Morgunblaðið - 16.07.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR H6. JÚLÍ H960
19

w , SkBÍh stt,- A' - MÍbSÍ gBmwnmwmn y- /v/ .>v . , \
KirRjuból í Steingrímsfirði.
kvæntist Guðrúnu dóttur Jóns
Jónasonar sýslumanns í Bæ, og
bjó þar síðan raunarbúi alla ævi.
Um Pétur er sagt, „að hann var
góður búmaður, mesti reglumað-
ur, virtur og vel metinn“. Gest-
gjaifi var (hann ágætur og stóð oft
berhöifðaður út í varpanum er
ferðamenn fóru um falaðið í Bæ
og bauð þeim að koma af ba(ki.
Og ef þei-r vildu ekiki staldra við
eftir kafifi, bauð faann mönnum
til stotfu og kom þá með brenni-
vínsstaup, sytkur og stundum
vindil. Til er sú sögn, að þegar
Jónas Hallgrími9Son skál'd kom
að Bæ, hafi Pétur leitt hann
til stofu, sem var með tveim
gluggum og báðir á hjörum.
Bauð faann gkáldinu vindil og
opnaði annan gluggann. Þá seg-
ir Jónas: „Hetfði amtmaður
(kornið, faetfðuð þér opnað báða
gluggana“. Sjálfsagt hetfur þetta
verið sagt í gamni, því enginm
mun hafa brugðið PétTÍ um það
að hann gerði sér manniamun.
Þannig mætti rekja slóð ald-
anna með viðkomu á faverjum
bæ, bregða upp svipmyndum úr
líifi merkra manna og kvenna
lílfe og liðinna. Hinn syngjandi
glaði hópur, sem nú ekur beinar
brautir þar um sem áður lágu
aðeins troðnar tortfærar slóðir,
lifir þessa ljósu nótt ,aðeins tfyrir
líðandi stund. Ef til vill verður
einhver ögn hljóðari þegar elkið
er framlhjá túninu, þar sem áður
var heima, a.m.k. sýnist mér
fjölskyld'U fararstjóranö verða
tíðlitið til faægri þegar ekið er
fyrir ofan garðinn á KolLsá.
Tveir yztu bæir við Hrúta-
tfjörð, Guðlaugsvílk og Bkálfaolts-
ví'k eru reisuleg býli, vel setin.
Prá því skipulagsbundnar bíl-
tferðir faófust norður Strandir,
faefur mörgum þótt gott greiða
að njóta fajá Gu’ðlaugsvíikurhjón
um, en þar er viðkomustaður
langforðabifreiða.
StikuhálB, milli Hrútatfjarðar
og Bitrufjarðar, gengur fram í
háan klettahöfða brattan í sjó
niður. Þar getur að líta hið tfynsta
svipmót, sem einkennir Stranda
sýslu og verður ákveðnara og
stórbrotnara eftir því sem norð-
ar kemur.
Norðan við Stilkufaáls eru Þam
árvellir, gróið ættarsetur. Þar er
ein meðal elztu vatnsvirkjana á
landinu. Úr Bitrufirði til Gils-
fjiarðar er stytzt leið yfir landið
frá austri til vegturs stranda á
milli. Haft er eftir gömlum
mianni, sem oft átti þarna leið
um ifyrr á árum, að faann hafi
hlaupið ytfir þvert ísland á rösk
um klulkkutim'a.
Á Óspakseyri er verzlunar-
stfaður Bitrunga. Þar sat Marinó
Hatfstein, þegar hann var sýslu-
maður Strandasýslu.
Yzti bær norðan Bitrutfjarðar
er Sfcriðnesenni. l»ar faafa jafnan
se'tið faöfðingjar í bændastétt.
Uim og fyrir síðustu aldamót
bjuggu þar Lýður Jónsson hrepp
stjóri og toona faans Anna Magn
úsdóttir. Þau áttu saman 12
börn, isex syni og sex dætur.
Mun það almælt að gjörvilegri
og svipmeiri sysfikináhópur faafi
verið vandtfundinn þótt víðar
væri leitað en í Strandabyggð.
Bitruhális milli Bitru og Kolla-
tfjarðar ber faátt. í björtu veðri
mun óvíða tfegurra útsýni af
þjóðleið á íslandi, favort sem lit-
ið er inn til byggða, heiða og
háfjalla eða út til hatfs og austur
eða vestur til fainna fögru tfjall-
anma Húnalflóains baðaða ljósi
sóLmánaðar.
Norðan megin, sunnan Kolla-
fjarðar eru býlin Broddanes og
Jón P. Jónsson, söngstjóri
Broddadaisá, vel þekkt úr seinni
alda sögu. Þar er náttúran gjötf-
ul, enda góðbændur setið og
fleiri notið en þeir einir. Saga
Broddaness ein saman mundi í
góðum faöndum tfullfcomiið bóikar-
efni.
Óhætt mun að segja, að í Kolla
firði sé favent byglglt ból mieð
9Ómia nýtt og sú sveit sitýðjiisit
eklki við fionraa fraagð eáina sam-
ein.
Byggðu hana (þó enigir veitfi-
dkata/r áðuir fynr mieðam siéra
Amóir Áimiaaoin siat á Pelli og
Guðjóm Guðlaugssion síðar al-
iþinigismiaður bjó á Ljúfiuisitöðum.
Á Kollafjairðamesi er kirkju-
staðuir og var um dkeið pnesits-
aetuir. Þair uxu uipp þeir bræður
Áisigieir Bimiarisgoin, sá er bóndi
'geirðisit á ÞMgeynum í Húna-
þinigi og bygg'ðii þair veglega
kirfcju, sem mium mieðial fieigunstu
iguiðsmiuisitena á Islarndi, og Tonfi
Eimiarsson alþimgismiaður er bjó
á Kflieifum í Steinigrimistfiirði.
— Sófliríkur bjiammi ieilkur um
bnúnriir fjiailanmia þegair bílaimir
neninia inn Gáimiasitnömidimia. Á
Smiálhöminum bjó iemigi Bjöm
Halldórsson, merikur bóndi. Var
'sú jönð á tím'abilii talim bezt
hýsit býflli í Stramidasýsiiu,
Á Heydialisá vair eitt fynsta
mieininitaisetur Stramidlamiamma, siem
lenigna náði en tiil bamaprófs.
Húsibóinidi á iþví sikófliahieiimiili var
Siguingieiæ Asgeimsisiom, siíðar kaiup-
maður á Óspakseyri.
Nú er isfcamimt i áfangastað,
Sævang við Kirkjuból — en þar
sfcal að kvöldi næsta dags haldin
— Strandamanmavaka.
Þegar bílarnir nema staðar eru
þar fyinir bnosamidi heimamiemin
sem bjóða fierðatfólfcið vellkiom-
ið, etklki sjiástf á þeim mieim
þrieýtiumierfci og mum þó fnáiledtt
hafla orðið dúiraróitt fnemiur em
þeim er á ferðinmá vomu. Tjaild-
bong mikil er riisiin í 'griemmd við
flélagslheáimilláið, eru þar kiommir
þeir, slern fiarið halfia á eigim bíi-
um oig einmig hópiur flriá Atitlhaga-
fiéllagii Stnamdairuammia á ísafirði,
sem komimm er til móitsims.
Sumum mun vart hatfa unnizt
tími til að reisa tjölld sín og
komia fyirir faramigrd, þegar sól
er það háitt é llotBti að um svefin-
vserð er tæpasit að ræða.
Ákveði’ð hatfði veiriið í upphafi
fierðar ,að þeir, sem þasis ósk-
uiðu, aettu koist á að tfaria niorðuæ
í B j armiairfjörð, út tfýirir nieis og inm
Saiströnid. Ymisir voru þreyttir
efltir ianga flerð eða éittu vinium
■að fagnia summiam miegin Steim-
grímgfjiarðar og urðu því eftir.
Himir, sem heimitamigar eiga norð
am fj'arðaniinB, e’ða vildiu sjá sig
þar um, iögðu atf stað að liðfau
hádeigi. Veðlur var srtiflfllt em sói-
far ilítilð. Eklki hetf ég tmú á því,
að sá sem efcur inm Tumigusiveit
til Hólmiavikuæ vaxi táil mieðvit-
umidaæ um það, að þnautir út-
kjáfllkallíifs, þjiakd það bsemidiatfódlk,
sem þar á heimili, umfiram það
sem aimiemmt geriat á iarudi hér
memia síður sé.
Efltir því sem norðar dinegur
léttir í lofti og á norð'urbirúm
Bjarnarfjarðarháls brosir byggð
im böðuð sól. Er fluiilvíst, að bómid-
imm á Svamighóld hetfur ek’ki bdiáis-
ið i beig gráam til að vifflla um
fyrir veglfaremdium eimis og Svam-
ur Bjarnarson forðum, þá er
Ósvíflur úr Döflium hug’ðdisit sæikja
hanm faieim.
Bjiamniairfljöriður heiflur mijög
bneytt um svip á siíðusitu ártum,
býlin eriu ved hýstf og rækitumiair-
finamlkvæmdiir mikiiar. Þar sem
áðtur vonu biauitir flló'ar er’U nú
gróin tún eða ræst land. Hitt má
vel sjá, að ikullisæflfl. veitur hefiur
náðlið rikjum finam till vons.
Kaldramanes var fynrum talið
eitt af þrjáltíu höfuðbóium lairuds-
imis og var þar otft ved búið og
neiisulegt heim að líta, enida jörð-
in iamidmiikil bæði fava’ð smientir
etnigi og beitilönid. Þá fyigja
henni einnig ýmis hlunnindi,
t.d. selveiði, æðiarvarp og trjá-
nefci.
Nú er 'þegsi jörð að nokknum
hluta rífltíseiigm, era ekki verður
séð að þar atf batfi vegur henm-
ar vaxið, ef dæmia mó eiftir því
sem auigamiu mætdr þeigair heim er
liitið.
Elkið er út strömiddma. Báram
sam oflt er þa,r útfin og ögnamidi,
laetur nú blítt víð flúðir og 'hflieiin
ar, enida Húmiafiói út að sjá sem
heiðatjöm.
Leiðiln liggur otfamltúns á stór-
býfldiniu Bæ á Selsitnörud. Gníms-
ey nís þar sikamimit umidam laradi,
tföguæ og ko.gtarík. í Bæ mum
■sjialdam hatfa verið suiltur í búi,
þótt hant hatfi verið í ári. Þagar
þar bjó Gísli Sigurðssom fókk
faamn viðuirmietfmið „h'min rdki”. Nú
búa þar þnír bnæiður og eniginm
þeimna á fiiæðislkeæi staididur.
Daniggniets er eiraa þorpið í
Kaldnairaam'esihrieppi, fler vedmiagum
þegg á hverjium tímia efitir ámflerði
Og a’fllabrogðium.
Á þeim ánurn, sam siiid og tfisk-
ur gelkk því nær upp í lairad-
Steimia unihvertfis Húmeiflóa vair
þarmia miilkið aithafiraalíí og um-
fangsmilkill rekstur aðkomu-
mianinia, svo viar og víðla á Sed-
strönid, því segjia miátiti að bátur
geinigi til miða frá hiverjuim bæ
og fjölbýli satffaaðist uim hverja
vör. Þetta er nú mjög breytt eins
og hverjum er Ijóst er um byggð
inia fier. Voniaradi fiara í hönd
betri tiímiair.
Á Kleitfum á Sellsitröinid bjó
Torfii Einiairssom aillþinigismiaður og
síðar Guðjón Guðiauigssiom, siem
báðir sátu á Aflþimigi ísien/dinga
sem fuliitnúar Stnanidiamiainmia.
Á Heilu bjó á seimrnd faLuta 19.
aflJdar Jón Guðtrnuinidssiom, var
banm lœkrnir kaili'aður söíkum sér
Stæðra hæfileilka á því svfði,
erada þótt ekki væri hanm ’liæirðiur
að öðnu en því er harun hatfði
niuimið atf bóikum og edigim lítfs-
reynisilu.
Á Sainidiniesi bjó aflllt fmá aldia-
mótum síðúsitu og firam um miðja
öld Siigvaildi Guðfmumidstgon, koma
hama var Guðbjörg Eimainsidióttir
Gklasoniar og kioniu hiams Sofifíu
Torfiaidóttur alþiinigisimiaininis á
Kileifium. Einiar var smiður góð-
ur. Um Samdmies lágu fynnum
Qieiðir miangna og miátti kalflia að
þar væri ferja ytfir Steinigríms-
fjönð.
Og svo er fólíkið afltur á Sæ-
vangi og nú er þar f jölmenni mik
ið samiam kornið. Sést grieinilega
á öllu að áttfaagatfélögim að summ-
am og vesitam eiiga þar vimium að
faigrua. Þeir sem tödpgflieggsttir eru
sagja, að ekki færri em 700 hafi
mœtt tifl. þesaa miammfiaigniaðar —
er mun einn sá fjölmennasti, sem
þar hefur verið haldinn að kumn
ugira mamm'a sögrn.
— Það er sófl. yfir lamidi og
bjiart yfiir svip hiruniar stóru út-
skagafijöilskyidu, sam þarmia er
msett til viniatfunida. — Samkiom-
an fór hið bezta fram og margt
gert til fagnaðar. Ávörp, kivæ'ði,
sönigur og svo auðvitað 'þessi
ómissanidi þáttur ailflis skemmtánia
llíifs, damisinm'. Þótti faér filest ved
takaist. Þó mun á emigan faiallað,
að segjia bj'antasta og ógleym'an-
iegasta þátt þessiarar fcvöidstunid-
ar, söng’iinm firá kór Atthagafélagis
Stnamdaimanma í Reykjiaivlk, und-
ir stj'órm himis aidraða söngstjóra
Jóiras P. Jánssaniar firá Draiugs-
niesi. Meðan hamm var búsettur
heimia var stairfisemi hamis smar-
asti þátturinn í isörugfliítfi sveitar-
síðar kerunidi sig við Hvítadai,
fæddist á Hóimavík fyrir mær 82
ánum. Hvomt mum eikki airudi hama
fagmia þeim átfainig.a, sem hór er
náð.
------Kirkjan ómar öll
býður hj'álp og hliítf.
Þessi kluíkknaköll
böða Ijós og líí. i
Heyrið miálmisinis máiL
Lofið guð sem ,gaf. |
Og mín sj.úka sál
verður hijómjalfaatf.
(St. firá Hvítadal — 1912)
Að lokinni kirfcjuiathöfin buðu
heiffniamienm ferðaifólkiniu til kiaffi
drýkkju og skarti. þar hvonki á
naiusn mé aiúð.
— Að heiflisast og kveðjaist, sú
er Mtfsins aaiga. —
Synigjiamdi efcur faópuriinm út úr
þorpiiniu efitir að hafia damsað
nioikkna hrimigdiainisia á plássimu
unidir heiðum hilmmi, rétt ei-ns og
væri þjóðfaátíðaridiagiur.
Víðidal’sá, Hrófá, Húsavíik, sVip
mdlkifl. þý’Ii og vefl. seitiin. Á búskap
arárum þeirra Páiis Gíslasioniar og
Þongteinisínu Bryrajóltfsdóttur var
Víðidalsárhekniilið víðfinægt fyrir
raiusm og mynidamslkap.
— Svo erum við atftur á Sæ-
vamigi við KirfcjubóiL, og mú að-
eimis etftir að taika upp tjöflidin og
gainiga firá faramgrd, smúa baki við
byggðiinmii og aika suðiur. ísörð-
imigamnir eru þegar famn'ir, þó ekki
faeiim, heildur áleiðis lenigra ruorð-
8»
Félagsheimil ið Sævangur.

Hólmavík urkirkja.
immiar. Qg mú, komiinin á áttræðis-
aildur misetir haran á sólarhátíð
í byggð sdmrai rnieð giaðam, heiil-
airadi sörag.
Um þetta leyti áns firanur íóflk-
ið á Ströndum lítinn mun dags og
niætur, erada þótt sófl. hafii atftiur
sraúið til suðlurgöragu, og a’S þessu
sirarui, hygg ég að fiáir hafii leitað
hjá klufcfcunni leiðbeininga.
Lauistf fljnrir faádegi laggur flerða
fióikið ieið símia fáll Hófflmiavikur,
þar skai nú hlýða miesisu hjá
pnótfaiStjraum séra Amidriési ÓHatfs-
syni. Hin nýjia kirfcjia er vaglleglt
guðslbúa og pmediíkum vei og
virlðuiaga ffflutt.
1 iofc guðsþjómiustuiraraar sörag
látithaigalkáriiran — Bæraamál —
efltir Jólh'araraeis Jórasisom frá Asp-
arvik, la@ efitir Guðlaug Jörumids-
so.n firá Hetlliu,
Þar siem ég er Staddur í þesisu
fiaigra giuðdhiúsi, sem fiámieran.ur
sötfniu'ðiur hefiur meisit, kemiur mér
í hug að eitt miesta trúairSká.ld
síðari tímia, Stefián Sdgiurðisisan, er
ur Stnandirnar til hifanar svip-
milklu Víkunbygigðar. — Ég sagðd
„snúa bafltí við“. Ekfltí á ég þess
von að sá sam slitið hefiur banras-
skóraum á Ströiradum smúd raokk-
urn tíma baki við heimahögun-
um í þedirri mierkingu sam þessi
getnáing .er 'Stiundum látim tákna.
Kintkjulbófl.. Eg faeid vairia að
það verði talið orðum aufcið, þótt
sagt sé að þar gefi að líta eitt .
ineðal flegunsitu bæiradiaisietna á
laradi hér, eiradia faetfur aaimia ætt-
in ieogd búið þar við miikllta
rauisin. Þar býr nú Bieraediikt
Grimisson hreppgtjóri og flÐoma
hains Ragnfaeiðiur Lýðsdöttir fmá
Skriðnesenni ásamt tveimur son
um síraum, Grimi og Sigurði og
komum þeinra.
Um Beniediikt Járasisom, afia
Bemedilkts Grímissoiraar segdr Finn
ur á Kjanseyri svo:
„Benediikt á Kirfcjiuibótti var
eiiran fiyriiritaiks bórnidi í Striainda-
sýslu mieðian haras miaant við —
fcoraa hairas var Vafligerður dóttir
Framhald á bls. 25 J