Morgunblaðið - 16.07.1969, Page 18

18
MORGU'NBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1«. JÚL.Í 1068
■ ■
SOL YFIR STRONDUM
seiður hljóðlátrar öldu
eftir Þorstein Matthiasson
FÆSTIR munu svo illa landfróð-
ir, að ekki kunni þeir skil á því,
að Strandasýsla liggur meðfram
Húnaflóa vestanverðum. Á hinu
vita ef til vill faerri skil, hverra
kosta þar er völ annarra en
þeirra, sem hæst ber í máli
manna á hörðu vori. Því aldrei
mun ís koma svo að ströndum
landsins, að hann ekki: kynni
sig í þeirri byggð.
Ekki hafa þeir allir ennþá
kembt hærur, sem muna þá
tíma, að þangað lágu fárra ieiðir
og lífsstraumur fjarlægra fjöb
býlishátta var framandi og litt
skiljanleg frétt. Þess vegna varð
fólkið að búa að því, sem nátt-
úran bauð. Gleðjast þegar grös
ilmuðu og gjöfull var sjór en
una án uppgjafar óblíðum atlot-
um, þegar hart lét í ári.
En svo kemur kollsteypa
stríðsóðrar lífsvenju og setur allt
úr gkorðum. í augum ýmissa
hafa Strandir litið út eins og tind
óttur tröllaheimur gamalla þjóð
sagna, en fyrr en nokkurn var-
ir er hinn fjarlægi straumur far-
inn að brjóta þar úr bökkum og
hver kvisturinn af öðrum slitn-
ar frá rót og flýtur burt. Jafn-
vel gamlir grónir stofnar mega
láta undan gíga og fljóta með í
óráðna sogandi hringiðu.
— En öðru varð þó ekki rask-
að. Ölduföll úfchafsins við grýtta
strönd og gróðurvinjar inn af
vikum og fjörðum létu sér fátt
um finnast og brugðu í engu
háttum sínum. Snaekollur vetr-
arins og bjarkargrein í brekku-
skjóli sælla sumardaga ,höfðu
engar vangaveltur umfrarn alda
hefðir uppruna síns.
En hvað þá um fólkið sem
flytur burt og hina, sem heima
sitja. Hverjir strjúka þar sárara
enni? Mundi það ekki sitt með
hverju móti. Gæfan er sjaldan
öll á eina hlið. Sigggrónir lófar
eða mjúk greip, segja þar ekki
alla sögu.
— En það flýr víst enginn ör-
lög sín.
— Stundum er athyglisvert
að lesa auglýsingar í blöðum.
Ekki eingöngu þær, sem bjóða
alls konar munað og bezt fáan-
leg kjör ýmissa vörutegunda.
Heldur engu síður hinar, sem
eru allt annars eðlis.
—' Átfchagafélag auglýsir o. s.
tfnw.—HVers vegna:öll þessi átt-
‘hagafélög? Hvatð eru átfchagar?
Eru þeir ekki þar, sem munað-
urinn er mestur hverjum ein-
um? Eða er það kannski svo, að
stráín, sem forðum flUtu, leiti
nú aftur uppruna sins. Og þegar
glitið glepur ekki lengur, verði
ljúf minning um lóukvak og
lindahjal, friðarboði fjarri riki
glaumsins.
Á björtui júlíkvöldi, þann 5.
mmnaðitrin, má. sjá stóran hóp
férðbúinna manna og kvenna við,
Umferðamiðstöðina í Reykjavfk.
Vörpulegur maðUr- vel á sig
kominn, lætur þar mikið að sér
kveða. Hann er farar-
stjóri þe9sa fjölmennis, og auk
þess sá, sem um árabil hefur ver-
ið trúað fyrir lífi og limum hins
æðsta af stjórnarherrum vorum,
þegar ekið er um borg og byggð.
Þarna er á ferð Haraldur Guð-
mundsson bifreiðastjóri, sem
einnig er formaður Átthagafé-
lags Strandamanna, en það er
einmitt það, sem stendur að þess
ari ferð sem nú ér ráðin og
þarna eru hart nær hundrað
manns, sem hyggjast líta til
þeirra stöðva, þar sem barns-
gkórnir slifcnuðu og sumir lifðu
langt fram sin manndómsár.
Ekki verður af yfirbragðinu
ráðið, að fólkið sé að hverfa til
kalheima vonbrigða og vesæld-
ar.
Tvær stórar langferðabifreiðar
frá Guðmundi Jóniassyni eru
tilbúnar að innbyrða mannskap-
inn og er óhætt að segja að þar
er þröngt setinn bekkur en þó
engum til óþægðar.
Þegar fóllkið hefur komið sér
fyrir kallar fararstjórinn: „Ef
einhvern vantar, þá láti sá hinn
sami til sín heyra“.
Þar sem enginn gefur eig fram,
er ekið af stað, enda mun það
óhætt vera, því hún Bíbí, bros-
milda, gullhærða konan, sem að-
stoðar föður sinn svo dyggilega,
hefur gætt vel þeirra þáttták
enda, sem fyrr höfðu látið nafns
síns getið. Og að dæmi sannra
íslendinga erum við auðvitað
a.m.k. hálftíma á eftir ráðgerð-
um burtfarartíma.
— í kvöld ékal leikið létt
á mjúka strengi,
lifað glatt hið sólgkinsbjarta vor.
Sungið kátt — Já,
sungið vel og lengi----------
Og víst eru allir glaðir. En
þessi þáttur á ekki að vera af-
rekasaga neinna einstaklinga,
Haain yrði þá alltof langur, því
Haraldur Guðmundsson,
formaður Átthagafélags
Strandamanna
vafalaust hafa allir unnið sér til
ágætis nokkuð. Ég er til dæmis
alls ekki dómbær um það hvor
þeirra söng betur Kjartan eða
Hermann, ekki heldur kann ég
skil á því hver var ánægðastur
með sjálfan sig og sinn hljóð-
færaleik, Guðlaugur, Þorvaldur,
Jón eða Halldór, en örugglega
voru þeir allir ánægðir með
sjálfa sig. Nú, kvenfólkið, það
var yndislegt án undantekninga.
Eiginlega þótti mér lakast að
geta ekki verið í báðum bílunum
í einu. Því þó ég sé ofurlítið bíl-
hræddur þá kemst ég fljótt að
raun um að ökumennirnir báðir
eru samvaldir sómamenn, enda
tæpast hætta á að Haraldur
mundi á annan veg ráða.
„Nú máttu hægt um hekninn líða,
svo hverju brjósti verði rótt.
Og svæfa allt við barm þinn
bllíða,
þú bjarta heiða júlínótt".
Víst er nóttin björt en engum
svefn í hug. Það eru brosandi ó-
þreytt andlit sem halla sér að
barmi næturinnar, þegar hallar
norður af Holtavörðuiheiðinni,
bjarmar upp frá hafinu og glamp
ar á Hrútafjörðinn. Hvað skyldu
þeir hafa verið margir í hópnum
sem ekki fundu til þess að þeir
voru á leiðinni — heim —.
— Fyrsti bær, sem framhjá er
ekið í Strandasýslu er Grænu-
mýrartunga. Þar var langt fram
eftir öldum aðeins selstaða frá
Melum en byggðist síðar og var
um miðbik þessarar aldar, og
allt fram á síðustu ár, vel hýst,
myndarlegt og vel setið býli. Nú
hefur það, a.m.k. í bili, aftur
lotið fyrri örlögum og er nytjað
frá Meluim, en þar eru bændur
athafnasamir og höfðingjasvipur
yfir hinu forna sýslumannssetri.
Borðeyri, fornfrægur verzl-
unarstaður, blundar rótt undir
háum bökkum, mun þar nú ys
öllu minni en fyrrum, þegar
þangað var sótt verzlun víða að
úr þrem sýslufélögum. Fyrstur
reisti
verzlunarihús Pétur
Eggerz, sonur eéra Friðriks í Afc
ureyjum en tengdasonur Páls
Melsted ambmanns. Pétur var
geðríkur maður og mikilhæfur,
nákvaemur við þá sam sjúkir
voru og lisfchneigðuT, en svo sem
margir kaupmenn þeirra tíma
fókk hann hjá ýmsum „ómilda
dóma. Kaupsýsla var, a.rn.k. á
öld fátæktar" og erfiðleika elkki
líklegust til vinsælda þeim, er
sjá vildu hag sínum borgið við
rekstur þesis atvinnuvegar.
Ströndin porðan Hrútafjarðar
er hvergi stórskorin eða brima-
þung, aðeins smáhækkandi hæð
ir inn til heiðanna. Sviphýr býli,
sem nú hefur færzt yfir höfgi
næturinnar, standa meðfram
sjónum og er þar óvíða löng skip
gata, ef sótt væri út til miða.
En Hrútfirðingar hafa fram-
færslu heimila sinna af jarðyrkju
og búfjárrækt, munu fæstir leita
annarra fanga.
Við því nær hvert býli eru
tengdar minningar manndóms og
afchafna genginna feðra og
mæðra þess fóllks, sem nú er
hér á ferð eða ennþá byggir hér-
aðið. Væri gaman og gagnlegt að
rii0.a: upp ýmsar þær sagnir, en
verður aðeins á fótt eitt minnzt.
Finnur Jónsson, sem bóndi var
á Kjörseyri í nær 40 ár, var eklki
Strandamaður að ætt né upp-
runa. Hann fluttist þangað norð
ur með systur sinni Ragnhildi og
manni hennar Sigurði E. Sverr-
issyni sýslumanni, árið 1864.
Leiddi sú för til þess að hann
kvæntist Jóhönnu Matthíasdótt-
ur, hreppstjóra á Kjörseyri, Sí-
vertssen og dvaldi þar nyrðra
allt til æviloka.
Strandamenn standa í ævar-
andi þakkansfculd við þennan
merka heiðursmann, sem með
ritun sinni hefur bjargað frá
glötun ótal fyrri tima sögnum
um menn og málefni, er annars
mundu gleymdar að tjaldabaki
fortíðarinnar.
Bær r Hrútafirði er mikil jörð
og hefur lengst verið vel setin og
myndarlega. Þar bjuggu um
sfceið sýslumenn Strandamanna.
Um miðja 19. öld bjó þar Pétur
Jónsson prests Péturssonar frá
Einarsstöðum í Reykjadal. Hann

Gamli bærinn í Broddanesi. — (Teikning Matthías Þorsteinsson)
- TUNGLLENDING flPOLLO 11.
Framhald af bls. 17
jarðar. Heimferðin tekur tvo og hálfan dag og tíminn notaður
til að leiðrétta stefnuna og hreinsa stjómklefann.
MIÐVIKUDAGUR, 23. júlí
14.38 — Sjötta stefnuleiðrétting. Geimfaramir taka sér sjö
tíma hvíld.
FIMMTUDAGUR, 24. júlí
16.51 — Lending á Kyrrahafi um 1,200 mílur suðvestur af
Hawaii. Froskmanni varpað úr þyrlu á fleki. Hann opnar lúgu
Apollo og stingur inn hlífðarklæðum, sem geimfararnir klæðast
til þess að afstýra hættu á að þeir beri með sér sýkla. Geimfar-
arnir stíga um borð í flekann og sprauta á sig sótthreinsandi
efni áður en þyrla flytur þá um borð í beitiskipið „Hornet“.
í beitiskipinu eru þeir settir í sóttkví í loftþéttu hjólhúsi.
Með þeim verða læknir og tæknifræðingur. Richard Nixon for-
seti dvelst um borð í beitiskipinu, en vegna sóttkvíarnnar heilsar
hann þeim ekki. En hann talar við þá í síma. •
SUNNUDAGUR, 27. júlí
„Hornet“ kemur til Ford-eyju, Hawaii. Hjólhúsið með geim-
förunum flutt um borð í C141 flutningflugvél, sem heldur með
þá til geimvísindastöðvarinnar í Houston í Texas. Þar flytja
geimfararnir sig um plastgöng inn í sérstaka loftþétta rann-
sóknarstofu, sem ætluð er til móttöku geimförum. Þar heldur
löng sóttkví þeirra áfram. Geimfarið og tunglsýnishornin flutt
í lokuðum kössum til rannsóknarstofunnar, þar sem þau eru
nákvæmlega rannsökuð.
ÞRIÐJUDAGUR, 12. ágúst
Ef geimfararnir hafa ekki veikzt og steinarnir sýna engin
merki þess að þeir hafa að geyma tunglbakteríur, verða Arm-
strong, Aldrin og Collins leystir úr sóttkvínni.