra skoðanna sinna á því,
hvernig sósíalisminn ætti að þró-
ast.
Haft er eftir heimildum í
sendiráði Tékkóslóvakíu í Aust-
ur-Berlín að leifturárás Varsjár
bandalagsríkjanna 21. ágúst sl.
á Tékkóslóvakíu hafi kalíað fram
samúðaröldu og leitt ti'l mótmæla
aðgerða til þess að styðja frjáls
ræðisþróunina í Tékkóslóvakíu
Walter Ulbricht, leiðtogi
kommúnistaflokks Austur-Þýzka
larads, var í farabroddi þeirra,
sem kröfðust þess, að frelsisþró-
unin í Tékkóslóvakíu yrði
stöðvuð. Óttaðist haran, að hún
myndi breiðast út tii Austur-
Þýzkalands. Hafði hann lýst því
yfir, að frelsisþróun í menning-
arefnum lílct og í Tékkóslóvakíu
yrðu ekki þoluð £ Austur-Þýzka
landi.
Havemann og Ijóðasöngvarinn
Wolf Biermann, báðir sannfærð-
ir kommúnistar voru þeir
fyrstu á meðal kunnra austur-
þýzkra vísindamarana og lista-
manna, sem fengið hafa að finna
fyrir refsivendi flokksins á síð-
ustu árum, fyrir að hafa gagn-
rýnt þá stefnu, sem Ulbricht og
aðrir forystumenn flokksins hafa
mótað.
Klaus Gysi, menningarmála-
ráðherra Austur-Þýzkaíands,
sagði, fyrir skömmu á fundi, að
Havemann og Biermann væru
„stjórnmálalega og menningar-
lega sigraðir og einangraðir".
f NTB-frétt er haft eftir áreið
anlegum heimfldum í Vestur-
Berlín, að Thomas Brasch, son-
ur varamenningarmálaráðherra
Austur-Þýzka-lands, hafi verið
dæmdur í leynilegum réttarhöld
um í Austur-Berlín til 2 ára og
3 mánaða fangelsis fyrir að hafa
tekið þátt í mótmælaaðgerðum
gegn innrásinni í Tékkóslóvakíu
Þá segir í sömu frétt, að dóttir
framkvæmdastjóra Marz-Lenin
stofnunarinnar í Austur-Berfín,
Erika Berthold, sem er 18 ára
gömul, hafi verið dæmd í skil-
orðsbundið 20 mánaða fangelsi.
DUBCEK OG SMRKOVSKY
KALLAÐIR „VESTUR-ÞÝZKIR
FLUGUMENN"
Málgagn kommúnistaflokks
Tékkóslóaíakíu, Rude Pravo,
skýrði frá því í dag, að hópur
rétttrúinaðarsinnaðra kommúnista
í Plzen hafi ráðizt á Alexander
Dubcek, leiðtoga kommúnista-
flokksins, og Josef Smrkovsky,
forseta þjóðþings landsins, og
kallað þá „vesturþýzka flugu-
menn“. En bíaðið lagði áherzlu
á, að þetta væru „einangraðar
atlögur". Birtir b'laðið fréttina
um þessar árásir með frásögn
af aðalfundi svæðisnefndar
kommúnistaflokksins í Vestur-
Bæheimi, sem krafðist ötulli að-
gerða gegn harðlínukommúnist-
um. Segir nefndin, að „endaþótt
ötular aðgerðir færu fram gegn
hægri sinnuðum (andsovézkum)
ðfgaöflum, þé væri aðeihs fyr-
ir hendi veik andstaða gegn
vinstri siranuðum öfgamönnum
„ (harðlínukommúnistum)
í nákvæmri frásögn um að-
gerðir andstæðiraga Dubceks í
Plzen segir Rude Pravo:
„Einangraðar tilraunir til þess
að ráðast á forystu flokksins
hafa átt sér stað í borginni og
tilhneiging er fyrir hendi til
þess að móta stjórnmáí fyrir
‘luktum dyrum. Svokallaður Gott
wald-Marx armur á að hafa kom
ið saman á óþekktum stað. f
•stefnuskrá þessarar klíku, sem
send var borgarstjórninni, voru
þeir Dubcek og Smrkovsky kall
aðir vesturþýzkir flugumenn".
Af frásögninrai af furadi fram-
angreindrar svæðisnefndar í Vest
ur-Bæheimi er talið, að lagt
verði hart að miðstjórn kommún
istaflokksins, sem koma á saman
til fundar snemma í nóvember,
að gripið verði til ákveðinna að-
gerða gegn harðlínuflokksmönn
um.
Smrkovsky sagði á fundi með
stúdentum í Prag í dag, að mið
stjórrainni, en í henni eru 160
manns, myndi koma saman milK
"7. og 15. nóvember og bætti við:
„Þessi furndur mun sennilega
ráða úrslitum um örlög þjóðar
okkar“.
- VIETNAM
Framhald af bls. 1
muni á næstunni hætta loftár-
ásum á Norður-Vietnam, til að
auðvelda friðarsamninga, eða að
minnsta kosti samninga um
vopnahlé. Johnson Bandaríkja-
forseti vék að þessum orðrómi
á blaðamannafundi í Washing-
ton í gær, og sagði að ekkert
nýtt hefði gerzt í máhnu, sem
gefið gæti vonir um að samn-
ingar væru í námd. í sama
streng tók Clark Clifford varn-
armá'laráðherra Bandaríkjanna
í dag. Benti hann á að þótt vitað
væri að um 30-40 þúsurad her-
menn Norður-Vietnam hefðu að
undanförnu verið fluttir heim
heim frá Suður-Vietnam, væru
þar enn um 80 þúsund hermenn
að raorðan. Einnig benti ráðherr
ann á að ekki væri unnt að
tala um „hlé“ á bardögum í
Suður-Vietnam þótt mannfall
Bandaríkjarraanna væri þar nú
með minnsta móti. Sagði hann að
í síðustu viku hafi 1.500 her-
menn fallið í átökunum. 100
Bandaríkjamenn, 200 hermenn
Suður-Vietnam, og um 1.200 her
menn kommúnista.
1 tilkynningu útvarpsins í
Hanoi í dag, sagði að fuflyrð-
ingar um að Hanoistjórnin hefði
fallizt á skilyrði Bandaríkja-
manna væru vísvitandi blekk-
ing, og ti'l þess eins ætlaðar að
skapa glundroða og óvissu.
Sagði útvarpið einnig að það
væri hræsni hjá Johnson for-
seta að halda þvi fram að Banda
ríkin gerðu allt, sem hugsanlegt
væri til að koma á friðarvið-
ræðum í Vietnam. „Ef Banda-
ríkin kæra sig um að koma við-
ræðum af stað, þurfa þau aðeins
að hætta loftárásum og öðrum
hernaðaraðgerðum gegn Norður-
Vietnam“, sagði í útvarpsfrétt-
um. „Við ítrekum enn einu sinni
afstöðu okkar: Bandaríkin hófu
árásaraðgerðir i Vietnam. Banda
ríkin verða að hætta öllum hern
aðaraðgerðum án skilyrða —
stöðva loftárásir og aðrar hern
aðaraðgerðir — áður en friðar-
tilraunum getur miðað áfram í
Vietnam."
Talið er að Nguyen Van Thieu
forseti Suður-Vietnam hafi nú
sannfært Eílsworth Bunker
sendiherra um að stjórnin í Sai
gon geti aldrei fállizt á að við-
urkenna heimild N.L.F. til að
sitja samningaviðræður sem full
gildur aðili. Haft er eftir áreið-
anlegum heimildum í Saigon í
dag að Bunker sendiherra hafi
tjáð Johnson forseta að til-
gangslaust sé að reyna að breyta
þessari afstöðu stjórnarinnar í
Saigon áð svo stöddu. Er þetta
mjög mikilvægt atriði, því Han-
oi-stjórnin hefur gert það að al-
gjöru skilyrði fyrir hugsanteg-
um viðræðum að N.L.F fái þar
fulla aðild, sem eini rétti full-
trúi íbúanna í Suður-Vietnam.
Hinsvegar segja þessar sömu
heimildir að Thieu forseti sé
fús á að fallast á stöðvun loft-
árása á Norður-Vietnam, svo
fremi sem stjórnin í Norður-Vi-
etnam geri einhverjar svipaðar
ráðstafarair til að draga úr hern
aðinum. Hefur Thieu forseti áð-
og lýst því yfir að hann sjái
ekkert því til fyrirstöðu að full-
trúar N.L.F. sitji væntanlegar
friðarræður, en þá aðeins sem
hluti af samninganefnd Norður-
Vietnam, ekki sem sjálfstæðir
aðilar.
- MÖTMÆLI
Framhald af bls. 1
ið fyrirmæli um að sýna þolin-
mæði. En jafnvel þótt til á-
rekstra komi, mun lögreglan áð-
eins beita kylfum sínum til að
dreifa mannfjöldanum, hvorki
byssum, táragasi né háþrýsti-
vatnsdælum. Hefur Scotland
Yard skorað á ökumenn og ferða
menn að halda sig fjarri mið-
borginni á sunnudag, og ekki að
aka eftir þeim rgötum, sem hóp-
gangan fer um.
Mikill fjöldi stúdenta utan af
landi hefur komið til London að
undanförnu til að taka þátt í
mótmælaaðgerðunum, og fleiri
eru væntanlegir. Hafa stúdentar
í London þess vegna lagt undir
sig hagfræðiskólann, London
School of Economics, sem notað-
ur verður til að skjóta skjólshúsi
yfir gestina. Milli tvö og þrjú
hundruð stúdentar höfðust við í
skólanum í nótt, en áður höfðu
yfirvöld skólans ákveðið að loka
honum fram yfir helgi. Ákvörð-
un um að hertaka skólann var
tekin með naumum meirihluta.
Greiddu 186 stúdentar hertök-
unni atkvæði, en 179 voru á
móti. Ekki kom ti'l neinna átaka,
þegar stúdentarnir settust að í
skólanum og sagði einn af tals-
monnum stúdentanna: „Við telj-
um að engin ástæða verði til áð
kalla lögregluna til aðstoðar,
því þetta verður friðsamleg her-
seta. Við ætlum að nota skólann
sem sjúkramiðstöð á sunnudag-
inn, en ef lögreglan kemur til að
reka okkur út, förum við mót-
þróalaust."
- UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 14
stofnanir og verksmiðjur létu
til sín heyra og er fjögur ár
voru liðin hafði búið hagraazt
um nær hálfa milljóra rúbla
(um 32 mil'lj. isl. kr.) Verka-
menin höfðu um 300 rúblur á
mánuði, byiggt var nýtt fjós,
veitiragahús, kvikmyndahús
og kornsíló — aHt fyrir eigið
fé.
„Það er tími til kominra að
'þið, sem eruð kO'mmúraistar,
stöðvið þetta eirakaframtak“,
voru orð dómarans, er réttar-
höldin hófust yfir „svindlur-
unum og gróðaibröllururaum“
á samyrkjubúinu.
Margir spurðu sjálfa sig,
hver eigiralega hefði verið
srauðaður. Svarið er að sjálf-
sögðu, að engiran tapaði svo
miklu sem einum kópeka —
það var hagraaðuriran, hið
frjálsa framtak, sem var for-
dæmt.
Pravda greindi frá svipuðu
máli fýrir nokkrum dögum.
Verzluraarstjóri eiran haifði
gert góð viðskipti í frítíma
sínum. Hann var haradtekinn,
neitaði að fá sér verjanda og
sagði:
„Dómarar og félagar. Þið
verðið að skilja, að peniragar
rí'kisins hafna að lokum í vasa
ríkisins." Hann fékk sex ára
fangelsi.
Veiðiþjófor
STANGAVEIÐIFÉLAG Hafnar-
fjarðar hefur kært til lögregl-
unnar vegna þess að um síðustu
helgi fundust tvö net í Djúpa-
vatnl, en félagið hefur eitt rétt
til veiða í því. Er málið nú í
rannsókn.
Stangaveiðifélag Hafnarfjarðar
hefur ræktað upp fiskistofn í
vatni þessu og nú sl. sumar
byggði það veiðihús við vatnið.
GEÐHEILBRIGÐISVIKA á veg-
urn Tengla hefst í dag kl. 14,
en þá opnar Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, sýningu á verkum
vangefinna í Unuhúsi. Verður
sýningin opin alla daga vikunn-
ar frá kl. 14 til 22.
Opnir fyrirlestrar verða haldn
ir í Háskóla íslands sem hér seg-
ir:
Mánudaginn 28. okt. kl. 20.30:
Prófessor Tómas Helgason, yf-
irlæknir: Ávarp.
Alfreð Gíslason, geðlæknir,
fyrrverandi alþingsmaður:
Geðheilbrigðisþjónusta á ís-
landi í nútíð og framtíð.
Þriðjudaginn 29. okt. kl. 20.30:
Karl Strand, yfirlæknir:
Ný viðhorf í geðlækningum.
Framhald af bls. 16
aukið gæti aðhald í þessum efn-
um.
Kaupþing
Aðalfundur V.í. 1968 beinir
þeirri áskorun til Seðlabanka fs
lands, að hann noti sem fyrst
heimi'ld laga til að stofna kaup-
þing, þar sem verzlað yrði með
vaxtabréf og hlutabréf.
Jafnframt mælist fundurinn til
þess við fjármálaráðherra, að
hanra beiti sér fyrir breytingum
á skatta- og útsvarslögum þess
efnis, að hlutabréf og arður af
þeim verði skattíagt eftir sömu
reglum og sparifé og vextir af
sparifé.
Á þennan hátt yrði stuðlað að
lánsfjármyndun til langs tíma og
eignaraðild almennings í at-
vinnufyrirtækjum þjóðarinnar.
Framkvœmdafélag
Aðalfundur V.í. .1968 skorar á
stjórn Verzlunarráðsins að
kanna í samráði við önnur at-
vinnusamtök möguleikana á stofn
un félags, sem hafi forgöngu um
stofnun atvinnufyrirtækja og
endurskipulagningu, kaupi hluta
bréf og veiti stofnlán til arð-
vænlegra fyrirtækja.
Skattamálanefnd
Aðaífudnur V.f. 1968 telur
nauðsynlegt, að eftirtaldar
breytingar verði gerðar á lögum
og reglum um skatt- og útsvars-
greiðslur fyrirtækja svo að eðli-
leg og hei'lbrigð fjármagnsmynd-
un geti átt sér stað til efling-
ar atvinnulífi landsins.
1. Að öllum atvinnufyrirtækj-
um, sem hliðstæðan rekstur hafa
með höndum, einkafyrirtækjum,
samvinnufyrirtækjum og fyrir-
tækjum ríkis og bæjarfélaga, sé
gert að greiða skatta og útsvar
eftir sömu regíum, þannig að þau
starfi í þessu efni við jafna að-
stöðu.
2. Að aðstöðugjald og lands-
útsvar verði fellt niður, og í
stað þess komi söluskatt.ur. sem
skiptist milli sveitarfélaga eftir
ákveðnum reglum.
3. Takmarkanir á heimi'd fé-
laga til frádráttar á arði af inn
borguðu hlutafé eða stofnfé
verði afnumdar, meðan arður-
inn skattleggst hjá eií?endum
fjárins.
4. Að hlutabréf og sV”m-hréf
hljóti sömu skattmeíNferð g spari
fé eða spariskírteini ríVissiógs.
Sama gildi um vexti og arð af
þessum eignum.
5. Að fyrning verði
af kostnaðarvnrði end-
urkaupsvnrði og P'í<W ' -
ingartíma . en atvinn - -'•'••m
verði ekki mismmað í ’i
efni.
Miðvikudaginn 30. okt. kl. 20.30:
Jónatan Þórmundsson, fulltrúi
hjá ríkissaksóknara:
Afbrota- og áfengismál.
Steinar Guðmundsson, forvíg-
ismaður AA-samtakanna:
Mál drykkjusjúklinga á ís-
landi.
Fimmtudaginn 31. okt. kl. 20.30:
Björn Gestsson, forstöðumaður
Kópavogshælisins:
Ástand og horfur í málum van-
gefinna.
Föstudaginn 1. nóv. kl. 20.30:
Dr. Matthías Jónasson, uppeld-
isfræðingur:
Skólarnir og geðheilbrigði
nemenda.
Margrét Margeirsdóttir, félags-
ráðgjafi:
Aðlögunarvandkvæði barna og
unglinga.
6. Að eignarskattur og eignar
útsvar félaga verði fedlt niður,
þar sem hér er um tvísköttun að
ræða, því að eign er ekki annað
en hlutfal'l af tekjum.
7. Að heimilað verði, þegar al-
meran verðlags- og kaupgjalds-
breyting á sér stað, að endur-
meta vörubirgðir án þess að
matsbreytingin hafi áhrif á skatt
skyldar tekjur.
8. Að endurgreiddur verði
kostnaður við innheimtu sölu-
skattsins og annarra opinberra
gjalda með ákveðinni þóknun
miðað við skattfjárhæð.
Opinberar
innkaupastofnanir
Aðalfundur Verzlunarráðs ís-
tands 1968 telur nauðsynlegt, að
áfram verði fylgzt með starfsemi
innkaupastofnana ríkis og borg-
ar og hvetur ful'ltrúa Verzlun-
arráðsins, sem eiga munu viðræð
ur um þessi mál, að halda fast
fram þeim kröfum, sem frarai
hafa verið bornar um ýtarlegri
starfsreglur.
Gjaldeyrisréttindi
Aðalfundur V.f. 1968 ítrekar
enn tilmæli til ríkisstjórnarinn-
ar og Seðlabanka íslands um að
þeim viðskiptabönkum landsins,
sem þess óska, verði veitt heim-
ild tit að verzla með erlendan
gjáldeyri.
Útflutningsmál
Aðalfundur V.f. 1968 beinir
þeim tilmælum til stjórnar Verzl
unarráðsins. að hún ganeist fyr
ir umræðufundum þeirra aðila,
sem fást við eða bafa áhuga á
útflutninei. til bess að ræða leið
ir ti' eflinear útflntninesverzl-
tinar 'andsins.
Einkasölur
Aðn>fnndur V.f. 1968 beinir
*»°im tilmæ'lum til stjórnar
Verzlnnarráðsins, að hún gang-
ic;t f^nV nmræ^nfi'n^im þeirra
aðil» s^m fást við eða hafa á-
Vnicro « /itfUitnincíi til þess að
ræðn ipir'iir til eflinsar útflutn-
inff^'^luuar landsins.
A v f 196R ítrekar
Hau tUmppli Mt fiárrnál^ráðh^rra,
'hoíti cjóp fvrir hví að
nfmm'ín irpr'^i pinVhoqlq C orrt ÁT
TTT> L ry-> h ört H UTT\ á
miy»rv» hArtim ^rörum pn áf^nsi og
' T TT R hofur haft
♦
- VERZLUNARRÁÐ