Morgunblaðið - 16.07.1969, Page 16

16
MOROUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. JÚL.Í 196»
MORGUiNBLAÐEÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLá 1960
17
fNttgMtMf&ffr
tJitgefandi H.f. Arvakur, ReykJawSfc.
Frtamkværadastj óri Haraitdur Svelnsaon.
•Ritstjórai' Sigurður Bjarnason. frá Viguar.
MalitMas Jdhannesslea.
Eyjólfur Konráð Jónssoo.
Eitstjómarfullfrúi Þorbjöm Guðmtín.dssoa.
BréttaEtjóri Björn Jóhannssom
Auglýsinígiaistjóiá Arni Garðar Kristinsson.
Eitstjðm og afgneiSsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingaa? Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriiftargjald kr. ISO.CO á mánuði innanlands.
í lausasötu kr. 10.00 eintakið.
TUNGLFERÐIN HEFST
i^angi allt að óskum, hefst í
dag sögulegasta ferð, sem
mannkynssagan kann frá að
greina. Tunglfar Bandaríkja-
manna, Apollo 11, hefur ferð
sína til tunglsins og eftir
nokkra sólarhringa stígur
maðurinn í fyrsta sinn fæti
sínum á annan hnött — ef allt
gengur skv. áætlun. Með þess
ari ferð opnast mannkyninu
nýir og áður óþekktir heim-
ar, sem eiga ef til vill eftir að
breyta lífi mannsins meira en
nokkur einstakur atburður
eða uppgötvun fyrr og síðar.
Sú spurning, sem er æði
áleitin á fólk um víða veröld
þessa dagana er: Hvers
vegna? Hvers vegna er gífur-
legum fjárhæðum varið til
þess að komast til annarra
hnatta á meðan eymd og ör-
birgð ríkir á jörðu niðri með-
al meirihluta mannkyns.
Hvers vegna reynir maðurinn
ekki að rækta sinn eigin garð
betur, áður en leitað er til
annarra hnatta ?
Þessum spumingum verður
ekki svarað með rökum ein-
um. Það er rökrétt og skyn-
samlegt að verja þeim miklu
fjármunum, sem timglferðin
kostar, til þess að bæta líf
manna á jörðu niðri, en oft
hafa mannkyninu opnast ný
tækifæri til aukinnar velsæld
ar einmitt vegna þess, að æv-
intýramenn og aðrir, sem
ekki fóru troðnar slóðir, tóku
sér fyrir hendur að gera eitt-
hvað, sem ekki var rökrétt og
skynsamlegt frá sjónarhóli
samtíðarinnar.
Hin óþekkta veröld stjarna
og himingeims hefur heillað
mannkynið um aldir, þótt
ekki séu margir áratugir síð-
an það voru taldir draumórar
einir, að maðurinn ætti eftir
að komast til tunglsins. En
forvitni mannsins og löngun
til þess að afla sér aukins
fróðleiks hefur stöðugt knú-
ið á í þessum efnum. Og hvar
stæðum við í dag, ef mann-
kynið hefði ekki verið í stöð-
ugri þekkingarleit?
Geimrannsóknir Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna hafa
tekið ótrúlegum framförum á
rúmum áratug. Þessi risaveldi
hafa náð næsta ótrúlegri
tækni í könnun á geimnum og
öðrum hnöttum, og fyrr eða
síðar munu þær tæknifram-
farir koma öllu mannkyni að
góðum notum.
Öld geimferða mi'lli hnatta
er að hefjast. Þetta er heims-
sögulegur viðburður, sem
ekki á sinn líkan í allri ver-
aldarsögunni. Það er mikið
ævintýri að fá að lifa slíkan
atburð, sem tunglferð Apollo
11. Tunglförunum þrernur
fylgja bænir manna um víða
veröld og óskir um að þeim
takist að snúa heilir á húfi
úr þeirri djörfu ferð, sem þeir
hefja í dag.
FRJÁLS BLÖÐ
TJitstjóri og blaðamaður í
Suður-Afríku hafa verið
dæmdir í sektir og skilorðs-
bundið fangelsi, vegna þess
að þeir birtu í blaði sínu stað-
festar frásagnir sjónarvotta af
slæmu ástandi í fangelsum
landsins. Við réttarhöldin
sagði einn af talsmönnum
stjórnar landsins, að það væri
hlutverk blaða að skrifa eins
ög stjórnarvöldunum þóknað-
ist.
Þessi réttarhöld hafa vakið
mikla athygli um heim allan,
enda undirstrika þau þá stað-
reynd, að frjáls blöð eru versti
óvinur einræðisstjórna, hvar
sem er. Blaðamennimir í
Tékkóslóvakíu voru kjölfest-
an í frjálsræðisstefnunni, sem
barizt var fyrir þar í landi á
sl. ári, og blaðamennimir eru
þeir, sem kvislingamir í Prag
beindu fyrst spjótum sínum
að.
Þessi tvö dæmi um afstöðu
einræðisstjóma til blaða og
blaðamanna ættu að verða til
þess að auka skilning okkar,
sem í lýðræðisríkjum búum,
á gildi frjálsra blaða. Frjálst
blað hefur kannski meira hlut
verki að gegna í hverju þjóð-
félagi en nokkur önnur stofn-
un þess. Frægur maður sagði
eitt sinn, að ætti hann að
velja á milli ríkisstjórnar án
frjálsra blaða og frjálsra
blaða án nkisstjómar mundi
hann velja síðari kostinn.
-
VHF ío atnetty
Unding Had8t
' 'í-y "r. tí
Þetta kort er teiknað í röngum
hlutfölium svo að betur megi
sjá helztu atburði ferðarinnar.
Brotnu línumar gefa til kynna
hvenær geimfaramir eru sam-
bandslausir við jörðu.
69x195 mílna tunglferð.
1. Flugtak 18. Kveikjumark stjómfars 41A. Fyrstu tvær tunglum- 52. Yfirborð kannað, tilraunir 63. Skikiaður stjómfars og tungl
2. Burðarflaugarflug 19. Hreyflar 3. þreps ræstir 31. Stöðustilling geimfars fyrir ferðir. gerðar ferju og ferju sleppt
3. Slökkt á hreyfli burðarflaugar 20. Inngjöf aukin fyrir tunglferð. stefnuleiðréttingu Brautir 89x195 mílur 53. Tunglferja prófuð fyrir flug- 64. Þrýstiorka til jarðarferðar
4. 1. þrep skilið frá 21. Skilnaður stjómfars og tungl 32. Stefnuleiðrétting 41B Farið á hringlaga braut tak ákveðin
5. Hreyflar 2. þreps ræstir ferju 33. Kerfi prófuð, hvíldartími. í upphafi 3. umferðar 54. Stefnumót undirbúið með 65. Irmgjöf aukin til jarðarferðar
6. Milliþrepalosurr 22. Stjómarfari snúið 180° upplýsingar sendar 42. Kerfi prófuð ratsjármiðun úr stjómfari. 66. Tækjaprófun, hvíldartími.
7. Bj'örgunartumi sleppt 23. Tenging stjómfars við tungl- 34. Samstilling leiðsögutækja 43. Aldrin í tunglferjuna 55. Flugtak upplýsingasendmgar.
8. 2. þreps flug far og 3. þrep stjómfars 44. Tæki tunglferju sett í gang 56. Tunglferjan á uppleið 67. Stöðustilling stjómfars fyrir
9. Slökkt á hreyfli 2. þreps 24. Skilnaður stjómfars og tungl 35. Stöðustilling geimfars fyrir og prófuð 57. Lagt af stað í stækkandi stefnuleiðréttingu
10. 2. þrep skilið frá ferju frá 3. þrepi stefnuleiðréttingu 45. Skilnaður stjórnfars og tungl- hringjum 68. Fyrsta stefnuleiðrétting
11. Hreyflar 3. þreps ræstir 25. Leiðsögutæki stjómfars próf 36. Lokastefnuleiðrétting ferju 57A Ferð í þrepum 69. Tækjaprófun, hvíldartími.
12. 3. þreps flug uð. 37. Samstilling leiðsögutækja 46. Stefnumiðun fyrir fallbraut- 58. Jöfn hæðaraukning upplýsingasendingar
13. Slökkt á hreyflum 3. þreps 26. Stöðustiiling geimfars fyrir stjómfars arflug tunglferju 58A Lokaþáttur hefst 70. Samstilling leiðsögutækja
14. Stöðubraut stefnuleiðréttingu 38. Stöðustilling geimfars áður 47. Farið á fallbraut 59. Stefnuleiðrétting stjómfars
15. Kerfaprófun byrjar 27. Hreyfiar aðalgeimfars ræstir. en farið er á tunglbraut 48. Samstilling leiðsögutækja 60. Stýrt til stefnumóts 71. Stöðustilling stjómfars fyrir
16. Samstilling leiðsögutækja 28. 1. stefnuleiðrétting 39. Skotið á tunglbraut tunglferju 61. Tenging stjómfars og tungl- stefnuleiðréttingu
stjómfars 29. Kerfi athuguð, hvíldartími. 40. Tunglbrautarflug byrjar 49. Tunglferjan til lendingar ferju 72. Stefnuleiðrétting, ef þarf
17. Stöðustilling geimfars fyrir upplýsingar sendar 41. Samstilling leiðsögutækja 50. Lending 62. Ahöfn og tæki flutt úr tungl- 73. Tækjaprófun, hvíldartími.
■ tunglferð. 30. Samstilling leiðsögutækja stjómfars 51. Tunglferjutæki prófuð ferju í stjómfar upplýsingasendingar
TUNGLLENDING APOLLO 11
FERÐ APOLLO 11 nær hámarki á sunnudaginn, 20. júlí, þegar
tunglferjan lendir á tunglinu, og mánudaginn, 21. júlí, þegar
tveir geimfaranna ganga um á yfirborði tunglsins.
Neil Armstrong, fararstjóri í ferðinni, stígur á tunglið kl. 6,17
að íslenzkum tíma á mánudagsmorgun. Um það bil 25 mínútum
síðar stígur félagi hans, Edwin E. Aldrin, einnig út úr tungl-
ferjunni. Á meðan þeir safna jarðvegssýnishornum hringsólar
Michael Collins um tunglið í stjórnfarinu.
Hér fer á eftir yfirlit yfir helztu atburði hinnar sögulegu
ferðar Apollo 11. Miðað er við íslenzkan tíma. (Nokkrar breyt-
ingar geta orðið á tímaáætluninni).
MIÐVIKUDAGUR, 16. júlí
13.32 — Satúrnus 5 eldflaug þýtur upp frá Kennedy-höfða,
og skýtur geimförunum Neil A. Armstrong, Edwin E. Aldrin Jr.
og Michael Collins á braut í 185 km fjarlægð frá jörðu.
16.16. — Þriðja eldflaugarþrepið tendrazt. Hraðinn eykst í
24,200 mílur á klukkustund og Apollo þýtur út af jarðbraut og
áleiðis til tunglsins, 230.000 mílna fjarlægð
17.41 — Geimfararnir skilja stjórnfarið frá, snúast í hing og
tengja íarið við trjónu tunglferjunnar, sem þeir losa frá þriðja
eldflaugarþrepinu.
FIMMTUDAGUR, 17. júlí
16.16 — Stefnuleiðrétting.
02.32 — Tíu tíma hvíldartími hefst. Ný stefnuleiðrétting
(sú þriðja).
'FÖSTUDAGUR, 18. júlí
21.40 — Aldrin tunglferjustjóri fer inn í tunglferjuna um
göng frá stjórnfarinu. Armstrong kemur á eftir og lokar lúg-
unni þegar hann snýr aftur til stjórnfarsins.
1.32 — Geimfararnir fá níu tíma hvíld.
LAUGARDAGUR, 19. júlí
12.27 — Fjórða stefnuleiðrétting.
17.26 — Apollo 11 hverfur bak við tunglið og geimfararnir
ræsa aðalaflvélarnar til þess að komast á braut í 111—154 km
fjarlægð frá tunglinu. Tveimur hringferðum og fjórum klukku-
stundum síðar ræsa þeir hreyflana aftur til þess að komast á
hringlaga braut (tunglnánd 99 til 120 km). Geimfararnir hring-
sóla um tunglið i rúmlega eitt dægur, prófa stjórntæki og
reikna út lendingarstaðinn.
23.32 — Aldrin klifrar um göngin inn í tunglferjuna til að
prófa stjórntæki hennar. Snýr aftur til stjórnfarsins tveimur
klukkustundum síðar.
SUNNUDAGUR, 20. júlí
02.32 — Átta stunda hvíldartími hefst.
13.32 — Armstrong og Aldrin fara inn í tunglferjuna.
17.47 — Tunglferjan leyst frá stjómfarinu, fer á fallbraut og
lækkar til lendingar. Collins verður eftir á tunglbraut í stjórn-
faúnu og sýnir sjónvarpsáhorfendum skilnaðinn og yfirborð
tunglsins.
20.19 — Tunglferjan lendir á Hafi kyrrðarinnar á tunglinu
74. Samstilíing leiösögutæKja
stjómfars
75. Stöðustilling stjómfars fyrir
stefnuleiðréttingu
76. Lokastefnuleiðrétting
77. Samstilling leiðsögutækja
stjómfars
78. Stöðustilling stjómfars fyrir
aðskilnað stjórnklefa og
tækjaklefa.
79. Aðskilnaður tækjaklefa frá
stjómklefa
80. Stöðustilling fyrir innflug
81. Irmflug
82. Sambandsleysi
83. Hitahlíf sleppt og hemlunar-
fallhlíf opnuð
84. Aðalfallhlíf opnuð
85. Lending.
skammt frá gíg er kallast Moltke. Næstu tíu klukkustundimar
hvílast Armstrong og Aldrin, prófa stjórntæki, setja á sig bak-
poka og leysa af hendi annan undirbúning gönguferðar á tungl-
inu.
MÁNUDAGUR, 21. júlí
06.12 — Armstrong opnar lúgu tunglferjunnar og byrjar að
fikra sig niður stiga sem festur er við einn lendingarfótinn.
Þetta tekur hann fimm mínútur. Hann nemur staðar í öðru
stigaþrepinu til þess að opna hylki, þar sem geymd er svarthvít
sjónvarpsmyndavél, sem sýna mun sjónvarpsáhorfendum á jörðu
niðri fyrstu skref hans á yfirborðinu.
06.17 (um það bil) — Armstrong stígur á tunglið.
06.42 — (um það bil) — Aldrin stígur út úr tunglferjunni.
Næstu klukkustundir leysa þeir af hendi margs konar verkefni:
stinga niður bandaríska fánanum, safna jarðvegssýnishornum
og steinum, taka ljósmyndir, koma fyrir vísindatækjum og meta
hæfni sína til þess að vinna við aðstæður á tunglinu. Allri dvöl
þeirra verður sjónvarpað til jarðar með sjónvarpsmyndavél,
sem komið verður fyrir 9.1 metra frá tunglferjunni.
08.42 — Geimfararnir snúa aftur til tunglferjunnar, og næstu
níu klukkustundirnar hvílast þeir, borða og undirbúa flugtak.
17.55 — Hreyflar ræstir til að lyfta efri hluta ferjunnar af
tunglinu. Með flugtakinu lýkur um það bil 22 klukkustund dvöl
á yfirborði tunglsins'. í þrjá og hálfa klukkustund fljúga
Armstrong og Aldrin til móts við Collins í stjórnfarinu.
21.32 — Tunglferjan tengd við stjórnfarið og Armstrong og
Aldrin fara um göngin til Collins í stjórnfarinu.
01.25, þriðjudag — Tunglferjunni sleppt á tunglbraut.
ÞRIÐJUDAGUR, 22. júlí
16.57 — Geimfararnir ræsa aðalhreyflana bak við tunglið til
þess að þeyta sér út af tunglbraut og hefja heimferðina til
Framhald á bls. 18