Morgunblaðið - 16.07.1969, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 106®
23
Stjórnarkrepptm ú Ítnlíu
HASKALEGRI EN NOKKUR
ÖNNUR FRÁ STRÍÐSLOKUM
Klofningur Sósíalistaflokks
ins og afsögn ríkisstjórnar
Mariano Rumors um síðustu
helgi hafa steypt ftalíu út í
einhverja verstu stjórnar-
kreppu, sem komið hefur upp
þar í landi allt frá lokum síð-
acpi heiimisistyrjaliariinoair. Öll
umbótastefna stjórnarinnar er
nú í hættu. Ekki er ólíklegt
að þing landsins verði senn
leyst upp og nýjar kosningar
látnar fara fram.
Það var djúpstæður klofn-
ingur innan Sósíalistaflokks
Nennis, sem felldi stjórnina,
en flokkurinn klofnaði þann-
ig, að 29 þingmenn , er til-
heyrðu hægra armi flokksins
og sæti áttu í fulltrúadeild
þingsins ,sögðu sig úr flokkn
um og stofnuðu sérstakan „Só
síalistískan einingarflokk“. 12
af þingmönnum Sósíalista-
'fl'ok'ksiims í ölduimgadeilld þiinjgs
ins, þar sem flokkurinn átti
46 fulltrúa, fóru eins að. f
fulltrúadeildinni hafði Sósíal
istaflokkurinn átt 91 þingsæti
fyrir klofninginn.
En það er ekki einungis
ininiain Sógíai istafloklksiinis, sem
hatrammar deilur hafa átt sér
stað. Innan stærsta stjórnar-
flokksins, Kristilega demó-
krataflokksins hafa fárið fram
milkfliair deiflniir og milkiil valida-
barátta átt sér stað.
Samtímis því sem þetta hef
uir verið að geirast iinmian
stjórnarflokkanna, hefur ó-
kyrrðin og óánægjan meðal
almennings farið vaxandi viku
eftir viku, en verkföll og of-
beldisverk stjórnleysiskennds
minni hluta íþyngja lýðræð-
inu í stöðugt vaxandi mæli.
Löngun hins almenna borgara
eftir kyrrð og festu felur á
hinn bóginn í sér vaxandi
hættu á, að öfgasinnuðum
hægri öflum vaxi fiskur um
hrygg.
Ljóst er, að stórfelld þjóð
félagsvandamál á Ítalíu eiga
verulegan þátt í því vand-
ræðaástandi, sem skapazt hef
ur nú, en deilur og sundur-
lyndi stjórnmálaflokkanna og
þá einkum stjórnarflokkanna
innbyrðis eiga ekki síður sök
á, hvernig komið er. Allt það,
sem áunnizt hefur í uppbygg
ingu og þjóðfélagsframförum
á ftalíu síðan í stríðslok, er
nú í hættu. Það er ekki lít-
ið og það hefur áunnizt með
þolinmæði og erfiði.
SKEMMST A VEG KOMIÐ
Eins og sakir standa nú,
þá er Ítalía samt það land
Vestur-Evrópu, sem félagslega
er skemmst á veg komið og
lífskjör hinna fátækari, eru
hvergi lélegri í Vestur-Evrópu
Andstöðurnar í þessum efn-
um ininiain laindsimis emu hims
vegar einnig mjög miklar. Á
Norður-Ítalíu er risinn upp
öflugur iðnaður, sem þar hef
ur náð að útrýma atvinnu-
leysi stórlega og tryggja við
unandi lífskjör. Á Suður-ítal
íu er víða mjög útbreitt at-
vinnuleysi, iðnaður mjög tak
markaður og þjóðfélagshugs-
unarhátturinn enn á 19. ald-
ar stigi.
Þess er varla að vænta, að
stöðugir stjórnarhættir hald-
iist í sllku þjóðtféfllaigi. Lamd-
inu hefur þó verið stjórnað
að mestu af sömu flokkum
síðustu fimm ár, þ.e. Kristi-
lega demókrataflokknum í
samvinnu við lýðræðissinnaða
vinstri flokka.
í kosningunum 1968 hlutu
kristilegir demókratar 39 prs
atkvæðia oig LýðvelMiistftokk-
urinn, sem var aðili að sam-
steypustjórninni nú, hlaut 2
prs. Sósí'alis'tiaiflolklkurimm
hilia'ult 14% prs en af fyfltgi
hans má telja, að um 60 prs
standi alllangt til vinstri, en
um 40 pns séu fylgjamidi sósíal-
demokratískri stefnu. Ef kosn
ingar færu fram bráðlega
ættu þær ekki að hreyfa
mjög við fylgi flokkanna, ef
eitthvað má dæma eftir bæja-
og sveitastjórnarkosningum,
sem fram fóru nýlega á Sard-
iníu. Telja má þó víst, að
kommúnistar myndu hagnast
verulega á klofningi Sósíal-
istaflokksins.
Þegar litið er til nýrrar
stjórmiarmyndunar, mætti ef
til vill eftir fylgistölum flokk-
anmia komast að þeirri niður-
stöðu, að samsteypustjóm
miðflokkanma og hægriflokk-
annia sé líkleg. Em venulegur
hluti vimistiri 'arms Kristilega
demðkrataflokksinis myndi
sennilega aldrei fallast á
slílkt. Þá væri einmig hugsan-
legt — á pappírnuim — banda
lag milli Kristilega demó-
krataflökksins 'og kommún-
ista. En þann möiguleika má
raunar útiloka strax. Mi’kill
meiri hluti kristilegra demó-
krata myndi hafma slíkri
Mariano Rumor fráfarandi
forsætisráðherra ttalíu.
Lugi Longo lciðtogi ítalska
kommúnistaflokksins, hins
stærsta á Vesturiöndum. í
maí 1968 hlaut komnuúnista-
flokkurinn 8.5 millj at-
kvæði og 171 þingsæti í full-
trúadeildinni, en kristilegir
demókratar 12.4 millj. atkv.
og 265 þingsæti. Longo krefst
þess nú, að kommúnistar fái
sæti í næstu ríkisstjóm.
Pietro Nenni. — Klofningur
í flolcki hans olli stjómar-
kreppunni.
lausn. f rauninni er því ekki
anmað að sjá, en að enigiinn
möiguleiki sé fyrir stjónniair-
myndun á Ítaflíu mema
með samsteypustjórn Kristi-
lega demókrataflokksins í
samvímniu við einlhverja
vimstri flokka og smáflokka,
eins og verið hefur undanfar-
in fimm ár.
MUNURINN Á NORÐUR-
OG S UÐUR-fTALÍU
Imnianfllainds á Itailía við að
etja fyrirkomufl'ag, sem nálg-
ast nýlendusitefniu og minmzt
var á áður í sambandi við
efnahagsmál. Fólkið í suður-
hluta landsins er eins konar
varaforði fyrir norðuirlhlut-
anin sem vininuatfl (og raumair
stór svæði í Narðuir-Evirópu),
en í norðurthlutanium fer iðn-
væðingin hraðast fram. Sam-
■tlímiis þessu er verið að iðn-
væða suim svæðin í suður-
hluta landsims. Samfara þess-
ari iðnvæðingu hafa komið
upp margvísleg vandamál
svipað og í mörgum lömduim,
þar sem þróun af þessu tagi
á sér stað. Borgirnar bafa
þanizt út, því að þangað hafa
bæmdumir leitað, sökum þesis
að þeir geta ek'ki lengur dreig
ið fram lífið á jörðum siniuim.
En víða í borgunium er at-
vinnuleysi, svo að kjör bænda
fólksins, sem þanigað flytzt
verða litlu betri. Þar sem
verkamiaðurinn í Milano býr
við svipuð kjör og svipuð
vandamál og starfsbræður
hans víðast hvar í öðrum
lönd'Um við sömu skilyrði, þá
enu þjóðfélagsleg vandamál
verkamannsins á Suður-Ítalíu
miklu erfiðari viðureignar.
Verkamaðurinm þar þarf bæði
að aðlagast nútíma iðnvæddu
þjóðfélagi og heyja sam-
keppnii við þann hluta þess,
sem komiiinn er lenigira í þess-
ari þróun.
Ríkið hefur gert veru-
legt átak til þess að reyna
að bæta úr þessu með mik-
illi þátttöku í atvinnulífinu,
þar sem fyrirtæki þess eru
að verulegu leyti rekin sem
einkáfyrirtæki. Þá hefur mjög
mikið verið gert til þess að
laða einkaframtakið til þess
að koma á fót fyrirtækjum á
vam/þróuðum svæðum með
margs konar ívilnunum. En
hvað svo sem er gert, þá má
segja að sönnu en af von-
leysi, að meira þurfi að gera
og það enn hraðar. Napolí,
Bari, Tcironto svo að nefndar
séu nokkrar borgir, voru
ek'ki reistar á einum degi, en
það væri hægt að óska sér,
að það hefði verið hægt.
Þetta er ein hlið hins
ítalska þjóðfélags. Það sem
blasir við í norðurhluta lands
ins, er ekki eins auðvelt að
lýsa með sérstæðum orðum.
Verksmiðjurmar þar líkjast til
þess um of verksmiðjunum í
öðrum iðnvæddum löndum.
En þó að lífskjör séu þaroa
mun betri og það versta af
öllu, atvinnuleysið, miklum
mun minna, þá er það ein-
mitt á þessu svæði, sem lenigstt
er komið áleiðis, að ánægju-
raddir hinna ungu og reiðu
gagnvart iðnþjóðfélagi nú-
tímans hafa orðið háværast-
ar. Það sem gerðist í Frakk-
l'amdd í maií í fyrra, hefur
einnig verið að gerast — þó
ekki með jafn hatrömmum
hætti — á Ítalíu, þar sem það
hefur staðið miklu lengur yf-
ir á hinn bóginn. Þættir í
daglegu lífi nútímans eiinis og
bifreiðar, sjónvarp, menntuin
o.s.frv. get eins orðið til þeiss
aið kynda uindir ókyinrðinntt í
iþjóðféliaginu og til þess
að friða það. Og það er lík-
ast því að fólk geti eims og
sýklar orðið ónæmt gagnvart
friðaindi áhrifum þeirra.
Með þessu er ekki verið að
segja, að óeirðir svipaðar
þeim og áttu sér stað í Frakk-
landi í fyrra, kunni að eiga
sér staið á Ítaflíu nú hvenær
sem er. Sérhver ábyrgur
ítalskur stjórnmálaleiðtogi
gerir sér hins vegar grein
fyrir því, að ýmis skilyrði eru
fyrir hendi fyrir þjóðfélags-
öngþveiti á Ítalíu. Stjórnmála
flokkarnir, ekki hvað sízt
Kristilegi demökrataflokkur-
inin, gera sér grein fyrir því,
að þeir verða að hyggja enn
meir að kröfum fjöldans, sem
styður þá. Stjórnmálaflokk-
annir gera sér ennfremur
grein fyrir því, að ríkið og
stofnanir þess verður að færa
í nútímalegra horf til þess að
dragast ekki aftuir úr því
þjóðfélagi, sem þær eiga að
stjórna. Spurningin er sú,
hvað álíta stjórnmálaflokk-
arnir, að gera beri og hversu
ákveðnir eru þeir í því að
framkvæma það í stað þess að
tala um það.
Þetta eru þær þjóðfélags-
staðreyndir, sem í ljós koma,
að vísu ef til vill ekki greini-
lega, í deilum stjórnmála-
flokkanna á Ítalíu sín á milli
og immbyrðis.
Þýtt og endursagt.
— Tunglferjan
Framhald af bls. 21
NASA að lýsa ákvörðuin siimni
í öllum aitiriðum.
N ú átti sér stað eitit furðu-
legasta arbvikið í þessu méflli, og
er einin ýmistegt á hulidiu varð-
aindd það. Þanin 20. júná sendi
NASA yfir tifl. Hvíta hússiinis
niðuirtsitöðiuir þriiggja ramnisókma
á hinum ólíku atðferðum, og
hafði eiin verið fraimkvæmd af
stairfsmönnium Sheais í aöalstöðv
uimuon, önnur í HumitsivilMie og
sú þriðja af geimáætluinar-
flokknum.
Golovin fór yfir þær lið fyrir
l'ið, töflu fyriir tölu og fairun “þar
staðfestingu á versrtu grunisamd-
um sínum. Sajnikvæmt eiinium
útoeilkndragnium, sermiilega þeim
frá Huntsville, var tuniglbaugs-
tenging allmikliu áhættusaimari
en hiniar aðÆerðkinar. Godovin
sagði Wiesnier frá þassu, en
hamn sietti sig í sambeimd við
Webb, yfirmann NASA. Að
kvöldá hiins 3. júM hringdi
Webb tiíl Shea og bað hann áð
fara og róa Wiesmier.
Síhea athugaðd úitneikninigana
og fainu, að eigiin sögtn, eiinfalda
rei'kniingsskeikkj’u, en er hún
haifði veirið ieiðrétt, var hvergi
að sjá meiiri áhættu við tungl-
baugstenginigu en himar aðtferð-
imair. Wiesmer segist öðruvísd
frá: hamn segir NASA ekki hafa
leiðrétt reikniinigisskekkju held-
ur breytt um grundvallarað-
fetrð við útrieiikiningaina.
Undarlegasta hliðin á þessu
máli er sú, 'hvars vegina NASA
fór að seinda útoe'ilkmiinga með
svo stóirvægilegu ósamræmi yf-
ir til Hvíta hússdins, sem þeir
vitssu að var á öndverðum
meiði. Skýrinigin virðiisit vera
sú, að svo miikill skriður hafi
nú verið komiinm á framkvæmd
iirmair, að skjótoar úrlauismiar bafi
verið þörf og að útreikmiinigam-
ir hafi bl'ábt áfram ekki verið
bomdr saman.
Hver sem Skýrimigim var,
styrkti þetta atvik Wiesmer og
nefind hams í andstöðu siinni við
tunglbaugstengiinigu. Nefndin
tók að vinma gegn ákvörðium-
iinmi með öllum tiltækum ráð-
um, en NASA sýndi óbifamflega
samstöðu. Þann 11. júl'í gáfu
þeir opimbera yfirlýsdogu um
ákvörðun sírna. Kváðu þeir
kerfi si'tt væmilegra til áramiguins
en hinar aðferðirmiar og starnda
þeim jiafnfætis hvað öryggi
srnerti. Það yrði 10—15% ódýr-
ara í framkvæmd og fyrsita til-
raun gæti farið fram noklkrum
mánuðum fyrr.
A. hinn bógiinm haifði hið
„beina skot“ verið endiurvaki'ð
í breytrtoi niyrud til samkeppni
við hiinar aðferðiiroar. North
Amerioan verktökumium, sem
tekið höfðu að sér smdði Ap-
ollio-geiihifiarsdims, félfl ekki sú
hugmynd, að sjáflif lemddmigin
yrðii framkvæmd af „tungl-
ferju“, smdðaðri af alit öðru
fyriirtæfci. Þeir sáu sér leik á
borði í miskllið NASA og Hvíta
hússinis, og í júrní liófu þeir
áró'ður fyrir nýrri hugmynd
um smækkað Apoll'o-geimfar
rnieð tvegigja mamma áhöfn, sem
hægt væri að skjóta beimt til
tunglsdins með Satumuis V eld-
flaug. Wiesner og meðliimir í
neifnd hamis, þar á mieðal einn
ráðuniautur Norfah Amierieam,
fóru tifl Caliifarmíu til að kynma
sér málið, en síðam tóku þeir
einmig að veita því lið.
Þrátit fyrir þetta undarlega
bandalag aðal-verktakasirtma
og Hvíta hússins, héit NASA
áfram við fyriætlanir 'símiar.
Frekari tafir gæfu orðið til að
stöðva toamkvæmddirnair í heiid.
NASA bauð út simíði tuingMerj-
uinniar, em til að milda krimigum
stæðumar var öðm fyrirtæki
falið að gera enm eimia atihugum
á hinurn þpemiux aðferðum. Alllt
suimarið hélt þrætam áfram;
NASA sýmdi öfiuga samsitöðu —
þót. Webb væri maður naemur
fyrir póli'tískum þrýstingi,
veitti hann verkfiræðimigum sin-
um eiinidregimm sibuðming. í heirn
sókm fortsetanis í september
bflioasaðd deilan upp sem snöggv-
aist.
J. október kom lokalþátt-
urinm. Vopnaður niðurstöðum
hinna síðuistu athugamia fór
Webb tifl Wiesners í Hvíita hús-
inu og sagði honum að NASA
ætlaði að takia af skarið og
semja um smiíðd tunglferj'unmar.
Wiiesmier gæti sbaðið gegm því ef
honum sýndist svo. Sammimigur-
inn yrði gerður 24. október.
Kúbu-deilan vair áð nó há-
marki. Forsetiinn hafði uim amm-
að að huigsa en tumigiið. Herra
Krúsjeff hatði séð fyrir því, að
amidsbaðam við bumigibauigstemig-
ingu var úr sögunni. í nóvem-
ber var gerður þriggja milljón
dolliara samindmigur við Gruu-
man-fólagið um smíði tuinigl-
ferjiunmiar.
Þrátt fyr:r alla útreikndniga
verður tumglbaugstegninigin af-
ar r.iargbrotið og hætbulegt fyr-
irtæki. Dr. Góiovin, himm óbil-
gjarni ainds'tælðimigur, lézt af
hj'artasfliagi fyrvr nokkrum vik-
um. Hainm fær aldrei að vita,
hvort ótti hiams var á rökium
reiisitur.