Morgunblaðið - 21.03.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. MARZ 1909
21
- BETRA SEINT
Framhald af bls. 8
hálftíma, eða einum þriðjalengri
tíma en skipstjórinn taldi eðli-
legt. ^
En þetta kemur heim"við þann
óvenjulega sterka og afbrigði-
lega straum, sem ég tel að hafi
haft öll ákjósanlegustu skilyrði
til að vera þarna, þegar Goða-
foss sigldi fyrir mynni víkur-
innar.
Rangtúlkun Ásgeirs Jakobs-
sonar í þessum síðasta hluta svar
greinar sinnar er svo lúaleg að
ég leyfi mér að mótmæla henni
harðlega.
Tilgangi greinar minnar í
Morgunblaðinu 26. jan. er náð.
Það tel ég að Ásgeir hafi séð um
með svargrein sinni, en hann
var sá, að leiða hug lesenda bók
arinnar „Hart í stjór“ frá því,
að Goðafossstrandið hefði get-
að orðið fyrir það, að hinn ungi
háseti, sem við stýrið var, þegar
óhappið skeði, hefði gleyrnt
hvaða strik hann átti að stýra,
eða ekki þekkt of vel á átta-
vitann og villzt á strikum eins
og Ásgeir orðar það í bók sinni.
Málið er því útrætt frá minni
hendi og bið ég rithöfundinn
heilan lifa og óska honum betra
gengis á ritvellinum.
Með þökk fyrir birtinguna.
Látrum 20.2. 1969,
Þórður Jónsson.
- STÓRIÐJA
Framhald af bls. 15
er kleift að gera, og auk þess
eru margir alþjóðlegir sjóðir og
hjálparstofnanir, sem lána þess-
um þjóðum fé með mjög lágum
vöxtum. Það raforkuverð, sem
þessar þjóðir geta boðið, er því
mjög hagstætt og oft mun hag-
stæðara en við getum boðið
Land undir verksmiðjur, hafn-
araðstaða og annað þess hátt-
ar má einnig reikna með að sé
jafn hagkvæmt þar og hjá okk-
ur. Hins vegar eru þjóðfélags-
legar aðstæður í pessum lönd-
um oft mjög fráhrindandi fyrir
iðfnyrirtæki Stjórnarfarið er oft
ast einhvers konar einræði eða
höfðingjastjórn, spilling oft mik
il og stjórnirnar valtar í sessi
Almenn menntun er lítil og þess
vegna getur verið erfiðleikum
bundið að fá og þjálfa gott
starfsfólk. Skortur er á innlend
um mönnum með verkfræði- og
viðskiptafræðimenntun, sem geta
tekið að sér stjórn og rekstur
fyrirtækjanna, og því oftast nauð
synlegt að styðjast að verulegu
leyti við erlenda sérfræðinga og
stjórnendur, en það leiðir hins
vegar oft til missxilnings og á
rekstra, bæði við starfsfólk og
stjórnarvöld. Áhættan er því
mikil hjá fyrirtækjum, sem stað-
setja verksmiðjur sínar í van-
þróuðum löndum. Og þar sem á-
hættan er mikil, verður ágóða-
vonin einnig að vera mikil.
Hér að framan nef ég reynt
að gera í stuttu máli grein fyrir
aðstöðu okkar til að laða til okk
ar erlend iðnfyrirtæki. Ég hef
rætt þetta fyrst og fremst með
tilliti til fyrirtækja, sem nota
mikla raforku, en sömu lögmál
gilda einnig um þau fyrirtæki,
sem nota hitaorku. Ég hef reynt
að sýna fram á að líta verður á
meira en einungL orkuverðið
þegar rætt er um staðsetningu
á verksmiðjum hér. Fyrirtækin
verða einnig að meta þjóðfélags
legar og landfræðilegar aðstæð-
ur og segja má, að þeim mun
betur, sem þeim lízt á þser að-
stæður, þeim mun hærra verð
er hægt að fá fyrir raforkuna
og þeim mun hærri skatta eru
fyrirtækin tilbúin til að taka á
sig. Allar þessar „ðstæður verð
ur fyrirtækið að meta hverju
sinni, áður en það tekur ákvörð-
un um fjárfestingu, sem nemur
þúsundum milljóna íslenzkra
króna. Ef við óskum eftir stór-
iðju með erlendum fyrirtækjum,
verðum við að kynna þeim okk-
ar aðstöðu eftir föngum, því að
þeim mun betur, sem fyrirtæk-
in þekkja aðstoðuna hérna, þeim
mun hagstæðari samningum get-
um við náð.
Ef við göngum nú út frá því,
að erlend fyrirtæki sjái sér hag
í að reisa verksmiðjur hérna, og
við getum náð það hagstæðum
samningum, að við sjáum okkur
hag í að fá þau hingað, hvaða
möguleika höfum við þá til að
sjá nýrri stóriðju fyrir raforku7
Eins og ég nefndi áðan, má bú-
ast við, að samkeppnin við kjarn
orkuver geri samningsaðstöðu
okkar mjög erfiða eftir 10 til
15 ár. Einnig benti ég á, að und-
irbúningstíminn frá því að rann-
sóknir hefjast á virkjunarstað
þar til virkjun tekur til starfa,
sé yfirleitt ekki styttri en 6 til
8 ár. Það er því ljóst, að ef við
ætlum að fá stóriðju hér á landi
þá megum við engan tíma missa
Sá áfangi Búrfellsvirkjunar,
sem nú er unnið að, mun full-
nægja þörfum almennrar notk-
unar í landinu fyrst í stað og
skuldbindingum Landsvirkjunar
á orkusölu til ISALs Reiknað er
með, að árið 1972 verði búið að
tvöfalda álbræðsluna í Straums-
vík og stækka jatnframt Búr-
fellsvirkjun upp í tulla stærð og
byggja nauðsynleg miðlunar-
mannvirki í Þórisvatni. Þessi
stækkun Búrfellsvirkjunar er
það mikil, að nokkur orka verð
ur aflögu, sem hægt er að nýta
til annarra þarfa.
Undanfarin tvö ár hefur Veric
fræðideild Landsvirkjunar unn-
ið að rannsóknum og áætlana-
gerð að nýrri virkjun í Tungnaá
við Sigöldu. Þetta er hagkvæm
virkjun, talsvert minni en Búr-
fellsvirkjun, og því vel viðráð-
anleg. Sigölduvirkjun getur
framleitt álíka mikla orku og all
ar þrjár Sogsvirkjanirnar sam-
anlagðar og auk þess má auka
orkuframleiðsluna um 40 prs
með því að veita Köldukvísl
gegnum Þórisvatn til Tungnaá”
ofan Sigöldu. Afl þessarar nýju
virkjunar er 135 000 kW. Und-
irbúningsvinnan er það langt
komin, að hægt yrði að taka Sig
ölduvirkjun í notkun á árinu
1973, ef þegar í stað er farið að
undirbúa útboð og byrjað að
bjóða verkið út nú 4 þessu ári.
Laxárvirkjun hefur látið gera
áætlanir og útboð3gögn fyrir á
framhaldandi virkjun Laxár í Að
aldal. Reiknað er með, að fyrsti
áfangi þeirrar virkjunar geti tek
ið til starfa árið 1972.
Rannsóknir á öðrum virkjun-
arstöðum eru skammt á veg
komnar. Þó hefur Orkustofnun
in látið gera mynzturáætlanir
um virkjanir í Þjórsá og Hvítá
og frumáætlanir á ýmsum öðr-
um virkjunarstöðum. Þessar á-
ætlanir gefa hugmynd um, hvaða
virkjunarstaðir eru beztir oe
þá hvert beina eigi frekari rann
sóknum. í framhaldi af þessum
áætlunum hefur Landsvirkjun
látið gera frum-áætlun um virkj
unartilhögun í Efn-Þjórsá, sem
ekki var rannsökuð í mynztur-
áætlunum. Þessi virkjunartilhög
un virðist gefa um 10 prs. ó-
dýrari orku en nokkur önnur
virkjunartilhögun sem áætlan
irnar ná til. Hér er um að ræða
virkjun, sem er stærri en Búr-
fellsvirkjun og að því er virðist
álíka hagkvæm og mundi geta
fram’leitt rúmlega 2000 milljón
kWh á ári af öruggri orku Miðl-
un við Norðlingaóldu er talin
sem hluti virkjunarinnar. Ef fé
fæst til frekari rannsókna og
farið er í jarðboranir og aðrar
rannsóknir á þessu sumri og síð
an unnið sleitulaust að undir-
búningi og byggingu virkjunar-
innar, má gera ráð ivrir, að þessi
virkjun geti tekið til starfa ár-
ið 1976.
Með þessum virkjunum, sem
taldar hafa verið hér að ofan
þ.e.a.s. Sigölduvirkjun, Laxár-
virkjun og virkjun Efri Þjórs-
ár, mundi fást rúmlega 3000 mill-
jón kWh á ári eða nokkurn veg
in sú orka sem 3 álverksmiði-
ur með 60.000 tonna ársfram-
leiðslu mundu þurfa. Þetta eru
verksmiðjur á stærð við álverið
í Straumsvík, eftir að það hefur
verið stækkað.
Þessar framkvæmdir eru hins
vegar það miklar að gera má ráð
fyrir að vinna þurfi fyrir allt
að 1500 milljónir króna að jafn
aði á árunum 1970-75 ef þessi á-
ætlun á að standast. Jafnframt
mundi skapast vinna .við virkj-
anagerð fyrir upp undir 1500
menn.
Undirbúningur að öðrum virkj
unum er enn skemmra á veg
kominn. Ef unnið er markvisst
að virkjunarrannsóknum, má ef
til vill bæta við tveimur nýjum
virkjunum á stærð við Sigöldu
virkjun fyrir árið 1980. Eftir
þann tíma er ógerningur að
segja um það, hvort mögulegt
verður að keppa við kjarnorku
verin. Þessi áætlun gerir ráð fyr
ir því, að ávallt sé nægilegt fjár
magn til að byggja fýrir og næg
ir kaupendur fyrii orkuna og
engar tafir verði á framkvæmd-
um. Það má því segja, að þetta
sé bjartsýnisáætluii um mesta
mögulegan hraða framkvæmda.
Ef við lítum á þetta nánar, þá
getum við með þessum mikla
framkvæmd&hraða virkjað um
20 prs. af Vctnsorku okkar fyr
ir árið 1980. Eftir þann tíma er
ómögulegt að segja um það,
hvaða möguleika við höfum til
að nýta þá auðlind sem við eig
um í fallvötnum okkar. Það er
því ekki seinna vænna, að þjóð-
in geri sér grein fyrir þvi, hvort
hún vill stóriðju hér á landi,
sem getur skotið nýjum stoðum
undir atvinnulíf okkar og nýtt
okkur í hag eitthvað ai þeim
mikla auð, sem nú rennur árlega
í hafið engum til gagns.
VX-6
CADMIUM
lögurinn eyðir súlfat-
myndun í rafgeymi
yðar, eykur endingu
geymisins um ÁRABIL
og tafarlausa ræsingu.
Heldur Ijósunum jöfn-
um og björtum.
Fæst hjá öllum benzin-
afgreiðslum.
IVámsmeyjar
útskrifaðar úr Kvennaskólanum
vorið 1959.
Hittumst allar á Hótel Sögu, herbergi 613, laugardaginn 22.
marz n.k. kl. 15.
Áriðandi að allar mæti.
NEFNDIN.
Vymura vinyl-veggfóður
Eignarlóð
neðarlega við Vesturgötu i Reykjavík til sölu. Lóðin er tæpir
400 ferm., 90 ferm. timburhús, ein hæð og ris, stendur á
lóðinni.
Þeir, sem hafa áhuga sendi tilboð til afgr. Mbl. fyrir n.k.
mánudag merkt: „Eignarlóð — 218".
Þ0LIR ALLAN ÞV0TT
lcP
UTAVER Grensásvegi 22-24
Simi 30280-32262
HICHELIN
XY
HJÚLBARÐAR
Það er sama hvort ekið er
á veginum eða utan hans,
ef bifreiðin er á MICHELIN
XY—hjólbörðum. —
MICHELIN XY—hjólbarðarnir
hafa ótrúlega mikið slitþol.
Fleiri og fleiri kaupa
MICHELIN XY.
Allt á sama stað

Egill Vilhjálmsson hf.
LAUGAVEGI 118, SÍMI 2-22-40.