Morgunblaðið - 16.07.1969, Blaðsíða 12

- 12
MORGU'NBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 1969
ÞAÐ virtist í fyrstu liggja svo beint við. Ef senda á menn
til tunglsins, er þeim skotið þangað í geimfari, þeir látnir
lenda mjúklega og síðan er þeim skotið heim aftur í sama
geimfarinu.
En hið augljósa er ekki alltaf bezt. Árið 1960 reyndi
óþekktur flugtæknifræðingur, John C. Houboult, að koma
á framfæri all-fjarstæðukenndri hugmynd. I henni fólst
það, að skilja geimfarið eftir á sporbaug kringum tunglið
á meðan geimfararnir svifu síðustu 60 mílurnar niður að
yfirborði þess í ofurlitlu farartæki, sem nefnt var „tungl-
ferja“. Hugmyndinni var tekið með aðhlátri. Örðugleik-
arnir við að ná „ferjunni“ aftur að geimfarinu er til heim-
ferðar kæmi, virtust óviðráðanlegir. En þetta reyndist vera
snilldarbragðið sem gerði það að verkum, að tungllending
stendur nú fyrir dyrum.
S íðla suimairs áirið 1962 lagði
Kerunedy forseti upp í ferð til
að sko'ða byrjunarfraimikvæmdir
á vegum bandarísku geimvís-
indasfcoffnumarininaT (National
Aeronmutics amd Space Admiiná-
sfcnatkm). Ár var þá liðið frá
þeirri ákvörðum hians að giera
það að þj óðartakmarki að
koma manni til tumglsiins imm-
am á r atugs. Það var Mitið í veðri
vaka að feirðin væri gerð, til
þess að forsetinm gæti séð fram
tovae: ídiirmiar með eiigim aiuigum,
en hún hiafði eimmiig ammiam tiil-
garug, sem ekki vair látinm uppi
Kemmedy vildi fræðast um upp-
runa dieiíkL, sem komið baifði
vísindalegum ráðumaiut bams,
dir. Jerome B. Wiiesmer, í beiima
amidstöðu v'ð stjórm NASA varð
amdi hina mikilvceguisifcu taetoni-
legu áfcvörðun í sögu hemmiar.
>amm 11. september toomiu for
setimm og förumeyti hams til
Marshall geiimifliuigstöðvarimmar
í Humitsviilllie, Aiabaima, þar siem
Wernier vom Braium og hið
þýzka vísmidamiammiailáð hams
sem var að rmestu óbreybt eftir
*-15 ára Bandiarikjavist, stjóm-
uðu framkvæmdum við smíði
risaeldflaugarimmiar, sem semda
áitti tiíl tumigls'ins. Vom Braium
sýnidi gestumum lífcam af eld-
fliaiuiginmi og skýrði hliuitverk
henmar.
Húm ættL sagði hanm, að
skjóta á loft geimtf'ari í -þremiur
hluituim, sem fara myndi á spor-
bauig torimgum tumiglið. Þá
myndi einn hluiti geámfarsins
— tungiferj an, sem búim væri
eigim eldflauigamótor — iosma
fró því og fiytja tvo af þriggja
manrna áhöfn geimfairsimis niður
á yfirborð turuglsims. Þriðji
geimfarimn mymdi halda áfnam
hringferðUm um tum/glið á með-
an í „móðurskipiniu“. Br til
Jieimferlðar kæmi, myndu könm
uðirnir tveir í „ferjummi“ skjóta
sér á loft aftur og temigjast móð-
uirskipiniu úti í geimmium áður
en ferðin til jarðar hæfist.
Vom Braium talaði af hrifn-
inigu nýfemiginmar trúar; aðei.is
fáum mámuðuim áður hafði
hamm verið hlymmitur geróJíkii
aðferð við lendinigu á tunglinu.
„Tumglþaugsteniginig“ eins og
mýja aðtferðin var toöiluð,
myndi spara tíma, p>eniniga og
eldsnieyti, saigði hanm. En ein-
um. áheyrenda harns þótti lí" ið
ti.1 koma. Enda þótt brezki vam
armálaráðherramm, Peter Thom
eycrotft, vísámdaleguir ráðumiaut-
ur hams, Sir Solly Zuckerman,
og miargir blaðamiemm væru við
staddir, tók Wiesnier að þræta
við vom Braun. Hamm kvað
tuniglbaugstenigimgu líklegri til
að mistakast og hættulegri.
Mörgum áhorfemda til ama og
lieiðinda hljóp mokkur hiti í
deiluina. Forsetinm ba-tt að lok-
um endi á hama með spaugs-
yrði.
Þetta var í sjálfu sér lítilfjör-
legt aitvik, en ákefð deiluaðila
gerði j'afnvel sumiurn ókunmiug-
um Ijóst að meira bjó umdir en
auigamu mættL Rauimar var þetta
fyrsti opimberi votturimn um
spemmiu þá, sem hlaðizt hafði
upp á millli Hví-ta húsisims og
NASA um mangra miámaða
stoeið. Wiesmier og stairtfabræð-
ur haims í vísimdamiefmd forset-
ams votru njótfallimir þeiirri
ákvörðum NASA að miða að-
gerðir við tumglbarugstemigimigu,
og börðust atf öiluim mætti við
að £á hemmi breytt.
Sextám mámiuðum áður, um
það bdfl. sem Kenmiedy fliutti
ræðu sín-a um þjóðairtaktmamk-
ið, hiatfði emgimm þeirna manma,
sem niú voru svo fyigjandi
tumglíbauigstemigimgu, mimmistu
hugmymd um að þetta væri ieið
im til að náigast tumiglið. í lok
maímiáanaðar 1961 haifði þeim
verið fa-lin tumgllemdimig ám
þess að fyrir hendi væru geim-
far, eldflaiug til að skjóta því á
lotft, eða áætlamiir atf motokru
tagi. Bamdarikáim höfðu þá að-
eins stundarfjórðungs reynsiu
af flugi í mönmiuðu geimfari,
sem femgizt haifði motokrum vito-
um áður, þegar Aiam Slhepard
var iáitimm fljúga noktour humdr
uð miíliur í eimsmamms Meroury
geimhyikiirau.
Að sömmu voru þeir rnieð
áætiaimir um airftaíka Mercurys
— fuiilkomnana geiimfar, sem
nefna áíbti Apoilo. Bn emida þótt
flug kringum tunigi'Jð væri tai-
ið tooma alvarlega til greina
fsnrir Apollo, voru hugmyndir
um hvernig raota mætti það til
tungllendingar vissuíiega mjög
óljósar. Til dæm-is var vél þess
ætiuð til að framkvæma mimni-
hábtar stetfnubreytiogar á spor-
baiug og því ófuliniægjandi til
tungliendingar ef um „beinit
stoot" væri að ræða.
H ins vegar voru smíðateikn
iragar atf Apolio, gerðar atf geiim-
áætlumiarflokknum í Langley-
rammsóknastöðvum NASA uá-
lægt Washimigtom, vei á veg
kommaæ, og etf einhvem vegimn
yrði kleiifit að nota það tiil lerad-
ingarinmar, mymdi það spara
mikinm tíma. Ám þess að hika
neifct að ráði atfréð NASA að
nota það.
Næsta vamdiaimálið, sem við
var að etja, var eldtflaugin. Yrði
um beiint skot að ræða, var þeg
ar vi-tað, að til að skjóta geiim-
fari á stærð við Apolíio til
tuinglsins ásamt nægiieigu elds-
neyti til að lenda mjúklege og
hefja sig upp aiftur, þyrfi eld-
flaug sem væri um það bil
9000 tomm á þyrugd og næni
huradrað sinmum öflugri en sú
stænsta, sem Bamdaríkin átitu
þá, Atias-eldiflaugin, Þegar var
hafin vimma við teikraimgu slíkr-
ar eldtflaiugar og átti hún að
heita Nova.
Þegar Kemnedy tók ákvörðun
sína um geimáætiuirairaa, var það
þessd leið, sem NASA taldL að
farin yrðí til tumglsirjs. En var
Uppgötvun, sem olli straumhvörfum og maburinn á bak við hana —
’hægt að lj úka smíði Nova í
tíma?
Þann 20. júlí var af NASA og
Vamarmáiaráðumeytimu skipuð
ný metfrud til að fjalla um allar
eldflaiugaáaetlamiir lamdsiins. I
nefradimnd voru tveir formemn,
einn frá hvorri stofnum. Netfnd-
arformaður NASA, sem séirstak
lega var kvadduir til þessa
starfe, var dr. Nicholas E. Golov
im, og átti hamin etftir að gegma
mikiivæigu hlutverki í atbui'ð-
um næsta árs.
ClF olovin var enigimm nýgræð
ingur hjá NASA. Hamm hótf þar
fyrst störf árið 1959 og flutti
þá með sór frá fliugiheiTium
tækniaðferðir þær byggðar á
grundvallarkemmiingum og hag-
fræði, sem nobaðar eru til að
aiuka á áreiðamileifc eldtflauga-
framkvæmdamina. Brátt kom til
áreþstra milii hamis oig himma
rauratækari iotftsiglimigaverk-
fræðinga í Laragley, sem uminu
við Mercury-áætlunina. Þeir
töiuðu með fyririiitningu um að-
ferðir hams og köiluðu þær
„talnaieikinm“. Hamm hætti þar
árið 1960 og tók til starfa í vís-
indaraetfrad forsetairas, fulliur bor-
bryggrai á bugmyradir NASA um
áreiðamleikaprófaniir, sem átti
eftir að kioma fram síðar. Hamm
sneri aftur tii NASA sem yfir-
maður aðildiar þeirra að Stoot-
tækmiramnsókmium ríkiisins.
Nefndin var brátt kennd við
hanrn og köiluð Golovin-mieifnd-
in.
Helztu ráðunaubar netfradar-
iniraar var'ðamidi Nova voru
starfsmenm von Brauns í Humits-
vilie, viðurbemmdir sónfræðing-
ar í smíði stórra eldtflauga.
Flokkiur vom Braun var lítið
hrifimm atf Nova. Þeir töLdu
hana otf sitórt stökk frá eldflauig
um þeim, sem til voru, og etf-
uðu, að smíði henmiar yrði iok-
ið á tilsettum tíma. Þarnmig
hljóðaði iíka skýrsia Goiiovim-
nefmidarinmar, er til kom. Stooð-
anir voru þó all-ðkiptar. Önm-
ur NASA-raefmd kiomist að þeirri
niðurstöðu í lok ársins, að unmt
væri að ijúka smíði Nova, en
ráðlaggiragar vom Rnaum og
manmia banis urðu tiil þess að
binda eradi á þær framtovæmd-
ir. Hvers vegma voru þea svo
varkárir?
Bak við hdinar raiunverulegu
tækintiegu etfasemdir voru sfcerk
öfl að verfci. í meira en þrjá-
tíu ár hafði Þjóðverja dreymt
um geimflug. Með smiíði
sprengjufluigstoeyfca höfðu þeir
tekið florustuma sem eildiflaiuga-
smíðir í hinium vestræma heiirni.
En þeir vildu einndig eiiga hlut
í þeim aðgerðuim, sem að geirn-
förum smeri. Þeir höfðu síniar
eigin fyrirætlamir um lendingu
á tumigliinu, sem kröfðuist mikliu
minmi eld fllauiga em Nova og
myradu að autai getfa þeim fót-
festu á öðrum sviðum. Þær
byggðust á tæknilegri aðtferð,
sem netfnd var jarðbauigisfcerag-
ing.
Hugmynd von Brauns var
sú, að skipta hirau 75 torana
Apoilo-geiimifaæi í tvo hkuta,
sem staotið væri á siporbaiuig
toriingum jörlðimia bvorum í sínu
lagi með tveimiur „Super-Sit-
urnus“ eldtfliaiugum er væru
hvor um sig heiming'i miimmi
Framhald á tls. 31