Morgunblaðið - 16.07.1969, Blaðsíða 20

20
MORGU'NBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR H6. JÚLÍ 1960
Sig. Guðmann Sigurðsson:
Verkfðll og vinnulöggiöf
VKRKBÖNN og verkföll hafa að
■undanförnu þrengt að islenzku
atvinnulífi og valdið samdrætti í
ýmsum starísgreinuim, með ó-
þægilegum afleiðingum, eem
varða hag flestra landsmanna.
í>ótt þeim deilum sé nú lokið
eftir óvenjulega lan,gt sarmnings-
þótf ríkir en óvissa í atvinnumál-
um. Atvinnuleysið frá liðnum
vetri varir en í noödcruim starfs-
greinum sérstaklega í byggingar
iðnaðinuim og mun þar valda
að mestu lángfjárskortur sem
nauðsynlegt er að bætt verði úr
með endumsikoðun veðlánskerfis
Húsnæðismálastjórnar sem mjög
Ihetfur rastkazt með hinni um-
deildu „Fram(kvæmdaáætlun“.
Þá er atvinnuleysi skólafólks
rni-kið ájhyggjuefni og afkoma út
flutningsatvinnuveganna virðist
eklki að fullu trygg, þrátt fyrir
tvær gengislælkikanir.
Enda þótt kaupgjaldssamning
arnir frá 19. maí eigi að tryggja
vinnufrið næsta árið, ættu liðnar
vinnustöðvanir að vekja lands-
menn til umlhugsunar um það
þjóðfélagslega tjón, sem slíkar
aðgerðir valda. Því þótt verk-
fallsirétturinn sé hinn dýrtmæti
réttur vinnandi stétta og oft
þrautaleiðin til kjarabóta, er
staðreyndin ®ú, að við hverja
vinnstöðvun glatast verðmæti,
eifnahagslífið lamast og otftast
tekur langann tíma að bæta það
tjón, sem beint eða óbeint lendir
siðar, að mestu á launþegum
sjálfum.
Á sínum tíma setti Alþingi lög
um sáttatilraunir í vinnudeilum,
var þeirn síðan breytt með lög-
um nr. 80, 11. júní 1938, um stétt
artfélög og viinnudeilur. Vinnulög
gjöíinni. Á þei-m þremur áratug
um, sem liðnir eru frá gildistöiku
hinna sáðamefndu laga, hafa
miklar breytingar orðið í ís-
lenzku atvinnulífi, stanfisgreinun
um heifur fjölgað og afimarka nú
hver sitt verlksvið. Á eama tíma
haifa samtöik atvinnurefcemda og

Árni Bergur Eiríksson:
Eg skal segja þér frá fólki
MYNDIN
Ég slkaíl segja ’þér firá fólkl Hvaða fóöki?
Fóllki eiins og mér og þéir, um memin og
komur aöm'erumt í vissium hlkita heims.
Eg ætla eklki a@ segja þéir almiennar
gróusögur um náiuimgamm heldur æltla ég
að hugleiða hvermág daiglegt líf fólksdms
er, sem býr við þetba þjóðlsfeipulag,
hamdam við híð svokalilaiðia jámtjailid,
fólfe, sem er atf holdi og blióði eims og
við, en það sem sum okfear kaUa í dag-
legu ta'li kommúnista. Það er þetta fóllk,
sem ég ætla að baila um og dagleigt lálf
þess og tilfiramimigar.
En ástæðam fyrir þessari huigileiðánigu
er mynd ein, sem birtist í Mangiumibiliað-
miu á fiorsíðu þaimn 2il. jam. síðastliðiinm og
fréttin í krimgum haoa, em húrn og mynd
þessi hötfðu mjöig sterfe áihiritf á miig.
Mymdim var atf vemjuileiglu fiólfei, siam býr
íyrir auistam tjadd. Ég fór að huigBa
hvermiig því hefiði Uðið þessa stumd, sem
myndim var tekin.
LEIÐSÖGUMENN
Vegma þess að ég heif afldrei sjálfiur
aust-ur fyrir tjafld komið, þá kaius ég
mér tvo fylgdarmenm eða Iieiðlsögu-
menm, sem báðir hafia bruigðið sér aiusbur
fyrir og það bvor á sírnu tímiáibiilimiu, og
skrifuðú eða lébu í Ijós álit sitt á prenlti
á reisuinmi. Að" vísu skýra þedr ekfei firá
s' aðháttum þaðam sem myndin sýndr,
hel duir hafa þeir fiarið lengra irun í
helgidómimm, imm í sjálfit Sovét-Rúss-
iand.
Þessir 1 ei'ðsögumenm eru Þórbemgur
Þórðansom og Steinm Steimainr, ég valdi
þessa tvo menm, vegna þess að skáild og
rithöfuindar hatfa löngium hiatft það orð á
sér, að geta sett siig í spor fóiIðiK og dag-
'iegt líf þesis, þó að þeir séu kammðki elkfei
taldir góðir heknilidairmneinm.
Það er dáiítið iainigt síðan þessar ferð-
ir voru fanniar, en til þess að Skilja nú-
tíðina, verða menin að vita fiortíðinia, er
oft sagt.
ÞÓRBERGS ÞÁTTUR
Þá skuiium við byrja á Þórbemgi vimi
voruim, en hamm hélt til Rússlamds í
íræðsiuflieit og til að kynma sér ástamdið
hjá fóikinu þar, árið 1934. Um þessa
ferð ritar Þóribengur bók. Og í bók
þessairi, sem nofnist Raiuða-h ættam og
er gietfin út atf Sovétviiniaiféiagi íslamids,
ánið 1935 tefeuir hanm fraim að hanm halfi
undirbúið sig mjög vell umidir þeissa ferð
og jatfmrvel verið búinrn að búa út spum-
ingar, sem hamrn hafi ætiiað að spyrja
mismuinamdi menm að og bena svo svör-
in samam.
En nú Sbu'lum við gefa Þórbengd orðið.
Það er á blaðsíðu 198 og þar talar Þór-
bengur um fólkið í Rússlamdi og kafilinm
heitir fóllk. Þar taliar Þórbeingiur um nýbt
fólfe, aigjör’lega nýja tieigiuind atf fólki,
mifciu flu'illkominiara, em fóllkið fyrir bylt-
ingu,
Að vísu talar Þórbengur um að fyrst,
þegar fynsta fimm ára áætlbuinim var
gerð, þá hafi aðallega verið huigsað um
að iðmivæða þjóðinia og fullfeommia lamdið
tæknólega séð. Það hatfi jafinivel gemigið
svo l'amigit að skinifað var í blöð, að miemin
skýLdu sfei'ra böinn sín efitir ýrnisum
tsekmdflteigum hlirtum og véilum. Þetta
kafliar Þónbemgur véldýfikun, eða tækmi-
fyllirí.
En þetta hafði nú aflfllt batniað og
marundkepnam eða maninifólfeið var tefeið
imm í næstu fimim ána fram'I©iðsluá ætl -
un. Orðnétt segir hamm. Nú eru bolsé-
vikar kammiæ þamigað í þjóðtféiaigsþró-
umiinni, sem var frá uppharfi hið eigdm-
lega talkmiairk byltirngarimmar, þetta tafe-
m amk er miaðurimm.
Svo tekur Þór'bengur kaflia úr raeðu er
Staíín hafiði flu.tt á þessu tímiabili.
Stafl'ín: Áður sögðum við: Tælkiniim fuflll-
gerir ailt. 'Nú segjum við: Maðurimm
fulligerir aflílt, eir fulögerainidi aflflis. Við
hötfum alidned lænt aið meta rruemm,
Það skal tekið friam, að í bófldmmi er
þetta nýja fóilk kailllað hinrn nýi sósdiail-
istrskd maður og þegar mimmzf er á
menn þá er það orð gjartniam mieð ská-
letri-tifl. áherzlu. Og mýi maiðurimini, á að
vena gæddur eðiilegum tiltfiinmiiin|gu*n,
mammlegur og bana vhðirugu fýrir féiags-
leigu samstartfi samhjálp. Að sköpum
þessanar miamintegundar er nú ummið í
Sovétríkju'nium og himium kommúmis-
tisfoa heimi. Þeíta heldur Þónbergur að
sé að takaist árið 1934. Nú Skuflium við
hvíla okkiur á Þórbengi og talka tiil við
Stei-n Steinar.
ÞATTUR STEINS STEINARS
Það sem ég hef eftir honium er úr
bókinmi, Við opinm gluigga, sem Menm-
imgiansjóður gatf út um Steim, árið 1961.
Og er meðal ainmiams í þeirri bók viðflal
við Stein frá árinu 19,>6. Um ferð er
Framhald á bls. 25
Jaunþega verið betur ákipulögð
og samtafeamáttur þeirra vaxið.
Þvi er að'vonum, að rætt sé um
endurskoðun Vinnulöggjafarinn-
ar, vegna breyttra aðstæðna og
þeirrar reynslu, sem framlkvæmd
laganna hefur gefið, endá lá fyr
ir síðasta Alþingi frumvarp til
laga um breytingar á þeirri lög
gjöfi.
Þótt flutningur þess frum-
varpis sé virðingarverður, færi
betur á því, að breytingar á
Vinnulöggjöfinni kæmu frú full
trúum atvinnurdkenda og llaun-
þega, sem ættu að hafa samstarf
um endurskoðun laganna og
leggja síðan fram raunhæfar til-
lögur, sem tryggðu varanlegann
vinnufrið. En þeir gætu lífea, —
án afislkipta löggjafans, gert
meira en nú er gert, til þess að
tryggja vinnufriðinm. — Kaup-
gjalds- og kjarasamningar til
lengri tíma gera vinnufriðinn
varanlegri og Skapa meiri festu
í efinahagsflíifinu. Hitt er ekki síð
ur, að sem filest verkalýðslfélög
hafi sameiginlegan samnings-
tíima, svo ekíki komi til verfcfalls
einstakra félaga oft á ári.
f sambandi við endiurökoðun
Vinnulöggjafiarinnar hmá meðal
annars nefna 5 atriði, sem vert
væri að athuga til fyllri ákvæða:
1. Verkfallsboðun sé því að-
einis gild, að hún hafi verið sam
þykkt við allsherjar atvæða-
greiðslu bundinni þátttöfeu vissr-
ar hundraðstölu félagsmanna og
aðeins þeir, sem eru starfandi í
viðkomandi starfsgrein hafi at-
kvæðisrétt.
Sama gildi og um verkbanns
boðun atvininrefeenda.
2. Sáttasemjari hafii valdi til
- TUNGLFÖRUNUM
Framhald af bls. 1
frá eflidfflauigiinini áður em húm
sprimigur í laft upp. Hinigað tdl
hefiur enigri miainmiaiðri gekniferð
Bamdarífcjamainmia liakið Iþammiig.
Risastór turn sem motaður er
við umdirbúniing geimferða var í
dag fijiarlæigðluir frá slkidtpafliliinum,
og síðarn á að tengja eldflauig-
irna við minn'i turm, sem hefiur
meðal ammars að geyraa 'herbergi
það sem geimfararnir dveljast í
áður en þeir stíga tim borð í
gedmhylkið um það bil þremur
klulkfeujstumdum fyrir flugtak.
RÚSSAR VIÐ STRÖNDINA
Spáð er sæmilega góðu veðri
á Florida á morgum, en Apollo
11 er mimma háð veðurskilyrð-
um en fyrri tnönmiuð geimför. í
dag var skýjað á Kenmiedyhöfða.
Þúsumdir ferðamantnia og boðs-
gesta stæeymdu til svæðisims,
þeirra á meðal sendihernar og
fúlltrúar nálægra landa heims.
Engin fulltrúi f.rá Sovét-
ríkjiuinum verður við geimskotið
Floti sovéztora herakipa hélt
sig úti fyrir strönd Florida í dag,
sennilega til þess að fylgjast með
geimskotinu. Að sögn banda-
ríska varnarmálaráðuneytisims
lágu þrjú 'herSkipanna við aklk
eri um 75' sjómílur firá Suður-
Florida. Þrjú önnur hensfeip
sigldu með um 10 hnúta hraða
um Mexifeóflóa. Bent er á að
þau stefni í átt til Houston í Tex
as, en þaðan er ferð Apollo 11
stjórnað.
Það voru eitt beitlslkip og tveir
kafbátar sem sigldu inm á Mexí
kóflóa. Noklkrir bandarídkir tund
urspillar veittu þeim eftirtför um
hríð, en sneru aftur til sikipanna
sem lágu við afekerL
.Sovézflöa fiiotadeiflidliin er á leið
til Kiúlbu í viinláttulhieimiacikn, em
enu efldki yænltanllag til Haivaina
íyrr em un heUginia.
ÁNÆGÐIR GEIMFARAR
„Við eruim ánaagðir .að við
Skluillum vera tifflbúmdr tifl ferðar-
inmar “ saigði Neifl A. ATmigtinomig
geknlfari í daig. Hamm sagði að
hamrn og félalgar hans ikviðlu
'hivorfeii fj>rir 'geimisfeotónu né
fierðimmii. Hainin kivaðsit þess fuffl-
viisig að þeir 'gsimifa'rarmiir ihietfðiu
itíifl 'umiráðia þezta útltaúiniað &iem
bamidaríak snélfli og ‘tæUonikitiinm-
átita igæti látiið í té.
Ne'il Armfr-tromig, Edwim Allldrim
og Miehaefl Cólllámls verðfe vaktir
kl. 4.15 að ísl. tímia, flama síð-
þesis að fresta verkföllum og
verkbönnum á meðan sáttatil-
raunir standa yfir. — En þó að-
eins í talkmarfeaðann tirna.
3. Sáttasemjari fái strax við
samningsuppsögn allar þær kröf
ur, sem aðilar ætla að gera.
4. Frestur um sáttatilraunir,
sem um getur í 3. kafla laganna
verði styttur.
5. Settar verði áfeveðnar regl-
ur um samúðarverkíöll í ósfcyld-
um startflsgreinum.
Endurskoðuð Vinmulöggjötf
miðuð við aðlstæður líðandi
stundar, gæti átt sinn þátt í því
að byggja varanlegann vinnu-
frið. En eVs og nú er kamið
efnahag þjóðarinmar, vegna afla
brests og verðfalls útfflutninigs-
atfurðanna, síðustu árin, veltur
framtíðarheill landsmanna ekki
sízt á því að vinnufriður hald-
izt.
Saimidarfisnefndir atvinnurek-
enda og launþega ættu að vera
stanfandi í hinum ýmsu starfs-
greinum til þess að fylgjaist með
rekstri og hag, ásamt sanngjörn
uim launagreiðslum. Stanf þeirra
yrði mangþætt og ætti að sfeapa
gagnkvæmann Skilning á þörf-
nm beggja aðila. En tillögur
þeinra um réttlátar laumagreiðsl
ur gætu orðið grundvöllur að
kjaraisa'mnimiguim.
Verfebönn og ventoföll sam-
rýrnast ekki hagsmunum nútím-
ans. Þau eru orðnar úineltar
aðferðir til kaupbreytiiiga, sem
heyra orðið fortíðinni til, enda
hefur etfnahagsþróun þeirra
landa, sem búið -haifa við varan-
leganm vinnufrið orðið meiri em
annarra og launþegar þar húið
við hetri lífskjör.
'ain í læltondssllíioðium oig smiæða
moiiguiniverð Wl. 9- Bállftiím'a sáð-
ar klœðaisit þeir geimlflanarþúinimigi
símuim og tveimlur og háíllfium
tírna fyriir fluigtalk miælta þeiir á
stocitpallfllimium.
Sumir sénfinæðiinlgar hiatfa ótt-
azt að sýnishoTmlim setti geimlflar-
•aimir eiiga að toomia með frá
tiuinigl'imiu spriinigi þagar tumigfllfieri-
am veinður lofltlþrýst roeð súrefini
áðor en famið verður fré tumlgll-
iiniu. Dr. Geonge Low, efiinm atf
stjórnienidium tiflraiuiniariininiair eeigiir
að þetfia altriði hatfi verið ýtar-
lega raminisaíkað ánum saimiam og
erngin 'haetrta sé á spnanigimgu
samikviæmit þeim uipiplýsiinigum er
feinigizt haifi um etfinii á tumigfl'imiu^
ÁgtœðiudaiU'St sé þvtf aið .hatfá á-
IhiyiggÖiuir aif þessu.
- APOLLO 11
Framhald af bls. 3
þeir ihafa legið úti fyrir eias
og glefsandi rakfear,
Margir eru farnir að geta
sér til, að bæði þestsi koma
hensfeipanna og hið ómann-
aða Tunglfar þeirra, Luna 15,
sem þeir sendu upp á sunnu-
daginn var, kunni að trufla
hið mannaða Tunglfar Banda
rffkjamanna, Apollo 11, að
þeir jafnvel hyggist eyði-
leggja fjarstýrðan „mekain-
isma“ bandarísfea geimsfeips-
ins . . . eða svo hetfur verið
talað um. Menn óttast þetta
svo mifldð er víst, sem sagt
Rússunium er ekki treyst yfir
þrödtould fremur en margbrot
leguim „gangsterum" í Sing-
Sirrg. Geimtferðir og ytfirburð
ir á því sviði er talið vera
helzta metnaðanmál rúss-
nesfera valdihafa, og þeir eru
sagðir munu beita ölluim ráð
uim og leiðuim til að vera
Bandarífejunum þar fremri.
Rússamir mundu álíta það
ósigur fyrir komimúnistiskt
velferðarrífki, ef kapitalistiskt
lýðræðisríki með sitt frjálsa
framtafc og einstalklimgstfrelsi
færi með sigur atf hókni í
þessiu taaknimenningarlega og
vfsindlega feapphlaupi, sem
Bandarífcjamenn reyna að
vinna í þágu friðar og roann-
kynis.
55 Sea Parfe Bouleward,
Apt Bourrogh 8, Satellite
Beach, 15. júlí ’69.
— stgr.