Morgunblaðið - 31.01.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐÍÐ. FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1969
Últgeíandi H.f. Árvafcim*, Reykjavófc.
Fnamfcvœmdastj óri HaraJdur Sveinsson.
ititstjóraí Sigurður Bjarnason frá VilJulT.
Matfchías Joihaiuiiesáöa.
Eyjólfur Kooiráð Jónssoo.
Ritstjómarfullfcrúi Þorbjöm Guðimundssoib
Fréttatstjóri Björn Jóhannsgora.
Auglýsingastj óri Árni Garðar Kristinsaoin.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalsfcrætá 6. Sími 10-109.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-09.
Áakxiiftargjald fcr. 159.00 á naánuði innanlands,
í lausagölu kr. 19.09 eintafcið.
LANDHEL GISMÁLIN
TVTefnd sú, sem vinnur að til-
lögugerð um framtíðar-
fyrirkomulag fiskveiða innan
ísl. fiskveiðitakmarkanna,
hefur að undanförnu haldið
fundi um þessi mál víða um
land og leitazt við að kynna
sér sem bezt skoðanir manna
á því, hvernig fiskveiðum í
landhelgi verði bezt fyrir
komið. Að sjálfsögðu er það
bæði réttur og skylda íslend-
inga að nýta sem bezt fiski-
miðin innan fiskveiðitakmark
anna. í heimi, þar sem milljón
ir svelta, er skylt að leitast
við að auka fæðuöflun, en
jafnframt ber að forðast alla
rányrkju.
Eins og að líkum lætur eru
skoðanir skiptar um það,
hvemig hagnýta beri íslenzku
fiskveiðilandhelgina. Togast
þar á mismunandi hagsmunir
og raunar líka tifinningasjón
armið. Ef því hætt við, að
nefndarmenn í landhelgis-
nefndinni eigi ekki öllu auð-
veldara með að gera sér grein
fyrir skoðunum manna al-
mennt, þrátt fyrir þá fundi,
sem haldnir hafa verið.
Alþingi hefur um langt
skeið brugðizt þeirri skyldu
sinni að setja heilbrigðar regl
ur um fiskveiðar í landhelgi.
Af þeim sökum skapaðist óvið
unandi ástand í þessum mál-
um, en Jóhann Hafstein, dóms
málaráðherra, sýndi þá ein-
beitni í desember sl., að Al-
þingi gat ekki lengur skotið
sér undan þeirri skyldu sinni
að setja lög um veiðar innan
fiskveiðitakmarkanna, sem
unnt væri að framfylgja.
Bráðabirgðalausnin, sem nú
gildir um þessar veiðar, vakti
að sjálfsögðu nokkrar deilur,
en þó mun minni en ætla
hefði mátt. Bráðabirgðalausn
þessara mála auðveldar fram
búðarlausnina, því að menn
fá nú nokkra reynslu af því
fyrirkomulagi, sem gildir
fram á vorið. En meginatriðið
er, að löggjafinn getur ekki
lengur hliðrað sér hjá því að
setja skynsamlegar reglur um
þessar veiðar, og þær verða
að vera þannig, að þeim sé
unnt að framfylgja.
- ÓSÆMILEGAR
AÐDRÓTTANIR
lifenn hafa löngum verið
*■"■*• býsna óvægir í stjórn-
máladeilum hér á landi, þótt
nokkuð hafi stjórnmálaskrif
færzt til heilbrigðari vegar
hin síðari árin. Við því er
raunar ekkert að segja, að
stjórnmálamenn verði fyrir
allhörðum ádeilum, einkum
ef þær eru málefnalegar.
Raunar komst Bjarni Bene-
diktsson forsætisráðherra svo
að orði í gamansömum tón,
að til þess væru stjórnmála-
mennirnir að láta skamma sig
og fengju laun fyrir.
Sjálfsagt er líka að ræða að
gerðir og aðgerðaleysi áhrifa-
mikilla embættismanna, en
flestir blaðamenn hafa talið
eðlilegt, að þeir fengju
nokkurn veginn að njóta sann
mælis, þótt skammir væru
látnar dynja á pólitíkusunum.
Nú hefur það hins vegar
gerzt, að tvö dagblöð, Tíminn
og Þjóðviljinn, hafa margsinn
is haldið fram þeim vísvitandi
ósannindum, að Jónas Haralz
hafi á fundi sagt, að þrjú
prósent atvinnuleysi væri vel
við unandi, þótt staðreynd sé
sú, að hann gat þess aðeins,
að slíkt atvinnuleysi þekktist
víða um lönd, en mælti þvert
á móti gegn því, eins og hann
hefur gert í yfirlýsingu, sem
hann hefur talið sig knúinn
til að birta vegna hinna sið-
lausu skrifa þessara tveggja
blaða.
Sjónarmið Jónasar Haralz
eru auðvitað umdeild, eins og
allra manna, sem einbeita sér
á sviði þjóðmála og hagvís-
inda. En hitt er staðreynd, að
hann er með hæfileikamestu
mönnum, sem verið hafa í
þjónustu íslenzka ríkisins, og
á rétt á því, að orð hans séu
ekki rangtúlkuð á þann veg,
sem gert hefur verið, en þar
að auki er þess að gæta, að
stjómmálamennirnir — og þá
fyrst og fremst ríkisstjórnin
—bera ábyrgð á stjórnarstefn
unni og þangað á að beina
skeytunum, enda þarf sú ríkis
stjórn, sem nú hefur setið um
langt skeið, ekki að kvíða
þeim dómi, sem upp verður
kveðinn um störf hennar, er
fram í sækir, þótt um stund
hafi syrt í álinn, af óviðráðan
legum ástæðum.
ÚRBÆTUR í
FANGELSIS-
MÁLUM
Ijiyrir allmörgum árum vakti
þáverandi dómsmálaráð-
herra, Bjarni Benediktsson,
máls á nauðsyn þess að reist
yrði fullkomið fangelsi, því
að ástandið í fangelsismálum
væri ekki viðunandi. Vom þá
gerðar á ráðherrann harðar
'AN IÍR HFIMI
U 1 %si vr 1 nli Ull nuivii
De Gaulle og sjálfstæðishreyf-
ingin í BRETAGNE
CH ari.es de gaulle
hygffst í dag byrja þriggja
daga ferðalag til Bretagne, en
hann mun vart verffa jafn
skilningsríkur gagnvart sjálf
stæffiskröfum íbúanna þar og
hann hefur veriff gagnvart
vígorffum frönskumælandi
Kanadamanna, „Quebec lib-
re“ effa „Frjálst Quebec“.
Mun meiri spenna ríkir í
Bretagne en þegar de Gaulle
hrópaði þessi umdeildu orð
sín „Lifi frjálst Quebec“ 1967
og þeir sem bera ábyrgð á
öryggi forsetans gagnvart
frelsishreyfingu Bretagne
(FLB), eru sennilega lítið
hrifnir af ferðalagi forsetans
nú, því að FLB hefur staðið,
að því er talið er, fyrir að
minnsta kosti 30 sprengjuárás
um á eignir ríkisins sl. tvö
ár í baráttu sinni fyrir frelsi
Bretagne. Hafa yfirvöldin lát
ið fara fram umfangsmikla
rannsókn í sambandi við heim
sókn de Gaulles nú og látið
handtaka 41 mann þar á með-
al 4 presta. En stjórn FLB
situr í írlandi og á sér marga
sfcuðningsmenn í vesturhluta
Frakklands.
Það er markmið FLB, að
Bretaigne verði keltnieskt sér
svæði innan Frakklands og
enda þótt hreyfingin hafi inn
an vébanda sinna naumast
fleiri en nokfcur hundruð
manns, sem eru virkir félag-
ar, þá nýtur þetta markmið
útbreidds stuðnings á meðal
íbúanna. Sjálfstæðisþráin hef
ur verið rík í Bretagne, allt
frá því að þetta hertogadæmi
var hernumið af franska kon-
unginum Francois I. árið
1532.
Flestir íbúanna í Bretagne
eru ‘hlynntir þeirri viðleitni,
að aukin rækt verði lögð viff
keltnesfcan menningararf
þeirra svo sem gallíska málið,
sem enn er talað af mörgum
á þessu svæði og líkist mjög
miáli því, sem ta'lað er í
Wales.
Sjálfstæðislhreyfinigin vairð
hins vegar fyrir áfalli í heims
styrjöldinni, er föðurlands-
Charles de Gaulle.
sinnaðir Bretagnebúar fóru
með þá, setm vildiu segja
skilið við Frakkland sem föð-
urlandssvikara.
Efnahagsleg stöðnun á
þessu svæði hefur leitt til
þess, að 30.000 manns leita
burt þaðan á hverju ári í at-
vinnuleit. Það er næstum svo
komið, að það er að verða
óráð fyrir bændurna á þessu
svæði að afla sér lífsviður-
væris á jörðum sínum, sem
em mjög smáar.
Þetta hefur haft í för með
sér, að hvað eftir annað hef-
ur komið til mótmælaað-
gerða af hálfu bænda og í
ofctóber 1967 grýtbu ofsareið-
ir bændur flokksskrifstofur
gaullista í bænum Quimper.
Urðu úr þessu reglulegir götu
bardagar, þar sem yfir 10.000
Bretagnebúar áttu í höggi við
lögregluna.
Þrátt fyrir þessa ókyrrð
hafa kjósendur samt áður
alltaf veitt de Gaulle yfir-
gnæfandi srtuðning í Bretagne

og hershöfðinginn á sér
marga trygga vini þar, sem
staðið hafa við hlið hans, allt
frá því á dögum síðari heims-
styrjaldarinnar.
Enginn vafi leikur á .því,
að Bretagne hefur orðið að
gjalda þeirrar miðstjórnar-
þróunar, sem stjórnin í París
'hefur beitt sér fyrir án þess
að taka tillit til ástar íbú-
anna í Bretagne á héraði sínu
og eldgamalla erfðavenja þé‘t-.
París stendur í 500 km fjar-
lægð og hin fjölmenna „Ile
de Franee“ sem liggur um-
hverfis höfuðborgina, hefur
svipt Bretagnebúa stórum
markaði fyrir landbúnaðar-
vörur. Á svipaðan hátt hef-
ur kola- og námuvinnsla
fæzt austur á bóginn.
í því skyni að vinna bug á
skortinum á náttúruauðæfum
hafa íbúarnir í Bretlandi snú-
ið sér að hafinu í þeirri von,
að það myndi skapia þeim
atvinnu, en frá forniu fari
ihafa þeir verið miklir sjó-
menn. En fiskveiðarnar hafa
brugðizt síðustu árin og íbú-
arnir hafa ekki megnað að
fylgjast með, að þvi er varð-
ar þróun nútíma fiskiskipa.
Lofcun Súezskurðarins hefur
aftur á móti í ríkium mæli
leitt til þess, að farið er að
smíða risaolíuskip, sem eru
of stór til þess að fara í gegn
um Ermarsund og þess vegna
hefur ríkisstjórnin látið
smíða olíuhreinsunarstöð í
Bretagne sem getiur hreinsað
3—4 millj. tonn á ári og höfn,
þar sem skip allt að 200.000
tonn að stærð geta lagt að og
ennfremur komið upp þurr-
kví í Brest fyrir skip allt að
250.000 tonn að stærð.
Heimsókn de Gulles mun ef
til vill verða upphaf nýs tíma
í Bretagne, því að íbúarnir
þar reyna nú að leggja niður
gamaldags landbúnaðarþjóð-
félag í því skyni að aðlaga sig
nútíma iðnaðarþjóðfélagi.
De Gaulle hyggst eiga við-
ræður við marga forystu-
menn í héraðinu og sfcoða þar
ýms mannvirki, sem að upp-
byggingu eiga að stuðla. Samt
mun hann varla hafa mikil
tengsl við almenning sjálfan,
en forsetinn ætlar aðeins að
flytja eina ræðu, sem verður
á torginu í Quimper.

„Skálholt” Kambans
- SÝNT Á SELFOSSI
og illvígar árásir og því jafn-
vel haldið fram, að hann hefði
mestan áhuga á því að koma
sem flestum löndum sínum
inn fyrir fangelsismúra.
Síðan hefur áð vísu nokkuð
þokast í áttina í fangelsismál-
um, bæði vegna fangageymsl
unnar í Síðumúla og bygging
ar lögreglustöðvarinnar í
Reykjavík. En samt sem áður
hafa mál þessi ekki komizt í
það horf, sem vera ber, og er
skilningsleysi landsmanna á
nauðsyn þess að gera úrbætur
í þessu efni með ólíkindum,
en það hefur valdið því að
dómsmálastjórnin hefur ekki
getað komið fram óskum sín-
um um aðkallandi úrbætur.
Vonandi endurskoðar þó
fjárveitingarvaldið afstöðu
sína í þessu efni, svo að unnt
verði að reisa fullkomið fang-
elsi og auðvelda á þann veg
framkvæmd dómsvaldsins.
'LEIKRITIÐ Skálholt var frum-
sýnt í Selfossbíói sunnudaginn
26. janúar.
Að undanförnu hafa leikfélög-
in í Hveragerði og á Selfossi
æft í sameiningu leikritið
„Skálholt" eftir Guðmund Kamb
an. Leikstjóri er Gísli Halldórs-
son, en hann hefur á sl. 5—6
misserum aðstoðað þessi leikfé-
lög, hvort í sínu lagi, með upp-
setningu á leikritum.
Alls koma fram 20 leikendur,
Brynjólf biskup leikur Valgarð
Runólfsson, biskupsfrúna leikur
Aðalbjörg M. Jóhannsdóttir,
dóttur þeirra leikur Þóra Grét-
arsdóttir. Daða Halldórsson, ást-
mög biskupsdótturinnar, leikur
Bjarni E. Sigurðsson, Helgu í
Bræðratungu leikur Svava Kjart
ansdóttir, Dómkirkjuprestinn
leikur Hörður S. Óskarsson,
ráðskonuna leikur Kristín Jó-
hannesdóttir og skólameistarann
leikur Gunnar Kristófersson.
Með önnur hlutverk fara þau
Guðjón H. Björnsson, Jóna B.
Helgadóttir, Hjörtur Jónsson,
Lovísa Þórðardóttir, Ágústa
Sigurðardóttir, Ester Halldórs-
dóttir. Gestur Eyjólfsson, Her-
bert Jónsson, Lúðvík Jónsson,
Sigursteinn Ólafsson, Kolbeinn
Guðnason og Atli Gunnarsson.
Leikmyndir og smíði þeirra
hafa annazt þeir Herbert Gránz
og Erlingur Þorsteinsson.
líJft’Dtmí'íaÍJth