Morgunblaðið - 31.01.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBLAf>TK> FÖSTUÐAGUR 31. JANÚAR 1969
11
Hannes J. Magnússon
að jalfevel viðkvæmustu einika-
mál urðu að rýma fyrir því.
Hann hóf bamakeninsiliu, og
keninil'unni sinnti hanm af
sky Iduræ'kni og atonku, em
óámægðiur var hann. Hamn ræddi
umg'lingasikóianémið við hirun
unga og áhugaisaama sóknarprest,
seim nú hafði fengiið Vallapresta-
kall, séra Stefán Krisitinsison —
og hainn náði tali af Binni Jóns-
syni ráðfherra, seim var á ferð
norður í Svarfaðairdal — og við
Jón Þórarinsson, fræðslumála-
stjóra ráð'giaðist hanm. Séra
Stefán var eldtaigi og vildi
greíða svo sem hamm m.átti fyrir
Snorra — og bæði ráfJherramn
og fræðsknmiálastjórimm hétu
honum nokkruim fjárstyrfe.
Hann réðsit svo í stofnun sfeól-
arns, en aif miklum vamefnum,
og var skólimm farskó'li, kenmt
á tvehmtir stöðum. Þá hélt
Snorri þennan vetur 5 alimiemma
fræðsi'uifunidi til arrvunar áhuga
manna á starfsemi sKks sfcóla,
og svo sem nemendumir voru
námifúsir skorti og efefeert á, að
fuindimir væru sótrtir. Næsrta
vetur hélt Snorri áfram skóla-
starfirau, og voru niú dkólastað-
irnir þrír, Ólaf.sfjörður, Daivfk
og Ársfeógssamidiur. Og jú, jú,
— sfeólastarfið var vel þegið,
en þó sá Snorri ekki fram á,
að áhugi yrði vafeinn í héraðinu
fyrir stofnum og byggingu sfeóla,
sem starfað gæti á sæmilega
öruggum fjárhaigsgrumdivelli og
smátt og smátt fært út kviamar,
umz hanm væri orðinm það, sem
hanm þurfti að verða, — og þar
eð Sraorri var nú orðinm fcværut-
ur rnaður og varð að vimma
hörðum hömdum aíð pumrimiu
við ýmist ráðsmenmisfeu á stór-
búum eða við verfeium síldar,
eigandi ekiki fjölskyidu sinni
fastan saimastað, sá hamm sér
efelki fært að hakia áfraart hálf-
giidings káfckenrasiu vetuir eftir
vetur, hvarflandi stað úr stað
og án þess að hljóta svo mikið
sem saemilega þóknun fyrir starf
sitt Fyrir vonbrigðum hafði
hanm orðið, og svo virtist hon-
um þá sþr og sínum ekfei annað
værnna en að harnn taeki tiltöki-
iega rauismarfiegu boði um sfeóla-
stjórn vestur í fjöróuim.
Þessi bðk Smorra er efefei sér-
lega fáguð að samfellingu efnis,
Stíl eða frásagnarbætti, en yfir-
henni allri er eðlitegutr og geð-
felldur bJær. Yíða er frásögnio
gædd fjöri og kímmi, og oft er
hún yljuð af hrífandi lífstrú og
áhuga hins bjartsýna, fljóthuiga
og tílfinningarífea bugsjóna-
manmis, sem þrátt fyrir nok'kra
sjálfumgleði getur gleymt um
hríð bæði sjálfum sér og umm-
uistu sinni salkÍT þess, hve mjög
honum er í mun að verða þess
fyllilega vís, með hverjium hætti
hanm megi verða þjóð sinni að
öjhi því gagni, sem starfsgeta
hans, þekking og vitsmwmir
framast geiti á orfeað. Víða i bók-
irani er brugðiið upp efcýrum
myndum aif ýmstim þeitm mörm-
um. sem Sraorri hefur kynnzt á
því tímabWi aevinmar. setm þetta
bindi nær til, en efefei er bófein
sízt forvitnitieg sem glögg heim-
rld uam þann vorhug, sem uim
og upp úr sfðwstu aldaimótium
greip marga umga menm, vorhug,
er stundum fylgdi einlæg fóm-
fýsi.
Snorri Sigfússon var Skóla-
stjóri barn askólaras á Akureyri
frá 1930 — 1947, en þá tók við
stjóm skólans Harames J. Magtn-
ússon, höfundur ÖLdufalfc ár-
anna. Hannes er nærfellt 15 ár-
um yngri en Sraorri, fæddur á ]
Torfmýri í Akrahreppi 22. marz j
1899 og uppalinm þar hj4 for-j
eidrum sínuim, sem bæði voru j
Skagfirðingar að ætt og upp-
runa. Þessi bók hans segir ekki
frá bemsfcu hamis eða unglimigs-1
árum; hefst hún., þá er hann 25 ,
ára gamall vafcnar fyrsta morg-
un sinn á Búðum í Fáskrúðs-
firðí, þar sem hanm er ráðinm
bamakemnari. En áður hefur
hamn sagt sögu sína fram að
þessu í tveimur allsitórum bók-
utm. Sú fyrri kom út á kostnað
bókaútgáfun-nar Norðra árið
1953, og heitir hún Hetjur hvers
dags'lifsins, sú síðari, Á hörðu
vori, einnig hjá Norðra fimm
árum síðar.
Báðar þessar bækur las ég aif
ánægju og áhuga — og þó eimlk-
um fyrri bókina o.g þamm hluta
hinmar, sem gerist í átthöguim
höfundarins. Hanm lýsir þair
ósfcöp blátt áfram iífi og lífsbar-
áttu fátækrax en þó ekfei hiá-
snauðrar fjölsikyldu í sveit, þar
sem líif og búskaparhættir eru
enm aið ílesitm leyti þeiir sömu
og þeir höfðu verið um aidir,
svo að efnið er síðmr en svo
nýstárJegt, em homum tekst að
Iýsa lífsiháttiim sinum og sinma
af peiisónulegri og raunsamnri
innHfum og jaifnÆraimt mieð ívafi
hálfrómantísfeirar lífsnautn.ar.
Sama máli gegnir um lýsimgar
hans á samlífi hans og sam-
skiptum við dýrin og þá efeki
síð'UT á áhriifum hiinnaæ stór-
hrotnu en mislyndu náttúru- og
hann dregur upp skýrar myndir
atf ýmBum sveirtungum for-
eldra sinrna og raiumar fleiri
Ska'gfirðimigum.
Því miður get ég efeki sagt,
að mér finmist milkið til um
þetta þriðja binidi af ævisögu
Hamniesar Maigniússonar, þess
þamfa og maeta mianms. Hamm
fjallar þar fyrst um sex ára
dvöl sína og starf á Búðum,
getur þar ýmissa manma og at-
vika og gerir noklkra grein
fyrír atvinmuiháttum þorpsbúa,
en efckert af þessm verður eftir-
mnmilegt, svo lausl-ega er á
það drepið, svo fáir og óskýrir
drættir eru í þeim myndum,
sem upp er brugðið. Hins vegar
er auðsætt af frásögninni, að
Harmesi hefur leikið mikill
hugur á að rækja sem bezt
skyldur sínar, og vafalaust
hefur alúð hans og skykluræfcni
borið rfkulegam ávöxt.
Frá Búðum lá leið Hamnesar
Magnússanar til Akureyrar, því
að þar hafði hamn fengið kenm-
arastöðu við bamaácólanm, og
þar vair hanm kemnari og síðan
yfirkemnari, unz hanm varð
skólastjóri, svo siem áður sieigir,
árið 1947, og skólastjóri var
hamm í 18 ár við góðan orðstír,
en sagði upp þvi starfi 1965 og
fluttist til Reykjavíkiur. En
Harnnes vamm að fleiru á Akur-
eyri en kemnslu og skóla®tjóm.
Hamm var einin af máttarstoðum
Góð'templararegLunm'air á Akur-
eyri — og raumar eiran af for-
ustumönmim hennar með is-
Lenzku þjóðinmi í beilLd — og í
stjóm margra amnarra félaga.
Aufe þess ritaði ‘hann eða þýddi
margár bækur og var ritstjóri
bamablaðs og tímaráts um upp-
eídis og Skólamál. Frá öLliu þessm
segir í bók haras, og þar er feetið
fjölmargra manna, sem hamn
átti saimsrtarf við, suma í áratugi,
en srvo mjög sem hamn virðist
leggjia áherzliu á að skýra sem
skilmerkilegast frá mikilvægum
störfum sínium og lýsa sam-
starfsmöninum og sambongurusn
af góðvild og réittsýni, gæðiist
ekki frásögn hans eða mannlýs-
iragar neitit viðllka lífi og ein-
kennir Hetjur 'hverBdagsúlífeins
og m.egirthluta bókarirmar. Á
ihörðu vori — og hugleiðingar
Haukur Ingibergsson skrifar um:
HLJÓMPLÖTUR
í HLJÓMPLÖTUÞÆTTI 19. jan-
ar var gerð grein fyrir útgáfu
dægurlagaplatna á liðnu ári, og
jafnframt það fyrirheit gefið, að
um plötur, sem tilheyrðu öðr-
um flokkum, yrði rætt síðar.
Verður það gert í þessum þætti.
Héx er alls um 14 plötur að
ræða, þar af 9 útgefnar af Fálk-
anum. Á Haraldur Ólafsson for-
stjóri Fálkans miklar þakkir
skiiið fyrir sína myradarlegu
útgáfustarfsemi á menningar-
aukandi efni, því að eins og
stendur á sumum hulstrum Fálk
ans: „Þjóðleg menning er gulli
betri.“ En-auk hins þjóðlega efn
is er Haraldur einnig farinn að
gefa út ávexti af tré alþjóðlegr-
ar menningar. Er þar átt við
„Söguna af dátanum" eftir
Stravinzky og Ramuz, sem út
kom sl. ár. Leikstjórl er Þor-
steinn Ö. Stephensen en Páll P.
Pálsson stjórnar hljómsveitinni.
ið 1950, og þrátt fyrir ýmsa
tæknilega betrumbót bæði ,hér
heima og erlendiis, nær upptak-
an ekki þeim „standard", sem
æskilegur hefði verið, en allt um
það, er mikill fengur að fá
Gullna hiiðið eftir Davið Stefáns
son kom á hljómplötu á sl. ári.
Fálkinn gaf út Söguna af dátan-
um eftir Stravinzky og Ramuz.
— Myndin er af Stravinz.ky
Er hér um varsdaða útgáfu að
ræða, bæði hvað innihald og um
búðir snertir. Er sannarlega
ástaeða til að vona, að Fálkinn
haldi áfram á þessum vettvangi.
Viðamesta útgáfa Fálkans er
þó á Gullna 'hliðinu eftir Davíð
Stefánsson. Eru þetta 3 plötur
í viðhafnarumbúðum, og fylgir
með upplýsingabæklingur um
leikritið, höfund og margt fleira,
sem við kemur þessari útgáfu.
Leikstjóri er Lárus heitinn Páls-
son, en hljóðritunin var gerð ár-
GuUna hliðið og önnur beztu
leikrit íslendinga á 'hljómplötur.
Fálkinn heldur einnig áfram
útgáfu á plötum, þar sem ísl.
höfundar lesa úr verkum sínum.
Sl. ár fcom röðin af þerm Tóm-
asi Guðmundssyni pg Gunnari
GunnarssynL Tómas les nokkur
ljóð úr 3 ljóða'bókum sínum, þ.
á. m. I vesturbænum, Fljótið
helga og Þjóðvísa nr. 4. Má segja
að alvöru höíundar séu gerð
betri sfcil en kímninni, sem hann
er þó frægastur fyrir. Tómas las
einnig hið alkunna Ijóð sitt um
Austurstræti inn á hljómband,
en það verður gefið út siðar.
Gunnar les 3 kafla úr Fjallkirkj
unni hljóðritaða á árunum 1960
og 1963.
Fálkinn gaf út plötu með
Hreini Pálssyni. Er þar um að
ræða 'heildarútgáfu þeirra laga,
sem Hreinn söng inn á plötur
árið 1930 og 1932 og vöktu þá
mikla hrifningu landsmanna.
SG hljómplötur gáfu út sálma
plötu með Kirkjukór Akureyrar.
Er það sérstæð og sérlega eigu-
Ilaraldur Ólafsson forstjóri
Fálkans á miklar þakkir skyldar
fyrir menningarlega útgáfustarf-
seml.
leg plata. SG hugsar líka um
börnin, fjölmennustu ,,stétt“
þjóðfélagsins. Fyrir þau komu
tvær plötur, söngleikurinn Litla
Ljót og Ómar Ragnarsson i hlut-
verki Gáttaþefs. Er sú síðar-
nefnda fyrirtak og verður ef til
vill getið nánar um hana síðar,
en upptakan spillir n-okkuð Litlu
Ljót.
Tveir kvartettar, annar frá
Keflavik, en hinn frá Siglufirði
létu frá sér heyra á árinu, og
sanna þeir aðeins. að á því sviði
tónlistar er ekki ferskleikanum
fyrir að fara. Nokkur nýurag er
að sjá tvær lúðrasveitarplötur
koma á markaðinn sama árið.
Þær eru þó gjörólífear hvað efn-
isval áhrærir. Lúðrasveitin Svan
urinn leikur m. a. tvo marza
eftir Karl O. Runólfsson, en
Lúðrasveit Reykjavíkur leikur
ættjarðarlög þ. á m. þjóðsöng-
inn. Báðar eru þessar plötur í
stereo.
ísfirzku kórarnir (þ. e. Sunnu
kórinn og Karlakórinn) og
Stúlknakór G agnfr æð a skólans
á Selfossí syngja inn á sína plöt
una hvor og verður þeirra get-
ið nánar síðar. Sér á parti er
svo plata með trúarsöngvum flutt
um af akureyskum listamönnum.
Nefnist hún Unga Kirkjan.
Á þessum 14 plötum kennir
þannig margra grasa. Er það vel,
en þó aðeins eðlileg þróun, því
að hæfni hljómplötu sem fjöl-
miðils er vaxandi, og ef til vill
er ekki svo Iangt að bíða þess,
að iþeir, sem nú tjá buig simn
með rituðu málj í bókum og
tímaritum, kjósi heldur að lesa
boðskap sinn á hljómplötu. —
Hver veit.
Haukur Ingibergsson.
hans uim störfin og vamdamálin
verða ekki ævinlega aið sama
skapi skýrar, spaklegar og eftir-
minnilegar og þær eru ritaðar
af mikilli alvöru og stundum
jafnivel hátíðleik. Ég mininist
þess heldur ekki, að nokkurs
staðar bregði fýrir í þessari bófe
glettni eða kímni, hvað þá háði,
svo að ekki sé nefnd kerdkni,
sem svo prúðum alrvörumanini
sem Hannesi Magnússyni rnumdi
aldrei íáta sér til hugar koma
að beita.
En swo er þá þess að geta,
að í bókinni eru kaiflar, þar
sem höftmdurinn er ekki á
valdi hinnar hartnær ómennsku
annar beinna og óbeinna skyldu-
starfa, en listræn gáfa hans, eld-
borin á afli hjarrtans, meitlar og
fágar frásagnarháttiran og stíl-
inn. Þetta kemur gleggst í ljós
í köfLunuim Æviratýrið uim lífið
og dauðann og Andvökunótt. í
hiraum fyrri er það fyrst sjálft
iífsundrið og hin hreina og srvo
sem upphafna föðurgleði, sem
glitar frásögnina og geifur herani
alinennt gildi, — síðan kemur
látlaus, stuttorð og stíLhrein
lýsing á 'hinni uggivænu sölnun
og bliknun laufs og lyngs á
svöLu hausti, sem verður lesand-
anurn napur váboði — og lofcs
er það hin lamanrii song við
dauða litLu dórtturinmar og hinn
sári og hl'jóðl'áti tómleiki og
söknuður — aJLt þetta gripur
næman Iesanda þannig, að hann
skynjar það sem öriögburadinn
sammannlegan veruleika. ....
Fyrri hLuta vetrar 1948 gefelk
á Akureyri rraærausóttanfaraldur,
sem oM-i þar miklum hörmung-
um. Hanraes Maignúsison tófe
veikina. Haran lamaðist ekki, en
veikin lagðist þannig á ajlt haras
taugakerfi, að hann hefur aldrei
síðan borið þess fullar bætur.
Læknar sögðu honum, að þama
væri ekki aðeiras urn að ræða af-
leiðiragar mænuveikrranar, held-
ur eiranig ofþreytu, og iraun
engan uradra það, sem les þessa
bók hans. Horaum var ráðíagit
að fara á heils'uhælið Monite
BeiLló við HeLsingjaeyri. Frá-
sagnir hans frá vist hams á hæl-
irau eru yfirleitt n»eð því bezt
ritaða í bókimmi, en þar ber þó
af lýsimig hans á einni andivoku-
nótt. Han.n liggur klukkustund
eftir klukkuistumd og þráir svefn
inn, eyrir ýrrús hljóð úr húsinu
og utan úr akóginum — og öll
tjá þau horaum eitthvað, sem
blandaist þrálátum og þjakandi
huigreniningum hans. Hamn leitax
sér fróunar í að flýja á raáðir
bernsfeuminniniganna, dásemda
nátúrunnar í átthögum hans, en
allt í einu koma kveljandi hugs-
anir og flæma hann út úr þess^
arí Paradís. Svo þjakaður er
hanm, að haran hefur sig ekki I
að hringja á vökukonuna. En
Ioks gerir hann það. Og svo
finnst homum þá, að vöku-
konan komi „rrreð svefninn á
siIÆ'urdiski.“ Þessi kafli er sferif-
aður af slíferi endurlifun þessar-
ar þjakandi amdvökumætur, að
l'esandinn s'kynjar ekki aðein®
kvöl höfundarkus, heldur fylgir
honum í líknarleit hans til
heimahagamna og s'kynjair af því,\
sem andvökumaðuriran heyrir,
raá' tsivartan sfeóginin úti fyrir og
það andrúmsloft, sem ríkir á
hælinu, þar sem reyrat er með
súrefni lyfja og líknandi hjartraa
Framhald á bls. 21